Autor: Paulina Król

Temat: Motyw ogrodu w literaturze i sztuce różnych epok

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pozna wybrane motywy ogrodu w literaturze i sztuce na przełomie różnych epok;

• dokona analizy literackich opisów ogrodów;

• zrozumie, dlaczego ogród można uważać za tekst kultury;

• scharakteryzuje ogrody właściwe dla różnych epok literacko‑kulturowych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• sztuka teatralna;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• utwór muzyczny Pamiętajcie o ogrodach sł. Jonasza Kofty.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie wyszukują po jednym przykładzie motywu ogrodu w literaturze i sztuce na przełomie epok. Proszeni są jednocześnie o przygotowanie w sali miejsca na: „scenę”, „widownię”, „szatnię”.

2. Nauczyciel zapowiada uczniom e‑materiał: „Motyw ogrodu w literaturze i sztuce różnych epok” i prosi o zapoznianie się z sekcją „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel odtwarza przygotowane nagranie muzyczne Pamiętajcie o ogrodach.

2. Prowadzący zajęcia wyświetla na tablicy zapowiedziany temat lekcji z sekcji „Wprowadzenie” i prosi trzech uczniów o głośne odczytanie kolejno: tytułu lekcji, tekstu wprowadzającego, celów. Następnie wszyscy uczniowie omawiają kryteria sukcesu.

3. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Czy w XX wieku byli artyści przedstawiający motyw ogrodu?”. Następuje krótka burza mózgów: Jakich charakter miały ogrody Jonasza Kofty?. Nauczyciel wyświetla na tablicy tryptyk Hieronima Boscha Ogród rozkoszy ziemskich.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie wraz z nauczycielem siadają w „szatni”. Następuje dyskusja: Co na obrazie przedstawił Hieronim Bosch?. Uczniowie omawiają symbole na obrazie, następnie porównują je z utworem Jonasza Kofty. Nauczyciel zadaje kolejne pytanie: Czy rzeczywiście tryptyk niesie za sobą aktualne przesłanie?. Nauczyciel dopowiada, analizuje i ocenia pracę uczniów.

2. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Prezentacja multimedialna”. Dobierają się w pary i zaznajamiają się z treścią prezentacji pt. „Sposoby romantycznego ukazywania natury”. Wykonują polecenie 2. Po wykonaniu zadania odczytują na głos swoje przemyślenia.

3. Uczniowie dzielą się między sobą na dwie grupy. Ich zadaniem będzie stworzenie teatru improwizacji pt. „Historia drzewa Eden”. Głównymi bohaterami są rosnące w ogrodzie dwa drzewa: Drzewo Życia oraz Drzewo Poznania Dobra i Zła, z którego ludziom nie wolno było zrywać owoców. Pierwsze jest symbolem daru nieśmiertelności, jakim cieszył się człowiek przed upadkiem. Drugie jest metaforą wolności w podejmowaniu decyzji i samostanowienia. Utworzone wcześniej grupy losują postać drzewa i budują wokół niego historię.
   Nauczyciel zwraca uczniom uwagę na:
   – stworzenie kreacji odgrywającej postaci. Uczniowie naradzają się między sobą, w jakim charakterze mają być grane postacie;
   – cel bycia na scenie w wybranej postaci. Aktorzy powinni się nastawić co planują powiedzieć, czy chcą tam być, jakie mają doświadczenia. Postacią magą pomóc przyniesione propozycje motywu ogrodu w literaturze i sztuce na przełomie epok.
   – dobrą zabawę. Warto nakłonić uczniów na teatr z humorem, groteską czy zaskoczeniem.

4. Gotowi uczniowie przechodzą do miejsca „sceny”. Na scenie wychodzą osoby przedstawiające drzewo. Nauczyciel rozpoczyna akcję. Po skończeniu zadania uczniowie dzielą się wspólnym doświadczeniem.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla sekcję „Sprawdź się”. Zachęca uczniów do przeczytania treści ćwiczenia 1. Uczniowie rozwiązują wspólnie.

2. Nauczyciel zaznajamia uczniów z tektem wiersza Leopolda Staffa Ogród przedziwny.

Praca domowa:

1. Uczeniowie wykonują ćwiczenia 2‑4.

Materiały pomocnicze:

• Anna Dziedzic, Janina Pichalska, Elżbieta Świderska, Drama na lekcjach języka polskiego, Warszawa 1992.

• Stanisław Furmanik, O sztuce teatru, w: Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. Janusza Deglera, Wrocław 1988.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać na lekcji ćwiczenie 5 i 6.