Działanie mechanicznych zabezpieczeń przed spadkiem kabiny
ELE.09 Obsługa i konserwacja urządzeń dźwigowych – technik urządzeń dźwigowych 311940
Elementy zabezpieczeń dźwigów przed spadkiem kabiny
INFOGRAFIKA
Ilustracja pierwsza przedstawia podział typów chwytaczy i zakresy ich zastosowania.
1. Na polu, które pojawia się po kliknięciu w punktor znajduje się pasek odtwarzania tożsamy z tekstem zawartym poniżej. Tekst: Chwytacz to urządzenie mechaniczne służące do zatrzymania i utrzymania w spoczynku, na prowadnicach, przez dowolny czas, kabiny dźwigu lub jej przeciwwagi w przypadku niekontrolowanego przekroczenia prędkości. Dźwigi wyposaża się najczęściej w układ dwóch chwytaczy – po jednym na prowadnicę. Montuje się je wtedy w dolnej części stalowej ramy dźwigu. Obok ogranicznika prędkości (OP) i obciążenia (OB) chwytacze są jednym z głównych elementów awaryjnego układu hamulcowego dźwigu. Niekontrolowane przekroczenie prędkości może nastąpić w dwóch przypadkach: zerwania cięgien nośnych, przekroczenia wartości prędkości obrotowej wciągarki na skutek awarii. Podział chwytaczy ze względu na charakterystykę ich działania oraz kierunkowość: poślizgowy (progresywny): jednokierunkowy lub dwukierunkowy, natychmiastowy (blokujący): jednokierunkowy.
Chwytacz poślizgowy jednokierunkowy – metalowy korpus wyposażony w element blokujący działający stopniowo w jednym kierunku czyli podczas jazdy w dół, w celu zablokowania liny.
Chwytacz poślizgowy dwukierunkowy – metalowy korpus wyposażony w element blokujący działający stopniowo w dwóch kierunkach, w celu zablokowania liny. Chwytacz natychmiastowy jednokierunkowy – metalowy korpus wyposażony w element blokujący, który blokuje linę.
2. Chwytacze natychmiastowe.
Na polu, które pojawia się po kliknięciu w punktor znajduje się pasek odtwarzania tożsamy z tekstem zawartym poniżej. Tekst: Działają na zasadzie natychmiastowego zablokowania. Z tego powodu montuje się je w dźwigach poruszających się z niewielką prędkością – tylko do 0,63 m/s. Ważne jest bowiem, by hamowanie nie było wstrząsem dla pasażerów. Chwytacze natychmiastowe montuje się wyłącznie w dolnej części ramy dźwigu. Zatrzymują go poruszane tylko w jednym kierunku – do dołu (chwytacze jednokierunkowe). Obie te cechy – przeznaczenie wyłącznie dla dźwigów poruszających się z niewielką prędkością oraz jednokierunkowość – sprawiają, że chwytacze natychmiastowe, tam gdzie je można jeszcze spotkać (najczęściej w dźwigach z przełomu XIX i XX wieku) – zastępowane są przez chwytacze poślizgowe.
3. Chwytacze natychmiastowe (blokujące) z tłumieniem.
Na polu, które pojawia się po kliknięciu w punktor znajduje się pasek odtwarzania tożsamy z tekstem zawartym poniżej. Tekst: Montuje się je w wolno poruszających się dźwigach, ale z nieco większą prędkością – do 1 m/s. Takie dźwigi są dodatkowo wyposażone w układ wytłumiający drgania. Jak wszystkie chwytacze natychmiastowe – one także są wyłącznie jednokierunkowe (zatrzymują poruszanie dźwigu tylko w jednym kierunku – do dołu). Montowano je głównie na przełomie XIX i XX wieku wyłącznie w dolnej części ram dźwigów osobowych. Obecnie, zgodnie z zaleceniem Urzędu Dozoru Technicznego (UDT), wymienia się je na dwukierunkowe chwytacze poślizgowe.
4. Chwytacze poślizgowe.
Na polu, które pojawia się po kliknięciu w punktor znajduje się pasek odtwarzania tożsamy z tekstem zawartym poniżej. Tekst: Ich główną cechą jest stopniowe (progresywne) zwiększanie siły tarcia między płytami oporowymi chwytaczy a prowadnicami, skutkujące wolnym wytracaniem prędkości przez kabinę dźwigu (dłuższa droga hamowania). Inaczej niż w chwytaczach natychmiastowych – nie następuje tu jednorazowe i pełne zakleszczenie chwytacza na prowadnicy, ale proces ten ma charakter stopniowy, w założeniu – łagodny. Z tego względu chwytacze ślizgowe są najczęściej stosowanym rodzajem chwytaczy. W dźwigach z drugiej połowy XX wieku montowano chwytacze jednokierunkowe, czasem po dwie pary – po jednej pod i nad kabiną (górna para hamowała ruch windy w górę). Obecnie Urząd Dozoru Technicznego (UDT) zaleca ich wymianę na jedną parę chwytaczy dwukierunkowych zakładanych pod kabiną dźwigu. Zatrzymują one dźwig poruszający się z prędkością powyżej 1 m/s – zarówno w dół jak i w górę.
5. Rolkowe (wałkowe).
Infografika ukazuje, że chwytacze rolkowe należą do grupy natychmiastowych blokujących.
