Egipt – państwo nad Nilem
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Materiał dodatkowy: Wprowadzenie do historii Egiptu Materiał dodatkowy: Wprowadzenie do historii Egiptu Źródło: Ośrodek Rozwoju Edukacji, licencja: CC BY 3.0.
Kiedy to było?
Sfinks i piramidy
Giza to dzielnica Kairu, który jest stolicą Egiptu. Tu, na skraju pustyni, zbudowano w starożytności trzy wielkie piramidy. Są to grobowce faraonów – władców Egiptu panujących 4500 lat temu. Jeden z nich miał na imię Cheops. Podziw budzi gigantyczny sfinks, który ma 60 m długości i ponad 20 m wysokości. Ten lew z głową człowieka strzeże piramid.
Przyjrzyj się ilustracjom, a następnie opisz wygląd sfinksa i piramid.
Genialni budowniczowie
Egipcjanie potrafili wznieść wśród piasków pustyni kamienne budowle, jedne z największych na świecie. Piramidy, świątynie i posągi przez wieki zaskakiwały swoimi ogromnymi rozmiarami. Do dziś naukowcy szukają odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób starożytnym Egipcjanom udało się tego dokonać przy użyciu jedynie prostych narzędzi.
Przy budowie piramid pracowały tysiące ludzi. Budowa trwała przez wiele lat. Każdy kamienny blok wycinano w kamieniołomie i dostarczano na miejsce budowy. Kamienie przewożono łodziami, a potem przesuwano na drewnianych balach. Następnie każdy blok trzeba było wysoko wciągnąć po pochylni. Wyobraź sobie, że piramidę Cheopsa zbudowano z ponad 2 milionów kamiennych bloków.
Przyjrzyj się ilustracji i opisz, jak budowano piramidy.
Położenie Egiptu
Odczytaj nazwę rzeki, nad którą leży Egipt.
Wskaż na mapie obszary uprawne.
Wymień nazwy mórz otaczających Egipt.
Wskaż na mapie pustynie i odczytaj ich nazwy.
Egipt – dar Nilu
Życie mieszkańców Egiptu związane było z Nilem. Ponad 5000 lat temu wybrali dolinę rzeki na miejsce osiedlenia się, gdyż rzeka zapewniała wodę niezbędną do picia i uprawiania roślin na spalonej słońcem pustyni. Co roku wiosną Nil wylewał. Opadając, pozostawiał na polach wzdłuż rzeki żyzny muł. Dzięki temu powstawały urodzajne pola uprawne, które dawały rolnikom bogate plony. Zdarzało się jednak, że wody było mało, przychodziła susza i panował głód.
Wylewy Nilu
Egipcjanie bacznie obserwowali wylewy Nilu. Służyły do tego specjalne budowle – nilometry. Zdjęcie przedstawia nilometr nieopodal miasta Asuan. Na ścianie obok schodów prowadzących do rzeki widoczne są podziałki do pomiaru poziomu wody.
Wyjaśnij, dlaczego co roku Egipcjanie zadawali sobie pytanie, jak duża będzie powódź. Co od tego zależało?
Obejrzyj animację i zastanów się, jaki wpływ na rolnictwo Egiptu miały wlewy Nilu.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Wylewy Nilu Wylewy Nilu Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0, muzyka: audiojungle.net.
Uporządkuj chronologicznie wydarzenia związane z pracami rolniczymi w Egipcie.
- Wody Nilu opadają, a na polach pozostaje żyzny muł.
- Rolnicy sieją zboże.
- Nil wylewa.
- Trwają żniwa – rolnicy zbierają plony.
- Pola uprawne znajdują się pod wodą.
Kim był faraon?
Faraon był władcą Egiptu. Egipcjanie wierzyli, że jest on nie tylko człowiekiem, ale przede wszystkim bogiem. Oddawali mu cześć, uważając go za ziemskiego syna boga słońca. Poddani klękali przed nim i padali na twarz. Władza faraona była nieograniczona. Do niego, jako właściciela kraju, należały pola uprawne, kamieniołomy, kopalnie. Decydował o wszystkich najważniejszych sprawach w państwie i dowodził armią.
Nie tylko mężczyźni byli faraonami. W XV wieku p.n.e. faraonem była kobieta o imieniu Hatszepsut.
Przyjrzyj się uważnie wizerunkowi Hatszepsut. Po czym można poznać, że była faraonem?
Społeczeństwo Egiptu
Społeczeństwo Egiptu przypominało piramidę. Na szczycie piramidy znajdował się faraon, tuż pod nim kapłani, a następnie – urzędnicy. Poniżej mieściła się grupa najbardziej liczna, którą stanowili chłopi, kupcy i rzemieślnicy.
Faraon był panem i władcą Egiptu. Przez swoich poddanych uważany był za boga.
Kapłani zarządzali świątyniami, służyli bogom. Znali się na matematyce, medycynie i astronomii. Potrafili przewidzieć wylewy Nilu oraz zaćmienia Słońca. Stworzyli też kalendarz słoneczny, który miał 365 dni.
