E-materiały do kształcenia zawodowego

Budowa środków transportu drogowego

Eksploatacja środków transportu drogowego — Kierowca mechanik , Technik transportu drogowego .

bg‑turquoise

Elementy składowe układów, zespołów i podzespołów środków transportu drogowego

GRAFIKA INTERAKTYWNA

12

Spis treści

1

Kabiny

R12Qi2dQZSKmu1
Ilustracja zatytułowana jest Kabiny. Dotyczy ona różnych rodzajów kabin. Na ilustracji Znajdują się punkty interaktywne, po kliknięciu których pojawia się ramka z ilustracją i z tekstem oraz z nagraniem audio tożsamym z tekstem. W lewym dolnym rogu głównej planszy przedstawiono samochód osobowy z otwartą maską. Widoczny jest silnik pojazdu. Po prawej stronie znajdują się cztery kwadraty, w których przedstawiono nazwy czterech rodzajów kabin. Kabina krótka samochodu ciężarowego, w nawiasie dzienna koniec nawiasu
Ilustracja
Kabina samochodu ciężarowego. Pojazd bez naczepy. Przód samochodu jest na równi z szybą przednią. W kabinie znajdują się fotele. Kończy się ona przed przednim kołem jezdnym.
Treść
Jest stosowana głównie w samochodach przeznaczonych do lokalnego przewozu ładunków na niewielkie odległości. Ograniczona długość takiej kabiny uniemożliwia zabudowę w niej leżanek. Niekiedy nad kabiną umieszczana jest nadbudówka, w której znajduje się miejsce odpoczynku dla kierowcy. Typowym zastosowaniem dla takich kabin są pojazdy używane jako wywrotki, asenizacyjne, i tym podobne.Kabina długa samochodu ciężarowego w nawiasie sypialna niska koniec nawiasu
Ilustracja
Kabina samochodu ciężarowego. Pojazd bez naczepy. Przód samochodu jest na równi z szybą przednią. W kabinie znajdują się fotele. Kończy się ona za przednim kołem jezdnym.
Treść
Stosowana jest w tych pojazdach, które wykonują transport na większe odległości. możliwa jest w niej zabudowa leżanki przeznaczonej do odpoczynku kierowcy. Przestrzeń nad leżanką może być wykorzystana do zabudowy schowków lub półek, które są wykorzystywane do przechowywania osobistych rzeczy kierowcy lub pasażera.Kabina wielkopojemna samochodu ciężarowego w nawiasie sypialna z wysokim dachem koniec nawiasu
Ilustracja
Kabina samochodu ciężarowego. Pojazd bez naczepy. Przód samochodu jest na równi z szybą przednią. Dach kabiny jest wyższy, znajduje się wyżej, niż szyba przednia. W kabinie znajdują się fotele. Kończy się ona za przednim kołem jezdnym.
Treść
Jest stosowana w pojazdach które wykonują transport międzynarodowy. pozwala ona na zabudowanie nawet dwóch leżanek, przeznaczonych do odpoczynku załogi. wysokie wnętrze zapewnia pełną swobodę ruchu i i możliwość przebywania w niej w pozycji stojącej. kabiny takie są na ogół komfortowo wyposażone w dodatkowe urządzenia służące do ogrzewania i klimatyzacji, lodówkę czy nawet telewizor lub kuchenkę.Kabina klasyczna
Ilustracja
Kabina samochodu ciężarowego. Pojazd bez naczepy. Przód samochodu wystaje znacznie przed szybę przednią. Pod wystającą częścią znajdują się koła jezdne przednie. W kabinie znajdują się fotele.
Treść
Kabina klasyczna (konwencjonalna): silnik jest wysunięty przed przednią oś (kierowca siedzi za osią).
Zalety kabin klasycznych:nisko umieszczona płaska podłoga; dobry dostęp do silnika podczas prac obsługowo naprawczych; ochrona kierowcy przed skutkami zderzenia czołowego. Wady kabin klasycznych:ograniczenie widoczności przed samochodem; znaczna długość kabiny; ograniczenie długości przestrzeni ładunkowej pojazdu.Kabiny. Wymagania prawne
Treść
Wymagania stawiane kabinom samochodów ciężarowych opisane są w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2016 r. poz. 2022, z 2017 r. poz. 2338, z 2018 r. poz. 855, z 2019 r. poz. 2560, z 2020 r. poz. 1886 oraz z 2021 r. poz. 1877):
Najważniejsze wymagania dotyczące zewnętrznych elementów kabiny kierowcy:zderzaki i klamki drzwi pojazdu nie mogą powodować niebezpieczeństwa zaczepienia innego uczestnika ruchu,daszek reflektora pojazdu albo krawędź wystającej części reflektora lub nadwozia, przykrywającej częściowo reflektor, powinny być zaokrąglone.Kabina kierowcy samochodu ciężarowego powinna być wyposażona w:urządzenia zapewniające przewietrzanie i ogrzewanie wnętrza,drzwi zaopatrzone w zamki uniemożliwiające samoczynne lub niezamierzone ich otwarcie się, zawiasy tych drzwi powinny być umieszczone na jej przedniej krawędzi.Wnętrze kabiny kierowcy oraz pomieszczenia przeznaczonego do przewozu osób powinno odpowiadać następującym warunkom:powinno być szczelne, jeżeli jest pomieszczeniem zamkniętym,siedzenia powinny być przymocowane do nadwozia, również gdy są przesuwane, w sposób uniemożliwiający niezamierzone zmiany ich położenia,siedzenia nie mogą być skierowane bokiem do kierunku jazdy,tablica rozdzielcza powinna być przynajmniej u dołu zaokrąglona,wnętrze powinno być wyposażone w wyjścia w postaci drzwi lub okien, co najmniej po jednym na każdą stronę pojazdu, umożliwiające w razie konieczności wyjście na zewnątrz, w punkty kotwiczenia pasów bezpieczeństwa, w pasy bezpieczeństwa na siedzeniach wyposażonych w punkty kotwiczenia, w zagłówki na każdym zewnętrznym przednim siedzeniu, samochodu ciężarowego o maksymalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, kategoria N 1,powinno być oddzielone od przestrzeni ładunkowej trwałą przegrodą o odpowiedniej wytrzymałości.Szyby pojazdu:nie powinny dawać ostrych odprysków w razie rozbicia; przednia szyba powinna zapewnić kierowcy pełną i wyraźną widoczność bez zniekształcenia obrazu, a w razie rozbicia - zapewniać jeszcze dostateczną widoczność drogi,powinny być umocowane w taki sposób lub sporządzone z takiego tworzywa, aby w razie konieczności istniała możliwość wyjścia na zewnątrz pojazdu co najmniej przez jeden otwór okienny z każdej strony pojazdu; nie dotyczy bankowozu;powinny być ocechowane w miejscu widocznym z zewnątrz pojazdu; przepis stosuje się do pojazdu zarejestrowanego po raz pierwszy po dniu 31 grudnia 1968 r.,przednie i przednie boczne powinny mieć współczynnik przepuszczania światła nie mniejszy niż 70%,nie powinny odbijać światła w sposób powodujący oślepianie innych uczestników ruchu drogowego,powinny być wyposażone w samoczynne wycieraczki przedniej szyby w liczbie zapewniającej odpowiednie pole widzenia kierowcy oraz w urządzenie do zmywania tej szyby.Pojazd powinien być wyposażony w:prędkościomierz umieszczony w polu widzenia kierowcy, wyskalowany w kilometrach na godzinę albo jednocześnie w kilometrach na godzinę i w milach na godzinę oraz w licznik przebiegu pojazdu, czyli drogomierz,co najmniej dwa lusterka zewnętrzne, jedno po lewej i jedno po prawej stronie pojazdu,lusterka klasy czwartej i piątej po stronie pasażera - w odniesieniu do autobusu szkolnego zarejestrowanego po raz pierwszy po dniu 30 czerwca 2017 r., samochodu ciężarowego i pojazdu specjalnego o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony, zarejestrowanego po raz pierwszy po dniu 1 stycznia 2000 r., z tym że: przepisu nie stosuje się do samochodu ciężarowego i pojazdu specjalnego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 7,5 tony, w przypadku gdy nie jest możliwe zamontowanie lusterek klasy piątej w sposób gwarantujący spełnienie następujących warunków:żadna część lusterka nie znajduje się w odległości mniejszej niż 2 metry od podłoża, niezależnie od pozycji ustawienia lusterek, gdy pojazd znajduje się pod obciążeniem odpowiadającym jego dopuszczalnej masie całkowitej,lusterko jest w pełni widoczne z miejsca kierowcy.obowiązek uważa się za spełniony, jeżeli dla pojazdu wyposażonego po stronie pasażera w lusterka szerokokątne i bliskiego widzenia, kombinacja pola widzenia odpowiada co najmniej 95% całkowitego pola widzenia na poziomie podłoża lusterek klasy czwartej i co najmniej 85% pola widzenia na poziomie podłoża lusterek klasy piątej; spełnienie tych wymagań powinno być potwierdzone dokumentem wydanym przez jednostkę uprawnioną,jeżeli niemożliwe jest zainstalowanie lusterek klasy czwartej i piątej po stronie pasażera lub ich instalacja powodowałaby nadmierne koszty, obowiązek uważa się za spełniony dla pojazdu wyposażonego w dodatkowe lusterka lub inne urządzenia do pośredniego widzenia, których kombinacja pola widzenia odpowiada co najmniej 95% całkowitego pola widzenia na poziomie podłoża lusterek klasy czwartej i co najmniej 85% pola widzenia na poziomie podłoża lusterek klasy piątej; spełnienie tych wymagań powinno być potwierdzone dokumentem wydanym przez jednostkę uprawnioną.
Kabiny
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Kabina klasyczna

RGEMViqfF8OAX1
Ilustracja interaktywna przedstawia wnętrze kabiny kierowcy samochodu ciężarowego. Na ilustracji znajduje się pięć punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Tachograf. Urządzenie to, wyposażone w mały ekran oraz przyciski, znajduje się na suficie nad kierownicą.
  2. Nawigacja GPS. Urządzenie z ekranem jest wielkości telefonu komórkowego i umieszczone jest na uchwycie przymocowanym za kierownicą do przedniej szyby.
  3. Fotel z regulacją kąta siedziska.
  4. Kierownica z regulacją położenia.
  5. Lusterka. Umieszczone są na drzwiach kabiny. Ustawione są tak, aby pokazywać to co znajduje się za pojazdem, obok niego oraz przy drzwiach kabiny.
Kabina klasyczna
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Kabina wielkopojemna

R9tIEetsxqnfC
Ilustracja interaktywna przedstawia wnętrze kabiny kierowcy samochodu ciężarowego. Na ilustracji znajdują się cztery punkty interaktywne. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Tachograf. Urządzenie to, wyposażone w mały ekran oraz przyciski, znajduje się na suficie nad kierownicą.
  2. Fotel z regulacją kąta siedziska.
  3. Kierownica z regulacją położenia.
  4. Lusterka. Umieszczone są na drzwiach kabiny. Ustawione są tak, aby pokazywać to co znajduje się za pojazdem, obok niego oraz przy drzwiach kabiny.
Kabina wielkopojemna
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Kabina długa

RkSO0Yvbh3aXo
Ilustracja interaktywna przedstawia wnętrze kabiny kierowcy samochodu ciężarowego. Na ilustracji znajdują się cztery punkty interaktywne. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Tachograf. Urządzenie to, wyposażone w mały ekran oraz przyciski, znajduje się na suficie nad kierownicą.
  2. Fotel z regulacją kąta siedziska.
  3. Kierownica z regulacją położenia.
  4. Lusterka. Umieszczone są na drzwiach kabiny. Ustawione są tak, aby pokazywać to co znajduje się za pojazdem, obok niego oraz przy drzwiach kabiny.
Kabina długa
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Kabina krótka

R1BxggFEQBMPU1
Ilustracja interaktywna przedstawia wnętrze kabiny kierowcy samochodu ciężarowego. Na ilustracji znajdują się trzy punkty interaktywne. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Fotel z regulacją kąta siedziska.
  2. Kierownica z regulacją położenia.
  3. Lusterka. Umieszczone są na drzwiach kabiny. Ustawione są tak, aby pokazywać to co znajduje się za pojazdem, obok niego oraz przy drzwiach kabiny.
Kabina krótka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

2

Układ napędowy

RU4EB9KbAgY631
Ilustracja zatytułowana jest Układ napędowy. W lewym dolnym rogu przedstawiono samochód osobowy z otwartą maską. Widoczny jest silnik pojazdu. Po prawej stronie znajduje się siedem kwadratów z podpisami elementów układu. Pod kwadratami znajdują się punkty interaktywne. Po kliknięciu punktu wyświetla się panel z ilustracją i tekstem oraz nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.
  1. Silnik samochodu ciężarowego
    Ilustracja przedstawia silnik typu V osiem. Jego tłoki układają się w kształt litery V po cztery z każdej strony. Z przodu znajdują się kręcące się koła, na które nawinięta jest taśma.
    Treść
    Silnik w samochodzie użytkowym jest konstrukcją o zapłonie samoczynnym, z bezpośrednim wtryskiem Common Rail, wyposażony w układ doładowania oraz oczyszczania spalin. Silniki w tych pojazdach są jednostkami wielocylindrowymi rzędowymi lub widlastymi, chłodzonymi cieczą, o dużej sprawności, trwałości i niezawodności.
  2. Sprzęgło samochodu ciężarowego.
    Ilustracja przedstawia zdjęcie sprzęgła, które ma postać koła zębatego przymocowanego nitami. W środku znajduje się zębate okrągłe wycięcie. Wokół środka przymocowane są bokiem sprężyny pomiędzy którymi znajdują się kolejne mocowania nitami. Obok znajduje się schemat z rzutem bocznym przekroju osiowego, czyli wzdłuż średnicy koła. Wyróżniono jego elementy. Od góry.
    • tarcza dociskowa,
    • pierścienie wahliwe,
    • sprężyna talerzowa,
    • tarcza sprzęgła,
    • łożysko oporowe znajdujące się pośrodku sprzęgła z tyłu,
    • wałek sprzęgłowy skrzyni biegów będący podłużnym elementem wystającym za sprzęgło, znajduje się on za łożyskiem,
    • dźwignia widełek będąca obłym uchwytem znajdującym się za łożyskiem,
    • okładzina cierna znajdująca się w dolnej części sprzęgła,
    • sprężyna płaska znajdująca się z tyłu za okładziną,
    • koło zamachowe znajdujące się na samym dole sprzęgła.

    Treść
    Zadaniem sprzęgła jest przeniesienie momentu obrotowego z wału korbowego silnika poprzez koło zamachowe, tarczę sprzęgła i tarczę dociskową na wałek sprzęgłowy skrzyni biegów. Ponadto sprzęgło umożliwia chwilowe odłączenie silnika od skrzyni biegów i zabezpiecza układ napędowy przed przeciążeniem.
    Tarcza sprzęgła ma z obu stron zamontowane okładziny cierne. Przy włączonym sprzęgle okładziny cierne dociśnięte są do koła zamachowego oraz tarczy dociskowej. Na tarczę dociskową wywiera nacisk sprężyna talerzowa umieszczona wewnątrz pokrywy sprzęgła. Jest ona wykonana w formie ściętego stożka i połączona z pokrywą sprzęgła poprzez pierścienie wahliwe. W momencie kiedy sprzęgło jest włączone sprężyna talerzowa naciska na tarczę dociskową oraz tarczę sprzęgła. Podczas wyłączania sprzęgła dźwignia widełek naciska na łożysko oporowe, co powoduje jego przesunięcie w kierunku tarczy sprzęgła. Ruch łożyska powoduje odkształcenie sprężyny talerzowej, koniec której powoduje, że tarcza dociskowa zwalnia swój nacisk na tarczę sprzęgła. Tarcza sprzęgła odsuwa się od koła zamachowego oraz tarczy dociskowej i moment obrotowy nie jest przenoszony od silnika do skrzyni biegów.
  3. Skrzynia biegów samochodu ciężarowego
    Ilustracja przedstawia obudowę skrzyni biegów. Ma ona postać skręconej śrubami metalowej tuby. Tuba ta ma różnego kształtu wytłoczenia, na przykład jedno z nich ma kształt wycinka koła, dokładnie trzech czwartych koła, inne ma kształt wypukłego prostokąta. W górnej części znajdują się również niewielkie listewki.
    Treść
    Skrzynia biegów jest elementem układu napędowego, który umożliwia realizację następujących zadań:
    • zmianę przełożenia w układzie napędowym,
    • uzyskanie biegu wstecznego,
    • trwałe odłączenie silnika od układu napędowego samochodu.

    W samochodach ciężarowych stosowane są przede wszystkim skrzynie biegów z przekładniami zębatymi o osiach stałych i stałym przełożeniu. Sterowanie skrzynią biegów odbywa się przy pomocy dźwigni umieszczonej w kabinie kierowcy.
    Skrzynia biegów samochodu ciężarowego składa się z trzech wałków: wałka sprzęgłowego, wałka pośredniego i wałka głównego. Na każdym z tych wałków znajdują się koła zębate. Na wałku sprzęgłowym i pośrednim koła zębate są połączone z wałkami na stałe, a na wałku głównym koła zębate mogą się swobodnie obracać na łożyskach igiełkowych. Do połączenia wałka głównego z osadzonymi na nim kołami zębatymi służą synchronizatory, które są sterowane za pomocą wodzików i widełek. Kierowca przy pomocy dźwigni zmiany biegów wybiera żądany bieg, co powoduje, że połączony z dźwignią wodzik przesuwa się, a związane z nim widełki przesuwają pierścień synchronizatora, w wyniku czego następuje sprzęgnięcie synchronizatora danego biegu z wałkiem głównym. Wałki wraz z kołami zębatymi i synchronizatorami ułożyskowane są na łożyskach tocznych w obudowie wypełnionej olejem przekładniowym.
    Skrzynie biegów samochodów ciężarowych o dużej i średniej ładowności dodatkowo umieszczone są we wspólnej obudowie ze skrzynią biegów.
    Dzięki zastosowaniu tych zespołów we współczesnych samochodach ciężarowych uzyskuje się nawet 16 przełożeń.
    Automatyczna skrzynia biegów jest zespołem układu napędowego, który w sposób ciągły zmienia i przenosi moment obrotowy z silnika do dalszej części układu napędowego.
    Najbardziej rozpowszechniona jest ASB, która składa się z trzech głównych podzespołów:
    • przekładni hydrokinetycznej,
    • zespołu przekładni planetarnych połączonych ze sobą wraz ze sprzęgłami i hamulcami,
    • mechatronicznego zespołu sterującego automatyczną zmianą biegów.
    Przekładnia hydrokinetyczna jest podzespołem, który łączy w jednej obudowie trzy elementy:
    • wirnik pompy, połączony z obudową przekładni, napędzany przez wał korbowy silnika,
    • wirnik turbiny, który przekazuje moment obrotowy na wałek wejściowy skrzyni biegów,
    • wirnik kierownicy.
  4. Wał napędowy.
    Ilustracja przedstawia wał napędowy będący metalową rurą połączoną prostopadle mostem napędowym z osią napędową będącą drugą metalową rurą.
    Treść
    Wał napędowy jest elementem układu napędowego przenoszącym w samochodzie ciężarowym moment obrotowy pomiędzy skrzynią biegów a mostem napędowym. W układach napędowych samochodów z wieloma osiami napędzanymi, wał przenosi moment obrotowy pomiędzy skrzynią rozdzielczą, a mostami osi napędzanych.
    Typowy wał napędowy jest dzielony na dwie części, które są łączone wielowypustem, umożliwiającym zmianę długości wału napędowego. Na końcach wału znajdują się przeguby umożliwiające zmiany kątów, które tworzą oś wału i osie łączonych przez niego elementów. Taka konstrukcja wynika z tego, że uginanie się zawieszenia powoduje zmianę odległości mostu napędowego od skrzyni biegów oraz przemieszczanie się w pionie tych elementów. W przypadku długich wałów są one dzielone na dwie części rozdzielone podporą z łożyskiem.
    Jako przeguby w wałach napędowych stosowane są dwa przeguby krzyżakowe.
    Schemat przedstawia poziomo pokazany przekrój osiowy, czyli wzdłuż, wału napędowego. Jest on walcowaty. Wyróżniono pewne jego elementy konstrukcyjne. Od lewej.
    • Złącze kołnierzowe. Znajdują się na początku i na końcu wału. Ich przekrój jest w kształcie kielicha, a wybrzuszenie skierowane jest do wewnątrz wału.
    • Przegub krzyżakowy. Znajduje się on zarówno w przedniej, jak i w tylnej części wału, w jego górnej części, za złączem. Jego przekrój przedstawiono w formie płaskiego prostokąta.
    • Smarowniczka. Jej przekrój jest kołem z otworem w środku. Znajduje się zarówno z przodu, jak i z tyłu wału pod przegubem.
    • Połączenie przesuwne, inaczej wielowypust. Znajduje się ono w przedniej części za smarowniczką. Na schemacie przedstawiono wielowypust jako poziomo usytuowaną harmonijkę wewnątrz tuby.
    • Korpus wału, w nawiasie rura. Jest to po prostu pusta rura.
    • Spoiny to obręcze wokół korpusu znajdujące się na początku i końcu korpusu, łączące je z resztą wała.
    • Ciężarek wyrównoważający. Tu przedstawiony jako niewielki prostokąt znajdujący się w górnej części korpusu przy jego prawym końcu.
  5. Most napędowy
    Ilustracja przedstawia budowę mostu napędowego. W skład układu wchodzi koło talerzowe. Połączone jest ono z zębnikiem oraz ze sworzniem satelitów. W centralnym punkcie układu znajduje się satelita oraz koło koronowe, które napędzane są przez półoś napędową. Wszystkie trzy elementy otacza obudowa mechanizmu różnicowego, która przymocowana jest do łożyska. Wszystkie wyżej wymienione elementy znajdują się w obudowie mostu napędowego.
    Treść
    Rolą mostu jest nieustanne przenoszenie momentu obrotowego do kół. Załamuje on również jego przebieg pod niezbędnym kątem - najczęściej prostym. Składa się z obudowy zwanej pochwą, która wykonywana jest najczęściej jako odlew z żeliwa lub staliwa. Na zewnątrz pochwy znajdują się elementy służące do mocowania elementów układu hamulcowego i układu zawieszenia. Wewnątrz obudowy mostu napędowego mieszczą się następujące mechanizmy: przekładnia główna wraz z jej obudową oraz znajdującym się wewnątrz mechanizmem różnicowym, półosie napędowe wraz z piastami kół.
    Wnętrze obudowy wypełnione jest olejem, który smaruje znajdujące się tam mechanizmy. W przypadku jeśli napędzana jest oś kół kierowanych, wówczas pochwa mostu napędowego zakończona jest kołnierzami kulistymi, wewnątrz których znajdują się przeguby homokinetyczne.
    Zadaniem przekładni głównej umieszczonej wewnątrz obudowy mostu napędowego jest zmiana kierunku przekazywania momentu obrotowego oraz zwiększenie jego wartości w stałym stosunku wynikającym z wartości jej przełożenia. Mechanizm różnicowy jest umieszczony wewnątrz obudowy połączonej z kołem talerzowym, która ułożyskowana użytkowana jest w pochwie mostu napędowego. Mechanizm różnicowy składa się z dwóch kół koronowych połączonych z półosiami napędowymi oraz zazębionych z nimi satelitów. Działanie mechanizmu różnicowego polega na tym, że gdy oba koła samochodu a wraz z nimi półosie obracają się z jednakową prędkością, to satelity nie obracają się wokół swych osi lecz wirują wraz z kołami koronowymi. Podczas pokonywania skrętu pojazdu koła napędzane różną prędkość obrotową, wynikającą z różnicy pokonywanej przez te koła drogi. Prędkość obrotowa koła położonego na zewnątrz zakrętu zwiększa się, a prędkość obrotowa koła położonego wewnątrz maleje o taką samą wartość. Zmiana prędkości obrotowej kół jezdnych powoduje taką samą zmianę prędkości obrotowej kół koronowych i obrót satelitów wokół swojej osi.
  6. Półosie napędowe
    Schemat przedstawia poziomo pokazany układ napędowy. Narysowano poziomą rurę wokół której znajduje się tuba lekko rozszerzająca się w prawą stronę. Przez rurę przebiega pozioma linia przerywana. Z lewej strony znajduję się zarys przedniej osi prostopadły do rury. W miejscu, gdzie na rysunku rura z przednią osią przecinałaby się, narysowano poziomą tubę otaczającą rurę. Przez środek tuby przebiega pozioma linia przerywana.
    Treść
    W samochodach ciężarowych najczęściej stosowane są sztywne mosty napędowe, wewnątrz których znajdują się półosie. Półosie kół niekierowanych nie posiadają przegubów i łączą piasty kół napędzanych z kołami koronowymi mechanizmu różnicowego. Ich zadaniem jest przenoszenie momentu obrotowego do kół napędzanych.
    W zależności od sposobu połączenia z piastą koła oraz ułożyskowaniem samej piasty rozróżniamy następujące rodzaje półosi:
    • półoś obciążona, która jest użytkowana wewnątrz pochwy mostu napędowego na jednym jej końcu znajduje się sztywno osadzona piasta koła jezdnego. Taka konstrukcja półosi powoduje, że przenosi ona moment napędowy oraz cały moment gnący wynikający z siły nacisku koła na podłoże.
      Schemat przedstawia poziomo pokazany układ napędowy. Narysowano poziomą rurę wokół której znajduje się tuba lekko rozszerzająca się w prawą stronę. Przez rurę przebiega pozioma linia przerywana. Z lewej strony znajduję się zarys przedniej osi prostopadły do rury. W miejscu, gdzie na rysunku rura z przednią osią przecinałaby się, narysowano poziomą tubę otaczającą rurę. Przez środek tuby przebiega pozioma linia przerywana.
    • półoś częściowo obciążona - w rozwiązaniu tym piasta koła ułożyskowana jest we wnętrzu pochwy mostu napędowego. Półoś przenosi część momentu gnącego oraz moment napędowy przypadający na dane koło.
    • półoś nieobciążona jest połączona z piastą koła ułożyskowaną w pochwie mostu napędowego na dwu łożyskach tocznych. Dzięki takiej konstrukcji półoś obciążona jest jedynie momentem napędowym. Moment gnący, wynikający z obciążenia koła przenosi pochwa mostu napędowego. We współczesnych samochodach ciężarowych stosuje się taką konstrukcję.
      Ilustracja przedstawia półoś niobciążoną. Jest ona w postaci rury, na której znajdują się pewne elementy. Od lewej. Wał napędowy, czyli metalowa rura. Na niej zamontowana jest uszczelka mankietowa gumowa składająca się z kilku obręczy o coraz większych promieniach. Za uszczelką w niedużej odległości na wale znajduje się krótka tuba, czyli kołpak. Za nim znajduje się tarcza będąca szerokim pierścieniem, którego tylna część jest ścięta ukośnie w stronę wału i jest ząbkowana. Przednia część pierścienia, czyli ta od strony kołpaku jest równa i gładka. Za tarczą znajduje się łożysko. To metalowy pierścień o wewnętrznej średnicy takiej jak wał. Łożysko ma trzy równomiernie usytuowane niewielkie walce skierowane na zewnątrz. Dalej znajduje się tuba będąca dzwonem trójnika. Z tyłu tuby znajduje się pierścień gumowy. Dalsza część to coraz węższe tuby zmniejszające się skokowo.
    W samochodach wyposażonych w niezależne zawieszenie kół stosuje się półosie zakończone przegubami homokinetycznymi, które umożliwiają przeniesienie momentu napędowego pod kątem oraz zmianę długości półosi. W tego typu półosiach stosuje się obecnie przeważnie dwa typy przegubów: Bierfilda oraz trójramienny, inaczej trójpalcowy.
    Ilustracja przedstawia model półosi w pionie, a obok w rzucie poziomym. Zaznaczono odpowiadające sobie sobie elementy w obu graficznych ujęciach półosi. Model składa się z trzech pierścieni i pionowego pręta. Największy pierścień posiada dolną podstawę w postaci koła jak w walcu. Jest on trwale przymocowany tą podstawą do pręta. Pierścień o średniej wielkości średnicy ma w swoich ściankach okrągłe otwory, w których znajdują się metalowe kulki. Pierścień znajduje się w większym. Analogicznie pierścień o najmniejszej średnicy. Również posiada okrągłe wycięcia oraz włożone do nich kulki i znajduje się w średnim pierścieniu. Na schemacie obok wskazane są pierścienie średni i największy oraz kulki średniego pierścienia.
  7. Koła jezdne
    Ilustracja przedstawia koło jezdne w metalowym okrągłym wnętrzem i gumową oponą.
    Treść
    Koło jezdne jest elementem układu jezdnego, którego zadaniem jest przeniesienie reakcji nawierzchni na elementy zawieszenia. Koło jezdne składa się z trzech elementów: obręczy koła, tarczy koła, ogumienia pneumatycznego. Tarcza i obręcz koła w samochodach użytkowych wykonane są ze stali i są ze sobą połączone, spotyka się też dzielone obręcze kół. Podział obręczy umożliwia łatwiejsze osadzane opony na obręczy. Taka konstrukcja wymaga stosowania opony z dętką. Koła jezdne na osi tylnej samochodów użytkowych często występują jako koła bliźniacze ze względu na duże obciążenie tych kół.
Układ napędowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Automatyczna skrzynia biegów

