Film + Sprawdź się
Zapoznaj się z filmami i wykonaj kolejne polecenia.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DBLqhGZtn
Film dotyczący walk o władzę i upadku senioratu.
Rozstrzygnij, czy wydanie testamentu przez Bolesława Krzywoustego wynikało z osobistych doświadczeń tego władcy. Odpowiedź uzasadnij.
Wyjaśnij, dlaczego zasady statutu Bolesława Krzywoustego prowadziły do konfliktów między księciem seniorem a książętami juniorami.
Porównaj sposób sprawowania władzy przez Bolesława IV Kędzierzawego i Mieszka III Starego.
Rozstrzygnij, czy postanowienia zjazdu łęczyckiego były zgodne z zasadami statutu Bolesława III Krzywoustego. Odpowiedź uzasadnij.
Uzasadnij słuszność tezy, że wydarzenia z roku 1195 stanowiły podwaliny pod elekcyjność tronu krakowskiego.
Uporządkuj wydarzenia na osi czasu.
Połącz wydarzenia z datami
1241,
1205,
1230,
1211,
1210,
1227,
1202,
1217
| śmierć Mieszka Starego | |
| książę halicko-włodzimierski Roman najechał Małopolskę | |
| Mieszko Plątonogi, książę Opola, opanował Kraków | |
| Leszek Biały powrócił na Wawel | |
| Leszek Biały i Władysław Laskonogi zawarli układ o wzajemnym dziedziczeniu | |
| zamach w Gąsawie | |
| Władysław Laskonogi poniósł klęskę w Wielkopolsce | |
| bitwa na Dobrym Polu pod Legnicą |
Zapoznaj się uważnie z poniższymi fragmentami tekstu źródłowego i na ich podstawie wykonaj polecenia znajdujące się poniżej.
Rozbicie dzielnicowe w Polsce (1138 – 1306)Początek rozbicia dzielnicowego utożsamiany jest z momentem wprowadzenia ustawy sukcesyjnej Bolesława Krzywoustego w 1138 r. Miała ona uregulować sprawę następstwa tronu i organizacji władzy w Polsce. Jednak w efekcie doprowadziła do całkowitego rozbicia kraju na kilka samodzielnych dzielnic, które dodatkowo ulegały dalszym podziałom. Proces ten zatrzymał dopiero Władysław Łokietek, dokonując koronacji 20 stycznia 1320 r. Zjawiska rozbicia dzielnicowego miały miejsce bodaj we wszystkich krajach wchodzących w fazę rozwiniętego feudalizmu, jednakże tylko w Polsce trwało ono nieprzerwanie niemalże 200 lat.
Źródło: Rozbicie dzielnicowe w Polsce (1138 – 1306), 2006 r., dostępny w internecie: https://www.konflikty.pl/historia/sredniowiecze/rozbicie-dzielnicowe-w-polsce-1138-1306/ [dostęp 3.10.2021 r.].
Rozbicie dzielnicowe w Polsce (1138 – 1306)W ciągu XI w. coraz wyraźniej też występowały tendencje odśrodkowe reprezentowane przez wzrastające w siłę możnowładztwo. Są poglądy, że ono właśnie nakłoniło Bolesława Krzywoustego do uregulowania spraw państwa poprzez ustawę sukcesyjną. Bolesław Krzywousty ustanawiając w swoim testamencie zasadę senioratu, chciał – jak należy przypuszczać – uchronić państwo od walk o władzę. Była to próba pogodzenia potrzeby zachowania władzy centralnej z prawami dziedziczenia. Najstarszy z synów – Władysław otrzymał w dziedziczne władanie Śląsk, Bolesław – Mazowsze, Mieszko – Wielkopolskę, Henryk (pozostający jeszcze pod opieką matki) miał przyrzeczoną ziemię sandomierską. Wyznaczona została również tzw. oprawa wdowia, czyli zabezpieczenie dla wdowy po zmarłym księciu – księżnej Salomei. Była to ziemia sieradzko‑łęczycka.
Źródło: Rozbicie dzielnicowe w Polsce (1138 – 1306), 2006 r., dostępny w internecie: https://www.konflikty.pl/historia/sredniowiecze/rozbicie-dzielnicowe-w-polsce-1138-1306/ [dostęp 3.10.2021 r.].
| Stwierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Proces rozbicia dzielnicowego zatrzymał dopiero Bolesław Kędzierzawy. | □ | □ |
| Księżna Salomea była żoną Bolesława Krzywoustego. | □ | □ |
| Henryk otrzymał ziemię sieradzko-łęczycką. | □ | □ |
| Zasada senioratu dawała władzę najstarszemu z synów władcy. | □ | □ |
Zapoznaj się z poniższymi materiałami źródłowymi i wykonaj polecenia.
Źródło 1
Rozbicie dzielnicowe w Polsce (1138 – 1306)Pierwszym seniorem został najstarszy syn Bolesława Krzywoustego – Władysław. Jeszcze za życia ojca brał on udział w sprawowaniu rządów. Po jego śmierci miał zamiar zagarnąć całą władzę dla siebie. Juniorzy nie chcieli do tego dopuścić, w czym wspierali ich możni zainteresowani osłabieniem silnej władzy centralnej. W wyniku wojny domowej, Władysław w 1146 r. został wygnany z kraju, a jego miejsce zajął Bolesław Kędzierzawy. Objął on dzielnicę senioralną oraz Śląsk, łącząc je ze swoim dziedzicznie należnym Mazowszem. W interesie Władysława interweniował cesarz Fryderyk I Barbarossa. Młodsi książęta nie walczyli z cesarzem. Złożyli mu hołd w 1157 r. i zawarli układ mówiący iż Władysław może powrócić do kraju, ale godności seniora nie odzyska. Ostatecznie w 1163 r. powrócili na Śląsk synowie Władysława II, którego nazwano Wygnańcem. Po roku 1146 była w Polsce realizowana ustanowiona w testamencie Bolesława Krzywoustego zasada senioratu. Książęta uznawali zwierzchnictwo Bolesława Kędzierzawego. Natomiast po jego śmierci dzielnica krakowska winna była przejść w ręce Mieszka III Starego. Był on księciem zwierzchnim i zasiadał w Krakowie tylko przez cztery lata (1173 – 1177).
Źródło: Rozbicie dzielnicowe w Polsce (1138 – 1306), 2006 r., dostępny w internecie: https://www.konflikty.pl/historia/sredniowiecze/rozbicie-dzielnicowe-w-polsce-1138-1306/ [dostęp 3.10.2021 r.].
Źródło 2
Źródło 3