Na polu, które pojawia się po kliknięciu w punktor znajduje się pasek odtwarzania tożsamy z tekstem zawartym poniżej. Tekst: Element blokujący ma kształt walca. Zakres zastosowania ze względu na prędkość nominalną jazdy kabiny (większe lub równe 0,63 m/s). Prędkość wyzwalania urządzeń uruchamiających chwytacze: minimalna większa lub równa 115% v, maksymalna: poniżej 1,0 m/s.
6. Klinowe.
Infografika ukazuje, że chwytacze kilinowe należą do grupy natychmiastowych blokujących.
Na polu, które pojawia się po kliknięciu w punktor znajduje się pasek odtwarzania tożsamy z tekstem zawartym poniżej. Tekst: Element blokujący ma kształt klina. Zakres zastosowania ze względu na prędkość nominalną jazdy kabiny (mniejsza lub równa 0,63 m/s). Prędkość wyzwalania urządzeń uruchamiających chwytacze: maksymalna: poniżej 0,8 m/s.
7. Schemat chwytacza rolkowego.
Na rysunku widoczny jest element blokujący w postaci walca. Po prawej stronie widoczna jest jedna rolka. Od rolki biegnie strzałka w górę. Wewnątrz pinezki grafika przedstawia urządzanie hamujące, którego korpus w jednej części mieści sprężynę a w drugiej rolkę hamującą i płytkę oporową.
8. Schemat chwytacza rolkowego symetrycznego (dwurolkowego).
Na rysunku widoczny jest element blokujący w postaci walca. Po obu stronach walca widoczne są rolki. Od rolek biegną strzałka w górę. Wewnątrz pinezki grafika przedstawia urządzenie z dwoma rolkami zamocowanymi w korpusie chwytacza po obu stronach prowadnicy.
9. Schemat chwytacza klinowego.
Na rysunku widoczny jest element blokujący w postaci walca. Po prawej stronie widoczny jest klin o kształcie trapezu. Od klinu biegnie strzałka w górę. Wewnątrz pinezki, na grafice przedstawiono urządzanie zbudowane z dwóch korpusów w kształcie prostopadłościanu. Widoczny wewnątrz zestaw sprężyn regulujący siłę hamowania we współpracy z blaszką oporową leżącą w drugiej części korpusu.
10. Schemat chwytacza klinowego symetrycznego (dwuklinowego).
Na rysunku widoczny jest element blokujący w postaci walca. Po obu stronach widoczne są kliny o kształcie trapezu. Od klinów biegną strzałki w górę. Wewnątrz pinezki grafika przedstawia urządzenie mechaniczne zawierające mechanizm blokujący. Zbudowane z dwóch korpusów, które na krawędziach wewnętrznych maja płyty oporowe zwiększające tarcie podczas hamowania.
11. Rysunek poglądowy chwytacza poślizgowego.
Rysunek przedstawia prostokątną formę z kulistymi otworami. W końcowej części formy widoczne są podłużne prowadnice. Wewnątrz pinezki, na grafice przedstawiono mechanizm blokujący. Widoczna sprężyna, element docisku wraz z blaszką oporową i system mocowania chwytacza.
Ilustracja druga przedstawia zasadę działania chwytacza na przykładzie chwytacza klinowego.
1. Faza ruchu kabiny w kierunku do dołu z prędkością większą niż nominalna – jednoczesny ruch korpusu 2 i klina 3 chwytacza względem prowadnicy 1. Oznaczenia na rysunkach: część prowadząca prowadnicy kabiny (przekrój wzdłużny przez prowadnicę), korpus chwytacza – zamocowany do kabiny (ramy kabinowej), klin (element roboczy chwytacza połączony z mechanizmem uruchamiającym). L1 – luz pomiędzy klinem a powierzchnią części prowadzącej prowadnicy, L2 – luz pomiędzy częścią oporową chwytacza a powierzchnią części prowadzącej prowadnicy.
2. Moment uruchomienia chwytacza – tylko ruch klina 3 został zatrzymany. Oznaczenia na rysunkach: część prowadząca prowadnicy kabiny (przekrój wzdłużny przez prowadnicę), korpus chwytacza (zamocowany do ramy kabinowej), klin (element roboczy chwytacza połączony z mechanizmem uruchamiającym). L1 – luz pomiędzy klinem a powierzchnią części prowadzącej prowadnicy, L2 – luz pomiędzy częścią oporową chwytacza a powierzchnią części prowadzącej prowadnicy.
3. Początek zaciskania chwytacza na prowadnicy – luzy między prowadnicą a chwytaczem zostały skasowane. Oznaczenia na rysunkach: część prowadząca prowadnicy kabiny (przekrój wzdłużny przez prowadnicę), korpus chwytacza (zamocowany do ramy kabinowej), klin (element roboczy chwytacza połączony z mechanizmem uruchamiającym). L1 – luz pomiędzy klinem a powierzchnią części prowadzącej prowadnicy, L2 – luz pomiędzy częścią oporową chwytacza a powierzchnią części prowadzącej prowadnicy.
4. Następuje zablokowanie chwytacza na prowadnicy i zatrzymanie ruchu kabiny. Oznaczenia na rysunkach: część prowadząca prowadnicy kabiny (wzdłużny przekrój), korpus chwytacza (zamocowany do ramy kabinowej), (element roboczy chwytacza połączony z mechanizmem uruchamiającym), L1 – luz pomiędzy klinem a powierzchnią części prowadzącej prowadnicy, L2 – luz pomiędzy częścią oporową chwytacza a powierzchnią części prowadzącej prowadnicy.