RrNTzK9bbEz2V
Ilustracja interaktywna przedstawia budowę automatycznej skrzyni biegów. Ma postać ząbkowanych kół i walców o różnych średnicach zamkniętych w obudowie, która na górze ma walec zakończony dwoma stożkami, z jednej strony rozszerzającym się, a z drugiej zwężającym się, a na dole ma podstawę na której położony jest walec. Na ilustracji znajdują się trzy punkty interaktywne. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Przekładnia hydrokinetyczna. Znajduje się wewnątrz rozszerzającego się stożka, ma kształt kilku dysków ustawionych na sobie na wspólnej osi.
  2. Mechaniczna przekładnia planetarna. Zamontowana wewnątrz głównej części walca, składa się z wielu połączonych ze sobą kół zębatych i walców ze żłobieniami.
  3. Hydrauliczno - elektryczny układ sterowania. Zamontowany w podstawie walca.
Automatyczna skrzynia biegów
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Manualna skrzynia biegów

R13kgV5eu34pu
Ilustracja interaktywna przedstawia manualną skrzynię biegów. Ma ona postać serii kół zębatych i walców ze żłobieniami zamkniętych wewnątrz metalowej obudowy. Na ilustracji znajduje się osiem punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Obudowa sprzęgła. Metalowa konstrukcja wewnątrz której znajdują się koła zębate.
  2. Wodzik mechanizmu sterującego. Zamocowany na wałku sprzęgowym. Połączony półkolistym pierścieniem z wałkiem głównym.
  3. Wałek sprzęgłowy. Gładki, długi walec o niewielkiej średnicy, na którym zaczepiony jest wodzik.
  4. Wałek główny. Największy z walców, podzielony na pierścienie z kół zębatych i gładkie, o różnych średnicach.
  5. Synchronizator. Koło zębate na wałku głównym, za pierścieniem wodzika.
  6. Wał wejściowy. Drugi największy walec, zamocowane jest a nim kilka kół zębatych i wałek pośredni.
  7. Koła zębate. Stanowią większość elementów układu skrzyni biegów.
  8. Wałek pośredni. Na wspólnej osi z wałem wejściowym.
Manualna skrzynia biegów
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

3

Zawieszenie pojazdu

1
R1DyLEma0gUSB
1. Osie kół }W samochodach ciężarowych o ładowności ponad 3,5 t osie kół jezdnych kierowanych są z reguły połączone sztywną belką. Takie samo połączenie kół jest stosowane w przyczepach i naczepach. Osie kół jezdnych służą do połączenia kół jezdnych z ramą za pośrednictwem elementów prowadzących zawieszenia (wahacze i drążki reakcyjne) i elementów sprężystych zawieszenia (resory lub miechy pneumatyczne).

Osie jezdne składają się z następujących elementów:
  • belka nośna,
  • siodła służące do mocowania elementów sprężystych zawieszenia (resory lub miechy pneumatyczne),
  • główki zwrotnic w przypadku osi kół kierowanych,
  • czopy do łożyskowania piast kół w przypadku osi przyczep, naczep i osi wleczonych w samochodach ciężarowych.
{audio, 2. Ogumienie }Opona jest osadzona na obręczy koła. Do jej zadań należą przeniesienie na obręcz i tarczę koła reakcji pochodzących od nawierzchni i amortyzowanie oddziaływań wynikających z nierówności drogi. Współcześnie w samochodach stosowane jest ogumienie bezdętkowe, w którym powietrze zamknięte jest w przestrzeni stworzonej przez wewnętrzną część opony oraz obręcz koła. Wewnętrzna część opony pokryta jest specjalną warstwą mieszanki gumowej, która zapewnia oponie szczelność. Bieżnik stanowi część opony współpracującą bezpośrednio z nawierzchnią, stopka służy do osadzenia opony na obręczy. Osnowa opony jest jej częścią nośną, która w samochodach ciężarowych wykonana jest z jednej warstwy kordu stalowego, opasanie zapewnia usztywnienie bieżnika. Rdzeń stopki jest wykonany z wielu pasm drutu stalowego skręconych ze sobą.

System oznaczeń opon ciężarowych:
  • C – utwardzone boki opony,
  • FRT – służy do montażu na dodatkowych osiach pojazdu,
  • F lub S – służy do montażu na osi skrętnej,
  • D – służy do montażu na osi napędowej,
  • T – służy do montażu na osiach naczep.

Opony ciężarowe dostępne są w trzech rozmiarach:
  • 17,5 cala,
  • 19,5 cala,
  • 22,5 cala.

Indeks nośności przedstawia dopuszczalny maksymalny ciężar nacisku, pod jakim koło jest zdolne do pracy. Indeks przeważnie opisuje liczba trzycyfrowa, dzięki której jesteśmy w stanie odczytać właściwą wartość z tabeli.{audio, 3. Zawieszenie kół }Zadania zawieszenia kół:
  • tłumienie drgań kół jezdnych i osi wynikających z jazdy po nierównościach drogi,
  • prowadzenie kół w różnych warunkach ruchu,
  • stateczność i kierowalność pojazdu,
  • płynność ruchu i komfort jazdy.

Elementy składowe zawieszenia kół:
  • elementy sprężyste – resory piórowe i paraboliczne, sprężyny śrubowe, miechy pneumatyczne, drążki skrętne,
  • elementy tłumiące – amortyzatory,
  • elementy prowadzące – wahacze i drążki reakcyjne.

Wyróżniamy dwa rodzaje zawieszenia:
  • zależne (najczęściej wykorzystywane) – koła danej osi są ze sobą połączone w sposób sztywny,
  • niezależne – układ, w którym koła nie oddziałują na siebie.
{audio
Zawieszenie tylne ze sztywną osią
}
Przednie zawieszenie niezależne{image#
Zawieszenie na poduszkach pneumatycznych {image#}
Zawieszenie pojazdu
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia zawieszenie pojazdu. Na ilustracji narysowany jest pojazd osobowy z podniesioną maską. Obok niego znajdują się trzy napisy, a każdy z nich opatrzony jest punktem interaktywnym. Po kliknięciu punktu pojawia się ramka z rysunkiem, tekstem i z nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.

  1. Osie kół
    Ilustracja przedstawia dwa schematy osi kół z perspektywy frontalnej. Widoczne są dwa koła połączone poziomą belką. W pierwszym schemacie belka ma trzy części. Środkowa jest pozioma, a dwie zewnętrzne są ukośne i łączą się z kołami. Między pionem koła a płaszczyzną ukośnego mocowania belki zaznaczono kąt ostry alfa. Mocowanie belki podpisano jako główkę mocowania sworznia zwrotnicy. Poziomą część belki podpisano jako belkę nośną, a miejsce łączenia belki poziomej z ukośną podpisano jako siodło mocowania elementu sprężystego.
    W schemacie drugim belka łącząca koła jest pozioma na całej swej długości. Widoczne są piasty kół. Zaznaczono na rysunku dwa elementy. Przy piaście zaznaczono od zewnętrznej strony czop łożyskowania piasty koła oraz na belce zaznaczono dwa mocowania w formie małych prostokątów.
    Treść
    W samochodach ciężarowych o ładowności ponad osie kół jezdnych kierowanych są z reguły połączone sztywną belką. Takie samo połączenie kół jest stosowane w przyczepach i naczepach. Osie kół jezdnych służą do połączenia kół jezdnych z ramą za pośrednictwem elementów prowadzących zawieszenia (wahacze i drążki reakcyjne) i elementów sprężystych zawieszenia (resory lub miechy pneumatyczne).
    Osie jezdne składają się z następujących elementów:

    • belka nośna,

    • siodła służące do mocowania elementów sprężystych zawieszenia (resory lub miechy pneumatyczne),

    • główki zwrotnic w przypadku osi kół kierowanych,

    • czopy do łożyskowania piast kół w przypadku osi przyczep, naczep i osi wleczonych w samochodach ciężarowych.

  2. Ogumienie
    Ilustracja przedstawia niepełną obręcz ustawioną na ściance bocznej, której elementy konstrukcyjne podpisano. Przerwa w obręczy znajduje się w dolnej części. Obręcz ta jest osadzona kole, jest nałożona na zewnętrzną część koła i biegnie po jego obwodzie.
    Górna wierzchnia część obręczy to bieżnik. Na nim znajdują się drobne rowki. Przednia część bieżnika podpisana jest jako profil dodatni. Pod rowkami znajduje się warstwy opasania. Występuje ona tylko po obwodzie koła. Pod nią znajduje się kolejna warstwa, czyli kord. Jest to warstwa ogumienia nadająca kształt oponie i usztywniająca ją. Głębiej, już na samym kole, znajduje się wewnętrzna warstwa gumy. Boczna część wybrzuszona na zewnątrz to ścianka boczna. Wewnętrzna część wybrzuszonej ścianki bocznej to strefa odkształceń bocznych. Poniżej znajduje się część obręczy, która jest wklęsła, czyli wybrzuszona do wewnętrz. Jest to strefa stopki. Sama stopka jest na dolnej krawędzi tej strefy. Tuż nad stopką znajduje się rdzeń stopki. 
    Treść
    Opona jest osadzona na obręczy koła. Do jej zadań należą przeniesienie na obręcz i tarczę koła reakcji pochodzących od nawierzchni i amortyzowanie oddziaływań wynikających z nierówności drogi. Współcześnie w samochodach stosowane jest ogumienie bezdętkowe, w którym powietrze zamknięte jest w przestrzeni stworzonej przez wewnętrzną część opony oraz obręcz koła. Wewnętrzna część opony pokryta jest specjalną warstwą mieszanki gumowej, która zapewnia oponie szczelność. Bieżnik jest częścią opony współpracującą bezpośrednio z nawierzchnią, stopka służy do osadzenia opony na obręczy. Osnowa opony jest jej częścią nośną, która w samochodach ciężarowych wykonana jest z jednej warstwy kordu stalowego, opasanie zapewnia usztywnienie bieżnika. Rdzeń stopki jest wykonany z wielu pasm drutu stalowego skręconych ze sobą.
    System oznaczeń opon ciężarowych:

    • C — utwardzone boki opony,

    • FRT — służy do montażu na dodatkowych osiach pojazdu,

    • F lub S — służy do montażu na osi skrętnej,

    • D — służy do montażu na osi napędowej,

    • T — służy do montażu na osiach naczep.
      Opony ciężarowe dostępne są w trzech rozmiarach:

      • cala,

      • cala,

      • cala.

    Indeks nośności przedstawia dopuszczalny maksymalny ciężar nacisku, pod jakim koło jest zdolne do pracy. Indeks przeważnie opisuje liczba trzycyfrowa, dzięki której jesteśmy w stanie odczytać właściwą wartość z tabeli.

  3. Zawieszenie kół
    Ilustracja przedstawia schemat zawierzenia kół. Podpisano jego elementy składowe. Rama samochodu to poziomy pas blachy. Jest to największa część zawieszenia. Ma zagięte krawędzie górną i dolną do wewnętrznej strony pojazdu. Z przodu i z tyłu ramy podpięte są wieszaki resoru zakończone hakami. Na wieszakach zawieszony jest resor, który składa się z metalowych listewek. Najdłuższa jest najwyżej, nakrótsza najniżej. Układają się one w spłaszczony trójkąt rozwartokątny. Pośrodku na najwyżej położonej listwie znajduje się mocowanie osi. Są to dwa u kształtne haki założone od góry na resor. Od góry haki te łączy kwadratowa blaszka z wgłębieniem. Nad tym zagłębieniem znajduje się wystający z dolnej części ramy sześcienny element, który w zależności od ruchu pojazdu, znajduje się nad resorem albo też wciska się w kwadratowe zagłębienie. Wystający sześcienny element to ogranicznik ugięcia zawieszenia. Po prawej stronie pd środka ramy, bardziej z tyłu, znajduje się amortyzator. To dwie pionowe rurki, jedna włożona w drugą. W zależności od potrzeby, węższa wysuwa się lub wciska się w szerszą. Przy wciskaniu węższa rurka na potyka na pewien opór i to dzięki niemu możliwa jest amortyzacja. Dolna część dolnej, czyli węższej rurki jest zamontowana do wierzchniej części resora. Z kolei w przedniej części ramy od spodu podpięty jest stabilizator. Jest to element składający się się z dwóch ruchomych, połączonych ze sobą prętów. Jeden pręt ma orientację pionową, drugi poziomą. Pionowy przyczepiony jest do ramy, a poziomy do belki osi. Przy belce, pod resorem, znajduje się koło jezdne.
    Treść
    Zadania zawieszenia kół:

    • tłumienie drgań kół jezdnych i osi wynikających z jazdy po nierównościach drogi,

    • prowadzenie kół w różnych warunkach ruchu,

    • stateczność i kierowalność pojazdu,

    • płynność ruchu i komfort jazdy.
      Elementy składowe zawieszenia kół:

    • elementy sprężyste — resory piórowe i paraboliczne, sprężyny śrubowe, miechy pneumatyczne, drążki skrętne,

    • elementy tłumiące — amortyzatory,

    • elementy prowadzące — wahacze i drążki reakcyjne.

    Wyróżniamy dwa rodzaje zawieszenia:

    • zależne najczęściej wykorzystywane — koła danej osi są ze sobą połączone w sposób sztywny,

    • niezależne — układ, w którym koła nie oddziałują na siebie.

Ilustracja przedstawia zawieszenie tylne ze sztywną osią. Na grafice widnieje tylna część podwozia składająca się z ramy, drążków, piast kół. Lista elementów:  Most napędowy do pozioma belka znajdująca się pod ramą, jest poprzeczna, czyli zamontowana wszerz pojazdu. Rama to prostokąt tworzący podwodzie, zbudowany z poziomych belek o kwadratowym przekroju poprzecznym. Rama składa się z dwóch długich równoległych belek, dwóch krótkich belek łączących długie na końcach, dzięki czemu rama ma kształt prostokąta oraz składa się ona z kilku poprzecznych krótkich belek łączących długie belki na całej długości. Strzemię mocowania resoru to U kształtne haki zwieszone na moście. Dwa haki zawieszone są obok siebie równolegle i prawe końce połączone są jednym krótkim prętem, a dwa kolejne drugim. Na tych łączeniach opiera się resor. Są tu dwa strzemiona: jedno po prawej stronie, drugie po lewej. Resor piórowy to delikatnie wygięty łuk składający się z listewek ustawionych jedna pod drugą tak, że każda kolejna jest coraz krótsza i wszystkie listewki mają środek na tej samej wysokości. Zatem resor na końcach jest cienki i ma grubość jednej listewki, a na środku jest najgrubszy i ma grubość kilku czy kilkunastu listew. Resory są podwieszone pod mostem napędowym tak, że ich środek znajduje się bezpośrednio pod mostem, a ich końce znajdują się przed i za mostem. Resory są zawieszone wzdłuż pojazdu. Wał napędowy składa się z dwóch części w kształcie lejka połączonych ze sobą okrągłym szerszym brzegiem. Wieszak resoru to C kształtny hak, na którym wisi koniec resora. Hak zamocowany jest górną częścią pod ramą. Łącznie oba resory wiszą na czterech wieszakach. Wspornik resoru to dwie równoległe trójkątne blaszki ustawione obok siebie, w których są otwory. W otworach wisi górna część haku będącego wieszakiem resoru.

Ilustracja przedstawia przednie zawieszenie niezależne. Znajduje się on z przodu pod ramą. Jest to poprzeczna do ramy zawieszona pod nią. Przed belką znajdują się poziome drążki. Po bokach zawieszenia widoczne są poziomo usytuowane sprężyny, wewnątrz których znajdują się pionowe pręty. Po bokach znajdują krążki, na zewnątrz których znajdują się piasty kół. Lista elementów:  Piasta koła na rysunku jest ściętym półstożkiem poziomo zamontowanym na krążku znajdującym się z boku zawieszenia. Wokół ściętego półstożka wwierconych jest sześć śrub. W zawieszeniu przednim niezależnym znajdują się dwie piasty koła.  Bęben hamulcowy jest to krążek, do którego zamontowana jest piasta koła.  Rama to dwie długie równoległe poziome belki połączone ze sobą poprzecznymi listwami na całej swej długości.  Górne ramię zwrotnicy to pionowo zamontowany drążek połączony z bębnem hamulcowym w kształcie krążka.  Górny wahacz to poziomy uchwyt składający się z listwy. Łączy górne ramię zwrotnicy ze spodnią częścią ramy.  Sprężyna śrubowa to pionowa sprężyna otaczająca pręt.  Wspornik przedniego zawieszenia to pozioma belka usytuowana poprzecznie do ramy.  Wahacz dolny to cztery połączone ze sobą cienkie listewki łączące wspornik z bębnem hamulcowym. Tworzą one w przybliżeniu prostokątną ramę, której dłuższe boki okalają również śrubę.  Amortyzator to pręt wraz tłokiem umieszczony w pionie w śrubie.

Ilustracja przedstawia zastosowanie resorów pneumatyczno gumowych. Ilustracja przedstawia podwozie. Lista elementów:  Przegubowe mocowanie wahaczy. Jest to blacha w kształcie lejka, której trójkątne boki są zagięte w jedną stronę i przez nie jest wkręcona śruba do wahaczy wzdłużnych będący belkami biegnącymi wzdłuż pojazdu.  Oś sztywna znajduje się z przodu i jest poprzeczną belką o kwadratowym przekroju poprzecznym.  Piasty kół to niewielkie poziome walce zamontowane na większych poziomych walcach skierowanych jedną z podstaw do środka pojazdu. Większe walce to bębny hamulcowe. Są w nie wkręcone śruby, które otaczają mniejsze walce.  Wahacz wzdłużny to belka z jednej strony wygięta w dół. Belek jest sześć, są po trzy z każdej strony pojazdu. Belki pojazdu jedna za drugą.  Resory pneumatyczne gumowe to walce usytuowane pionowo na dolnym wygięciu wahacza. Jest ich sześć.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

4

Układ kierowniczy

1
RvsnEmhtatNxp1
1. Mechanizm wspomagania W samochodzie ciężarowym ze względu na duże naciski kół kierowanych konieczne jest stosowanie dużej siły w celu obrócenia kołem kierownicy. Aby zmniejszyć wysiłek kierowcy, stosuje się mechanizmy wspomagające.

Wymagania stawiane mechanizmom wspomagającym:
  • zapewnienie możliwości wykonywania skrętu przy małym wysiłku kierowcy,
  • szybkie reagowanie na działanie kierowcy,
  • proporcjonalność pomiędzy siłą wspomagania a przyłożonym do koła kierowniczego momentem siły,
  • zachowanie połączenia pomiędzy kołem kierownicy a kołami pomimo uszkodzenia mechanizmu wspomagania,
  • niezawodność i niska masa,
  • budowa mechanizmu wspomagania.
}

Mechanizm wspomagający składa się z następujących głównych elementów:
  • zaworu sterującego,
  • mechanizmu wykonawczego,
  • pompy oleju hydraulicznego ze zbiornikiem wyrównawczym.

Pompa oleju hydraulicznego jest najczęściej napędzana od wału korbowego silnika poprzez przekładnie pasową. Ciśnienie oleju wytwarzanego przez pompę jest kierowane przez zawór sterujący do mechanizmu wykonawczego. Podczas gdy koło kierownicy jest ustawione do jazdy na wprost, zawór sterujący jest w położeniu neutralnym, w którym olej jest kierowany przewodem powrotnym do zbiornika wyrównawczego. Obrót koła kierownicy w dowolnym kierunku powoduje zamknięcie dopływu oleju do jednej z komór cylindra i jednocześnie zwiększenie jego przepływu do komory po drugiej stronie tłoka.{audio, 2. Mechanizm kierowniczy Mechanizm kierowniczy umożliwia przenoszenie ruchu obrotowego kierownicy na mechanizm zwrotniczy.

Elementy układu kierowniczego to:
  • kierownica,
  • kolumna kierownicy składająca się z obudowy i ułożyskowanego wewnątrz niej wału kierownicy,
  • przekładni kierowniczej.

