Etiologia
Przyczyna zaburzeń lękowych jest wieloczynnikowa i mówimy tu o skojarzonym działaniu czynników. Przy czym te same zaburzenia lękowe, ujawniające się w różnych okresach życia, mogą mieć inną konstelację czynników etiologicznych.
Do czynników ryzyka rozwoju zaburzeń lękowych u dzieci należą:
czynniki biologiczne:
genetyczne – związane m.in. z genem transportera dopaminy – DAT1, genami biorącymi udział w wydzielaniu kortykotropin oraz genami transportera serotoniny – HTT;
związane z ekspresją temperamentu – tzw. zahamowaniem behawioralnym, czyli obawą przed nowymi sytuacjami i związaną z tym niechęcią do zdobywania nowych doświadczeń
czynniki społeczno‑kulturowe:
mechanizmy behawioralne – warunkowanie klasyczne, warunkowanie instrumentalne, modelowanie.
czynniki psychologiczne:
rodzinne – nieadekwatne wymagania otoczenia, atmosfera lęku i nadmiernej kontroli, nadopiekuńczość, niekonsekwentne postawy wychowawcze, brak „granic”, dostosowanych do poziomu rozwoju i potrzeb dziecka, brak zachęcania dzieci do większej samodzielności, ale i nadmierne wymagania. Podkreśla się tutaj znaczenie obecności zaburzeń lękowych u opiekunów dziecka, które uczy się od nich interpretować świat jako zagrażający, niebezpieczny oraz uczy się strategii radzenia sobie z trudnościami poprzez unikanie. „Lękowi” opiekunowie mogą wielu sytuacjom nadawać lękowe znaczenie („uważaj, bo się przewrócisz”, „nie wchodź, bo spadniesz”), co może odbierać dziecku radość z eksplorowania świata, wzbudzać w nim niepokój, ograniczać jego sprawczość i chęć do podejmowania nowych wyzwań oraz wzmacniać bezradność i unikanie, jako strategie radzenia sobie z trudnościami. A ulga wynikająca z uniknięcia nieprzyjemnej, budzącej niepokój, sytuacji stanowi pozytywne wzmocnienie.
rówieśnicze – brak akceptacji, wykluczenie i odrzucenie, hejt, przemoc ze strony rówieśników (również w przestrzeni wirtualnej);
szkolne – doświadczenie porażki, upokorzenia, wstydu, ośmieszenia;
inne trudne/traumatyczne doświadczenia życiowe – np. uczestniczenie w katastrofie naturalnej lub wypadku, doświadczenie wojny, hospitalizacja, choroba kogoś bliskiego, wykorzystanie seksualne, istotne zmiany w sytuacji życiowej, takie jak przeprowadzka, pójście do nowej szkoły, zmiana klasy, rozwód rodziców.