Film + Sprawdź się
Zapoznaj się z filmami, a następnie wykonaj kolejne polecenia.
Wymień decyzje Hernána Cortésa, które zadecydowały o jego sukcesie w Meksyku.
Opisz reakcję Azteków na przybycie Hiszpanów.
Co twoim zdaniem przyczyniło się do zdobycia przez Hiszpanów przewagi nad rdzenną ludnością Ameryki?
Wyobraź sobie, że jesteś członkiem wyprawy Cortésa. Stwórz kronikę opisującą jej przybycie do Meksyku i pobyt na dworze króla Azteków Montezumy.
Omów, jak członkowie wyprawy Cortésa i ich czyny zostały odebrane przez rdzenną ludność.
Wyjaśnij, dlaczego Cortés musiał mierzyć się z trudnościami spowodowanymi nieprzychylnością gubernatora Velasqueza wobec jego działań i w jaki sposób rozwiązał tę sytuację.
Na podstawie poniższych tekstów źródłowych rozstrzygnij, czy ocena skutków ekspansji hiszpańskiej w Ameryce przedstawiona przez obu autorów jest zgodna. Swoją odpowiedź uzasadnij, powołując się na treść obu źródeł.
Źródło A
Tak więc od przybycia Hiszpanów do Nowej Hiszpanii, które nastąpiło osiemnastego kwietnia wspomnianego roku osiemnastego, aż do roku trzydziestego, czyli przez pełnych dwanaście lat, trwały mordy i okrucieństwa, popełniane ciągle okrutnymi rękoma i mieczami Hiszpanów na obszarze czterystu pięćdziesięciu mil wokół miasta Meksyku, gdzie mogłoby się zmieścić od czterech do pięciu królestw, równie wielkich i dużo szczęśliwszych niż Hiszpania. Wszystkie te ziemie obfitowały w ludność i były gęściej zaludnione niż Toledo, Sewilla, Valladolid i Saragossa razem z Barceloną, (…).
Hiszpanie w ciągu tych dwunastu lat na przestrzeni opisanych czterystu pięćdziesięciu mil wymordowali włócznią i nożem oraz spalili żywcem przeszło cztery miliony kobiet, dzieci, młodych i starych, podczas trwania tak zwanych przez nich podbojów – były to gwałtowne najazdy okrutnych tyranów, potępione nie tylko przez prawo Boże, lecz również przez wszystkie istniejące prawa ludzkie a znacznie gorsze od najazdów urządzanych przez Turków dla zniszczenia chrześcijaństwa. Do liczby tej nie wchodzą zabici i zabijani co dzień w okrutnej niewoli, w codziennych udręczeniach i uciśnieniu. (…)
Cytat za: Bartolomeé de Las Casas, Krótka historia o wyniszczeniu Indian, w przekładzie Krystyny Niklewiczówny, Poznań 1988, str. 61-62.
Źródło B
Prawie wszyscy Indianie, mieszkający na tych ziemiach, nauczyli się wszelakich rzemiosł, jakie znamy w Kastylii. Mają swoje warsztaty, swoich robotników, zarabiają na życie pracą. Są złotnicy, kamieniarze, malarze i krysztalnicy, którzy tworzą arcydzieła swoimi delikatnymi narzędziami z żelaza.. Większość synów wielmożów studiuje i uczą się bardzo dobrze, umieją czytać i pisać, i układać muzykę do śpiewu.
(…)
Przechodząc dalej, powiem, że nauczyliśmy ich strzec sprawiedliwości i wydawać sądy. Co roku wybierają swoich urzędujących burmistrzów, ławników, pisarzy, alguacilów [stróżów prawa - przyp. red.], prokuratorów i syndyków. Mają swoje ratusze, gdzie zbierają się dwa razy na tydzień, wydają swoje edykty i wyroki, rozkazują płacić długi, a za niektóre zbrodnicze przestępstwa skazują na chłostę i inne kary(…) Wszyscy kacykowie trzymają konie i są bogaci, mają rzędy z doskonałymi siodłami i odbywają przejażdżki przez miasta, miasteczka i miejsca swego pochodzenia, zabierając ze sobą świtę i paziów. Nawet w niektórych miastach urządzają karuzele i walki byków.
Cytat za: Bernal Diaz Del Castillo, Pamiętnik żołnierza Korteza, wybór, przekład i przypisy Anny Ludwiki Czerny, Warszawa 1962, str. 522-523.
Zapoznaj się z tekstem źródłowym oraz ilustracją, a następnie wykonaj polecenie.
Źródło A:
Relacja o odkryciu i podboju Królestwa PeruMarkiz don Francisco Pizarro postanowił wysłać do Cajas Sota, aby zobaczył, czy ma tam miejsce jakieś zgromadzenie, gdyż naprawdę nie chciał Ataualpy zabijać. Almagro i urzędnicy, widząc wyjazd Sota, zasypali markiza naleganiami, a tłumacz że swej strony przyczyniał się swoimi krętactwami. W końcu przekonali markiza, że Ataualpa musi umrzeć. Markiz był bardzo gorliwy w służbie Jego Królewskiej Mości i wzbudzili w nim taki lęk, że skazał na śmierć Ataualpę wbrew swojej woli. Nakazał, aby uśmiercono go garotą, a po śmierci spalono, z tego powodu, iż miał za żony swoje siostry. Zaprawdę, niewiele praw ci panowie czytali, bo nie nauczywszy przedtem niewiernego, wydali na niego ten wyrok.
Ataualpa płakał i mówił, aby go nie zabijali i że nie ma Indianina w tym kraju, który by się ruszył bez jego rozkazu, i że mają go w więzieniu, więc czego się boją. Jeśli to robią dla złota i srebra, to on da im dwa razy więcej, niż to co przyrzekł. Ja sam widziałem, jak markiz płakał z żalu, iż nie może mu życia darować, gdyż lękał się żądań i ryzyka, jakie powstałoby w tym kraju, gdyby Ataualpa się uwolnił.
Ataualpa pouczył swoje żony i Indian, że jeśli jego ciało nie zostanie spalone, będzie mógł do nich powrócić, nawet gdy go zabiją, bo Słońce – jego ojciec, podniesie go z martwych.
Gdy go wyciągnięto na plac, aby zadać mu garotę, ojciec Vicente de Valverde nauczał go mówiąc, żeby stał się chrześcijaninem, a Ataualpa spytał, czy go spalą, jeśli stanie się chrześcijaninem i powiedział, że jeśli nie ma być spalony, to chce, by go ochrzcili. Ojciec Vicente ochrzcił go i zadano mu garotę, a następnego dnia pochowano w kościele, który my Hiszpanie mieliśmy w Cajamarce.
Źródło: P. Pizarro, Relacja o odkryciu i podboju Królestwa Peru, tłum. M. Mróz, Gdańsk 1995, s. 38–39.
Źródło B:
Ucinają Ince Atagualpie (Ataw Wallpie) głowę. Napis pod spodem:
Atagualpa (Ataw Wallpa) umarł w mieście Cajamarce.