}

Obecnie w kierownicy zwanej także kołem kierownicy umieszcza się dodatkowo poduszkę gazową i przycisk sygnału dźwiękowego, zaś na kolumnie kierownicy montowane są przełączniki sterujące różnymi funkcjami pojazdu. Współcześnie w pojazdach ciężarowych położenie kolumny kierownicy daje się regulować w celu dostosowania kąta pochylenia lub wysięgu koła kierownicy. Kolumny kierownicy wyposaża się w mechanizm energochłonny, którego zadaniem jest absorbowanie energii pochodzącej od sił działających wzdłuż wału kierownicy w momencie kolizji. Wał kolumny kierownicy składa się z kilku części połączonych ze sobą przegubami krzyżakowymi.{image#{audio}, 3. Mechanizm zwrotniczy Mechanizm zwrotniczy to część układu kierowniczego, która służy do połączenia obu zwrotnic za pomocą drążka poprzecznego w taki sposób, aby podczas skrętu oba koła kierowane toczyły się po łukach należących do współśrodkowych okręgów. Podczas jazdy na wprost dolne ramiona zwrotnic i drążek poprzeczny oraz belka osi przedniej tworzą trapez równoramienny. Dlatego taki mechanizm nazywany jest mechanizmem trapezowym. Drążek poprzeczny umożliwia ponadto regulację zbieżności kół kierowanych. W samochodach czteroosiowych zwykle pierwsza i druga oś ma koła kierowane. Odpowiednio dobierając kąty skrętu kół kierowanych obu osi, można uzyskać taki ich tor jazdy po łuku, aby przy skręcie poruszały się one po nim bez poślizgu. Mechanizmy zwrotnicze kół obu osi przednich są połączone ze sobą pomocniczymi drążkami podłużnymi.
}
{image#{audio}
Układ kierowniczy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia układ kierowniczy. Na ilustracji narysowany jest pojazd osobowy z podniesioną maską. Obok niego znajdują się trzy kafelki z nazwami elementów układu kierowniczego. Każdy kafelek zaopatrzony jest punktem interaktywnym. Po kliknięciu wybranego elementu pojawia się ramka z rysunkiem, tekstem i nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.

  1. Treść
    Mechanizm wspomagania w samochodzie ciężarowym ze względu na duże naciski kół kierowanych konieczne jest stosowanie dużej siły w celu obrócenia kołem kierownicy. W celu zmniejszenia wysiłku kierowcy stosuje się mechanizmy wspomagające.
    Wymagania stawiane mechanizmom wspomagającym:

    • zapewnienie możliwości wykonywania skrętu przy małym wysiłku kierowcy;

    • szybkie reagowanie na działanie kierowcy;

    • proporcjonalność pomiędzy siłą wspomagania a przyłożonym do koła kierowniczego momentem siły;

    • zachowanie połączenia pomiędzy kołem kierownicy a kołami pomimo uszkodzenia mechanizmu wspomagania;

    • niezawodność i niska masa,

    • budowa mechanizmu wspomagania.

    Ilustracja przedstawia schemat mechanizmu wspomagania. W skład układu wchodzi pompa oleju hydraulicznego, która jest połączona za pomocą przewodu doprowadzającego olej hydrauliczny do zaworu sterującego. Wewnątrz zaworu sterującego znajduje się suwak zaworu sterującego, który poruszany jest za pomocą koła kierownicy. Z prawej strony zaworu sterującego znajduję się przewód powrotny oleju. Przewód ten oznaczony jest podwójną przerywaną linią. W prawej górnej części ilustracji znajduję się siłownik wykonawczy, który jest połączony z zaworem sterującym za pomocą przewodu powrotnego oleju. Ostatnim elementem układu jest koło jezdne, które połączone jest z siłownikiem wykonawczym ciągłą czarną kreską.  

    Mechanizm wspomagający składa się z następujących głównych elementów:

    • zaworu sterującego;

    • mechanizm wykonawczy;

    • pompy oleju hydraulicznego ze zbiornikiem wyrównawczym.

    Pompa oleju hydraulicznego jest najczęściej napędzana od wału korbowego silnika poprzez przekładnie pasową. Ciśnienie oleju wytwarzanego przez pompę jest kierowane przez zawór sterujący do mechanizmu wykonawczego. Podczas gdy koło kierownicy jest ustawione do jazdy na wprost, zawór sterujący jest w położeniu neutralnym, w którym olej jest kierowany przewodem powrotnym do zbiornika wyrównawczego. Obrót koła kierownicy w dowolnym kierunku powoduje zamknięcie dopływu oleju do jednej z komór cylindra i jednocześnie zwiększenie jego przepływu do komory po drugiej stronie tłoka.

  2. Treść
    Mechanizm kierowniczy umożliwia przenoszenie ruchu obrotowego kierownicy na mechanizm zwrotniczy.
    Elementy układu kierowniczego to:

    • kierownica,

    • kolumna kierownicy składająca się z obudowy i ułożyskowanego wewnątrz niej wału kierownicy,

    • przekładni kierowniczej.

    Ilustracja przedstawia schemat budowy układu kierowniczego. W skład budowy układu wchodzi przekładnia kierownicza, która połączona jest wałem kierownicy za pomocą przegubu krzyżakowego kolumny kierownicy. Z drugiej strony natomiast wał kierownicy połączony jest z kolumną kierownicy. Kolumna kierownicy posiada cztery otwory do mocowania. Na samym końcu schematu znajduje się koło kierownicy. Treść. Obecnie w kierownicy zwanej także kołem kierownicy umieszcza się dodatkowo poduszkę gazową i przycisk sygnału dźwiękowego, zaś na kolumnie kierownicy umieszczone są przełączniki sterujące różnymi funkcjami pojazdu.
    Współcześnie w pojazdach ciężarowych położenie kolumny kierownicy daje się regulować, w celu dostosowania kąta pochylenia lub wysięgu koła kierownicy. Kolumny kierownicy wyposaża się w mechanizm energochłonny, którego zadaniem jest absorbowanie energii pochodzącej od sił działających wzdłuż wału kierownicy w momencie kolizji. Wał kolumny kierownicy składa się z kilku części połączonych ze sobą przegubami krzyżakowymi.
    Ilustracja przedstawia schemat mechanizmu kierowniczego, którego elementy podpisano. W skład układu wchodzi wał kierownicy. Na nim osadzona jest śruba. Śruba posiada wydrążone rowki, w które wchodzą zęby płaskiej nakrętki, która płasko przylega wzdłuż części śruby. Nakrętka ta posiada również zęby w nieco innym kształcie z przeciwnej strony. Zęby te współpracują z zębami segmentu zębatego. Ma on kształt obręczy z okrągłym otworem, przez który przechodzi wałek wyjściowy. Obręcz ta z jednej strony jest po prostu obręczą, a z drugiej strony, tej bliżej nakrętki, rozszerza się w kształt trapezu zakończonego zębami wciśniętymi pomiędzy zęby nakrętki. Wał wyjściowy przechodzący przez otwór segmentu zębatego jest w innej płaszczyźnie, niż wał kierowniczy i są one do siebie prostopadłe. Na schemacie widoczny jest tylko przekrój poprzeczny wała wyjściowego.

  3. Treść
    Mechanizm zwrotniczy to część układu kierowniczego, który służy do połączenia obu zwrotnic za pomocą drążka poprzecznego, w taki sposób, aby podczas skrętu oba koła kierowane toczyły się po łukach należących do współśrodkowych okręgów. Podczas jazdy na wprost dolne ramiona zwrotnic i drążek poprzeczny oraz belka osi przedniej tworzą trapez równoramienny. Dlatego taki mechanizm nazywany jest mechanizmem trapezowym. Drążek poprzeczny umożliwia ponadto regulację zbieżności kół kierowanych.
    W samochodach czteroosiowych zwykle pierwsza i druga oś ma koła kierowane. Odpowiednio dobierając kąty skrętu kół kierowanych obu osi, można uzyskać taki ich tor jazdy po łuku, aby przy skręcie poruszały się one po nim bez poślizgu. Mechanizmy zwrotnicze kół obu osi przednich są połączone ze sobą pomocniczymi drążkami podłużnymi.
    Ilustracja przedstawia dwa schematy mechanizmu zwrotniczego. Pierwszy jest pojedynczym segmentem, a drugi to dwa identyczne segmenty jak ten przedstawiony w pierwszym schemacie, które są połączone ze sobą drążkiem. Dla uproszczenia opiszemy więc pojedynczy segment mechanizmu. Jego elementy składowe są następujące. Dwie zwrotnice z czopami, na których znajdują się ułożyskowane przednie koła pojazdu. Zwrotnica jest elementem zawieszenia odpowiadającym za odpowiednie prowadzenie koła. Ma postać okrągłej tarczy, która z przodu posiada bolce lub nakrętki, a z tyłu posiada część w kształcie walca zakończonego trójkątną blaszką znajdującą się w innej płaszczyźnie. Bok blaszki jest przytwierdzony do tylnej części walca i blaszka ta wystaje w górę ponad tarczę. Zwrotnica może mieć następujące połączenia: z dolnym wahaczem i kolumną MacPhersona lub też z górnym wahaczem. Za pomocą drążków do zwrotnicy przymocowane są koła przednie. Same koła osadzone są albo w zwrotnicy, albo przytwierdzona jest do niej piasta koła. Zwrotnice  posiadają również swoje dźwignie — prawą i lewą. Kolejnym elementem mechanizmu jest drążek kierowniczy, który łączy obie dźwignie zwrotnic. Dalej znajduje się podłużny drążek kierowniczy połączony z dźwignią kierowniczą, która ma postać płaskiej prostokątnej blaszki zakończonej z obu stron pierścieniami.

Przekładnia zębatkowa (maglownica)

Re5P1uYWnuwms1
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat przekładni zębatkowej. Ma kształt długiego pręta z elementami zamontowanymi na nim, obudowanego wewnątrz cylindra. Na ilustracji znajduje się dziewięć punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Osłona gumowa listwy zębatej. Na obu końcach cylindra znajdują się osłony gumowe w kształcie harmonijek.
  2. Obudowa przekładni. Cylinder zakończony osłonami gumowymi.
  3. Łożysko. Niewielki pierścień wchodzący do małego walca przymocowanego prostopadle do cylindra, obejmujący wałek zębaty.
  4. Wałek zębaty. Niewielki wałek umieszczony wewnątrz bocznego cylindra.
  5. Obejma zaciskowa. Pierścień do zaciskania na drążku kierowniczym.
  6. Końcówka drążka kierowniczego. Miejsce mocowania przekładni do kół.
  7. Podkładka z zębem. Płaski pierścień przy końcu pręta przekładni.
  8. Listwa zębata (maglownica). Wewnętrzny pręt wyposażony w zęby, pozwalające na przesuwanie go przez obrót wałka zębatego.
  9. Drążek kierowniczy. Końcówka pręta listwy zębatej.
Przekładnia zębatkowa (maglownica)
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W przypadku tej przekładni ruch obrotowy wału kolumny kierownicy przenoszony jest przez wałek zębaty na listwę zębatą, zamontowaną przesuwnie w obudowie przekładni. Obracanie się wałka zębatego powoduje wysuwanie się listwy zębatej, która poprzez drążek kierowniczy i jego końcówkę powoduje obrót zwrotnicy koła w prawą lub lewą stronę.

Przekładnia ślimakowa/przekładnia globoidalna

R15eT3vEeaUfl
Ilustracja interaktywna przedstawia przekładnie ślimakową i globoidalną. Widoczne są dwa schematy przekładni, jeden obok drugiego. Poniżej pokazane są również elementy które różnią te dwa rodzaje przekładni. Na ilustracji znajduje się dziesięć punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Ślimak globoidalny. Walec ze żłobieniami, którego średnica maleje do jego środka, a następnie ponownie rośnie ku jego końcowi.
  2. Wał kierownicy. Pręt na którego końcu jest ślimak.
  3. Rolka. Krótki walec ze żłobieniami stykający się ze ślimakiem.
  4. Wałek ramienia. Miejsce łączenia rolki z ramieniem kierowniczym.
  5. Ramie kierownicze. Ramie łączące przekładnię z drążkami kierowniczymi obracającymi kołami.
  6. Ślimak walcowy. Walec ze żłobieniami o stałej średnicy.
  7. Wał kierownicy. Pręt na którego końcu jest ślimak.
  8. Wycinek ślimacznicy. Fragment około jednej trzeciej koła zębatego, stykający się ze ślimakiem.
  9. Wałek ramienia. Miejsce łączenia ślimacznicy z ramieniem kierowniczym.
  10. Ramie kierownicze. Ramie łączące przekładnię z drążkami kierowniczymi obracającymi kołami.
Przekładnia ślimakowa/przekładnia globoidalna
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Na zakończeniu wałka kierowniczego umiejscowiony jest gwint zazębiony z kołem zębatym połączonym z ramieniem drążków kierowniczych. Ruch obrotowy wałka kierowniczego przekazywany jest na ruch ślimacznicy, która przy pomocy ramienia i zespołu drążków kierowniczych zmienia położenie kół. Przekładnia globoidalna jest zmodernizowaną wersją przekładni ślimakowej, w której znacząco ograniczono tarcie, co pozytywnie wpłynęło na wydajność oraz żywotność przekładni.

Przekładnia śrubowo‑kulkowa

R1ClPzjTYMxCM
Ilustracja interaktywna przedstawia przekładnię śrubowo korbową. Składa się głównie z dwóch walców ustawionych prostopadle do siebie, połączonych przy pomocy ząbkowanych przekładni. Na ilustracji znajduje się osiem punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem. Wałek kolumny kierowniczej. Długi walec z pierścieniami o różnych średnicach. Kulki łożyskowe. Kulki ułatwiające wzajemny obrót w łożyskach. Kanaliki kulek łożyskowych. Kanaliki w których mogą poruszać się kulki w łożyskach. Gwint o zarysie kołowym. Gwintowane zakończenie wałka kolumny kierowniczej. Wałek ramienia kierowniczego. Drugi z walców przekładni. Na jednym końcu posiada ząbkowany styk, łączący go z wałkiem kolumny, na drugim widać walec z pionowymi żłobieniami. Obudowa przekładni. Metalowa obudowa zamykająca w sobie cały mechanizm. Wystają z niej tylko końce wałków. Nakrętka z kulkami oraz zębatką. Nakrętka pozwalająca na przenoszenie ruchu obrotowego wałka kolumny na wałek ramienia za pomocą ząbkowanej powierzchni. Wycinek zębatki. Niewielki wycinek koła zębatego, na rysunku posiadający trzy zęby, zamontowany na końcu wałka ramienia kierowniczego, stykający się z z ząbkowaną powierzchnią nakrętki.
Przekładnia śrubowo‑kulkowa
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Do końca wałka kolumny kierowniczej przymocowany jest gwint i nakrętka z wewnętrznym gwintem o przekroju kulowym. Pomiędzy śrubę, a nakrętkę wprowadzone są kulki łożyskowe. Specjalne kanały obiegowe kulek stosuje się, aby przeciwdziałać ich wypadaniu oraz blokowaniu się. Po jednej stronie nakrętki znajdują się zęby, które łączą się z wycinkiem zębatki osadzonej na wałku ramienia kierowniczego. Ruch obrotowy wałka kierowniczego wprawia w ruch nakrętkę z zębami, która przesuwając się wywołuje ruch wałka, do którego przymocowane jest ramie kierownicze.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

5

Układ hamulcowy

1
Rtb7KlPNsWWOQ1
1. Układy ABS/ASR ABS (Anti-lock Braking System), czyli przeciwblokujący układ hamulcowy.

ASR (Acceleration Slip Regulation), czyli system kontroli trakcji.}Kierowca naciskając pedał hamulca, otwiera główny zawór sterujący i uruchamia przepływ powietrza ze zbiornika do siłownika hamulca. Powietrze, aby pokonać drogę ze zbiornika do siłownika, przepływa najpierw przez modulator ciśnienia w siłowniku hamulca. Zadaniem modulatora jest takie sterowanie ciśnieniem powietrza dopływającego do siłownika, aby moment hamujący nie wywoływał zablokowania koła. Jeśli koło zostaje zablokowane, to prędkość obrotowa spada do zera. Wartość prędkości obrotowej koła jest mierzona przez czujnik prędkości obrotowej koła i generowany na jej podstawie sygnał elektryczny jest przekazywany z czujnika do modułu sterującego ABS. W przypadku, kiedy prędkość obrotowa koła osiąga wartość zero, zawór w modulatorze ciśnienia połączony z przewodem zasilającym modulator zamyka się, natomiast otwiera się zawór w modulatorze łączący siłownik hamulca z atmosferą. Powoduje to spadek ciśnienia w siłowniku i zmniejszenie siły hamowania. Koło zostaje odblokowane. Prędkość obrotowa koła zaczyna narastać. Kiedy moment hamujący ma taką wartość, że poślizg koła jest optymalny, zawory wlotowy i wylotowy w modulatorze pozostają zamknięte. W momencie rozpoczęcia hamowania zawór wlotowy modulatora jest otwarty, a zawór wylotowy zamknięty.{audio

Schemat funkcjonalny układu ASR z zaworami{image#}, 2. Hamulce silnikowe i zwalniacze Podczas długotrwałego zjazdu z wzniesienia, aby utrzymać stałą prędkość i zapobiegać nadmiernemu rozpędzaniu się samochodu, hamowanie musi przebiegać z niewielką intensywnością, ale przez stosunkowo długi czas. Powoduje to nadmierne rozgrzewanie się hamulców, na skutek czego może wystąpić niebezpieczeństwo chwilowej utraty zdolności do hamowania oraz nadmierne zużycie elementów układu hamulcowego. W tym celu w samochodach ciężarowych stosuje się dodatkowe układy umożliwiające długotrwałe hamowanie. Dzielą się one na dwie grupy:
  • hamulce silnikowe,
  • zwalniacze (retardery) – współpracujące ze skrzynią biegów lub osią kół jezdnych.

W nowoczesnych samochodach ciężarowych retarder wykorzystuje się podczas zwykłego hamowania uruchamianego naciskaniem na pedał hamulca.

Działanie zwalniaczy elektromagnetycznych oparte jest na wykorzystaniu zjawiska prądów wirowych (Foucaulta). Prądy te powstają wtedy, gdy np. obracająca się tarcza stalowa o małym współczynniku koercji znajdzie się w działaniu pola magnetycznego. Wykształcają się wówczas prądy wirowe zamykające się w obrysie metalowej tarczy. Kierunek tych prądów przebiega w taki sposób, że wywołane przez nie własne pole magnetyczne jest skierowane przeciwko polu głównemu. Między polem głównym a prądami wirowymi w tarczy występują siły skierowane zgodnie z regułą lewej dłoni, przeciw obrotowi tarczy i wobec tego działają na nią hamująco.{audio}, 3. Mechanizm hamulcowy Mechanizm hamulcowy tarczowy składa się z:
  • tarczy hamulcowej, która w hamulcu zasadniczym związana jest z piastą koła i w czasie jazdy obraca się pomiędzy ramionami strzemienia, a w hamulcu pomocniczym osadzona jest na wałku głównym i w czasie jazdy obraca się pomiędzy dwiema szczękami,
  • strzemienia obejmującego ramionami tarczę hamulcową,
  • cylinderków z tłoczkami lub szczęk obitych okładziną cierną oraz dźwigni i cięgieł albo przewodów hydraulicznych.

}
Należy mieć na uwadze, że niezależnie od układu uruchamiającego hamulce zasada ich działania polega zawsze na dociskaniu okładzin ciernych do powierzchni pracującej bębna.

Bęben hamulcowy{image#1 - cylinderek hamulcowy, 2 - sprężyna powrotna, 3 - rozpieracz hamulca ręcznego, 4 - dźwignia hamulca ręcznego, 5 - szczęka z okładziną (odciążona przy jeździe do przodu), 6 - wspornik lub tarcza hamulca, 7 - oparcie dla szczęk, 8 - urządzenie regulacyjne, 9 - szczęka dociążona przy jeździe do przodu{audio}, 4. Układ uruchamiający hamulce }Powietrze sprężone przez sprężarkę przepływa przez filtr powietrza, regulator ciśnienia oraz czteroobwodowy zawór zabezpieczający aż do zbiorników sprężonego powietrza. Główny zawór sterujący hamulcami jest uruchamiany przez kierowcę pedałem hamulca. Zawór ten otwiera jednoczesny przepływ sprężonego powietrza do obwodu hamowania kół przednich oraz do obwodu hamowania kół tylnych. W obwodzie hamowania kół tylnych umieszczony jest korektor ciśnienia hamowania, pozwala on na dostosowanie siły hamowania kół tylnych do aktualnej siły ich nacisku na drogę, co zapobiega blokowaniu kół tylnych podczas małego obciążenia pojazdu oraz intensywnego hamowania. Do hamowania kół przednich użyte są siłowniki membranowe, do hamowania kół tylnych zastosowano siłowniki membranowo-sprężynowe.{audio
Układ hamulcowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia układ hamulcowy. Na ilustracji narysowany jest pojazd osobowy z podniesioną maską. Obok niego znajdują się 4 kafelki z nazwami elementów układu hamulcowego. Każdy kafelek zaopatrzony jest punktem interaktywnym. Po kliknięciu wybranego elementu pojawia się ramka z rysunkiem, tekstem i nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.

  1. Treść
    Układy ABS łamane na ASR

    • ABS, z angielskiego Anti‑lock Braking System, czyli przeciwblokujący układ hamulcowy.

    • ASR, z angielskiego Acceleration Slip Regulation, czyli system kontroli trakcji.

    Ilustracja przedstawia schemat układu hamulcowego. Kierowca wciska hamulec. Pod nim znajduje się połączenie ze zbiornikiem sprężonego powietrza. Nad hamulcem znajduje się połączenie biegnące do głównego zaworu, który ma postać prostopadłościanu. Stąd biegnie kolejne połączenie do modulatora ciśnienia w siłowniku hamulca. Jest to niewielki pojemnik z kilkoma otworami. Jedno z połączeń wychodzących w modulatora prowadzi do głównego siłownika hamulca. Znajduje się on w górnej przedniej części koła. Może mieć on różny kształt w zależności od pojazdu, na przykład może być to walec zakończony z jednej strony kopułką, a z drugiej bolcem. Za pomocą bolca jest on podłączony do dźwigni rozpieracza, która jest płaską blaszką o migdałowatym kształcie. Posiada ona kilka otworów. Jej bardziej zaokrąglona, szersza część połączona jest ze szczękami hamulca. W zależności od pojazdu szczęki mogą mieć postać pierścienia albo kawałka pierścienia, czyli łuku. Tu szczęki mają postać łuku zamontowanego wewnątrz bębna hamulcowego. Ma on postać niskiego i szerokiego walca bez jednej podstawy i z okrągłym otworem do mocowania w drugiej podstawie. Bęben obraca się wraz z kołem, a szczęki przymocowane są do nieobrotowej tarczy koła. Między szczęką a piastą koła znajduje się czujnik prędkości obrotowej koła. Od czujnika wychodzi przewód do modułu sterującego ABS. Kolejne połączenie wychodzące z modulatora ciśnienia prowadzi bezpośrednio również do czujnika ABS. Treść. Kierowca, naciskając pedał hamulca, otwiera główny zawór sterujący i uruchamia przepływ powietrza ze zbiornika do siłownika hamulca. Powietrze, aby pokonać drogę ze zbiornika do siłownika, przepływa najpierw przez modulator ciśnienia w siłowniku hamulca. Zadaniem modulatora jest takie sterowanie ciśnieniem powietrza dopływającego do siłownika, aby moment hamujący nie wywoływał zablokowania koła. Jeśli koło zostaje zablokowane, to prędkość obrotowa spada do zera. Wartość prędkości obrotowej koła jest mierzona przez czujnik prędkości obrotowej koła i generowany na jej podstawie sygnał elektryczny jest przekazywany z czujnika do modułu sterującego ABS. W przypadku, kiedy prędkość obrotowa koła osiąga wartość zero, zawór w modulatorze ciśnienia połączony z przewodem zasilającym modulator zamyka się, natomiast otwiera się zawór w modulatorze łączący siłownik hamulca z atmosferą. Powoduje to spadek ciśnienia w siłowniku i zmniejszenie siły hamowania. Koło zostaje odblokowane. Prędkość obrotowa koła zaczyna narastać. Kiedy moment hamujący ma taką wartość, że poślizg koła jest optymalny, zawory wlotowy i wylotowy w modulatorze pozostają zamknięte. W momencie rozpoczęcia hamowania zawór wlotowy modulatora jest otwarty, a zawór wylotowy zamknięty.
    Schemat przedstawia działanie układu ASR. Komputer wykorzystuje dane z czujników prędkości obrotowej kół. Na schemacie przedstawiono połączenia komputera z każdym z czujników osobno oraz połączenie z silnikiem. Komputer monitoruje i porównuje dane z każdego koła w trakcie jazdy. ASR uaktywnia się w sytuacji, gdy rozbieżności w prędkościach są odpowiednio duże, to znaczy jeśli przekroczą dozwolony limit.

  2. Treść
    Hamulce silnikowe i zwalniacze Podczas długotrwałego zjazdu z wzniesienia, aby utrzymać stałą prędkość i zapobiegać nadmiernemu rozpędzaniu się samochodu, hamowanie musi przebiegać z niewielką intensywnością, ale przez stosunkowo długi czas. Powoduje to nadmierne rozgrzewanie się hamulców, na skutek czego może wystąpić niebezpieczeństwo chwilowej utraty zdolności do hamowania oraz nadmierne zużycie elementów układu hamulcowego. W tym celu w samochodach ciężarowych stosuje się dodatkowe układy umożliwiające długotrwałe hamowanie. Dzielą się one na dwie grupy:

    • hamulce silnikowe,

    • zwalniacze retardery — współpracujące ze skrzynią biegów lub osią kół jezdnych.

