Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Między młotem a kowadłem. Polityka Niemiec i ZSRS wobec Polski w latach 20.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje międzynarodową sytuację Polski w latach 20. XX w.;

• wyjaśnia, jakie istniały punkty zapalne w relacjach II Rzeczypospolitej z ZSRS oraz Republiką Weimarską;

• tłumaczy, jaki wpływ na położenie międzynarodowe Polski miały decyzje konferencji w Locarno oraz podpisanie układu w Rapallo;

• wyjaśnia znaczenie takich pojęć jak traktaty reńskie, wojna celna, rewizjonizm.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• metoda akwarium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom przypomnieć sobie postanowienia traktatu wersalskiego oraz sytuację polityczną w Europie po I wojnie światowej.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Pyta uczniów: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej? Prosi, aby wybrany uczeń (lub ochotnik) przypomniał ustalenia, jakie zapadły podczas konferencji wersalskiej, i sytuację Polski na początku lat 20. XX w.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu dotyczących zagadnień związanych z polityką Niemiec i ZSRS wobec Polski w latach 20. XX w. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i na nie odpowiadają.

2. Praca z multimedium („Audiobook”). Nauczyciel zapowiada, że uczniowie wysłuchają nagrania dotyczącego decyzji podjętych podczas konferencji w Locarno. Uczniowie wysłuchują audiobooka i wykonują w parach polecenie 1: „Wyjaśnij, dlaczego podpisanie układu w Locarno uznaje się za moment przełomowy w polskiej polityce zagranicznej. Dlaczego to wydarzenie postawiło Polskę przed koniecznością przewartościowania polityki zagranicznej?”. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. Nauczyciel prosi uczniów, aby podzielili się na dwie grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji o tym, czy istniała alternatywa dla polityki zagranicznej Polski po 1925 r., oraz o decyzjach podejmowanych przez ministra spraw zagranicznych Aleksandra Skrzyńskiego i jego następców. Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako akwarium. Nauczyciel informuje, że pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat. W tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji oraz przypomina zasady obowiązujące w czasie dyskusji, np.: należy mówić zwięźle i na temat, nie obrażać innych, nie przerywać innym, nie podnosić głosu, słuchać uważnie wypowiedzi innych.

4. Dyskusja uczniów na podany temat. Po jej zakończeniu nauczyciel prosi wybranych lub chętnych uczniów o ocenę umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp. kolegów z grupy dyskutującej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”. Następuje wspólna weryfikacja poprawności odpowiedzi.

2. Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi albo uczennicy (może być także ochotnik) podsumowanie lekcji „Między młotem a kowadłem. Polityka Niemiec i ZSRS wobec Polski w latach 20.”. Pyta, który element był dla uczniów trudny i dlaczego.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 6 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie 3 z sekcji „Audiobook”: „Wciel się w rolę ministra spraw zagranicznych Aleksandra Skrzyńskiego, reprezentującego stronę polską na konferencji w Locarno. Napisz i wygłoś przemowę z okazji podpisania przez państwa zachodnie układu z Niemcami. Zwróć w niej uwagę na zagrożenia, jakie dla stabilizacji politycznej w Europie mogą się pojawić w wyniku dopuszczenia Niemiec do grupy mocarstw europejskich”.

Materiały pomocnicze:

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, PWN, Warszawa 2014

W. Roszkowski, Historia Polski 1914–1991, PWN, Warszawa 1992.

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, PWN, Warszawa 1998.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.