Film + Sprawdź się
Zapoznaj się z filmem, a następnie wykonaj kolejne polecenia.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D10ZsdBiA
Nagranie filmowe lekcji pod tytułem Powstanie kościoła unickiego i konflikt z Cerkwią prawosławną.
Opisz, jakie stanowisko wobec prawosławia na Ukrainie zajął Władysław IV Waza.
Wyjaśnij rolę, jaką odegrali Kozacy dla zachowania Cerkwi prawosławnej na ziemiach Rzeczypospolitej.
Opisz konsekwencje unii brzeskiej dla wiernych na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Przeanalizuj tekst źródłowy, a następnie posiłkując się wiedzą pozaźródłową, wskaż w poniższej tabeli zdania prawdziwe i fałszywe.
Władyka włodzimierski Hipacy Pociej o swoich poglądach religijnych
Prawda jest, znam się do tego i wyznawani ten grzech moj na się, iżem czas niemały był ewangielikiem, bom się z młodości mojej w takiej szkołę uczył, a potem i panu takiemu, gdzie heresia gniazdo swoje miała, czas niemały służył. Ale, żebym arianinem, albo nowokrzczeńcem kiedy być miał, to nigdy nie było, i owszem ariańska i nowokrzczeńska nauka ta mię i od ewangielickiey odegnala, i także wróciłem się do swej starożytnej wiary ruskiej, w którejem się z dziada, z pradziada i z ojca był urodził, mało nie dwudziestu łat przed tym, niżelim został duchownym.Cytat za: Tomasz Kempa, Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierotka” a unia brzeska, w: „Czasy Nowożytne” 1997, t. 11, s. 59.
| Zdanie | Prawda | Fałsz |
| Autor tekstu był biskupem prawosławnym. | □ | □ |
| Autor tekstu w przeszłości wyznawał arianizm. | □ | □ |
| Autor tekstu w przeszłości był protestantem. | □ | □ |
| Autor tekstu wyznawał w przeszłości anabaptyzm. | □ | □ |
| Autor tekstu uważa protestantów za heretyków. | □ | □ |
| Autor tekstu uważa prawosławnych za heretyków. | □ | □ |
Przeanalizuj tekst źródłowy, a następnie wykonaj polecenia.
Ustalenia w sprawie dyzunitów na sejmie konwokacyjnym w 1632 r.
Punkta uspokojenia obywatelów korony i wielkiego księstwa litewskiego, narodu ruskiego, religji greckiej będących, przez najjaśniejszego króla […] Władysława […] ad effectationem (do wykonania) wszystkiej rzeczypospolitej przy deputowanych obojga narodów i stanów namówione.Naprzód wolne odprawianie nabożeństwa i sakramentów świętych, administracją cerkwi i poprawiania i onych za wyraźnym konsensem (pozwoleniem/zgodą) J.K.M. murowanie i budowanie, tudzież szpitalów, seminarji, szkół, typografij (drukarń), i wolny do urzędów miejskich przystęp w unji [brzeskiej] nie będącym, we wszystkich miastach i miasteczkach dóbr rzeczypospolitej. Bractwa cerkiewne wszystkie in genere (w rodzaju) którekolwiek dotąd są u nieunitów, także i te, które potem przez nich będą instytuowane (zakładane) z swymi cerkwiami, mają być przy nich w spokojnem posiadaniu i wolnem odprawianiu nabożeństwa. Metropolita kijowski w unii będący ma mieć wolne prawo i tytuł nad wszystką Rusią w unii będącą, i jego sucessorowie, a dobra do metropolji należące przy teraźniejszym księdzu metropolicie, mają zostawać z monasterem Wydobyckim, a po śmierci jego te dobra, które w województwie kijowskim do ś. Zofji należą, mają się do tejże cerkwi ś. Zofji wrócić, albo im odpowiadające od króla J.M. i rzeczypospolitej nadane będą, którato cerkiew świętej Zofji kijowska z poddanymi na placach, tudzież w około niej będącymi przy nieunitach ma zostawać i przy metropolicie sakrę [święcenia] od patrjarchy konstantynopolskiego mającym, który zawsze z pośrodka ślachty narodu ruskiego, według dawnych praw i zwyczajów i obywatelów koronnych i W.X. Litewskiego tejże religji greckiej i nie w unji będących, ma być obierany i od króla J.M. uprzywilejowany, co się i o lwowskim, łuckim, przemyskim, mścisławskim władykach i pieczarskim [monasteru w kijowskiej Ławrze Peczerskiej], także uniowskim [klasztor bazylianów w Uniowie z XIV w.] archimandrytach ma rozumieć.
Cytat za: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole średniej, z. 36, Od rokoszu zebrzydowskiego do wojen kozackich, oprac. K. Tyszkowski, Kraków 1923, s. 19.