Fotografia przedstawia pomnik Ryszarda Wagnera. Pomnik jest jasny, postać znajduje się na postumencie. Ubrana jest w długi płaszcz. Nad pomnikiem znajduje się półokragłe zadaszenie. Za pomnikiem wiadać zieleń.
Ważne daty
1813 – 1883 – lata życia Wagnera
1853 – 1874 - praca nad tetralogią Pierścień Nibelunga
1845 – Złoto Renu
1856 – Walkiria
1871 – Zygfryd
1874 – Zmierzch bogów
1859 – Tristan i Izolda
1861 – powrót do Niemiec
1876 – ukończenie budowy Teatru operowego w Bayreuth
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
R4bqHSJDp4SRG
I. Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka.
1. Romantyzm. Uczeń:
1) charakteryzuje muzykę romantyczną w kontekście estetyki epoki:
2) omawia cechy wybranych form muzycznych:
a) wielkie (sonata, symfonia, opera, dramat muzyczny, poemat symfoniczny, koncert),
3) wymienia i klasyfikuje instrumenty muzyczne charakterystyczne dla epoki romantyzmu: fortepian, pianino, gitara, harfa; instrumenty smyczkowe (skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas), instrumenty dęte: róg (waltornia), obój, flet, klarnet, saksofon; wymienia kompozytorów romantyzmu i charakteryzuje ich twórczość: Franz Schubert, Hector Berlioz, Felix Mendelssohn‑Bartholdy, Robert Schumann, Ferenc Liszt, Gioacchino Rossini, Giuseppe Verdi, Richard Wagner, Giacomo Puccini i późny romantyzm: Johann Brahms, Piotr Czajkowski, Gustav Mahler;
Nauczysz się
przedstawiać postać Ryszarda Wagnera;
charakteryzować twórczość Ryszarda Wagnera;
określać jakie zmiany kompozytor wprowadził w dramacie muzycznym;
dostrzegać i opisywać różnice między wcześniejszymi operami, a dramatami muzycznymi Ryszarda Wagnera;
charakteryzować gatunki muzyki romantycznej.
Ryszard Wagner
R1E1iXy0SBq3c1
Niemiecki kompozytor, a także dyrygent, poeta (autor librett) i teoretyk sztuki. Przedstawiciel późnego romantyzmu w muzyce niemieckiej, a także jeden z najwybitniejszych kompozytorów muzyki dramatycznej i twórca dramatu muzycznegoDramat muzycznydramatu muzycznego.
Dzieła sceniczne
Pierwsze opery Ryszarda Wagnera napisane są jeszcze w sposób tradycyjny. Odnaleźć w nich można m. in. podział na numery, wprowadzają już jednak nowe rozwiązania kompozytorskie – tym razem ścisłe współdziałanie tekstu i muzyki, zwiększenie aktywności orkiestry. Ich libretta są dziełem kompozytora i oparte są na staroniemieckich, średniowiecznych legendach rycerskich rozwiniętych i wzbogaconych przez Wagnera.
Do oper tych należą: Holender tułacz, Tannhäuser oraz Lohengrin. W ostatniej operze opowiadającej o legendarnym rycerzu Świętego Graala nie ma już typowego podziału na numery – arie, duety itp., akty dzielą się bowiem na dłuższe sceny muzyczne. W tym dziele po raz pierwszy Wagner odstąpił też od formy uwertury na korzyść preludium (Vorspiel)Vorspiel(Vorspiel).
Dramat muzyczny
Po napisaniu Lohengrina, Wagner przestał komponować na okres 5 lat, które poświęcił na napisanie najważniejszej pracy teoretycznej pt. Opera i dramat. W pracy tej kompozytor przedstawił swoje poglądy dotyczące reformy opery. Były one reakcją przeciw operze włoskiej, w której treść dramatyczna zeszła na drugi plan, ustępując miejsca muzyce. Nowy, postulowany przez siebie rodzaj opery, Wagner nazywał dramatem muzycznym (podkreślając w ten sposób nawiązanie do dramatu starogreckiego z prymatem słowa). Lista najistotniejszych zmian Wagnera obejmowała ściślejsze zespolenie tekstu z muzyką oraz połączenie krótszych odcinków w sceny będące jednolitą, większą całością.