    W nowoczesnych samochodach ciężarowych retarder wykorzystuje się podczas zwykłego hamowania uruchamianego naciskaniem na pedał hamulca.
    Działanie zwalniaczy elektromagnetycznych oparte jest na wykorzystaniu zjawiska prądów wirowych Foucaulta. Prądy te powstają wtedy, gdy np. obracająca się tarcza stalowa o małym współczynniku koercji znajdzie się w działaniu pola magnetycznego. Wykształcają się wówczas prądy wirowe zamykające się w obrysie metalowej tarczy. Kierunek tych prądów przebiega w taki sposób, że wywołane przez nie własne pole magnetyczne jest skierowane przeciwko polu głównemu. Między polem głównym a prądami wirowymi w tarczy występują siły skierowane zgodnie z regułą lewej dłoni, przeciw obrotowi tarczy i wobec tego działają na nią hamująco.

  3. Treść
    Mechanizm hamulcowy tarczowy składa się z:

    • tarczy hamulcowej, która w hamulcu zasadniczym związana jest z piastą koła i w czasie jazdy obraca się pomiędzy ramionami strzemienia, a w hamulcu pomocniczym osadzona jest na wałku głównym i w czasie jazdy obraca się pomiędzy dwiema szczękami,

    • strzemienia obejmującego ramionami tarczę hamulcową,

    • cylinderków z tłoczkami lub szczęk obitych okładziną cierną oraz dźwigni i cięgieł albo przewodów hydraulicznych.

    Zdjęcie przedstawia tarczę hamulcową. Składa się ona z metalowej okrągłej tarczy, która posiada duży okrągły otwór w środku. Jest ona poprzez ten otwór przymocowana za pomocą czterech śrub do pozostałej części mechanizmu. Z przodu kawałek brzegu tarczy jest osłonięty zaokrągloną metalową osłonką.
    Treść dalsza:
    Należy mieć na uwadze, że niezależnie od układu uruchamiającego hamulce zasada ich działania polega zawsze na dociskaniu okładzin ciernych do powierzchni pracującej bębna.
    Rysunek przedstawia bęben hamulcowy, który ma kształt niskiego i szerokiego walca bez jednej z podstaw i z otworem w istniejącej podstawie. Składa się on z następujących elementów:

    • cylinderek hamulcowy — znajduje się w górnej części, ma postać małego poziomo usytuowanego walca z kopułkami zamiast płaskich podstaw, posiada mocowania,

    • sprężyna powrotna — jest wąską i długa, zamocowana poziomo pod cylinderkiem hamulcowym,

    • rozpieracz hamulca ręcznego — to poziomy cienki drążek zamocowany tuż pod sprężyną powrotną,

    • dźwignia hamulca ręcznego — ma postać płaskiej blaszki w kształcie łuku, występują dwie — prawa i lewa, pokrywa się ze szczęką,

    • szczęka z okładziną, która jest odciążona przy jeździe do przodu, szczęki mają kształt płaskich łuków, występują dwie przy jednym kole — prawa i lewa,

    • wspornik lub tarcza hamulca — to okrągła płaska metalowa tarcza znajdująca się z tyłu, jest nieruchoma razem ze szczkękami, które są do niej przymocowane,

    • oparcie dla szczęk — to okrągły element na dole bębna, na którym wsparte są dolne krańce lewej i prawej szczęki,

    • urządzenie regulacyjne — to niewielki element znajdujący się z przodu bębna w górnej części,

    • szczęka dociążona przy jeździe do przodu — tu zaznaczono to za pomocą łuku dociskającego lewą szczękę od jej lewej krawędzi.

  4. Układ uruchamiający hamulce
    Ilustracja przedstawia schemat układu uruchamiającego hamulce. Znajdują się tu dwa zawory wylotowe w głowicy silnika. Są to drążki zakończone okrągłą lekko wklęsłą tarczą. Zawory pracują poprzez ruch w górę i w dół, otwierając i zamykając okrągłe otwory w cylindrze silnika. W ich górnej części znajdują się sprężyny. Nad nimi znajduje się prostopadłościenny element łączący zawory jak most. Jest to jarzmo zaworów wylotowych. Na jego wierzchu zamontowany jest walcowaty pionowy popychacz z hydraulicznym kasowaniem luzu. Nad nim znajduje się kanał przepływu oleju, a obok kanału dźwigienka zaworów wylotowych. Ma ona zbliżony do trójkąta kształt. Na niej znajdują się dwie okrągłe tarcze, jedna mniejsza, druga większa Połączone są płaską blaszką. Pod dźwigienką znajduje się krzywka osadzona na wale. Krzywka ma postać pierścienia z wybrzuszeniem z jednej strony. Poprzez obrót, porusza ona wybrzuszoną częścią wał znajdujący się pomiędzy krzywką a dźwigienką.
    Treść
    Powietrze sprężone przez sprężarkę przepływa przez filtr powietrza, regulator ciśnienia oraz czteroobwodowy zawór zabezpieczający aż do zbiorników sprężonego powietrza. Główny zawór sterujący hamulcami jest uruchamiany przez kierowcę pedałem hamulca. Zawór ten otwiera jednoczesny przepływ sprężonego powietrza do obwodu hamowania kół przednich oraz do obwodu hamowania kół tylnych. W obwodzie hamowania kół tylnych umieszczony jest korektor ciśnienia hamowania, pozwala on na dostosowanie siły hamowania kół tylnych do aktualnej siły ich nacisku na drogę, co zapobiega blokowaniu kół tylnych podczas małego obciążenia pojazdu oraz intensywnego hamowania. Do hamowania kół przednich użyte są siłowniki membranowe, do hamowania kół tylnych zastosowano siłowniki membranowo‑sprężynowe.

Hamulce silnikowe i zwalniacze

R19MKxHerAMUQ1
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat hamulców silnikowych i zwalniaczy. Widoczne są dwa podobne schematy, składające się z trzech części. Pierwsza posiada dwa zawory cylindryczne oraz dwie sprężyny. Druga połączona jest z nią tłoczkiem i zawiera w sobie dźwignię zaworową oraz oś dźwigni zaworowych. Trzecia połączona jest z drugą i jest w przybliżeniu prostokątna, złożona z obudowy łożyska oraz wałka rozrządu. Na ilustracji na lewym schemacie znajduje się szesnaście punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Tłoczek. Wąski tłok na połączeniu dwóch pierwszych części hamulca.
  2. Gniazdo kuliste zaworowe. Fragment pierwszej części hamulca, wewnątrz gniazda jest tłoczek.
  3. Śruba regulacyjna. Umieszczona jest obok gniazda kulistego na podkładkach regulacyjnych.
  4. Podkładki regulacyjne. Znajdują się między mostkiem a śrubą regulacyjną i gniazdem kulistym.
  5. Mostek. Miejsce zamontowania sprężyn zaworowych.
  6. Sprężyna zaworowa. Hamulec posiada dwie takie sprężyny, umieszczone na prętach wystających z mostka, pomiędzy mostkiem a prowadnicami zaworu.
  7. Prowadnica zaworu. Dwa cylindry umieszczone pod sprężynami.
  8. Zawór. Dwa pręty zakończone gniazdami, wystające z prowadnic zaworów.
  9. Gniazdo. Zakończenia zaworów umieszczone są w gniazdach.
  10. Prowadzenie. Tłok umieszczony między sprężynami, wystający z mostka.
  11. Obudowa łożyska. W przybliżeniu prostokątna część hamulca, zamontowana na lewo od sprężyn i pod drugą częścią hamulca.
  12. Wałek rozrządu. Duży walec wewnątrz obudowy łożyska.
  13. Rolka. Walec na połączeniu obudowy łożyska i drugiej części hamulca, z dźwignią zaworową.
  14. Dźwignia zaworowa. Umieszczona w drugiej części hamulca, obok rolki.
  15. Oś dźwigni zaworowych. Drugi największy walec w układzie hamulca, znajduje się na środku drugiej części hamulca.
  16. Sprężyna płaska. Zakrzywiony kawałek metalu oparty o oś dźwigni zaworowych.
Hamulce silnikowe i zwalniacze
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Pneumatyczny układ hamulcowy

RbFu5EBBEdFEn1
Pneumatyczny układ hamulcowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Pneumatyczny układ uruchamiania hamulców

RAXj1f8zbFcX91
Ilustracja interaktywna przedstawia trzy schematy układu uruchamiającego hamulce. Pierwszy schemat przedstawia uproszczony widok pojazdu z boku, na którym zaznaczony jest układ uruchamiający hamulce. Drugi schemat przedstawia tarczę hamulca i jej połączenie z pedałem hamulca. Trzeci schemat przedstawia połączenia między pedałem hamulca a czterema szczękami hamulców ustawionymi jak na podwoziu. Na ilustracji znajduje się dwadzieścia dziewięć punktów interaktywnych. Punkty od jeden do dziewięć znajdują się na pierwszym schemacie. Punkty od dziesiątego do dwudziestego drugiego są umieszczone na drugim schemacie. Punkty od dwudziestego trzeciego do dwudziestego dziewiątego naniesione są na trzeci schemat. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Złącze pneumatyczne. Mały pierścień na końcu przewodu w tyle pojazdu.
  2. Zawór. Znajduje się na przewodzie tuż za złączem pneumatycznym.
  3. Przewód pneumatyczny. Przewód doprowadzający sprężone powietrze w układzie. Łączy zawór z pozostałymi elementami. Strzałka nad przewodem pokazuje kierunek przepływu powietrza od zaworu do reszty układu.
  4. Pedał hamulca. Strzałka pokazuje ruch jaki wykonuje pedał po naciśnięciu go aby uruchomić hamulce.
  5. Zawór sterujący. Zawór, który po naciśnięciu pedału hamulcowego wpuszcza powietrze do układu.
  6. Zbiornik sprężonego powietrza. Duży zbiornik z dwoma wyjściami przewodów pneumatycznych, jednym od zaworu sterującego i drugim do zaworu redukcyjnego.
  7. Sprężarka. Urządzenie na końcu układu przewodów służące do sprężania powietrza.
  8. Odolejacz. Znajduje się przed sprężarką, na przewodzie pneumatycznym.
  9. Zawór redukcyjny. Zawór pomiędzy zbiornikiem a sprężarką.
  10. Krzywka rozpierająca. Element służący do rozszerzania tarcz hamulca aby zapoczątkować hamowanie.
  11. Wałek krzywki. Łączy krzywkę z dźwignią wałka i dalej z resztą układu.
  12. Dźwignia wałka. Prosty element między sprężyną amortyzującą a wałkiem krzywki.
  13. Sprężyna amortyzująca. Umieszczona jest prostopadle to dźwigni wałka i na końcu cięgła.
  14. Cięgło. Proty element służący do ciągnięcia dźwigni w momencie wciśnięcia pedału hamulca.
  15. Nakrętki regulacyjne. Na połączeniu widełek z cięgłem, służą do regulacji napięcia cięgła.
  16. Widełki. Miejsce zaczepienia cięgła i połączenia go z pedałem hamulca.
  17. Oś obrotu pedałów. Znajduje się na końcu dźwigni pedału, jest to miejsce jego zahaczenia. Wokół tej osi obraca się pedał w momencie naciśnięcia go.
  18. Sprężyna. Przymocowana do pedału, zapewnia jego powrót do ustawienia przed naciśnięciem.
  19. Oś obrotu dźwigni. Oś wokół której obraca się dźwignia hamulca postojowego, znajduje się obok dźwigni pedału, w około połowie odległości między osią jego obrotu a powierzchnią naciskową.
  20. Pedał prawy. Długi zagięty pręt, umieszczony jednym końcem na osi obrotu pedałów, jego drugi zakrzywiony koniec z powierzchnią naciskową znajduje się wewnątrz kabiny kierowcy.
  21. Zapadka hamulca postojowego. Prosty element jednym końcem zamontowany na osi obrotu dźwigni.
  22. Zębatka. Element ten znajduje się na dźwigni hamulca postojowego.
  23. Przewód hamulcowy. Przewód rozprowadzający płyn hamulcowy po układzie.
  24. Zbiorniki na płyn hamulcowy. Dwa cylindry połączone z pompą hamulcową przechowujące płyn hamulcowy.
  25. Rozpieracz hydrauliczny. Tłok, który pod wpływem ciśnienia hydraulicznego rozsuwa szczęki hamulca, dociskając je do powierzchni ściernych. Znajduje się pomiędzy końcami szczęk i dochodzą do niego przewody hydrauliczne.
  26. Szczęki. Półkoliste elementy, które dociskane są do powierzchni ściernych, powodując hamowanie pojazdu.
  27. Pompa hamulcowa. Urządzenie z którego wychodzą przewody hydrauliczne, pompuje do nich płyn hamulcowy ze zbiorników pod wpływem wciśnięcia pedału hamulca.
  28. Przewód hamulcowy. Przewód doprowadzający płyn hamulcowy do przewodów hydraulicznych i dalej do rozpieraczy. Ten odchodzi od pompy i łączy się z rozpieraczami na tylnych kołach.
  29. Przewód hamulcowy. Przewód doprowadzający płyn hamulcowy do przewodów hydraulicznych i dalej do rozpieraczy. Ten odchodzi od pompy i łączy się z rozpieraczami na przednich kołach.
Układ uruchamiający hamulce
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Czujnik prędkości koła

R1SelRenywuUZ
Ilustracja interaktywna przedstawia czujnik prędkości koła. Na ilustracji widoczne jest kilka elementów schematu czujnika zamontowanego do zawieszenia i przy osi obrotu koła. Na ilustracji znajdują się cztery punkty interaktywne. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Czujnik ABS. Niewielki pręt, do którego z jednego końca jest przyczepiony kabel, a z drugiego pierścień uszczelniający oraz tuleja.
  2. Pierścień uszczelniający. Nachodzi na czujnik ABS i łączy go z tuleją.
  3. Tuleja zaciskowa. Umieszczana wewnątrz odpowiedniego otworu w zawieszeniu koła.
  4. Półośka z przegubem (na przegubie pierścień zębaty). Pręt z pozwalającym na obrót i wychylenie od osi pręta przegubem. Łączy się z zawieszeniem koła.
Czujnik prędkości koła
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1HWNdlTGouzF
Ilustracja interaktywna przedstawia czujnik prędkości koła. Pokazany jest zwinięty przewód, na którego jednym końcu znajduje się zagięty pod kątem prostym do niego pręt, a na drugim wystają dwie wtyczki o różnych kształtach. W połowie długości przewodu odchodzi od niego cieńszy przewód, zakończony trzecią wtyczką. Na ilustracji znajdują się trzy punkty interaktywne. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Czujnik ABSu. Krótki pręt zamontowany na końcu przewodu.
  2. Wtyczka ABSu prosta długa wtyczka z dwoma kablami do niech dochodzącymi.
  3. Uszczelka w nadkolu. Gumowy pierścień uszczelniający na przewodzie.
Czujnik prędkości koła
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

6

Ramy pojazdu

1
RHy8FvlXc3JMu1
1. Rama krzyżowa }Tworzą ją dwie podłużnice skrzyżowane ze sobą lub zbliżone do siebie. Rozwidlone końce są połączone mocnymi poprzeczkami. Służą one do mocowania poszczególnych zespołów.{audio, 2. Rama płytowa }Jest ona wytłoczona z jednego arkusza blachy stalowej lub kilku połączonych ze sobą płatów blachy. Aby usztywnić ramę, tłoczy się w niej odpowiednie wgłębienia. Najczęściej stanowi ona podłogę pojazdu.{audio, 3. Rama kratownicowa }
Tworzą ją kratownice wykonane z rur lub kształtowników. Jest przestrzenną konstrukcją spawaną lub nitowaną. Posiada stosunkowo dużą sztywność przy niewielkiej masie. Zwykle stosowana jest w konstrukcjach autobusów lub furgonów oraz w samochodach sportowych lub wyczynowych.{audio, 4. Rama podłużnicowa }Zbudowana jest z dwóch belek podłużnych wykonanych z profili ceowych połączonych ze sobą poprzeczkami. Zaletą tej ramy jest stosunkowo duża wytrzymałość, prosta konstrukcja i niskie koszty budowy, wadą zaś stosunkowo duża masa. Na końcach ramy zamontowane są belki pełniące funkcję zderzaków. {audio
Ramy pojazdu
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia ramy pojazdu. Na ilustracji narysowany jest pojazd osobowy z podniesioną maską. Obok niego znajdują się cztery kafelki z nazwami elementów ram pojazdu. Każdy kafelek zaopatrzony jest punktem interaktywnym. Po kliknięciu wybranego elementu pojawia się ramka z rysunkiem, tekstem i nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.

  1. Rama krzyżowa
    Ilustracja przedstawia konstrukcję składającą się z metalowych belek. Dwie najdłuższe tworzą X. Ich krańce są połączone łukami tak, że tworzą wspólnie kształt przypominający klepsydrę. Długie belki przecinają cztery belki. Dłuższe i grubsze są dalej od punktu przecięcia, a krótsze i cieńsze są bliżej punktu przecięcia. Wszystkie cztery belki są wzajemnie równoległe i wystają na zewnątrz iksa.
    Treść
    Tworzą ją dwie podłużnice skrzyżowane ze sobą lub zbliżone do siebie. Rozwidlone końce są połączone mocnymi poprzeczkami. Służą one do mocowania poszczególnych zespołów.

  2. Rama płytowa
    Ilustracja przedstawia dwie równoległe metalowe belki. Z przodu połączone są na końcach krótką poprzeczną belką. Z tyłu łączy je w pewnej odległości od końców druga poprzeczna belka. Między belkami znajduje się płyta z wytłoczeniem w głąb, przez co tworzą się przy jej krawędziach niskie ścianki.
    Treść
    Jest ona wytłoczona z jednego arkusza blachy stalowej lub kilku połączonych ze sobą płatów blachy. Aby usztywnić ramę, tłoczy się w niej odpowiednie wgłębienia. Najczęściej stanowi ona podłogę pojazdu.

  3. Rama kratownicowa
    Ilustracja przedstawia stelaż pojazdu osobowego. To połączone ze sobą pręty tworzące kształt pojazdu. W miejscu, gdzie pojazdy mają koła, tu widoczne są okrągłe tarcze.
    Treść
    Tworzą ją kratownice wykonane z rur lub kształtowników. Jest przestrzenną konstrukcją spawaną lub nitowaną. Posiada stosunkowo dużą sztywność przy niewielkiej masie. Zwykle stosowana jest w konstrukcjach autobusów lub furgonów oraz w samochodach sportowych lub wyczynowych.

  4. Rama podłużnicowa
    Ilustracja przedstawia dwie długie metalowe belki, które posiadają kanciaste wygięcia w górę w miejscu, gdzie w pojeździe znajdują się koła. Długie belki połączone są krótszymi poprzecznymi. Jedna pośrodku, dwie równo odległe od niej, gdzie jedna znajduje się za przednimi kołami, a druga przed tylnymi oraz jedna nad przednimi kołami i jedna nad tylnymi.
    Treść
    Zbudowana jest z dwóch belek podłużnych wykonanych z profili ceowych połączonych ze sobą poprzeczkami. Zaletą tej ramy jest stosunkowo duża wytrzymałość, prosta konstrukcja i niskie koszty budowy, wadą zaś stosunkowo duża masa. Na końcach ramy zamontowane są belki pełniące funkcję zderzaków.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

7

Budowa różnych nadwozi samochodów ciężarowych

1
Ryp18pybK9Bc41
1. Cysterna }Zbiornik autocysterny o kształcie najczęściej walcowym zamontowany jest na ramie pojazdu. Wnętrze zbiornika dzielone jest na kilka komór. Pozwala to na przewożenie różnych rodzajów cieczy, np. podczas przewozu paliw jedna z części może być wykorzystana do przewozu oleju napędowego, a druga benzyny. Każda z komór posiada indywidualny otwór wlewowy oraz wskaźnik lub wziernik do oceny ilości płynu w komorze. W komorach znajdują się również falochrony. Autocysterny do przewozu paliw wyposażone są również w zawory odprowadzania par i zawory oddechowe z bezpiecznikiem przeciwogniowym. Autocysterny można opróżniać z płynu w sposób grawitacyjny przez zawory spustowe umieszczone w dolnych częściach każdej z komór oraz przy pomocy pomp napędzanych przez przystawkę odbioru mocy.

Zbiorniki cystern są wykonywane z blach ze stali nierdzewnej lub lekkich stopów. Cysterny mogą być używane do transportu cieczy palnych, skroplonych gazów i artykułów spożywczych. Niektóre z nich wyposażone są w układy do podgrzewania, schładzania oraz utrzymywania zadanej temperatury przewożonego ładunku.{audio, 2. Chłodnia }Nadwozie typu chłodnia jest wykonane z materiałów termoizolacyjnych z minimalnym użyciem materiałów metalowych. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne tego nadwozia wykonane są z płyt laminowanych. Pomiędzy nimi znajdują się stalowy lub wykonany z lekkiego stopu szkielet oraz pianka poliuretanowa, winylowa bądź styropian. Do tego rodzaju nadwozia montowane są agregaty chłodnicze, których zadaniem jest utrzymywanie wewnątrz przestrzeni ładunkowej kontrolowanej temperatury w czasie jazdy i podczas postoju. Agregaty chłodnicze mogą być zasilane przez oddzielny silnik spalinowy ZS, zewnętrzne zasilanie elektryczne bądź napęd hydrauliczny pompy napędzanej przez przystawkę odbioru mocy.{image#}{audio, 3. Wywrotka }Nadwozie samowyładowcze (wywrotka) to rodzaj nadwozia specjalizowanego wyposażonego w skrzynię, która ma możliwość przechylania w celu jej opróżnienia. Pojazdy z takim nadwoziem wykorzystuje się do przewozu materiałów sypkich lub w postaci zbrylonej. Skrzynia ładunkowa nadwozia samowyładowczego jest zwykle spawana z blachy i profili stalowych. Podłoga skrzyni jest gładka celem ułatwienia wyładunku. Tylna ściana może być otwierana ręcznie lub automatycznie. Skrzynie ładunkowe samochodów z nadwoziem samowyładowczym przeznaczone do przewozu materiałów budowlanych posiadają daszek na przedniej burcie, który osłania przestrzeń pomiędzy skrzynią ładunkową a kabiną, niekiedy sięgając ponad nią oraz nie posiadają często tylnej ściany. Podłoga takiej skrzyni jest w swojej tylnej części uniesiona pod kątem. Skrzynia ładunkowa wywrotki mocowana jest do ramy pojazdu za pośrednictwem ramy pośredniej, do której zamontowany jest układ przechylania skrzyni ładunkowej. W tylnej części ramy pośredniej znajduje się belka będąca osią obrotu dla skrzyni ładunkowej podczas jej unoszenia.{audio, 4. Furgon }Nadwozie furgonowe to rodzaj uniwersalnego nadwozia samochodu ciężarowego, które charakteryzuje się zamkniętą skrzynią ze sztywnym dachem i ścianami oraz szczelnie zamykanymi drzwiami umieszczonymi w ścianie tylnej nadwozia oraz niekiedy w ścianie bocznej. Ten typ nadwozia może posiadać osadzone na stałe w bocznej ścianie okna. Konstrukcję nośną takiego nadwozia stanowi przestrzenna rama kratownicowa, która nadaje temu nadwoziu wymaganą sztywność. Ściany boczne i dach wykonane są z blachy stalowej lub laminatu, podłoga najczęściej z blachy stalowej lub sklejki. Spotykane są najczęściej w samochodach dostawczych lub samochodach ciężarowych o ładowności do 7,5 t. Przestrzeń ładunkowa tego typu nadwozia jest często wyposażona w uchwyty oraz listwy służące do przymocowania pasów mocujących ładunek, a także w oświetlenie wewnętrzne.{audio, 5. Autolaweta do przewozu samochodów }Jest to rodzaj nadwozia specjalizowanego służącego do przewozu samochodów osobowych. Pojazd z takim nadwoziem wyposażony jest w specjalne platformy: górną i dolną, które z kolei posiadają systemy służące do mocowania przewożonych pojazdów. Górna platforma wyposażona jest w system podnoszenia i opuszczania. Załadunek przebiega w taki sposób: następuje opuszczenie górnej platformy oraz połączenie jej z najazdami, po czym wprowadzone zostają na nią samochody. Po ich zamocowaniu platforma jest unoszona i przy pomocy najazdów odbywa się załadunek samochodów na dolną platformę.{audio, 6. Skrzynia }Rodzaj uniwersalnego nadwozia użytkowego samochodu ciężarowego. Podstawowym elementem tego nadwozia jest rama zbudowana z połączonych ze sobą podłużnic i poprzeczek, którą pokrywa podłoga wykonana z tłoczonej blachy stalowej lub laminowanej sklejki. Do ramy zamocowane są ściany przednia i tylna oraz boczne. Ściany boczne i ściana tylna są połączone z podłogą zawiasami, co umożliwia ich otwarcie w celu ułatwienia załadunku i rozładunku. {image#}{image#Ściany wykonywane są z tłoczonej blachy stalowej, blachy aluminiowej lub niekiedy z desek drewnianych. Nadwozia przeznaczone są do transportu różnych towarów, które nie wymagają szczególnego zabezpieczenia przed warunkami atmosferycznymi. Jeśli transportowane towary mają być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi, nadwozie skrzyniowe zabezpiecza się plandeką zwaną również opończą.