Nawet najbardziej pracowity faraon nie byłby w stanie sam zarządzać państwem, dlatego pomagali mu w tym urzędnicy. Najważniejszy wśród nich był wezyr, nazywany „oczami i uszami faraona”. Urzędnicy posiadali umiejętności pisania, czytania i liczenia, dzięki czemu mogli przeliczać zbiory i stada bydła. Organizowali budowę świątyń i pałaców. Zbierali podatki od chłopów, kupców i rzemieślników. Królewscy skrybowie zapisywali najważniejsze zdarzenia z życia faraonów, na przykład ich wojenne wyczyny.
Rzemieślnicy pracowali dla faraona, świątyń lub urzędników. Byli to między innymi: malarze, rzeźbiarze, garncarze, stolarze. Pracy chłopów zawdzięczał Egipt swoje bogactwo. To oni zajmowali się budową i utrzymaniem kanałów doprowadzających na pola wodę z rzeki, siali zboże i zbierali plony, wypasali bydło. Wysyłano ich też do budowy świątyń i piramid, a w czasie wojny powoływano do wojska.
Bogowie Egiptu
Mieszkańcy Egiptu wierzyli w wielu bogów, których wyobrażali sobie pod postacią zwierząt lub ludzi ze zwierzęcymi głowami. Uważali, że wszystko, co dzieje się na świecie – wylewy Nilu, pogoda, zbiory – jest zależne od woli ich bóstw. Każdy bóg opiekował się inną dziedziną życia.
Wierzenia Egipcjan
Egipcjanie wierzyli, że po śmierci czeka ich drugie, nowe życie. Dlatego starali się chronić ciała zmarłych, balsamując je i poddając mumifikacji. Usuwali wnętrzności i umieszczali w osobnych pojemnikach, a ciało nacierali specjalnymi olejami i owijali szczelnie bandażami. W ten sposób powstawała mumia, którą składali do drewnianego sarkofagu w kształcie ludzkiej postaci. Na sarkofagu malowano wizerunek zmarłego.
Mumie zwierząt
Do grobu wkładano także przedmioty, które – jak sądzono – będą potrzebne zmarłym w nowym życiu: naczynia, sprzęty domowe, narzędzia. Mumifikacji poddawano również czczone przez Egipcjan święte zwierzęta. Archeolodzy odnajdowali więc mumie kotów, węży i sokołów, ale także byków, które Egipcjanie uważali za wcielenia świętego byka Apisa.
Przyjrzyj się mumiom i spróbuj rozpoznać, jakie to zwierzęta.
W królewskim grobowcu
W grobowcach faraonów składano prawdziwe skarby: klejnoty wykonane ze złota i srebra, skrzynie, meble i ozdoby. Niestety, prawie wszystkie groby królewskie zostały już w starożytności splądrowane przez rabusiów. Archeologom udało się odkopać tylko jeden nietknięty grób faraona. W 1922 roku Howard Carter [wym. Hołard Karter] odnalazł w Dolinie Królów nieopodal Luksoru – tam, gdzie kiedyś chowano faraonów w wykutych w skale grobowcach – grób Tutanchamona, który rządził Egiptem w XIV wieku p.n.e.
Film dostępny na portalu epodreczniki.pl
Materiał dodatkowy: Odkrycie grobu Tutanchamona Materiał dodatkowy: Odkrycie grobu Tutanchamona Źródło: Ośrodek Rozwoju Edukacji, licencja: CC BY 3.0.
Sarkofag Tutanchamona
Razem z Howardem Carterem otwórz sarkofag Tutanchamona i odsłoń jego mumię. Aby to uczynić, musisz rozwiązać kolejne zagadki.
Podsumowanie
Rozwiąż krzyżówkę i wyjaśnij hasło.
- Imię faraona, który został pochowany w największej piramidzie.
- Tak nazywano władcę Egiptu.
- Przyrząd do mierzenia wzrastającego poziomu wody.
- Bóg z głową szakala.
- Bogini, opiekunka rodziny.
- Bogini z głową kota.
- Olbrzymia budowla, w której chowano faraonów.
- Lew z twarzą człowieka.
- Zabalsamowane zwłoki.
- Kraj nad Nilem.
| 1 | ||||||||||||||
| 2 | ||||||||||||||
| 3 | ||||||||||||||
| 4 | ||||||||||||||
| 5 | ||||||||||||||
| 6 | ||||||||||||||
| 7 | ||||||||||||||
| 8 | ||||||||||||||
| 9 | ||||||||||||||
| 10 |
Uzupełnij zdania podanymi niżej wyrazami.
rolnictwo, bogów, faraon, piramidach, zwierząt, Nilu
Egipcjanie zamieszkiwali dolinę .................... w północno-wschodniej Afryce. Rzece zawdzięczał Egipt swoje bogactwo – dzięki jej corocznym wylewom rozwijało się tam ..................... Państwem rządził ...................., któremu pomagali kapłani i urzędnicy. Faraonom oddawano boską cześć i po śmierci chowano ich w olbrzymich grobowcach – ..................... Egipcjanie wierzyli w wielu ...................., których wyobrażali sobie jako ludzi z głowami .....................
Polecenia
Wyjaśnij, dlaczego Egipt nazywano darem Nilu.
Opowiedz, jak Egipcjanie wyobrażali sobie bogów.
Wytłumacz powody, dla których ciała zmarłych poddawano mumifikacji.
Przypomnij, czym zajmowały się w Egipcie poszczególne grupy ludności.