Film samouczek
Zapoznaj się z poniższym filmem na temat zastosowania węglowodorów aromatycznych, a następnie rozwiąż ćwiczenia.
Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D6WaN8EHz
Film nawiązujący do treści materiału
Na podstawie filmu uzupełnij luki w poniższym tekście.
liniowe, interkalacją, wiązań pojedynczych, wiązań podwójnych, rakotwórcze, aromatyczne, węglowodorów aromatycznych, addycją, węglowodory rozgałęzione, podwójnej helisy, pojedyńczej helisy
Cząsteczki związków niearomatycznych mają bardzo zróżnicowane kształty i dużą swobodę w zmianie kształtu, dzięki obrotom grup atomów wokół ......................................................... Natomiast układy ........................................................ tracą tę właściwość, są sztywne i płaskie. Dlatego cząsteczki ........................................................ i ich pochodne potrafią dobrze dopasować się do kształtu białka receptorowego i silnie się z nim związać. Potrafią także wnikać w strukturę podwójnej helisy DNA pomiędzy warstwy płasko ułożonych par zasad nukleinowych. W wyniku takiego procesu, zwanego ........................................................, dwie sąsiadujące ze sobą warstwy zasad nukleinowych muszą się delikatnie rozsunąć, co powoduje niewielkie rozwinięcie ........................................................ i zaburzenie struktury rdzenia cukrowo-fosforanowego(V). Przykładem związku, którego cząsteczka łatwo ulega interkalacji w helisy DNA, jest benzo(a)piren. Związek ten wykazuje bardzo wyraźną toksyczność przewlekłą i właściwości .........................................................
Na podstawie informacji zawartych w filmie oraz poniższego tekstu, wyjaśnij, czym są WWA i czy ich szerokie zastosowanie może mieć negatywne skutki dla środowiska i zdrowia organizmów?
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) zawsze występowały w środowisku. Jednak rozwój cywilizacyjny i technologiczny spowodował wzrost narażenia na te związki, co może pociągać za sobą szkodliwe efekty zdrowotne. Związki te są bowiem szeroko rozpowszechnione w środowisku. Znajdują się w powietrzu, glebie i wodzie. W zależności od warunków, mogą być wchłaniane przez drogi oddechowe w postaci aerozoli stałych, przez skórę lub przewód pokarmowy, po pobraniu z wodą pitną, żywnością, glebą (zwłaszcza dzieci) i mlekiem matki. WWA zbudowane są z trzech lub większej liczby pierścieni aromatycznych. Do WWA można zaliczyć ponad 100 pojedynczych substancji, zaliczanych do pięciu grup chemicznych, pochodnych antracenu, fenantrenu, chryzenu, pirenu, cholantrenu, reprezentowanych odpowiednio przez: 1,2,5,6‑dibenzoantracen (dibenzo[a,h]antracen), 3,4‑benzoantracen, 5‑metylochryzen, 3,4‑benzopiren (benzo[a]piren) i 3‑metylocholantren. WWA na ogół nie występują w środowisku w postaci pojedynczych związków, ale w mieszaninach i mogą długo zalegać w środowisku. W powietrzu atmosferycznym WWA występują w postaci lotnych cząstek stałych (m.in. sadzy), powstających w procesach spalania. Obecność WWA można stwierdzić w żywności, zwłaszcza poddawanej procesom termicznego utrwalania, z wykorzystaniem m.in. dymów lub preparatów wędzarniczych, a także poddawanej obróbce na otwartym ogniu. Nawet jeśli mięso nie styka się bezpośrednio z płomieniami, piroliza tłuszczy w mięsie prowadzi do powstawania WWA. Ponadto źródłem WWA, pobieranych wraz z pokarmem, mogą być napoje sporządzane z surowców poddawanych obróbce termicznej – głównie kawa naturalna i zbożowa. Za główne źródło WWA, pobieranych do organizmu wraz z pokarmem, uważane są surowce roślinne. Związane jest to z zanieczyszczeniem gleby, wody, a zwłaszcza powietrza atmosferycznego przez WWA
.
Indeks dolny Zasadowski A,, Wysocki A., Niektóre aspekty toksycznego działania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny” 2002, t. 53, nr 1, s. 33‑45. Indeks dolny koniecZasadowski A,, Wysocki A., Niektóre aspekty toksycznego działania wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), „Roczniki Państwowego Zakładu Higieny” 2002, t. 53, nr 1, s. 33‑45.