Plandeka zamocowana jest na konstrukcji nośnej składającej się z połączonych ze ścianami bocznymi skrzyni pałąków wykonanych ze stalowych kształtowników oraz połączonych z nimi drewnianych listew.{audio}, 7. Betoniarka }Jest to nadwozie wyposażone w specjalny zbiornik zwanym betonomieszalnikiem. Zbiornik mocowany jest do ramy samochodu za pomocą ramy pośredniej, przednia część zbiornika podparta jest na łożysku, a tylna na rolkach, które współpracują z zamontowaną na obwodzie zbiornika bieżnią. Ponieważ beton w czasie przewożenia nie może osiąść lub zastygnąć, zbiornik jest obracany przy pomocy silnika zamontowanego na ramie pośredniej lub napędzany za pośrednictwem przystawki odbioru mocy od skrzyni biegów samochodu. W celu opróżnienia zbiornika zmienia się kierunek jego obrotu, wówczas beton przemieszcza się ze zbiornika do rynny spustowej zamontowanej w tylnej części pojazdu. Stosowane są również rozwiązania opróżniania betonomieszalnika poprzez unoszenie go za pomocą siłownika hydraulicznego.{audio
Budowa różnych nadwozi samochodów ciężarowych
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia budowę różnych nadwozi samochodów ciężarowych. Na ilustracji narysowany jest pojazd osobowy z podniesioną maską. Obok niego znajduje się siedem kafelków z nazwami nadwozi. Każdy kafelek zaopatrzony jest punktem interaktywnym. Po kliknięciu wybranego elementu pojawia się ramka z rysunkiem, tekstem i nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.

  1. Cysterna
    Zdjęcie przedstawia samochód ciężarowy z nadwoziem w postaci zbiornika w kształcie walca, umieszczonym w sposób trwały na podwoziu samochodowym. Na bocznej ścianie pod zbiornikiem znajduje się system dystrybucji, czyli skrzynka, w której ukryte są sterowniki i pokrętła. Na górze zbiornika znajdują się włazy, przez które odbywa się załadunek zbiornika.
    Treść
    Zbiornik autocysterny o kształcie najczęściej walcowym zamontowany jest na ramie pojazdu. Wnętrze zbiornika dzielone jest na kilka komór. Pozwala to na przewożenie różnych rodzajów cieczy, np. podczas przewozu paliw jedna z części może być wykorzystana do przewozu oleju napędowego, a druga benzyny. Każda z komór posiada indywidualny otwór wlewowy oraz wskaźnik lub wziernik do oceny ilości płynu w komorze. W komorach znajdują się również falochrony. Autocysterny do przewozu paliw wyposażone są również w zawory odprowadzania par i zawory oddechowe z bezpiecznikiem przeciwogniowym. Autocysterny można opróżniać z płynu w sposób grawitacyjny przez zawory spustowe umieszczone w dolnych częściach każdej z komór oraz przy pomocy pomp napędzanych przez przystawkę odbioru mocy.
    Zbiorniki cystern są wykonywane z blach ze stali nierdzewnej lub lekkich stopów. Cysterny mogą być używane do transportu cieczy palnych, skroplonych gazów i artykułów spożywczych. Niektóre z nich wyposażone są w układy do podgrzewania, schładzania oraz utrzymywania zadanej temperatury przewożonego ładunku.

  2. Chłodnia
    Zdjęcie przedstawia samochód ciężarowy z nadwoziem w postaci chłodni, czyli dużego kontenera w kształcie prostopadłościanu. Nad kabiną kierowcy znajdują się kratki wychodzące z chłodni. Treść
    Nadwozie typu chłodnia jest wykonane z materiałów termoizolacyjnych z minimalnym użyciem materiałów metalowych. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne tego nadwozia wykonane są z płyt laminowanych. Pomiędzy nimi znajdują się stalowy lub wykonany z lekkiego stopu szkielet oraz pianka poliuretanowa, winylowa bądź styropian. Do tego rodzaju nadwozia montowane są agregaty chłodnicze, których zadaniem jest utrzymywanie wewnątrz przestrzeni ładunkowej kontrolowanej temperatury w czasie jazdy i podczas postoju. Agregaty chłodnicze mogą być zasilane przez oddzielny silnik spalinowy ZS, zewnętrzne zasilanie elektryczne bądź napęd hydrauliczny pompy napędzanej przez przystawkę odbioru mocy.

  3. Wywrotka
    Zdjęcie przedstawia samochód ciężarowy z nadwoziem w postaci wywrotki, czyli prostokątnej otwartej skrzyni bez górnej ściany. Siłownik hydrauliczny zamontowany na ramie pojazdu umożliwia podnoszenie skrzyni, w taki sposób aby opierała się ona jedynie o jedną krawędź skrzyni.
    Treść
    Nadwozie samowyładowcze wywrotka to rodzaj nadwozia specjalizowanego wyposażonego w skrzynię, która ma możliwość przechylania w celu jej opróżnienia. Pojazdy z takim nadwoziem wykorzystuje się do przewozu materiałów sypkich lub w postaci zbrylonej. Skrzynia ładunkowa nadwozia samowyładowczego jest zwykle spawana z blachy i profili stalowych. Podłoga skrzyni jest gładka celem ułatwienia wyładunku. Tylna ściana może być otwierana ręcznie lub automatycznie. Skrzynie ładunkowe samochodów z nadwoziem samowyładowczym przeznaczone do przewozu materiałów budowlanych posiadają daszek na przedniej burcie, który osłania przestrzeń pomiędzy skrzynią ładunkową a kabiną, niekiedy sięgając ponad nią oraz nie posiadają często tylnej ściany. Podłoga takiej skrzyni jest w swojej tylnej części uniesiona pod kątem. Skrzynia ładunkowa wywrotki mocowana jest do ramy pojazdu za pośrednictwem ramy pośredniej, do której zamontowany jest układ przechylania skrzyni ładunkowej. W tylnej części ramy pośredniej znajduje się belka będąca osią obrotu dla skrzyni ładunkowej podczas jej unoszenia.

  4. Furgon
    Zdjęcie przedstawia nadwozie furgonowe, czyli zamknięte nadwozie samochodu dostawczego połączone z kabiną kierowcy. Furgon posiada sztywny dach i ściany, a do przestrzeni ładunkowej można dostać się otwierając drzwi znajdujące się na tylnej ścianie pojazdu lub przesuwne drzwi boczne.
    Treść
    Nadwozie furgonowe to rodzaj uniwersalnego nadwozia samochodu ciężarowego, które charakteryzuje się zamkniętą skrzynią ze sztywnym dachem i ścianami oraz szczelnie zamykanymi drzwiami umieszczonymi w ścianie tylnej nadwozia oraz niekiedy w ścianie bocznej. Ten typ nadwozia może posiadać osadzone na stałe w bocznej ścianie okna. Konstrukcję nośną takiego nadwozia stanowi przestrzenna rama kratownicowa, która nadaje temu nadwoziu wymaganą sztywność. Ściany boczne i dach wykonane są z blachy stalowej lub laminatu, podłoga najczęściej z blachy stalowej lub sklejki. Spotykane są najczęściej w samochodach dostawczych lub samochodach ciężarowych o ładowności do 7,5 tony. Przestrzeń ładunkowa tego typu nadwozia jest często wyposażona w uchwyty oraz listwy służące do przymocowania pasów mocujących ładunek, a także w oświetlenie wewnętrzne.

  5. Autolaweta do przewozu samochodów
    Ilustracja przedstawia autolawetę do przewozu samochodów, która wyposażona jest w dwupoziomową platformę. Pierwszy poziom znajduje się za kabiną kierowcy, natomiast drugi nad kabiną. Platformy te posiadają otwartą przestrzeń ładunkową, a zamiast bocznych ścian znajdują się krótkie kłonice, zabezpieczające strefę ładunkową, przed osunięciem się ładunku z platformy. Platformy te zakończone są pomostem wjazdowym wyrównującym poziom między podłożem a platformą. Na boku, przy kabinie kierowcy znajduje się drabinka, umożliwiająca wejście na górny poziom.
    Treść
    Jest to rodzaj nadwozia specjalizowanego służącego do przewozu samochodów osobowych. Pojazd z takim nadwoziem wyposażony jest w specjalne platformy: górną i dolną, które z kolei posiadają systemy służące do mocowania przewożonych pojazdów. Górna platforma wyposażona jest w system podnoszenia i opuszczania. Załadunek przebiega w taki sposób: następuje opuszczenie górnej platformy oraz połączenie jej z najazdami, po czym wprowadzone zostają na nią samochody. Po ich zamocowaniu platforma jest unoszona i przy pomocy najazdów odbywa się załadunek samochodów na dolną platformę.

  6. Skrzynia
    Ilustracja przedstawia samochód ciężarowy z zamontowanym na stałe nadwoziem w kształcie otwartej skrzyni ładunkowej. Ściany skrzyni są o połowę niższe niż kabina kierowcy. Na tylnej ścianie pod skrzynią znajduje się tylne oświetlenie.
    Treść
    Rodzaj uniwersalnego nadwozia użytkowego samochodu ciężarowego. Podstawowym elementem tego nadwozia jest rama zbudowana z połączonych ze sobą podłużnic i poprzeczek, którą pokrywa podłoga wykonana z tłoczonej blachy stalowej lub laminowanej sklejki. Do ramy zamocowane są ściany przednia i tylna oraz boczne. Ściany boczne i ściana tylna są połączone z podłogą zawiasami, co umożliwia ich otwarcie w celu ułatwienia załadunku i rozładunku. Widoczne trzy ilustracje. Na każdej znajduje się samochód ciężarowy z zamontowanym na stałe nadwoziem w kształcie otwartej skrzyni ładunkowej. Na pierwszej ilustracji skrzynia ładunkowa przechylona jest na bok. Na drugiej i trzeciej skrzynia ładunkowa przechylona jest do tyłu. Treść. Ściany wykonywane są z tłoczonej blachy stalowej, blachy aluminiowej lub niekiedy z desek drewnianych. Nadwozia przeznaczone są do transportu różnych towarów, które nie wymagają szczególnego zabezpieczenia przed warunkami atmosferycznymi. Jeśli transportowane towary mają być zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi, nadwozie skrzyniowe zabezpiecza się plandeką zwaną również opończą.
    Plandeka zamocowana jest na konstrukcji nośnej składającej się z połączonych ze ścianami bocznymi skrzyni pałąków wykonanych ze stalowych kształtowników oraz połączonych z nimi drewnianych listew.

  7. Betoniarka
    Ilustracja przedstawia samochód ciężarowy wyposażony w specjalny zbiornik w kształcie walca ze zmniejszającą się ku podstawom średnicą. Zbiornik zamontowany jest do ramy pojazdu w taki sposób, aby możliwy był jego stały obrót. Tylna część zbiornika uniesiona jest trochę wyżej względem przodu.
    Treść
    Jest to nadwozie wyposażone w specjalny zbiornik zwanym betonomieszalnikiem. Zbiornik mocowany jest do ramy samochodu za pomocą ramy pośredniej, przednia część zbiornika podparta jest na łożysku, a tylna na rolkach, które współpracują z zamontowaną na obwodzie zbiornika bieżnią. Ponieważ beton w czasie przewożenia nie może osiąść lub zastygnąć, zbiornik jest obracany przy pomocy silnika zamontowanego na ramie pośredniej lub napędzany za pośrednictwem przystawki odbioru mocy od skrzyni biegów samochodu. W celu opróżnienia zbiornika zmienia się kierunek jego obrotu, wówczas beton przemieszcza się ze zbiornika do rynny spustowej zamontowanej w tylnej części pojazdu. Stosowane są również rozwiązania opróżniania betonomieszalnika poprzez unoszenie go za pomocą siłownika hydraulicznego.

Budowa cysterny

RCayPQt3EQD391
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat budowy cysterny. Ma ona kształt położonego poziomo walca z zaokrąglonymi końcami, podporami i zaworami po spodniej stronie i włazami na górze walca. Na ilustracji znajduje się siedem punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Płaszcz zbiornika. Zewnętrzna powierzchnia walca zbiornika.
  2. Falochron. Wewnętrzna struktura zbiornika rozpraszająca powstające w trakcie transportu fale w cieczy.
  3. Zawór denny. Zbiornik posiada dwa takie zawory, w postaci podłączonych do niego rur.
  4. Podpory zbiornika. Podtrzymują zbiornik we właściwej orientacji, zapobiegają jego obracaniu.
  5. Klapa włazu. Okrągła klapa zamykająca właz.
  6. Właz. Zamykany otwór na szczycie cysterny, pozwalający na wgląd do środka.
  7. Króciec włazu. Odstająca od zbiornika część włazu w postaci krótkiej cylindrycznej rury.
  8. Dennica zewnętrzna. Zaokrąglone zakończenie zbiornika.
Budowa cysterny
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R153tzXpcApCD1
Ilustracja interaktywna przedstawia trzy przykładowe sposoby budowy cysterny. Na ilustracji znajdują się trzy punkty interaktywne. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Cysterna jednokomorowa. Zbiornik pozbawiony podziału na komory, z jednym włazem i jednym zaworem.
  2. Cysterna wielokomorowa z niezależnymi spustami do różnych produktów. Zbiornik podzielony na trzy mniejsze zbiorniki, z trzema włazami i trzema niezależnymi zaworami.
  3. Cysterna wielokomorowa z kolektorem spustowym do jednorodnych produktów. Zbiornik podzielony na trzy mniejsze zbiorniki, z trzema włazami, ale trzema zaworami łączącymi się w jeden.
Budowa cysterny
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

8

Elementy instalacji elektrycznej pojazdu

1
R1CHMMEwGSrcw1
1. Obwód zasilania }Akumulator służy do magazynowania energii elektrycznej używanej przede wszystkim do uruchamiania silnika pojazdu. Dodatkową jego rolą jest przechowywanie energii elektrycznej, którą można wykorzystać do zasilania innych obwodów, podczas gdy silnik pojazdu nie pracuje. W samochodach użytkowych stosuje się dwa akumulatory o napięciu nominalnym 12 woltów, które są połączone szeregowo. Taki sposób połączenia akumulatorów powoduje, że instalacja elektryczna samochodu ciężarowego jest zasilana napięciem o wartości 24 wolty. Podwyższenie napięcia do tej wartości umożliwia ograniczenie średnicy przewodów zasilających rozrusznik, co zmniejsza masę instalacji elektrycznej pojazdu. Akumulatory rozruchowe są zbudowane z płyt dodatnich wykonanych z dwutlenku ołowiu oraz płyt ujemnych wykonanych z gąbczastego ołowiu. Płyty zanurzone są w elektrolicie, którym jest wodny roztwór kwasu siarkowego.
{image#
}

Alternator to trójfazowa prądnica prądu przemiennego. Stojan alternatora składa się z trzech uzwojeń fazowych połączonych w gwiazdę, które są umieszczone w pakiecie odizolowanych blach stalowych. Na wirniku nawinięte jest uzwojenie wzbudzenia. Pole magnetyczne wytwarzane przez uzwojenie wzbudzenia, w chwili kiedy wirnik zaczyna się obracać, powoduje indukowanie się napięcia przemiennego w nieruchomych uzwojeniach fazowych. Uzyskane w tych uzwojeniach napięcie jest prostowane w umieszczonym w alternatorze prostowniku pełnookresowym. Ponieważ wartość wytwarzanego przez alternator napięcia zależy od jego prędkości obrotowej, alternator współpracuje z regulatorem napięcia, który steruje natężeniem prądu przepływającym przez uzwojenie wzbudzenia, regulując tym samym wartość napięcia powstałego w uzwojeniach stojana. We współczesnych alternatorach napięcie służące do zasilania uzwojenia wzbudzenia jest prostowane przez układ trzech diod wzbudzenia.
Na obrazku mostek prostowniczy{image#oraz regulator napięcia}{image#
}{audio, 2. Rozrusznik Jest silnikiem elektrycznym prądu stałego wyposażonym we włącznik oraz mechanizm służący do zazębiania go kołem zamachowym silnika. W jaki sposób działa?

Po przekręceniu kluczyka w pozycję rozruchu włącznik zapłonu pozwala na zasilenie zespołu sprzęgającego poprzez:
  • zwarcie głównego zacisku plusowego biegnącego od akumulatora z zaciskiem plusowym silnika rozrusznika – włączając tym samym silnik, wirnik zaczyna się obracać,
  • sprzężenie wirnika rozrusznika z kołem zamachowym silnika za pomocą przekładni zębatej (bendiksu).

W momencie sprzężenia wirnika z kołem zamachowym silnik spalinowy pojazdu jest obracany za pomocą elektrycznego silnika rozrusznika.
}

W zależności od rozwiązania przeniesienia napędu z wirnika na wieniec koła zamachowego rozruszniki dzielimy na:
  • rozruszniki z przekładnią planetarną,
  • rozruszniki z reduktorem,
  • rozruszniki z przesuwnym wirnikiem.

{image#
Przekładnia planetarna występująca we współczesnych rozrusznikach to jeden z najbardziej popularnych typów przekładni zębatych, w których cechą charakterystyczną jest przemieszczenie się osi obrotu dla przynajmniej jednego koła zębatego. Wynika to z budowy przekładni planetarnej składającej się z kilku kół głównych, wewnętrznych oraz kół obiegowych, czyli tych zainstalowanych bezpośrednio na jarzmie, które pracującą w parach lub też w większej ilości. Najbardziej charakterystyczną cechą przekładni planetarnej jest możliwość przenoszenia mocy na podstawie trzech wartości przełożenia, dzięki czemu przekładnie te mogą przenosić bardzo dużą moc, a ich konstrukcja jest niezwykle zwarta. Dzięki temu przekładnia doskonale radzi sobie z przeniesieniem mocy nawet z silników o dużych lub bardzo dużych mocach. {audio}, 3. Światła Pojazdy użytkowe wyposażone są w oświetlenie zewnętrzne, które zgodnie z przepisami powinny składać się ze świateł:
  • drogowych (nie dotyczy przyczep i naczep),
  • mijania (nie dotyczy przyczep i naczep),
  • pozycyjnych przednich i tylnych,
  • kierunkowskazów,
  • hamowania,
  • oświetlenia tylnej tablicy rejestracyjnej,
  • odblaskowe tylne i boczne,
  • awaryjne,
  • przeciwmgielne tylne,
  • cofania,
  • obrysowe (w pojazdach o szerokości ponad 2,1 m).

}
  1. światła postojowe/pozycyjne,
  2. światła mijania oraz światła drogowe,
  3. światła do jazdy dziennej,
  4. światła kierunkowskazu/awaryjne
{image#
  1. światła hamowania (stop),
  2. światła cofania,
  3. światła przeciwmgielne,
  4. światła kierunkowskazu/awaryjne,
  5. podświetlenie tablicy rejestracyjnej.

Światła tego samego rodzaju powinny być umieszczone symetrycznie po obu stronach pojazdu z przodu i z tyłu [oznacza to, że jeśli postawimy linię prostą (nazywaną osią symetrii) pomiędzy nimi to po obu jej stronach, będziemy widzieli „lustrzane odbicie”]. Oprawa oświetleniowa emituje strumień pod różnym kątem nachylenia względem oświetlanej powierzchni. Jest to zależne od jej budowy i źródła światła.

Symetryczne oprawy rozprowadzają strumień światła równomiernie we wszystkich kierunkach, natomiast asymetryczne oprawy skupiają strumień światła w jednym kierunku. Asymetryczność świateł mijania powoduje lepsze doświetlenie prawej krawędzi jezdni oraz pobocza, jednocześnie nie oślepiając kierowców nadjeżdżających z przeciwka. }Wyjątkiem są światła postojowe, cofania i tylne przeciwmgielne, które mogą być umieszczone tylko z jednej strony pojazdu.

Światła świecące w sposób ciągły:
  • z przodu muszą mieć barwę białą lub żółtą selektywną,
  • z tyłu muszą mieć barwę czerwoną, z wyjątkiem świateł cofania i oświetlenia tablicy rejestracyjnej.

Światła pulsujące (kierunkowskazy i awaryjne) muszą mieć barwę żółtą, a częstotliwość impulsów ma wynosić od 60 do 120 na minutę.

Reflektory różnej konstrukcji umieszczone z przodu pojazdu służą do oświetlania drogi oraz jej otoczenia. W zależności od konstrukcji reflektora mogą być stosowane w nich jako źródła światła żarówki dwuwłóknowe, na przykład H4 lub jednowłóknowe, np. H7, H3, H1. Żarówki te są stosowane w światłach mijania i drogowych. Wewnątrz reflektora mogą być też umieszczone żarówki świateł pozycyjnych przednich.
{image#
Reflektor jest elementem instalacji oświetleniowej i służy do oświetlania drogi podczas jazdy do przodu oraz do tyłu. Do reflektorów zaliczamy:
  • światła drogowe,
  • światła mijania,
  • światła przeciwmgielne przednie i tylne,
  • światła cofania.

Współcześnie jako źródła światła w reflektorach samochodowych stosowane są:
  • żarówki konwencjonalne i halogenowe,
  • lampy wyładowcze,
  • diody elektroluminescencyjne (LED).

Elementy tworzące reflektor samochodowy to:
  • obudowa,
  • źródło światła,
  • odbłyśnik,
  • klosz,
  • urządzenia regulacyjne.

Żarówka samochodowa jednowłóknowa zbudowana jest z umieszczonego wewnątrz szklanej bańki wypełnionej gazem obojętnym żarnika, który połączony jest z elektrodami, osadzonymi w szklanej podstawie. Bańka i szklana podstawa elektrod żarnika, połączona jest z trzonkiem żarówki wyposażonym w uchwyt bagnetowy, służący do zamocowania żarówki wewnątrz jej oprawy i połączenia z instalacją elektryczną układu oświetlenia.

Światła do jazdy dziennej są umieszczone na przodzie pojazdu, przeznaczone do jazdy tylko w dzień z powodu słabszego działania. Nie można ich mylić ze światłami mijania.

Światła LED są stosowane najczęściej jako światła wspomagające do jazdy dziennej, światła stopu, kierunkowskazy lub w formie ozdobnej.

Nowoczesnym systemem oświetlenia są światła adaptacyjne. Jest to system oświetlenia przedniego, który pozwala zwiększyć widoczność i bezpieczeństwo kierowcy. Reflektory adaptacyjne mają możliwość samodzielnego nasilania lub zmniejszania zasięgu świateł, zmiany świateł z drogowych na mijania oraz zapobiegania oślepianiu innych użytkowników dróg.{audio}
Elementy instalacji elektrycznej pojazdu
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia elementy instalacji elektrycznej pojazdu. Na ilustracji narysowany jest pojazd osobowy z podniesioną maską. Obok niego znajdują się trzy kafelki z nazwami elementów instalacji elektrycznej pojazdu. Każdy kafelek zaopatrzony jest punktem interaktywnym. Po kliknięciu wybranego elementu pojawia się ramka z rysunkiem, tekstem i nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.