Dramat muzyczny Wagnera stanowi syntezę sztuk (Gesamtkunstwerk)Gesamtkunstwerk(Gesamtkunstwerk), oprócz tekstu i muzyki ogromne znaczenie miała dla kompozytora scenografia, taniec oraz gra aktorska. Kompozytor twierdził, że muzyka powinna ściśle podążać za tekstem. Jednym ze skutków tej tezy jest specyficzna fraza wagnerowska, na ogół zbudowana z krótkich motywów, tworzących w efekcie tzw. niekończącą się melodię (unendliche Melodie).
Usunięta została tradycyjna uwertura, będąca dotąd często rodzajem muzycznego streszczenia opery, zamiast niej pojawił się krótki wstęp (Vorspiel) wprowadzający w nastrój dramatu. W operach wzrosła funkcja i znaczenie motywów przewodnichMotyw przewodnimotywów przewodnich (Leitmotiven), symbolizujących osoby, przedmioty, myśli, idee. Motywy te pojawiają się w partii orkiestry i wyprzedzają akcję sceniczną – w ten sposób zapowiadają lub wywołują u słuchacza pożądane skojarzenie. Rolę motywów przewodnich może spełniać akord, ugrupowanie rytmiczne, motyw czy fraza muzyczna.
W dramacie Wagnera przewagę zyskały recytatywy będące bardziej dramatycznym sposobem przekazu treści słownej. Wagner zmienił także funkcje orkiestry – dotąd stanowiła ona w miarę prosty akompaniament, u Wagnera zostaje rozbudowana, poszerzona o nowe instrumenty (m. in. tuby wagnerowskie), a jej funkcją jest też wyrażanie tego wszystkiego, czego nie można wypowiedzieć samymi słowami.
Dramaty Wagnera charakteryzują się także dużymi wymaganiami względem solistów. Wokaliści u Wagnera winni posiadać głosy o olbrzymiej skali i sile brzmienia.
Zobacz także
Wysłuchaj wstępu do Tristana i Izoldy
RtILP9SagAHS0
Pierścień Nibelunga
Według tych zasad Wagner napisał cykl 4 dramatów muzycznych, czyli tetralogięTetralogiatetralogię o wspólnym tytule Pierścień Nibelunga.
Treść tego cyklu oparta jest przede wszystkim na mitologii germańskiej, a główną jego ideą jest mit o niszczącej sile złota. Świat realny łączy się tu z fantastycznym, a obok ludzi występują bogowie, półbogowie, olbrzymy itp. Nibelungi to legendarny ród karłów, strzegący brył złota, ukrytego przez nich w podziemnej jaskini. Pierścień wykuty z tego złota dawał posiadaczowi nieograniczoną władzę nad ludźmi, toteż stał się przedmiotem ogólnego pożądania i przyczyną nieszczęść. Poszczególne dramaty wchodzące w skład tetralogii przedstawiają szereg wątków powiązanych tym wspólnym motywem literackim.
Na Pierścień Nibelunga, uroczysty dramat sceniczny na trzy dni i jeden wieczór (jak pisał sam kompozytor) składają się 4 dramaty muzyczne:
Złoto Renu - prolog,
Walkiria - dzień pierwszy,
Zygfryd - dzień drugi,
Zmierzch bogów - dzień trzeci.
R1WOFMyntxOvP1
Rb8yHHb6YxZqk1
RQ3Ys2KyQlgq51
Rg1tbms5HT3KW1
Jest to najbardziej gigantyczne dzieło w historii literatury muzycznej, łączny czas trwania osiąga co najmniej dwanaście godzin. Jego pierwsze wykonanie miało miejsce w Teatrze Operowym Bayreuth w 1876 r., zgodnie z intencją kompozytora w czterech po sobie następujących dniach.
Dzieło to nie tylko jest niesamowicie rozbudowane pod względem rozmiarów każdej z części. Także obsada wykonawcza jest kilkukrotnie większa, niż np. w operach epoki klasycyzmu.
m918550498c52dccf_0000000000090
Podsumowanie twórczości
RXuUYBMNM9v2r1
Ryszard Wagner miał skłonność do gigantomanii. Kompozytor był przekonany o mistycznym charakterze swej muzyki. Całość tego dzieła została ukończona i wystawiona dzięki pomocy materialnej wspomnianego już miłośnika muzyki Wagnera – króla bawarskiego Ludwika II. Był on pierwszym prawdziwym wagnerystą, który także w życiu prywatnym zauroczony był geniuszem muzycznym Wagnera i chętnie identyfikował się z niektórymi postaciami z jego oper.
