„Polenmarkt“ na Placu Poczdamskim w Berlinie

Nawet 40 tysięcy Polaków dziennie przyjeżdżało w 1989 i 1990 roku do Berlina Zachodniego na tzw. Polenmarkt, czyli polski rynek. Prowizoryczny bazar rozciągający się na południe od Placu Poczdamskiego szybko stał się najbardziej polskim miejscem w mieście, a zarazem świadkiem burzliwych czasów transformacji ustrojowej. [...] Bazar rozrastał się tak szybko, że w szczytowym okresie jego działalności, granice zachodnioniemieckiej metropolii, wciąż oddzielonej od Berlina Wschodniego murem,  przekraczało dziennie nawet 300 autokarów z Polski, przynajmniej kilkanaście pociągów i trudna do oszacowania liczba małych fiatów. [...] Do masowego „najazdu” Polaków na Berlin Zachodni przyczyniło się zniesienie na początku 1989 roku obowiązku wizowego do Niemiec. [...] Polacy postanowili skorzystać z tego prawa wyjątkowo licznie, a przebywający w okolicy muru berlińskiego mieszkańcy miasta byli świadkami takich oto scen: „(...) Obładowani ortalionowymi torbami, ciągnąc za sobą dwukołowe, obciążone do granic możliwości wózki, sunęli niekończącym się szeregiem z przejścia granicznego na wschodnioberlińskim dworcu Friedrichsstrasse na plac przed Operą i do parku w pobliżu Landwehrkanal, by wreszcie zastygnąć tysiącami naziemnych i naręcznych kramików na pustym klepisku pomiędzy tureckim pchlim targiem a napowietrzną szyną eksperymentalnej kolejki magnetycznej”. Do handlowania „czym się da” w upokarzających warunkach – w tumanach piachu lub w błocie, w upale i przy niepogodzie, a przede wszystkim w ciągłej obawie przed zarekwirowaniem nieoclonego towaru przez służby celne lub policję - Polaków zmusiły nie tyle wrodzona skłonność do robienia interesów, co niezwykle trudna w tym czasie sytuacja materialna wielu polskich rodzin. Sprzedanie 20 bluzek z krótkim rękawem, kosztujących w Polsce równowartość dwóch marek, było równoznaczne z miesięczną pensją w kraju, wynoszącą wówczas w przeliczeniu około 40 marek. [...] Początkowo berlińczycy reagowali na zjeżdżające do Berlina tłumy polskich handlarzy z ciekawością. [...] Przychodzili tu i kupowali nawet najbardziej kuriozalne towary zarówno rodowici Niemcy, jak i imigranci.

A Źródło: „Polenmarkt“ na Placu Poczdamskim w Berlinie, dostępny w internecie: porta-polonica.de/pl.

Fragment tekstu piosenki „Berlin Zachodni” punk-rockowej grupy Big Cyc z 1990 r.

Jakaś karafka, stary zegarek
Trzeba zarobić te parę marek
Renta, stypendium, wyżyć się nie da
Tu kupisz, tam sprzedasz, nie weźmie cię bieda

Berlin Zachodni, Berlin Zachodni
Tu stoi Polak co drugi chodnik
Za każdym rogiem czai się Turek
Sprzedasz mu wszystko, tylko nie skórę

[...]
Pilsnera wypić trzema łykami
Opylić fajki, kupić salami
Gdy Polizei to dawać chodu
Wrócisz do kraju, będziesz do przodu
A w jeden dzień zarobisz tyle
Co górnik w miesiąc w brudzie i w pyle

Nasza bieda nas rozgrzesza
[...]

Jedzie pociąg, koła stukocą

Parowóz gwiżdże, baby się pocą

B Źródło: Fragment tekstu piosenki „Berlin Zachodni” punk-rockowej grupy Big Cyc z 1990 r., dostępny w internecie: musixmatch.com.