  1. Obwód zasilania
    Treść
    Akumulator służy do magazynowania energii elektrycznej używanej przede wszystkim do uruchamiania silnika pojazdu. Dodatkową jego rolą jest przechowywanie energii elektrycznej, którą można wykorzystać do zasilania innych obwodów, podczas gdy silnik pojazdu nie pracuje. W samochodach użytkowych stosuje się dwa akumulatory o napięciu nominalnym 12 woltów, które są połączone szeregowo. Taki sposób połączenia akumulatorów powoduje, że instalacja elektryczna samochodu ciężarowego jest zasilana napięciem o wartości 24 wolty. Podwyższenie napięcia do tej wartości umożliwia ograniczenie średnicy przewodów zasilających rozrusznik, co zmniejsza masę instalacji elektrycznej pojazdu. Akumulatory rozruchowe są zbudowane z płyt dodatnich wykonanych z dwutlenku ołowiu oraz płyt ujemnych wykonanych z gąbczastego ołowiu. Płyty zanurzone są w elektrolicie, którym jest wodny roztwór kwasu siarkowego.
    Ilustracja pierwsza przedstawia rozłożony akumulator. Składa się on z kolejnych kwadratowych płytek. Każda z nich ma takie same wymiary. Za nimi zasadnicza część akumulatora będąca prostopadłościennym pojemnikiem. Od przodu mamy kolejno:

    • przekładka — to metalowa siatka w metalowej wąskiej ramce,

    • płyta dodatnia,

    • przekładka izolacyjna,

    • druga przekładka w postaci siatki,

    • płyta ujemna,

    • zespół płyt ujemnych — płyty znajdują się w układzie jedna za drugą, są połączone od góry u kształtnym haczykiem założonym na płyty,

    • zespół płyt dodatnich — te płyty również znajdują się w układzie, są połączone w górnej części mostkiem, czyli metalowym prostopadłościanem z dwoma blaszkami z przodu i z tyłu, które przytrzymują i ograniczają płyty dodatnie; płyty te są przełożone przez zespół płyt ujemnych, zachodzą na siebie,

    • zasadnicza prostopadłościenna część akumulatora; w górnej części z przodu znajduje się biegun ujemny, z tyłu znajduje się biegun dodatni — oba mają postać pionowego metalowego bolca; wzdłuż bocznych ścianek, od góry znajdują się jeden za drugim otwory wlewnicze zabezpieczone korkami; akumulator posiada uchwyty.
      Kolejna ilustracja — druga — przedstawia zdjęcie akumulatora od góry. Widoczne są otwory wlewnicze zakręcone nakrętkami. Widoczne są bieguny ujemny po lewej, dodatni po prawej stronie. Na wierzchu znajduje się naklejka z ostrzeżeniem, że w środku znajduje się kwas. Na ściance bocznej znajdują się napisy po angielsku: górny poziom, poniżej dolny poziom. Po lewej stronie napisów minus w kółku. Po prawej plus w kółku. Poniżej zapis 12 V, 4 A H.
      Treść
      Alternatora to trójfazowa prądnica prądu przemiennego. Stojan alternatora składa się z trzech uzwojeń fazowych połączonych w gwiazdę, które są umieszczone w pakiecie odizolowanych blach stalowych. Na wirniku nawinięte jest uzwojenie wzbudzenia. Pole magnetyczne wytwarzane przez uzwojenie wzbudzenia, w chwili kiedy wirnik zaczyna się obracać, powoduje indukowanie się napięcia przemiennego w nieruchomych uzwojeniach fazowych. Uzyskane w tych uzwojeniach napięcie jest prostowane w umieszczonym w alternatorze prostowniku pełnookresowym. Ponieważ wartość wytwarzanego przez alternator napięcia zależy od jego prędkości obrotowej, alternator współpracuje z regulatorem napięcia, który steruje natężeniem prądu przepływającym przez uzwojenie wzbudzenia, regulując tym samym wartość napięcia powstałego w uzwojeniach stojana. We współczesnych alternatorach napięcie służące do zasilania uzwojenia wzbudzenia jest prostowane przez układ trzech diod wzbudzenia.
      Trzecia ilustracja przedstawia rysunek alternatora. Ma on postać zbliżoną do walca w orientacji poziomej. Obudowa alternatora może być gadka i pełna, a może być również ażurowa. Z jednej strony ze środka podstawy wystaje walec osadzony na pręcie. Walec ma na swojej powierzchni wydrążenie jak śruba. Na jego zewnętrznym krańcu znajduje się koło pasowe. W ściance przy drugiej podstawie alternatora znajduje się wejście podobne do HDMI. Jest to złącze regulatora. Z tej podstawy wystają krótkie rurki. Przy krawędzi podstawy znajduje się wejście, którym alternator łączy się z akumulatorem.
      Czwarta ilustracja przedstawia schemat wnętrza alternatora. Przy przedniej i tylnej części pręta, na którym osadzone jest koło pasowe znajdują się łożyska. Z tyłu pręta, czyli po przeciwnej stronie względem koła, znajdują się założone na pręt dwa pierścienie ślizgowe. Nad nimi znajduje się regulator napięcia w kształcie grzybka. Podstawa przy kole jest wyżłobiona. Jest tam wentylator. Za nim znajduje się tarcza łożyskowa z uchwytem mocującym. Pod ściankami walca znajduje się uzwojenie. W dolnej części znajduje się zespół prostowniczy. W górnej części znajduje się stojan, inaczej twornik. Jest to zwojenie silnika elektrycznego lub prądnicy. Indukuje się w nim siła elektromotoryczna dzięki względnemu ruchowi uzwojenia oraz dzięki polu magnetycznemu, które wytwarzane jest przez odrębne uzwojenie wzbudzenia. Zachodzi tu przemiana energii elektrycznej na mechaniczną lub odwrotnie — energii mechanicznej na elektryczną. Poniżej znajduje się wirnik magnesica. Jest to szeroka obręcz na pręcie.

  2. Obwód rozruchu
    Treść
    Rozrusznik jest silnikiem elektrycznym prądu stałego wyposażonym we włącznik oraz mechanizm służący do zazębiania go kołem zamachowym silnika. W jaki sposób działa?
    Po przekręceniu kluczyka w pozycję rozruchu włącznik zapłonu pozwala na zasilenie zespołu sprzęgającego poprzez:

    • zwarcie głównego zacisku plusowego biegnącego od akumulatora z zaciskiem plusowym silnika rozrusznika — włączając tym samym silnik, wirnik zaczyna się obracać,

    • sprzężenie wirnika rozrusznika z kołem zamachowym silnika za pomocą przekładni zębatej bendiksu.

    W momencie sprzężenia wirnika z kołem zamachowym silnik spalinowy pojazdu jest obracany za pomocą elektrycznego silnika rozrusznika.
    Ilustracja przedstawia schemat techniczny rozrusznika. Jego elementy składowe to elementy wymienione są po kolei tak, jak przedstawiono je w schemacie:

    • akumulator,

    • włącznik zapłonu,

    • styki elektromagnesu,

    • uzwojenie wciągające osadzone na pręcie dochodzącym do styków elektromagnesu,

    • sprężyna zwrotna znajdująca się za uzwojeniem wciągającym na pręcie,

    • dwie dźwignie łączą pręt z równoległym z nim wałem,

    • pod wałem w tylnej części znajduje się wieniec koła zamachowego,

    • nad wieńcem w przednią stronę wału znajduje się zębnik, czyli ząbkowany pierścień założony na wał,

    • bendiks znajduje się przed wirnikiem — to zespół sprzęgający; składa się ze sprzęgła jednokierunkowego z zębnikiem i sprężyną, która znajduje się przed bendiksem,

    • dwie tuleje, a między nimi łączenie jednej z dźwigni łączącej wał z prętem,

    • wielopust śrubowy to osadzony na wale pierścień z ząbkami,

    • wirnik — ma postać tuby, jego ścianki mają równomierne wydłużenia wzdłuż,

    • dwa bieguny rozrusznika znajdujące się po obu stronach wirnika,

    • komutator — to gruby miedziany pierścień osadzony na wale, może mieć przy jednej z podstaw okrągłą tarczę szerszą, niż jego główna część,

    • styki elektromagnesu wymienione wcześniej połączone są również z uzwojenie trzymające, w którym znajduje się uzwojenie wciągające rozrusznik, które jest połączone również z komutatorem.

    Treść
    W zależności od rozwiązania przeniesienia napędu z wirnika na wieniec koła zamachowego rozruszniki dzielimy na:

    • rozruszniki z przekładnią planetarną,

    • rozruszniki z reduktorem,

    • rozruszniki z przesuwnym wirnikiem.

    Ilustracja druga przedstawia rozruszniki oraz koła zębate. Rozruszniki mają postać walca z wystającym ze środka jednej podstawy prętem. Przy przeciwnej postawie znajduje się kwadratowa podstawka z czterema otworami do mocowania.
    Treść
    Przekładnia planetarna występująca we współczesnych rozrusznikach to jeden z najbardziej popularnych typów przekładni zębatych, w których cechą charakterystyczną jest przemieszczenie się osi obrotu dla przynajmniej jednego koła zębatego. Wynika to z budowy przekładni planetarnej składającej się z kilku kół głównych, wewnętrznych oraz kół obiegowych, czyli tych zainstalowanych bezpośrednio na jarzmie, które pracującą w parach lub też w większej ilości. Najbardziej charakterystyczną cechą przekładni planetarnej jest możliwość przenoszenia mocy na podstawie trzech wartości przełożenia, dzięki czemu przekładnie te mogą przenosić bardzo dużą moc, a ich konstrukcja jest niezwykle zwarta. Dzięki temu przekładnia doskonale radzi sobie z przeniesieniem mocy nawet z silników o dużych lub bardzo dużych mocach.

  3. Światła
    Treść
    Pojazdy użytkowe wyposażone są w oświetlenie zewnętrzne, które zgodnie z przepisami powinny składać się ze świateł:

    • drogowych nie dotyczy przyczep i naczep,

    • mijania nie dotyczy przyczep i naczep,

    • pozycyjnych przednich i tylnych,

    • kierunkowskazów,

    • hamowania,

    • oświetlenia tylnej tablicy rejestracyjnej,

    • odblaskowe tylne i boczne,

    • awaryjne,

    • przeciwmgielne tylne,

    • cofania,

    • obrysowe w pojazdach o szerokości ponad 2,1 m.

    Ilustracja pierwsza przedstawia zdjęcie przodu pojazdu osobowego. Podpisano światła przednie.

    • światła kierunkowskazu ukośnik awaryjne — znajdują się najwyżej,

    • światła postojowe ukośnik pozycyjne — znajdują się poniżej, po bokach,

    • światła mijania oraz światła drogowe — znajdują się obok świateł mijania, są usytuowane wewnętrznie,

    • światła do jazdy dziennej — znajdują się najniżej.

    Ilustracja druga przedstawia zdjęcie tyłu pojazdu osobowego. Podpisano światła tylne.

    • światła hamowania stop — znajdują się pośrodku nad tylną szybą przy krawędzi dachu,

    • światła kierunkowskazu ukośnik awaryjne — znajdują się pod tylną szybą po bokach,

    • drugie światła hamowania stop — znajdują się niżej,

    • światła cofania — znajdują się niżej,

    • światła przeciwmgielne — znajdują się niżej,

    • podświetlenie tablicy rejestracyjnej — znajduje się tuż nad tablicą.

    Ilustracja trzecia przedstawia zdjęcie tyłu naczepy samochodu ciężarowego. Podpisano światła tylne. Wszystkie światła znajdują się lewej dolnej części naczepy.

    • Światła obrysowe,

    • światła  pozycyjne,

    • Światła przeciwmgłowe,

    • Hamowania STOP,

    • Światła cofania,

    • Światła kierunkowskazów i światła awaryjne.

    Ilustracja czwarta przedstawia zdjęcie przodu i boku samochodu ciężarowego. Podpisano światła przednie.

    • Światła obrysowe – znajduję się w górnej części,

    • Światła drogowe – znajdują się w dolnej części,

    • Światła pozycyjne – znajdują się w dolnej części obok świateł drogowych oraz z boku pojazdu,

    • Światła mijania – znajdują się w dolnej części obok świateł drogowych,

    • Światła kierunkowskazów i światła awaryjne – znajdują się w dolnej części pod światłami drogowymi.

    Treść
    Światła tego samego rodzaju powinny być umieszczone symetrycznie po obu stronach pojazdu z przodu i z tyłu oznacza to, że jeśli postawimy linię prostą nazywaną osią symetrii pomiędzy nimi to po obu jej stronach, będziemy widzieli „lustrzane odbicie”. Oprawa oświetleniowa emituje strumień pod różnym kątem nachylenia względem oświetlanej powierzchni. Jest to zależne od jej budowy i źródła światła.
    Symetryczne oprawy rozprowadzają strumień światła równomiernie we wszystkich kierunkach, natomiast asymetryczne oprawy skupiają strumień światła w jednym kierunku. Asymetryczność świateł mijania powoduje lepsze doświetlenie prawej krawędzi jezdni oraz pobocza, jednocześnie nie oślepiając kierowców nadjeżdżających z przeciwka. Wyjątkiem są światła postojowe, cofania i tylne przeciwmgielne, które mogą być umieszczone tylko z jednej strony pojazdu.
    Światła świecące w sposób ciągły:

    • z przodu muszą mieć barwę białą lub żółtą selektywną,

    • z tyłu muszą mieć barwę czerwoną, z wyjątkiem świateł cofania i oświetlenia tablicy rejestracyjnej.

    Światła pulsujące kierunkowskazy i awaryjne muszą mieć barwę żółtą, a częstotliwość impulsów ma wynosić od 60 do 120 na minutę.
    Reflektory różnej konstrukcji umieszczone z przodu pojazdu służą do oświetlania drogi oraz jej otoczenia. W zależności od konstrukcji reflektora mogą być stosowane w nich jako źródła światła żarówki dwuwłóknowe, na przykład H4 lub jednowłóknowe, np. H7, H3, H1. Żarówki te są stosowane w światłach mijania i drogowych. Wewnątrz reflektora mogą być też umieszczone żarówki świateł pozycyjnych przednich.
    Ilustracja przedstawia planszę z różnymi rodzajami żarówek:

    • H1 — drobna żarówka o stożkowatej szklanej osłonce osadzonej na długiej rurce o takiej samej średnicy jak osłonka, posiada płaskie wpięcie, czyli część, którą się podpina do układu,

    • H3 — szersza żarówka z walcowatą osłonką zakończoną kopułką, posiada dodatkowy zewnętrzny kabelek z płaskim wpięciem,

    • H4 — osłonka w kształcie walca, na górze posiada stożkową metalową czapeczkę, podpięcie podwójne, składa się ono z płaskiego wpięcia oraz z cienkiego bolca,

    • H7 — osłonka w kształcie walca, na górze posiada stożkową metalową czapeczkę, wpięcia składa się z dwóch cienkich bolców,

    • H11 — osłonka w kształcie walca, na górze posiada stożkową metalową czapeczkę, wpięcia jest okrągłe i umiejscowione jest nie od spodu, a z boku,

    • P21W — klasyczna biała żarówka z zaokrągloną osłonką i wkręcanym wpięciem, w osłonce dwa ukośne druciki są blisko siebie, pomiędzy nimi jeden pionowy, ukośne połączone są poprzeczną sprężyną,

    • P Y 21W — klasyczna czerwona żarówka z zaokrągloną osłonką i wkręcanym wpięciem,

    • P21W ukośnik 5W — klasyczna biała żarówka z zaokrągloną osłonką i wkręcanym wpięciem, w osłonce dwa szerzej rozstawione druciki połączone poprzeczną sprężyną, a nad nią poprzecznym drucikiem.

    • C5W — osłonka w kształcie walca, na górze i od spodu posiada stożkową metalową czapeczkę,

    • D2R — cienka długa osłonka osadzona na dużej podstawie, obok osłonki, na zewnątrz znajduje się pionowy pręt połączony od góry z drucikami znajdującymi się w osłonce,

    • T4W — osłonka to krótka kopuła osadzona na walcowatej podstawie o takim samym obwodzie jak osłonka,

    • W5W — sama podłużna walcowata osłonka zakończona na górze kopułą,

    • R5W — osłonka to krótka kopuła osadzona na walcowatej podstawie o takim samym obwodzie jak osłonka, szersza od T4W i o innym układzie drucików wewnątrz,

    • R10W — osłonka to krótka kopuła osadzona na walcowatej podstawie o takim samym obwodzie jak osłonka, szersza od T4W i o innym układzie drucików wewnątrz niż T4W oraz RW5

    Treść
    Reflektor jest elementem instalacji oświetleniowej i służy do oświetlania drogi podczas jazdy do przodu oraz do tyłu. Do reflektorów zaliczamy:

    • światła drogowe,

    • światła mijania,

    • światła przeciwmgielne przednie i tylne,

    • światła cofania.

    Współcześnie jako źródła światła w reflektorach samochodowych stosowane są:

    • żarówki konwencjonalne i halogenowe,

    • lampy wyładowcze,

    • diody elektroluminescencyjne LED.

    Elementy tworzące reflektor samochodowy to:

    • obudowa,

    • źródło światła,

    • odbłyśnik,

    • klosz,

    • urządzenia regulacyjne.

    Żarówka samochodowa jednowłóknowa zbudowana jest z umieszczonego wewnątrz szklanej bańki wypełnionej gazem obojętnym żarnika, który połączony jest z elektrodami, osadzonymi w szklanej podstawie. Bańka i szklana podstawa elektrod żarnika, połączona jest z trzonkiem żarówki wyposażonym w uchwyt bagnetowy, służący do zamocowania żarówki wewnątrz jej oprawy i połączenia z instalacją elektryczną układu oświetlenia.
    Światła do jazdy dziennej są umieszczone na przodzie pojazdu, przeznaczone do jazdy tylko w dzień z powodu słabszego działania. Nie można ich mylić ze światłami mijania.
    Światła LED są stosowane najczęściej jako światła wspomagające do jazdy dziennej, światła stopu, kierunkowskazy lub w formie ozdobnej.
    Nowoczesnym systemem oświetlenia są światła adaptacyjne. Jest to system oświetlenia przedniego, który pozwala zwiększyć widoczność i bezpieczeństwo kierowcy. Reflektory adaptacyjne mają możliwość samodzielnego nasilania lub zmniejszania zasięgu świateł, zmiany świateł z drogowych na mijania oraz zapobiegania oślepianiu innych użytkowników dróg.

    Światła do jazdy dziennej

    Od 2011 roku wszystkie nowe modele samochodów osobowych muszą być wyposażone w światła do jazdy dziennej. Montowanie takich świateł w pojazdach ma związek z obowiązującymi w części krajów przepisami, nakazującymi używanie podczas jazdy świateł przednich w dzień, nawet jeśli przejrzystość powietrza jest duża. Te same przepisy określają, że nie mogą być w tym celu używane światła pozycyjne. Wcześniej produkowane pojazdy nie były wyposażone w osobny rodzaj oświetlenia, który mógłby zwiększać widoczność pojazdu w warunkach dziennych. Dlatego do jazdy w dzień w starszych modelach aut wykorzystuje się światła mijania, których wadą jest wzrost zużycia paliwa.

    Obecnie stosuje się przepisy Regulaminu numer 87 Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych początek nawiasu koniec nawiasu – jednolite przepisy dotyczące homologacji świateł jazdy dziennej przeznaczonych dla pojazdów o napędzie silnikowym. Zgodnie z definicją, zawartą w tym akcie prawnym, światła do jazdy dziennej to oświetlenie skierowane do przodu, stosowane w celu poprawy widoczności pojazdu w czasie jazdy w dzień i powinny być oznaczone symbolem . Najważniejszym parametrem opisującym takie oświetlenie jest światłość, czyli natężenie strumienia źródła światła albo wizualna jasność źródła światła. Światłość, wyrażana w kandelach – cd, każdego ze świateł do jazdy dziennej powinna zawierać się w przedziale od 400 cd w osi odniesienia do 1200 cd w dowolnym kierunku, z którego światło jest widoczne. Oświetlenie, na które składa się kilka źródeł światła, czyli tak zwane paski świetlne, także powinno spełniać wymagania minimalnej światłości. W takim przypadku może być używane w czasie awarii jednego ze źródeł światła. Gdy światło jest emitowane ze wszystkich źródeł, powinno mieścić się w granicach wymaganej światłości, czyli nie przekraczać wartości maksymalnej.

    Warunki techniczne dla świateł dziennych, jakie aktualnie obowiązują w Polsce, zostały wprowadzone rozporządzeniem Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia. Zgodnie z tym rozporządzeniem reflektory dzienne:

    1. Powinny uruchamiać się automatycznie po włączeniu silnika. W pojazdach zarejestrowanych po raz pierwszy przed 31 grudnia 2009 roku, dopuszcza się stosowanie przełącznika uruchamiającego i wyłączającego ten rodzaj oświetlenia.

    2. Powinny wyłączać się automatycznie, gdy silnik zostanie zgaszony. Również samoczynnie światła dzienne powinny gasnąć po włączeniu przednich świateł mijania, drogowych lub przeciwmgłowych. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy światła te kierowca wykorzystuje do wysyłania ostrzegawczych, przerywanych sygnałów świetlnych.

    3. Mogą być włączone, gdy automatyczna skrzynia biegów jest w pozycji – hamulec postojowy jest uruchomiony, przed ruszeniem pojazdu po raz pierwszy po każdym ręcznym uruchomieniu urządzenia zapłonowego.

    4. Dopuszcza się wyłączenie ręcznie, jeśli prędkość pojazdu nie przekracza 10 kmh. W takim przypadku światła dzienne muszą się automatycznie włączyć, gdy pojazd przekracza tę prędkość lub gdy przejedzie odległość ponad 100 m

    5. Jeżeli odległość od światła przedniego kierunku jazdy jest równa lub mniejsza od 40mm, połączenie elektryczne na odpowiedniej stronie pojazdu powinno zapewniać albo wyłączenie światła do jazdy dziennej, albo obniżenie światłości przez cały okres działania światła kierunku jazdy.

    6. Jeżeli światło do jazdy dziennej jest wzajemnie połączone ze światłem kierunku jazdy, powinno być wyłączone przez cały okres włączenia światła kierunku jazdy.

    7. Dopuszczone jest włączanie wraz ze światłami do jazdy dziennej przednich i tylnych świateł pozycyjnych, górnych i bocznych świateł obrysowych, oświetlenia tylnej tablicy rejestracyjnej lub tylko świateł pozycyjnych tylnych.

    Oświetlenie LED

    Współcześnie w oświetleniu pojazdów najczęściej jako źródła światła wykorzystywane są diody elektroluminescencyjne początek nawiasu LED koniec nawiasu.

    Do zalet oświetlenia ledowego należą:

    • trwałość,

    • odporność na uderzenia i drgania,

    • mniejsze wytwarzanie ciepła,

    • emitowanie światła wysokiej jakości,

    • możliwość regulacji barwy światła,

    • niskie koszty produkcji,

    • minimalne rozmiary,

    • niski pobór mocy.

    Nowoczesne światła samochodowe pozwalają na:

    • automatyczne zwiększanie zasięgu świateł poza obszarem zabudowanym

    • ograniczanie jasność świateł drogowych lub przełączanie na światła mijania po wykryciu pojazdu jadącego z naprzeciwka lub w tę samą stronę,

    • doświetlenie wewnętrznej strony zakrętów,

    • doświetlenie chodników lub poboczy w ruchu miejskim.

    Technologia LED stale się rozwija i dostarcza na rynek motoryzacyjne coraz bardziej zaawansowane rozwiązania. Taką nowością rynkową są obecnie światła matrycowe LED. Składają się one z kilkuset punktów świetlnych, by wytworzyć jak największą liczbę wiązek światła, zapewniając każdej z nich możliwość odrębnego sterowania. To pozwala wyłowić z oświetlanego obszaru pojazdy jadące z przeciwka, nie zmniejszając przy tym poziomu oświetlenia drogi przed samochodem. Lampy matrycowe LED pozwalają też wysyłać ostrzegawcze błyski w kierunku pieszych, którzy wchodzą na tor kolizyjny z pojazdem.