Ludwik II przyczynił się on m. in. do wybudowania specjalnego, olbrzymiego teatru w Bayreuth, w którym możliwe okazało się wystawienie całego cyklu. Teatr ten jest obiektem godnym uwagi z kilku względów. Przybywało się tu (i przybywa w dalszym ciągu) jak na odświętne nabożeństwo. Widownia pomyślana jest na wzór grecki – jako wielka, amfiteatralnie wznosząca się przestrzeń z doskonałą widocznością ze wszystkich miejsc. Widownia musiała być zaciemniana, co stanowiło nowość w czasach Wagnera. Scena w teatrze była szczytem doskonałości technicznej – jak na ówczesne czasy; mimo to było wiele scen niewykonalnych, np. wejście bogów po łuku tęczy, cwałowanie Walkirii na koniach itp. Poprzez złudzenie perspektywy scenie nadawano głębi.
Orkiestra umieszczona została w oddzielnym przykrytym pomieszczeniu. W ten sposób dźwięk orkiestry wdzierał się szczeliną bezpośrednio na scenę, a dopiero potem na widownię. Każdy fragment orkiestry był lepiej słyszalny dla śpiewaków, a dźwięk głosów wokalnych nie ginął w nurcie brzmienia orkiestry. Ten kanał dla orkiestry powinien być wykorzystany jako mistyczna przepaść między sceną a publicznością, muzycy orkiestrowi zaś nie powinni odwracać uwagi słuchacza.
R1Ijwf6XNzrzQ1
Teatr powstał jako teatr festiwalowy, stał się miejscem spotkań nowej publiczności, miejscem pielgrzymki, teatrem przyszłości. Obiektem nie reprezentacyjnym, ale funkcjonalnym. Wszystko miało tu służyć dziełu muzyczno‑dramatycznemu. Przedstawienia są objawieniem geniusza. Takie kilkudniowe święto muzyki było spełnieniem marzenia Wagnera.
m918550498c52dccf_0000000000093
Dramat muzyczny Ryszarda Wagnera
RhRRlaCOZP8re
Rh7FujlGOgi0c
R1VNuRpOede1J
R1Q1O9EQCKovp
R1LvjEqrzRmRQ
Zadania
RUz3KEy6FRrDL
Ćwiczenie 1
R1OQ6j1jBfHdL
Ćwiczenie 2
RNvo5ffn3Z8ia
Ćwiczenie 3
R1RVWjnpaKTFO
Ćwiczenie 4
R1ChzLZTB9dhH
Ćwiczenie 5
Podczas zajęć pojawiło się kilka niemieckich zwrotów dotyczących muzyki. Sprawdź, ile z nich udało Ci się zapamiętać. Połącz w pary słowo z odpowiadającą mu definicją." Gesamtkunstverk. Możliwe odpowiedzi: 1. Motyw przewodni, struktura muzyczna, która symbolizuje osobę, przedmiot lub jakąś ideę. 2. Instrumentalny wstęp do dzieła operowego. 3. Połączenie różnych form artystycznych, takich jak dramat, muzyka, literatura, sztuka reżyserska. Leitmotiv. Możliwe odpowiedzi: 1. Motyw przewodni, struktura muzyczna, która symbolizuje osobę, przedmiot lub jakąś ideę. 2. Instrumentalny wstęp do dzieła operowego. 3. Połączenie różnych form artystycznych, takich jak dramat, muzyka, literatura, sztuka reżyserska. Vorspiel. Możliwe odpowiedzi: 1. Motyw przewodni, struktura muzyczna, która symbolizuje osobę, przedmiot lub jakąś ideę. 2. Instrumentalny wstęp do dzieła operowego. 3. Połączenie różnych form artystycznych, takich jak dramat, muzyka, literatura, sztuka reżyserska.
