Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Przez wszystko do mnie przemawiałeś – Panie! – modlitewny charakter wiersza Cypriana Norwida

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

określa cechy modlitwy poetyckiej na przykładzie wiersza C. Norwida,
charakteryzuje stosunek człowieka do Boga w wierszu Modlitwa Norwida,
wskazuje i określa funkcje środków poetyckich zastosowanych przez poetę,
charakteryzuje podmiot liryczny wiersza Modlitwa,
dostrzega powiązania między wybraną grafiką Williama Blake’a a utworem Norwida.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Przez wszystko do mnie przemawiałeś – Panie!” – modlitewny charakter wiersza Cypriana Norwida. Prosi o zapoznanie się z tekstem Modlitwy C. Norwida zamieszczonym w sekcji Audiobook.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Audiobook”. Nauczyciel czyta polecenie: 1 i prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.
Polecenie 2 z sekcji „Audiobook” uczniowie wykonują wspólnie, notując w zeszytach mapę myśli z propozycjami odpowiedzi.
Wykonanie ćwiczeń związanych z interpretacją wiersza Norwida także może nastąpić podczas wspólnej pracy, ewentualnie nauczyciel może polecić, by uczniowie podzielili się na kilkuosobowe zespoły i w nich wykonali ćw.: 1–3 i 5 z sekcji „Sprawdź się”. Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi uczniów.
Ćwiczenia 7 i 8 uczniowie wykonują w parach. Wybrane zespoły prezentują odpowiedzi, a nauczyciel może ocenić ich pracę, zwracając uwagę zwłaszcza na poprawność argumentacji.

Faza podsumowująca:

Jeśli wystarczy czasu, nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej ćw. 10 i uczniowie decydują, który z obrazów Blake’a lepiej oddaje charakter wiersza Norwida.
W podsumowaniu lekcji nauczyciel prosi, by uczniowie wskazali cechy, które wskazują na modlitewny charakter Modlitwy C. Norwida.

Praca domowa:

Praca domowa z e‑materiału.

Materiały pomocnicze:

Piotr Chlebowski, Modlitwa Cypriana Norwida, „Pamiętnik Literacki” 2003, z. 4.
Joanna Kułakowska, Formy modlitewne w twórczości Słowackiego, Kraków 1996.
Mirosław Strzyżewski, Romantyczna nieskończoność. Studium identyfikacji pojęcia, Toruń 2010.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się