Rozruszniki

Rozrusznik z przekładnią planetarną
R1BSau9IXjQeU1
Ilustracja interaktywna przedstawia rozrusznik z przekładnią planetarną. Pokazany jest schemat rozrusznika. Posiada on obudowę w kształcie walca stojącego na dwóch podporach, z drugą, mniejszą, również cylindryczną obudową powyżej, wewnątrz której znajduje się elektromagnes. Z obudowy w kilku miejscach są otwory, przez które wystają elementy rozrusznika. Na ilustracji znajduje się piętnaście punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Łożysko wału zębnika. Cylinder znajdujący się na jednym z końców obudowy, z dostępem z zewnątrz.
  2. Pierścień oporowy. Znajduje się na wale zębnika za łożyskiem.
  3. Zębnik. Pierścień z zębami przypominający koło zębate, na wale zębnika poza obudową.
  4. Sprężyna zazębiająca. Krótka i szeroka sprężyna owinięta wokół wału zębnika.
  5. Widełki sprzęgające. Przytwierdzone powyżej wału zębnika, złożone z długich, płaskich płytek, zwisających obok wału.
  6. Wielowypust śrubowy (gwint o dużym skoku). Jego zadaniem jest lekkie obrócenie zębnika w celu łatwiejszego zazębienia.
  7. Przekładnia planetarna. Składa się z pierścienia z zębami po jego wewnętrznej stronie, mniejszych kół zębatych wewnątrz pierścienia oraz często również kolejnego koła zębatego umieszczonego w środku pierścienia, na wspólnej osi z nim. Pierścień lub koło centralne, tak zwane słoneczne, obraca się i wprawia w ruch wewnętrzne koła, które z kolei napędzają odpowiednio koło słoneczne lub pierścień.
  8. Rdzeń elektromagnesu. Umiejscowiony w górnej obudowie, wewnątrz uzwojeń elektromagnesu.
  9. Uzwojenie elektromagnesu. Drut nawinięty wokół rdzenia, przez który przepływa prąd, wytwarzając pole magnetyczne.
  10. Uzwojenie bieguna. Zwoje drutu ułożone wokół twornika, w większej obudowie poniżej elektromagnesu.
  11. Twornik. Jest to wirnik rozrusznika, otoczony uzwojeniami bieguna.
  12. Mostek stykowy. Wykonany z grubej płyty miedzianej przełącznik elektryczny we włączniku elektromagnetycznym. Znajduje się w górnej części obudowy, za elektromagnesem.
  13. Zacisk akumulatora. Jeden z elementów na zewnątrz rozrusznika, śruba wystająca z górnej obudowy. Podłącza się do niego prąd z akumulatora.
  14. Szczotkotrzymacz. Miejsce mocowania szczotek węglowych, przekazujących prąd na komutator.
  15. Komutator. Są to płytki miedziane obudowane wokół twornika, odizolowane od siebie. Odbierają prąd ze szczotek i przekazują go na odpowiednie uzwojenia twornika.
Rozrusznik z przekładnią planetarną
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Rozrusznik szeregowo bocznikowy
R1AMH5OeAC6aA1
Ilustracja interaktywna przedstawia rozrusznik szeregowo bocznikowy. Pokazany jest schemat rozrusznika. Posiada on obudowę w kształcie walca stojącego na dwóch podporach, z drugą, mniejszą, również cylindryczną obudową powyżej, wewnątrz której znajduje się elektromagnes. Z obudowy w kilku miejscach są otwory, przez które wystają elementy rozrusznika. Na ilustracji znajduje się siedemnaście punktów interaktywnych. Po kliknięciu punktu pojawia się podpis elementu wraz z nagraniem dźwiękowym tożsamym z podpisem.
  1. Wał twornika. Walec na osi dolnej obudowy, którego koniec wystaje z jednej jej strony.
  2. Zębnik. Pierścień z zębami przypominający koło zębate, na wale zębnika.
  3. Sprzęgło jednokierunkowe wałeczkowe. Pierścień wokół wału twornika, za zębnikiem.
  4. Sprężyna zazębiająca. Krótka i szeroka sprężyna owinięta wokół wału zębnika.
  5. Pierścień prowadzący. Pierścień umieszczony na wale przed twornikiem a za sprężyną.
  6. Nabiegunnik. Uzwojenia ustawione po bokach twornika.
  7. Twornik. Jest to wirnik rozrusznika, z nabiegunnikami po bokach.
  8. Szczotka węglowa. Służy do przekazywania prądu z akumulatora na komutator.
  9. Szczotkotrzymacz. Miejsce zamocowania szczotek węglowych.
  10. Komutator. Są to płytki miedziane obudowane wokół twornika, odizolowane od siebie. Odbierają prąd ze szczotek i przekazują go na odpowiednie uzwojenia twornika.
  11. Sprężyna szczotki. Sprężyna zamocowana na szczotkach obok komutatora.
  12. Dźwignia prowadnicy. Długa metalowa blaszka łącząca górną obudowę i elementy wewnątrz niej z wałem twornika.
  13. Sprężyna powrotna. Długa i wąska sprężyna nawinięta na wałek w górnej części obudowy.
  14. Uzwojenie wciągające. Zwoje wewnątrz górnej obudowy, wokół wała ze sprężyną.
  15. Uzwojenie trzymające. Dodatkowa warstwa uzwojeń wokół uzwojeń wciągających.
  16. Mostek stykowy. Metalowa płytka w górnej części obudowy poruszana przy pomocy sprężyny.
  17. Sworzeń (końcówka kablowa). Śruba wystająca z górnej części obudowy, do której mocuje się podłączenie kablowe do akumulatora.
Rozrusznik szeregowo bocznikowy
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

9

Urządzenia dodatkowe

1
R68uNauyulzr91
1. Urządzenia dodatkowe służące do załadunku }
Żuraw samochodowy jest urządzeniem służącym do załadunku i wyładunku towarów ze skrzyni ładunkowej samochodów ciężarowych. Zamocowany jest do ramy pojazdu za kabiną kierowcy lub z tyłu skrzyni ładunkowej. Ruch mechanizmów żurawia umożliwiają siłowniki hydrauliczne zasilane olejem przez układ zaworów sterujących. Ciśnienie oleju do zasilania siłowników hydraulicznych wytwarzane jest przez pompę napędzaną przez przystawkę odbioru mocy. Żuraw wyposażony jest w nogi podporowe, których zadaniem jest zmniejszenie obciążeń przenoszonych na ramę samochodu podczas rozładunku oraz zapewnienie stateczności pojazdu.{image#}Do przeładunku materiałów sypkich stosuje się sprężarki śrubowe, które odpowiedzialne są za dostarczanie sprężonego powietrza do układu wyładowczego silosu. Taka sprężarka składa się z dwóch wirników, z których jeden jest napędzany układem napędowym samochodu za pomocą układu mechanicznego lub hydraulicznego. {image#Winda załadowcza jest urządzeniem przenoszącym ładunek umieszczony na jej podeście z poziomu podłoża na poziom skrzyni ładunkowej. Jej celem jest załadunek i wyładunek towarów w paletach, koszach itp. Windy załadowcze są stosowane w pojazdach ciężarowych i dostawczych używanych w transporcie do magazynów i sklepów, które nie są wyposażone w rampy. Winda załadowcza może być sterowana z ręcznego panelu sterującego lub pulpitu umieszczonego w podłodze platformy.}{audio, 2. Urządzenia dodatkowe służące do wyładunku }{image#
Układ przechylania skrzyni ładunkowej składa się:
  • z ramy pośredniej,
  • siłownika hydraulicznego,
  • stabilizatora wywrotu.

Dolny koniec siłownika hydraulicznego jest połączony z ramą pośrednią, a górny ze skrzynią ładunkową. Stabilizator wywrotu zamocowany nad tylną osią samochodu składa się z dwóch połączonych ze sobą przegubowo ramion, które dodatkowo łączą się z ramą pośrednią oraz ze skrzynią ładunkową. Stabilizator służy do przeniesienia na ramę samochodu sił poprzecznych działających na skrzynię podczas jej unoszenia i nie dopuszcza do wychylenia się jej na boki.

Elementem służącym do unoszenia skrzyni ładunkowej jest siłownik hydrauliczny o konstrukcji tłokowej lub teleskopowej, który zasilany jest olejem tłoczonym przez pompę zębatą ze zbiornika oleju. Zawór sterujący otwiera dopływ oleju do siłownika lub kieruje go przez pompy z powrotem do zbiornika. Zawór uruchamiany jest z kabiny kierowcy.}{audio, 3. Urządzenia dodatkowe służące do transportu materiałów sypkich, cieczy, gazów Do transportu materiałów płynnych służy cysterna. Ma ona kształt walcowy i zamontowana jest na ramie naczepy. Cysterny są używane do transportu cieczy palnych, skroplonych gazów i artykułów spożywczych. Niektóre z nich wyposażone są w układy do podgrzewania, schładzania oraz utrzymywania zadanej temperatury przewożonego ładunku. Wnętrze cysterny podzielone jest na kilka komór, pozwala to na przewożenie różnych rodzajów cieczy, np. podczas przewozu paliw jedna z części może być wykorzystana do przewozu oleju napędowego, a druga benzyny. } Każda z komór posiada indywidualny otwór wlewowy oraz wskaźnik lub wziernik do oceny ilości płynu w komorze. Cysterny można opróżniać z płynu w sposób grawitacyjny przez zawory spustowe umieszczone w dolnych częściach każdej z komór. {image#Cysterny są również opróżniane przy pomocy pomp napędzanych przez przystawkę odbioru mocy. Materiałem, z którego są wykonywane zbiorniki, jest blacha ze stali nierdzewnej lub lekkich stopów.
}

Silosy są to nadwozia specjalizowane używane do przewozu luzem materiałów sypkich, wszędzie tam, gdzie te materiały są przewożone luzem i muszą być zabezpieczone przed wpływami atmosferycznymi. Zbiorniki silosów mają zwykle kształt walcowy. Zbiornik, którego oś jest równoległa do osi podłużnej pojazdu, może posiadać zlokalizowany w przedniej części teleskopowy mechanizm podnoszenia i pneumatyczny system opróżniania silosu. {image#Stosowane są również silosy o kształcie stożkowym.
}{audio
Urządzenia dodatkowe
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia urządzenia dodatkowe. Na ilustracji przedstawiony jest pojazd osobowy z podniesioną maską. Obok niego znajdują się trzy kafelki z nazwami urządzeń dodatkowych. Każdy kafelek zaopatrzony jest punktem interaktywnym. Po kliknięciu wybranej przyczepy pojawia się ramka z jej rysunkiem, tekstem i nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.

  1. Urządzenia dodatkowe służące do załadunku

    1. Żuraw samochodowy
      Ilustracja przedstawia samochód ciężarowy wyposażony w żuraw samochodowy, czyli urządzenie dźwigowe zamontowane na podwoziu pojazdu za kabiną kierowcy. Urządzenie to przypomina ramię wysięgnika, które zgina się w kilku miejscach, co umożliwia między innymi złożenie urządzenia na czas transportu.
      Treść. Żuraw samochodowy jest urządzeniem służącym do załadunku i wyładunku towarów ze skrzyni ładunkowej samochodów ciężarowych. Zamocowany jest do ramy pojazdu za kabiną kierowcy lub z tyłu skrzyni ładunkowej. Ruch mechanizmów żurawia umożliwiają siłowniki hydrauliczne zasilane olejem przez układ zaworów sterujących. Ciśnienie oleju do zasilania siłowników hydraulicznych wytwarzane jest przez pompę napędzaną od przystawki odbioru mocy. Żuraw wyposażony jest w nogi podporowe których zadaniem jest zmniejszenie obciążeń przenoszonych na ramę samochodu podczas rozładunku oraz zapewnienie stateczności pojazdu.
      Zdjęcie przedstawia samochód ciężarowy wyposażony w żurawia samochodowego zamontowanego na końcu pojazdu, czyli za skrzynią ładunkową.
      Elementy budowy żurawia ponumerowano do czterech:

      1. Podstawa, czyli zamontowana do pojazdu rama, na której zbudowany jest żuraw.

      2. Kolumna, czyli stelaż zbudowany z belek, wychodzący od podstawy.

      3. Ramię, czyli długa belka połączona z kolumną.

      4. Chwytak, czyli element umieszczony na końcu ramienia, umożliwiający pobieranie ładunku. Chwytak wyposażony jest w hak.

      Kolejne zdjęcie przedstawia bardziej szczegółową budowę żurawia samochodowego. Kolejne elementy budowy urządzenia ponumerowano w następujący sposób:

      1. Podstawa, czyli rama, na której zbudowany jest żuraw.

      2. Kolumna, czyli stelaż zbudowany z belek, wychodzący od podstawy.

      3. Rama pośrednia to krótka pionowa belka podwyższająca konstrukcję, znajdująca się między kolumną, a ramą teleskopową.

      4. Rama teleskopowa, stanowiąca wysięgnik żurawia.

      5. Siłowniki, czyli krótkie metalowe rurki zamontowane w miejscach zgięcia żurawia.

      6. Nogi podporowe, czyli dwa słupki znajdujące się na przeciwległych końcach ramy.

      7. Sterowanie zaworami, czyli mała skrzyneczka zamontowana przy podstawie.

      8. Siłowniki obrotu, znajdujące się na tyle ramy żurawia, krótkie rurki.

    2. Sprężarki śrubowe
      Zdjęcie przedstawia sprężarkę śrubową składającą się z dwóch wirników o profilu śrubowym. Cechą charakterystyczną jest ich dość głębokie wężowate wyżłobienie, które biegnie dookoła rdzenia wirnika. Wirniki znajdują się obok siebie i wzajemnie wypełniają w swoich wyżłobieniach. Każdy z wirników zakończony jest gwintem śruby. Treść.
      Do przeładunku materiałów sypkich stosuje się sprężarki śrubowe których zadaniem jest dostarczenie sprężonego powietrza do układu wyładowczego silosu. sprężarka taka składa się z dwu wirników z których jeden jest napędzany układu napędowego samochodu za pomocą układu mechanicznego lub hydraulicznego.
      Winda załadowcza jest urządzeniem przenoszącym ładunek umieszczony na jej podeście z poziomu podłoża na poziom skrzyni ładunkowej. przeznaczona jest do załadunku i wyładunku towarów w paletach, koszach, itp. windy załadowcze są stosowane w pojazdach ciężarowych i dostawczych używanych w transporcie do magazynów i sklepów, które nie są wyposażone w rampy. winda załadowcza może być sterowana z ręcznego panelu sterującego lub pulpitu umieszczonego w podłodze platformy.

    3. Winda załadowcza
      Zdjęcie przedstawia windę załadowczą zamontowaną na końcu naczepy. Elementy budowy windy załadowczej zostały kolejno ponumerowane:

      1. Podest, czyli płaska prostokątna platforma, która przemieszcza się w górę i w dół,

      2. Belka nośna to długa rurka, zamontowana poziomo wzdłuż tylnej ściany naczepy na ramie pojazdu pod ramionami platformy.

      3. Rama pojazdu to stelaż w kształcie ramy zamontowany do podwozia pojazdu,

      4. Ramiona platformy, czyli dwa drążki zamontowane na końcu platformy, łączące podest z ramą pojazdu,

      5. Siłownik hydrauliczny, czyli krótka rurka zamontowana w górnej części ramy pojazdu, połączona z ramionami platformy,

      6. Elementy blokujące to listwa zamontowana na końcu platformy, która zapobiega zsunięciu się ładunku z platformy.

      Winda załadowcza jest urządzeniem przenoszącym ładunek umieszczony na jej podeście z poziomu podłoża na poziom skrzyni ładunkowej. Jej celem jest załadunek i wyładunek towarów w paletach, koszach itp. Windy załadowcze są stosowane w pojazdach ciężarowych i dostawczych używanych w transporcie do magazynów i sklepów, które nie są wyposażone w rampy. Winda załadowcza może być sterowana z ręcznego panelu sterującego lub pulpitu umieszczonego w podłodze platformy.

  2. Urządzenia dodatkowe służące do wyładunku
    Zdjęcie przedstawia zielony samochód ciężarowy typu wywrotka z przechyloną skrzynią ładunkową wzdłuż bocznej ściany. 
    Kolejne zdjęcie przedstawia przyczepę wywrotkę z ponumerowanymi elementami budowy układu przechylania skrzyni ładunkowej:

    1. Skrzynia ładunkowa, czyli skrzynia w kształcie prostopadłościanu bez górnej ściany. Na zdjęciu skrzynia przechylona jest wzdłuż tylnej ściany skrzyni.

    2. Rama pośrednia to stelaż zbudowany z długich belek, na którym zamontowane są wszystkie elementy układu przechylania. Pod ramą znajdują się dwie osie kół.

    3. Siłownik hydrauliczny kształtem przypomina rurę teleskopową zamontowaną na środku ramy unoszącą przechyloną skrzynię ładunkową

    4. Stabilizator wywrotu to długa belka, zgięta w połowie, zamontowana obok siłownika hydraulicznego, podtrzymująca przechyloną skrzynię

    5. Belka tylna, czyli zamontowana na końcu podwozia pod skrzynią ładunkową, prostokątna belka

    Układ przechylania skrzyni ładunkowej składa się z:

    • z ramy pośredniej,

    • siłownika hydraulicznego,

    • stabilizatora wywrotu.

    Dolny koniec siłownika hydraulicznego jest połączony z ramą pośrednią a górny ze skrzynią ładunkową. Stabilizator wywrotu zamocowany nad tylną osią samochodu składa się z dwóch połączonych ze sobą przegubowo ramion, połączonych z ramą pośrednią oraz ze skrzynią ładunkową. Stabilizator służy do przeniesienia na ramę samochodu sił poprzecznych działających na skrzynię podczas jej unoszenia i nie dopuszcza do wychylenia się jej na boki.
    Elementem służącym do unoszenia skrzyni ładunkowej jest siłownik hydrauliczny o konstrukcji tłokowe lub teleskopowej, który zasilany jest olejem tłoczonym przez pompę zębatą ze zbiornika oleju. Zawór sterujący otwiera dopływ oleju do siłownika lub kieruje go przez pompy z powrotem do zbiornika. Zawór uruchamiany jest z kabiny kierowcy.

    Zdjęcie przedstawia schemat budowy zaworu sterującego siłownikiem hydraulicznym z ponumerowanymi elementami:

    1. Siłownik hydrauliczny, kształtem przypominający teleskopową rurę w pozycji pionowej,

    2. Zbiornik oleju wraz z filtrem, czyli prostokątna skrzynia, połączona z siłownikiem za pomocą przewodów,

    3. Pompa oleju, czyli miejsce w którym kończy się przewód niskiego ciśnienia oleju i zaczyna się przewód wysokiego ciśnienia oleju. Na schemacie narysowano w tym miejscu dwa koła zębate.

    4. Zawór sterujący znajduje się na końcu przewodu przy siłowniku hydraulicznym,

    5. Przewód niskiego ciśnienia oleju łączący zbiornik oleju z pompą oleju,

    6. Przewód wysokiego ciśnienia oleju łączący pompę oleju z siłownikiem hydraulicznym,

    7. Przewód powrotny łączący bezpośrednio siłownik hydrauliczny ze zbiornikiem oleju.

  3. Urządzenia dodatkowe służące do transportu materiałów sypkich, cieczy, gazów.

    1. Cysterna
      Ilustracja przedstawia naczepę cysternę w kształcie walca zamontowanego na ramę naczepy. Na górze cysterny znajdują się trzy wlewy umożliwiające załadunek różnych rodzajów cieczy. Z kolei na dole znajdują się zawory spustowe umożliwiające wyładunek. Wzdłuż bocznych ścian zamontowane są długie niskie barierki. Naczepa wyposażona jest w dwie osie kół z tyłu, a na przodzie znajduje się podpórka.
      Do transportu materiałów płynnych służy cysterna. Ma ona kształt walcowy i zamontowana jest na ramie naczepy. Cysterny są używane do transportu cieczy palnych, skroplonych gazów, artykułów spożywczych. Niektóre z nich wyposażone są w układy do podgrzewania przewożonego ładunku. Wnętrze cysterny podzielone jest na kilka komór, pozwala to na przewożenie różnych rodzajów cieczy, np. podczas przewozu paliw jedna z części może być wykorzystana do przewozu oleju napędowego, a druga benzyny. Każda z komór posiada indywidualny otwór wlewowy oraz wskaźnik lub wziernik do oceny ilości płynu w komorze. Cysterny można opróżniać z płynu w sposób grawitacyjny przez zawory spustowe umieszczone w dolnych częściach każdej z komór. Cysterny są również opróżniane przy pomocy pomp napędzanych przez przystawkę odbioru mocy. Materiałem z którego są wykonywane zbiorniki to blacha ze stali nierdzewnej lub lekkich stopów.

    2. Silos
      Ilustracja przedstawia naczepę silos w kształcie walca w pozycji poziomej umieszczonego w prostokątnej ramie. Na górze znajdują się trzy okrągłe włazy rozmieszczone na całej długości silosa. Włazy te umożliwiają załadunek sypkich towarów. Na górze przy włazach znajduje się również niska barierka tworząca pomost. Na środku silosa namalowane są dwa czerwone pierścienie wokół silosa. Wzdłuż bocznej ściany na haczykach umieszczona jest długa rura, a na tyle silosa znajduje się drabinka umożliwiająca wejście na pomost. Naczepa wyposażona jest w dwie osie kół z tyłu, a na przodzie znajduje się podpórka.
      Silosy są to nadwozia specjalizowane używane do przewozu luzem materiałów sypkich, wszędzie tam gdzie te materiały są przewożone luzem i muszą być zabezpieczone przed wpływami atmosferycznymi. Zbiorniki silosów mają zwykle kształt walcowy. Zbiornik którego oś jest równoległa do osi podłużnej pojazdu mogą posiadać zlokalizowany w przedniej części teleskopowy mechanizm podnoszenia i pneumatyczny system opróżniania silosu. Stosowane są również silosy o kształcie stożkowym.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

10

Rodzaje przyczep

1
R1dsNKfIk0NXp1
1. Przyczepa uniwersalna dwuosiowa }Podstawowym elementem przyczepy jest rama, zbudowana z połączonych ze sobą podłużnic i poprzeczek, którą pokrywa podłoga wykonana z tłoczonej blachy stalowej lub laminowanej sklejki. Do ramy zamocowane są zawiasami ściany przednia i tylna oraz boczne, co umożliwia ich otwarcie w celu ułatwienia załadunku i rozładunku. Ściany zwane też burtami wykonywane są z tłoczonej blachy stalowej, blachy aluminiowej lub niekiedy z desek. Dyszel jest przeznaczony do łączenia przyczepy z pojazdem ciągnącym. Połączony jest z obrotnicą, która umożliwia skręt przedniej osi przyczepy.

Układ hamulcowy oraz oświetleniowy przystosowane są do zasilania z instalacji elektrycznej pojazdu ciągnącego. Przyczepy uniwersalne są przeznaczone do transportu towarów niewymagających szczególnego zabezpieczenia przed warunkami atmosferycznymi. Jeśli transportowane towary należy zabezpieczyć przed opadami atmosferycznymi, nadwozie skrzyniowe przykrywa się plandeką, zwaną również opończą, która zamocowana jest na konstrukcji nośnej składającej się z połączonych ze ścianami bocznymi skrzyni pałąków wykonanych z metalowych kształtowników oraz połączonych z nimi listew drewnianych lub aluminiowych.{audio, 2. Przyczepa uniwersalna trzyosiowa }Przyczepa uniwersalna trójosiowa zbudowana jest w oparciu o ramę składającą się z połączonych ze sobą podłużnic i poprzeczek, którą pokrywa podłoga wykonana z tłoczonej blachy stalowej lub laminowanej sklejki. Ściany są połączone z podłogą zawiasami, co umożliwia ich otwarcie w celu ułatwienia załadunku i rozładunku. Wykonane są z tłoczonej blachy stalowej, blachy aluminiowej lub niekiedy z desek. Do łączenia przyczepy z pojazdem ciągnącym przeznaczony jest dyszel, który połączony jest z obrotnicą łączącą oś przednią z ramą przyczepy i umożliwia jej obrót względem ramy.

Z tyłu przyczepy znajdują się dwie osie, co z kolei pozwala na zwiększenie jej ładowności. Układ hamulcowy oraz oświetleniowy przystosowane są do zasilania z instalacji elektrycznej pojazdu ciągnącego.{audio, 3. Przyczepa najazdowa z rozłożonym pomostem wjazdowym }Przyczepy tego typu są przeznaczone do transportu samobieżnych maszyn kołowych lub gąsienicowych. Charakterystyczne dla tych pojazdów jest niskie położenie podłogi oraz połączone z nią pomosty najazdowe umieszczone w tylnej części. Pomosty najazdowe są rozkładane na czas załadunku i unoszone po jego zakończeniu. Niskie położenie podłogi umożliwia transport wysokich maszyn i obniżenie środka ciężkości załadowanej przyczepy. Koła takich przyczep posiadają małą średnicę i konstrukcję bliźniaczą, co pozwala na dużą ładowność przyczepy.

Przyczepa ta nie posiada obrotnicy, a dyszel połączony jest sztywno z ramą nośną przyczepy. Korzyścią z takiego rozwiązania jest możliwość obniżenia wysokości podłogi, co zwiększa pojemność ładunkową przyczepy. Wadą jest bardziej pracochłonny proces ich łączenia z pojazdem ciągnącym. Zwiększenie liczby osi umożliwia również powiększenie ładowności przyczepy przy jednoczesnym ograniczeniu nacisków na drogę.{audio, 4. Przyczepa centralnoosiowa jednoosiowa }Przyczepa centralnoosiowa jednoosiowa jest przeznaczona do transportu lekkich ładunków i łączenia z samochodami osobowymi lub dostawczymi. Przyczepa wyposażona jest w burty, które spinane są klamrami i połączone zawiasami z podłogą pokrytą blachą opartą na stalowej ramie. Dyszel spięty jest na sztywno z ramą. Oś posiada zawieszenie na resorach. Przyczepa zaopatrzona jest w instalację oświetleniową połączoną z instalacją pojazdu, hamulec najazdowy i podporę lub koło podporowe.{audio, 5. Przyczepa centralnoosiowa dwuosiowa }Przyczepa zbudowana jest na ramie składającej się z połączonych ze sobą podłużnic i poprzeczek pokrytych podłogą wykonaną z tłoczonej blachy stalowej lub laminowanej sklejki. Zawiasy na dolnej krawędzi ścian przedniej i tylnej oraz bocznych umożliwiają ich otwarcie w celu ułatwienia załadunku i rozładunku. Ściany zwane też burtami wykonywane są z tłoczonej blachy stalowej, blachy aluminiowej lub niekiedy z desek.

Przyczepa ta nie posiada obrotnicy, a dyszel spięty jest sztywno z ramą nośną przyczepy. Korzyścią z takiego rozwiązania jest możliwość obniżenia wysokości podłogi, co zwiększa pojemność ładunkową przyczepy. Wadą jest bardziej pracochłonny proces ich łączenia z pojazdem ciągnącym.