Podczas zajęć pojawiło się kilka niemieckich zwrotów dotyczących muzyki. Sprawdź, ile z nich udało Ci się zapamiętać. Połącz w pary słowo z odpowiadającą mu definicją." Gesamtkunstverk. Możliwe odpowiedzi: 1. Motyw przewodni, struktura muzyczna, która symbolizuje osobę, przedmiot lub jakąś ideę. 2. Instrumentalny wstęp do dzieła operowego. 3. Połączenie różnych form artystycznych, takich jak dramat, muzyka, literatura, sztuka reżyserska. Leitmotiv. Możliwe odpowiedzi: 1. Motyw przewodni, struktura muzyczna, która symbolizuje osobę, przedmiot lub jakąś ideę. 2. Instrumentalny wstęp do dzieła operowego. 3. Połączenie różnych form artystycznych, takich jak dramat, muzyka, literatura, sztuka reżyserska. Vorspiel. Możliwe odpowiedzi: 1. Motyw przewodni, struktura muzyczna, która symbolizuje osobę, przedmiot lub jakąś ideę. 2. Instrumentalny wstęp do dzieła operowego. 3. Połączenie różnych form artystycznych, takich jak dramat, muzyka, literatura, sztuka reżyserska.
"Podczas zajęć pojawiło się kilka niemieckich zwrotów dotyczących muzyki. Sprawdź, ile z nich udało Ci się zapamiętać. Połącz w pary słowo z odpowiadającą mu definicją."
Instrumentalny wstęp do dzieła operowego., Połączenie różnych form artystycznych, takich jak dramat, muzyka, literatura, sztuka reżyserska., Motyw przewodni, struktura muzyczna, która symbolizuje osobę, przedmiot lub jakąś ideę.
Gesamtkunstwerk
Leitmotiv
Vorspiel
RtILP9SagAHS0
REa6ZqVdq0Vek1
ReCWNDGeQPwTS1
RfAzT36oiKmBc
Ćwiczenie 6
Inna wersja zadania
Wyjaśnij pojęcie tetralogia.
RaxEAPzvtArWr
Ćwiczenie 7
Polecenie 1
Na podstawie wiedzy zdobytej na lekcji opisz, jak zmieniła się rola publiczności w dziełach Wagnera.
R1edMAxExe31i
m918550498c52dccf_0000000000213
Słownik pojęć
Dramat muzyczny
Dramat muzyczny
rodzaj scenicznego dzieła muzycznego, w którym muzyka jest podporządkowana akcji dramatycznej, a nie odwrotnie, jak w tradycyjnej operze.
Gesamtkunstwerk
Gesamtkunstwerk
połączenie różnych form artystycznych, takich jak dramat, muzyka, literatura, sztuka reżyserska.
Motyw przewodni
Motyw przewodni
struktura muz., która w muzyce programowej lub związanej z tekstem, jest przyporządkowana określonej sytuacji dramatycznej, symbolizuje osobę, przedmiot lub jakąś ideę.
Tetralogia
Tetralogia
cykl czterech utworów artystycznych, połączonych zazwyczaj tytułem ogólnym, z których każdy stanowi osobną część.
Vorspiel
Vorspiel
wstęp instrumentalny do dzieła operowego.
Źródła:
encyklopedia.pwn.pl
sjp.pl
m918550498c52dccf_0000000000228
Galeria dzieł sztuki
R1E1iXy0SBq3c1
R1WOFMyntxOvP1
Rb8yHHb6YxZqk1
RQ3Ys2KyQlgq51
Rg1tbms5HT3KW1
R1Ijwf6XNzrzQ1
m918550498c52dccf_0000000000238
Biblioteka muzyczna
RtILP9SagAHS0
Utwór muzyczny: Tristan i Izolda (wstęp) autorstwa Ryszarda Wagnera. Wykonawca: Philharmonia Orchestra, dyrygent: Wilhelm Furtwängler. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
REa6ZqVdq0Vek1
Utwór muzyczny: Fryderyk Chopin - „Preludium c-moll”. Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.
ReCWNDGeQPwTS1
Utwór muzyczny: Wolfgang Amadeusz Mozart - „Sonata A-dur”.Kompozycja posiada umiarkowane tempo. Cechuje się spokojnym charakterem.