Przyczepy uniwersalne są przeznaczone do transportu różnych towarów, które nie wymagają szczególnego zabezpieczenia przed warunkami atmosferycznymi. Jeśli transportowane towary należy zabezpieczyć przed opadami atmosferycznymi, nadwozie skrzyniowe przykrywa się plandeką zwaną również opończą, która zamocowana jest na konstrukcji nośnej składającej się z połączonych ze ścianami bocznymi skrzyni pałąków wykonanych z metalowych kształtowników oraz połączonych z nimi listew drewnianych lub aluminiowych. Przyczepa jest wyposażona w podporę lub koło podporowe.{audio, 6. Przyczepa centralnoosiowa trzyosiowa }Przyczepa ta nie posiada obrotnicy, a dyszel połączony jest sztywno z ramą nośną przyczepy. Korzyścią z takiego rozwiązania jest możliwość obniżenia wysokości podłogi, co zwiększa pojemność ładunkową przyczepy. Wadą jest bardziej pracochłonny proces ich łączenia z pojazdem ciągnącym. Dodanie liczby osi umożliwia zwiększenie ładowności przyczepy przy jednoczesnym ograniczeniu nacisków na drogę. Przyczepa wyposażona jest w podporę lub koło podporowe.{audio
Rodzaje przyczep
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia rodzaje przyczep. Na ilustracji przedstawiony jest pojazd osobowy z podniesioną maską. Obok niego znajduje się sześć kafelków z nazwami rodzajów przyczep. Każdy kafelek zaopatrzony jest punktem interaktywnym. Po kliknięciu wybranej przyczepy pojawia się ramka z jej rysunkiem, tekstem i nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.

  1. Uniwersalna dwuosiowa
    Ilustracja przedstawia przyczepę uniwersalną dwuosiową, która składa się z ramy, na której zamontowane są dwie pary kół jezdnych oraz z otwartej skrzyni ładunkowej. Rama zbudowana jest z podłużnic i poprzeczek, które na początku przyczepy tworzą stelaż, czyli dyszel umożliwiający połączenie przyczepy z pojazdem. Do ramy zamontowane są również ściany skrzyni ładunkowej.
    Treść
    Podstawowym elementem przyczepy jest rama, zbudowana z połączonych ze sobą podłużnic i poprzeczek, którą pokrywa podłoga wykonana z tłoczonej blachy stalowej lub laminowanej sklejki. Do ramy zamocowane są zawiasami ściany przednia i tylna oraz boczne, co umożliwia ich otwarcie w celu ułatwienia załadunku i rozładunku. Ściany zwane też burtami wykonywane są z tłoczonej blachy stalowej, blachy aluminiowej lub niekiedy z desek. Dyszel jest przeznaczony do połączenia przyczepy z pojazdem ciągnącym. Połączony jest z obrotnicą, która umożliwia skręt przedniej osi przyczepy. Układ hamulcowy oraz oświetleniowy przystosowany do zasilania z instalacji elektrycznej pojazdu ciągnącego. Przyczepy uniwersalne są przeznaczone do transportu towarów niewymagających szczególnego zabezpieczenia przed warunkami atmosferycznymi. Jeśli transportowane towary należy zabezpieczyć przed opadami atmosferycznymi nadwozie skrzyniowe przykrywa się plandeką, zwaną również opończą, która zamocowana jest na konstrukcji nośnej, składającej się z połączonych ze ścianami bocznymi skrzyni pałąków wykonanych z metalowych kształtowników oraz połączonych z nimi listew drewnianych lub aluminiowych.

  2. Uniwersalna trzyosiowa
    Ilustracja przedstawia przyczepę uniwersalną trzyosiową, która składa się z ramy, na której zamontowane są trzy pary kół jezdnych, (dwie osie na tyle i jedna oś z przodu) oraz z otwartej skrzyni ładunkowej. Rama zbudowana jest z podłużnic i poprzeczek, które na początku przyczepy tworzą stelaż, czyli dyszel umożliwiający połączenie przyczepy z pojazdem. Do ramy zamontowane są również ściany skrzyni ładunkowej.
    Treść
    Przyczepa uniwersalna trójosiowa zbudowana jest w oparciu o ramę, składającą się z połączonych ze sobą podłużnic i poprzeczek, którą pokrywa podłoga wykonana z tłoczonej blachy stalowej lub laminowanej sklejki. Ściany są połączone z podłogą zawiasami, co umożliwia ich otwarcie w celu ułatwienia załadunku i rozładunku. Wykonane są z tłoczonej blachy stalowej, blachy aluminiowej lub niekiedy z desek. Do połączenia przyczepy z pojazdem ciągnącym przeznaczony jest dyszel, który połączony jest z obrotnicą łączącą oś przednią z rama przyczepy i umożliwia jej obrót względem ramy. Z tyłu przyczepy znajdują się dwie osie co umożliwia zwiększenie jej ładowności. Układ hamulcowy oraz oświetleniowy przystosowany do zasilania z instalacji elektrycznej pojazdu ciągnącego.

  3. Najazdowa z rozłożonym pomostem wjazdowym
    Ilustracja przedstawia przyczepę najazdową z rozłożonym pomostem wjazdowym. Przyczepę tą tworzy prostokątna platforma obniżona jak najniżej podłoża. Na bokach platformy umieszczone są dwie pary kół, a na przodzie przyczepy znajduje się dyszel umożliwiający połączenie z pojazdem. Z kolei z tyłu rozłożony jest pomost wjazdowy łączący podłoże z podłogą platformy. Wokół platformy znajduje się taśma w biało‑czerwone paski.
    Treść
    Przyczepy tego typu są przeznaczone do transportu samobieżnych maszyn kołowych lub gąsienicowych. Charakterystyczne dla tych pojazdów jest niskie położenie podłogi oraz połączone z nią pomosty najazdowe umieszczone w tylnej części. Pomosty najazdowe są rozkładane na czas załadunku i unoszone po jego zakończeniu. Niskie położenie podłogi umożliwia transport wysokich maszyn i obniżenie środka ciężkości załadowanej przyczepy. Koła takich przyczep posiadają małą średnicę i konstrukcję bliźniaczą co pozwala na dużą ładowność przyczepy.
    Przyczepa ta nie posiada obrotnicy, a dyszel połączony jest sztywno z ramą nośną przyczepy. Korzyścią z takiego rozwiązania jest możliwość obniżenia wysokości podłogi, co zwiększa pojemność ładunkową przyczepy. Wadą jest bardziej pracochłonny proces ich łączenia z pojazdem ciągnącym. Zwiększenie liczby osi umożliwia zwiększenie ładowności przyczepy przy jednoczesnym ograniczeniu nacisków na drogę.

  4. Centralno‑osiowa, jednoosiowa
    Ilustracja przedstawia przyczepę centralno‑osiową, jednoosiową, która składa się z ramy, na której na środku zamontowana jest jedna oś kół oraz z otwartej skrzyni ładunkowej. Rama zbudowana jest z podłużnic i poprzeczek, które na początku przyczepy tworzą stelaż, czyli dyszel umożliwiający połączenie przyczepy z pojazdem. Pod dyszlem znajduje się mniejsze koło podporowe, pozwalające utrzymać równowagę, gdy przyczepa jest odłączona od pojazdu. Do ramy zamontowane są również ściany skrzyni ładunkowej.
    Treść
    Przyczepa centralno‑osiowa jednoosiowa jest przeznaczona do transportu lekkich ładunków i łączenia z samochodami osobowymi lub dostawczymi. Posiada burty spinane są klamrami i połączone zawiasami z podłogą pokrytą blachą opartą na stalowej ramie. Dyszel połączony jest na sztywno z ramą. Oś posiada zawieszenie na resorach. Przyczepa wyposażona jest w instalację oświetleniową połączoną z instalacją pojazdu, hamulec najazdowy i koło podporowe.

  5. Centralno‑osiowa, dwuosiowa
    Ilustracja przedstawia przyczepę centralno‑osiową, dwuosiową, która składa się z ramy, na której w centralnej części zamontowane są dwie pary kół oraz z otwartej skrzyni ładunkowej. Rama zbudowana jest z podłużnic i poprzeczek, które na początku przyczepy tworzą stelaż, czyli dyszel umożliwiający połączenie przyczepy z pojazdem. Pod dyszlem znajduje się mniejsze koło podporowe, pozwalające utrzymać równowagę, gdy przyczepa jest odłączona od pojazdu. Do ramy zamontowane są również ściany skrzyni ładunkowej.
    Treść
    Przyczepa zbudowana jest na ramie, składającej się z połączonych ze sobą podłużnic i poprzeczek pokrytych podłogą wykonaną z tłoczonej blachy stalowej lub laminowanej sklejki. Zawiasy na dolnej krawędzi ścian przedniej i tylnej oraz bocznych umożliwiają ich otwarcie w celu ułatwienia załadunku i rozładunku. Ściany zwane też burtami wykonywane są z tłoczonej blachy stalowej, blachy aluminiowej lub niekiedy z desek. Przyczepa ta nie posiada obrotnicy, a dyszel połączony jest sztywno z rama nośną przyczepy. Korzyścią z takiego rozwiązania jest możliwość obniżenia wysokości podłogi, co zwiększa pojemność ładunkową przyczepy. Wadą jest bardziej pracochłonny proces ich łączenia z pojazdem ciągnącym.
    Przyczepy uniwersalne są przeznaczone do transportu różnych towarów, które nie wymagają szczególnego zabezpieczenia przed warunkami atmosferycznymi. Jeśli transportowane towary należy zabezpieczyć przed opadami atmosferycznymi nadwozie skrzyniowe przykrywa się plandeką zwaną również opończą, która zamocowana jest na konstrukcji nośnej składającej się z połączonych ze ścianami bocznymi skrzyni pałąków wykonanych z metalowych kształtowników oraz połączonych z nimi listew drewnianych lub aluminiowych. Przyczepa jest wyposażona w podporę lub koło podporowe.

  6. Centralno‑osiowa, trzyosiowa
    Ilustracja przedstawia przyczepę centralno‑osiową, trzyosiową, która składa się z ramy, na której w centralnej części zamontowane są trzy pary kół oraz z zamkniętej skrzyni ładunkowej. Rama zbudowana jest z podłużnic i poprzeczek, które na początku przyczepy tworzą stelaż, czyli dyszel umożliwiający połączenie przyczepy z pojazdem. Pod dyszlem znajduje się stopka, pozwalająca utrzymać równowagę, gdy przyczepa jest odłączona od pojazdu. Do ramy zamontowane są również wysokie ściany boczne, tworzące dużą przestrzeń ładunkową.
    Treść
    Przyczepa ta nie posiada obrotnicy, a dyszel połączony jest sztywno z rama nośną przyczepy. Korzyścią z takiego rozwiązania jest możliwość obniżenia wysokości podłogi, co zwiększa pojemność ładunkową przyczepy. Wadą jest bardziej pracochłonny proces ich łączenia z pojazdem ciągnącym. Zwiększenie liczby osi umożliwia zwiększenie ładowności przyczepy przy jednoczesnym ograniczeniu nacisków na drogę. Przyczepa wyposażona jest w podporę lub koło podporowe.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści

11

Rodzaje naczep

1
RsQNmdRMODiGt1
1. Naczepa kurtynowa Podstawowym elementem tej naczepy jest rama zbudowana z połączonych ze sobą podłużnic i poprzeczek, którą pokrywa podłoga wykonana z tłoczonej blachy stalowej lub laminowanej sklejki. Posiada stały dach rozpięty na stalowej lub aluminiowej konstrukcji, podparty przez kłonice. Ściana przednia jest na sztywno połączona z podłogą i dachem, a ściana tylna ma formę dwuskrzydłowych drzwi. Boki są osłonięte elastyczną kurtyną, zamocowaną suwliwie w prowadnicy umieszczonej w dachu. Dolna część kurtyny jest montowana przy pomocy zapinek do ramy podłogi, które są odpinane na czas załadunku i rozładunku. Naczepa jest stosowana do transportu ładunków wymagających zabezpieczenia od wpływów atmosferycznych, a także zabezpiecza przewożone towary przed kradzieżą. Taka konstrukcja ułatwia załadunek i rozładunek, które mogą się odbywać z boku po odsunięciu kurtyny oraz przez tylne drzwi. Niektóre rozwiązania mocowania kłonic do podłogi umożliwiają ich przesuwanie. Kłonice pozwalają też transportować towary na więcej niż jednym poziomie, a także na łatwe zabezpieczenie ładunku przed przesunięciem.}{audio, 2. Naczepa z nadwoziem izotermicznym Nadwozie izotermiczne jest wykonane z materiałów termoizolacyjnych z minimalnym użyciem materiałów metalowych. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne tego nadwozia wykonane są z płyt laminowanych, a pomiędzy nimi znajduje się stalowy lub wykonany z lekkiego stopu szkielet oraz pianki poliuretanowa, winylowa bądź styropian. Tego typu nadwozia są wykorzystywane do przewozu oraz przechowywania artykułów spożywczych, w związku z czym musi być ono odporne na zawilgocenie oraz kontakt z żywnością.
}{audio, 3. Naczepa samowyładowcza (wywrotka) Rodzaj nadwozia specjalizowanego wyposażonego w skrzynię, która ma możliwość przechylania w celu jej opróżnienia. Naczepy z takim nadwoziem wykorzystuje się do transportu materiałów sypkich lub w postaci zbrylonej. Skrzynia ładunkowa jest spawana z blachy i profili stalowych. Podłoga skrzyni jest gładka celem ułatwienia wyładunku. Tylna ściana może być otwierana ręcznie lub automatycznie. W przypadku, gdy podłoga takiej skrzyni jest w swojej tylnej części uniesiona pod kątem, to nie posiada ona tylnej ściany. Skrzynia ładunkowa wywrotki mocowana jest do ramy naczepy za pośrednictwem ramy pośredniej, do której zamontowany jest układ przechylania skrzyni ładunkowej. W tylnej części ramy pośredniej znajduje się belka, która jest osią obrotu dla skrzyni ładunkowej podczas jej unoszenia.
}{audio, 4. Naczepa cysterna Służy do transportu materiałów płynnych. Cysterna o kształcie walcowym zamontowana jest na ramie naczepy. Wnętrze cysterny podzielone jest na kilka komór, pozwala to przewożenie różnych rodzajów cieczy, np. podczas przewozu paliw jedna z części może być wykorzystana do przewozu oleju napędowego, a druga benzyny. Każda z komór posiada indywidualny otwór wlewowy oraz wskaźnik lub wziernik do oceny ilości płynu w komorze. Cysterny można opróżniać z płynu w sposób grawitacyjny przez zawory spustowe umieszczone w dolnych częściach każdej z komór. Cysterny są również opróżniane przy pomocy pomp napędzanych przez przystawkę odbioru mocy. Materiałem, z którego są wykonywane zbiorniki, jest blacha ze stali nierdzewnej lub lekkich stopów. Cysterny używane są do transportu cieczy palnych, skroplonych gazów i artykułów spożywczych. Niektóre z nich wyposażone są w układy do podgrzewania przewożonego ładunku.
}{audio, 5. Naczepa silos Silosy są to nadwozia specjalizowane używane do przewozu luzem materiałów sypkich wszędzie tam, gdzie te materiały są przewożone luzem i muszą być zabezpieczone przed wpływami atmosferycznymi. Zbiorniki silosów mają zwykle kształt walcowy. Zbiornik, którego oś jest równoległa do osi podłużnej pojazdu, może posiadać zlokalizowany w przedniej części teleskopowy mechanizm podnoszenia i pneumatyczny system opróżniania silosu. Stosowane są również silosy o kształcie stożkowym.
}{audio, 6. Naczepa niskopodłogowa Naczepy niskopodłogowe mają platformę ładunkową umieszczoną znacznie niżej niż typowe naczepy.

Rama i podłoga są zwykle konstrukcją spawaną zbudowaną z jednego lub dwóch wzdłużnych dźwigarów głównych oraz belek bocznych, poprzecznych i wsporników utrzymujących podłogę oraz ładunek. Platforma zwykle zawiera uchwyty do mocowania ładunku i elementy kotwienia. Przedni pomost (tzw. łabędzia szyja) jest konstrukcją zespawaną bezpośrednio z ramą nośną naczepy lub połączoną przegubowo.

Wózki jezdne można odłączać na czas załadunku i wyładunku, co pozwala na oparcie jednego końca podłogi ładunkowej na podłożu. Często naczepy niskopodłogowe wyposażone są w mechanizmy skrętu kół oraz pomosty najazdowe.
}{audio
Rodzaje naczep
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ilustracja interaktywna przedstawia rodzaje naczep. Na ilustracji przedstawiony jest pojazd osobowy z podniesioną maską. Obok niego znajduje się sześć kafelków z nazwami typów naczep. Każdy kafelek zaopatrzony jest punktem interaktywnym. Po kliknięciu wybranej naczepy pojawia się ramka z jej rysunkiem, tekstem i nagraniem dźwiękowym z nim tożsamym.

  1. Naczepa kurtynowa
    Ilustracja przedstawia naczepę w kształcie prostopadłościanu. Jej boczne ściany pokryte są plandeką, która zawieszona jest na specjalnej prowadnicy, przez co otwieranie jej przypomina odsłanianie firanki. Na przedstawionym zdjęciu, boczna plandeka jest ściągnięta na prawy bok. Na dolnej listwie bocznej ściany znajduje się czerwono‑biały pasek. Naczepa wyposażona jest w dwie osie kół z tyłu, a na przodzie znajduje się podpórka.
    Treść: Podstawowym elementem tej naczepy jest rama, zbudowana z połączonych ze sobą podłużnic i poprzeczek, którą pokrywa podłoga wykonana z tłoczonej blachy stalowej lub laminowanej sklejki. Posiada stały dach rozpięty na stalowej lub aluminiowej konstrukcji, podparty przez kłonice, ściana przednia jest na sztywno połączona z podłogą i dachem, a ściana tylna ma formę dwuskrzydłowych drzwi. Boki są osłonięte elastyczną kurtyną, zamocowaną suwliwie w prowadnicy umieszczonej w dachu. Dolna część kurtyny jest zamocowana przy pomocy zapinek do ramy podłogi, które są odpinane na czas załadunku i rozładunku. Naczepa jest stosowana do transportu ładunków wymagających zabezpieczenia od wpływów atmosferycznych a także zabezpiecza przewożone towary przed kradzieżą. Taka konstrukcja ułatwia załadunek i rozładunek, który może się odbywać z boku po odsunięciu kurtyny oraz przez tylne drzwi. Niektóre rozwiązania mocowania kłonic do podłogi umożliwiają ich przesuwanie. Kłonice umożliwiają też transport towarów na więcej niż jednym poziomie i łatwe zabezpieczenie ładunku przed przesunięciem.

  2. Naczepa z nadwoziem izotermicznym
    Ilustracja przedstawia naczepę w kształcie prostopadłościanu. Boczna ściana naczepy wykonana jest z dużej białej płyty, natomiast na tylnej ścianie zamontowane są drzwi dwuskrzydłowe. Na dolnej listwie bocznej ściany znajduje się czerwono‑biały pasek. Naczepa wyposażona jest w dwie osie kół z tyłu, a na przodzie znajduje się podpórka.
    Treść: Nadwozie izotermiczne jest wykonane z materiałów termoizolacyjnych, z minimalnym użyciem materiałów metalowych. Ściany zewnętrzne i wewnętrzne tego nadwozia wykonane są z płyt laminowanych pomiędzy nimi znajduje się stalowy lub wykonany z lekkiego stopu szkielet oraz pianka poliuretanowa, winylowa lub styropian. Tego typu nadwozia są wykorzystywane do przewozu oraz przechowywania artykułów spożywczych, w związku z czym musi być odporne na zawilgocenie oraz kontakt z żywnością.

  3. Naczepa samowyładowcza (wywrotka)
    Ilustracja przedstawia ciągnik siodłowy wyposażony w naczepę samowyładowczą. Naczepa kształtem przypomina pochylony prostopadłościan, w taki sposób, że boczna ściana ma kształt równoległoboku. Naczepa ta nie posiada górnej ściany, w wyniku czego jej charakterystyczną cechą jest otwarta u góry przestrzeń ładunkowa. Na naczepę za pomocą łyżki koparki odbywa się załadunek piasku od góry.
    Treść: Rodzaj nadwozia specjalizowanego wyposażonego skrzynię, która ma możliwość przechylania w celu jej opróżnienia. Naczepy z takim nadwoziem wykorzystuje się do materiałów sypkich lub w postaci zbrylonej. Skrzynia ładunkowa jest spawana z blachy i profili stalowych. Podłoga skrzyni jest gładka, celem ułatwienia wyładunku. Tylna ściana może być otwierana ręcznie lub automatycznie. W przypadku, gdy podłoga takiej skrzyni jest w swojej tylnej części uniesiona pod kątem, to nie posiada ona tylnej ściany. Skrzynia ładunkowa wywrotki mocowana jest do ramy naczepy za pośrednictwem ramy pośredniej, do której zamontowany jest układ przechylania skrzyni ładunkowej. W tylnej części ramy pośredniej znajduje się belka będąca osią obrotu dla skrzyni ładunkowej podczas jej unoszenia.

  4. Naczepa cysterna
    Ilustracja przedstawia naczepę cysternę w kształcie walca zamontowanego na ramę naczepy. Na górze cysterny znajdują się trzy wlewy umożliwiające załadunek różnych rodzajów cieczy. Z kolei na dole znajdują się zawory spustowe umożliwiające wyładunek. Wzdłuż bocznych ścian zamontowane są długie niskie barierki. Naczepa wyposażona jest w dwie osie kół z tyłu, a na przodzie znajduje się podpórka. Treść: Służy do transportu materiałów płynnych. Cysterna o kształcie walcowym zamontowana jest na ramie naczepy. Wnętrze cysterny podzielone jest na kilka komór, pozwala to przewożenie różnych rodzajów cieczy, np. podczas przewozu paliw jedna z części może być wykorzystana do przewozu oleju napędowego, a druga benzyny. Każda z komór posiada indywidualny otwór wlewowy oraz wskaźnik lub wziernik do oceny ilości płynu w komorze. Cysterny można opróżniać z płynu w sposób grawitacyjny przez zawory spustowe umieszczone w dolnych częściach każdej z komór. Cysterny są również opróżniane przy pomocy pomp napędzanych przez przystawkę odbioru mocy. Materiałem z którego są wykonywane zbiorniki to blacha ze stali nierdzewnej lub lekkich stopów. Cysterny są używane do transportu cieczy palnych, skroplonych gazów, artykułów spożywczych. Niektóre z nich wyposażone są w układy do podgrzewania przewożonego ładunku.

  5. Naczepa silos
    Ilustracja przedstawia naczepę silos w kształcie walca w pozycji poziomej umieszczonego w prostokątnej ramie. Na górze znajdują się trzy okrągłe włazy rozmieszczone na całej długości silosa. Włazy te umożliwiają załadunek sypkich towarów. Na górze przy włazach znajduje się również niska barierka tworząca pomost. Na środku silosa namalowane są dwa czerwone pierścienie wokół silosa. Wzdłuż bocznej ściany na haczykach umieszczona jest długa rura, a na tyle silosa znajduje się drabinka umożliwiająca wejście na pomost. Naczepa wyposażona jest w dwie osie kół z tyłu, a na przodzie znajduje się podpórka.
    Treść: Silosy są to nadwozia specjalizowane używane do przewozu luzem materiałów sypkich, wszędzie tam gdzie te materiały są przewożone luzem i muszą być zabezpieczone przed wpływami atmosferycznymi. Zbiorniki silosów mają zwykle kształt walcowy. Zbiornik którego oś jest równoległa do osi podłużnej pojazdu mogą posiadać zlokalizowany w przedniej części teleskopowy mechanizm podnoszenia i pneumatyczny system opróżniania silosu. Stosowane są również silosy o kształcie stożkowym.

  6. Naczepa niskopodłogowa
    Ilustracja przedstawia naczepę niskopodłogową. Jest to długa prostokątna platforma z otwartą przestrzenią. Centralny obszar pokładu ładunkowego zlokalizowany jest niżej niż niż przednia platforma montowana na ciągniku. Platforma zakończona jest dwoma pionowymi kłonicami. Naczepa wyposażona jest w trzy osie kół zlokalizowane przy sobie na końcu platformy.
    Treść: Naczepy niskopodłogowe mają platformę ładunkową umieszczoną znacznie niżej niż typowe naczepy.
    Rama i podłoga jest zwykle konstrukcją spawaną zbudowaną z jednego lub dwóch wzdłużnych dźwigarów głównych oraz belek bocznych, poprzecznych i wsporników utrzymujących podłogę oraz ładunek. Platforma zwykle zawiera uchwyty do mocowania ładunku i elementy kotwienia. Przedni pomost, tak zwana łabędzia szyja, jest konstrukcją zespawaną bezpośrednio z ramą nośną naczepy lub połączoną przegubowo. Wózki jezdne można odłączać na czas załadunku i wyładunku co pozwala na oparcie jednego końca podłogi ładunkowej na podłożu. Często naczepy niskopodłogowe wyposażone są w mechanizmy skrętu kół oraz pomosty najazdowe.

Powrót do spisu treściPowrót do spisu treści