Film samouczek
Polecenie 1
Zapoznaj się z filmem samouczkiem, omawiającym sposoby zapisu równań reakcji chemicznych, w których powstają osady. Następnie wykonaj ćwiczenia zamieszczone poniżej.
Film opowiada o zapisywaniu równań reakcji chemicznych, w których powstają osady.
Film opowiada o zapisywaniu równań reakcji chemicznych, w których powstają osady.Film samouczek pt. „W jaki sposób zapisujemy równania reakcji chemicznych, w których powstają osady?”
Źródło: GroMar Sp. z o.o., Małgorzata Krzeczkowska, licencja: CC BY-SA 3.0.
Film dostępny pod adresem /preview/resource/R1MCrklLOWb2a
Film samouczek pt. „W jaki sposób zapisujemy równania reakcji chemicznych, w których powstają osady?”
Źródło: GroMar Sp. z o.o., Małgorzata Krzeczkowska, licencja: CC BY-SA 3.0.
Film opowiada o zapisywaniu równań reakcji chemicznych, w których powstają osady.
Ćwiczenie 1
Pewną reakcję chemiczną przedstawiono w sposób jonowy skrócony:
Analizując tablicę rozpuszczalności soli i wodorotlenków, zaproponuj dwa odczynniki chemiczne, których roztwory wodne należy zmieszać w celu otrzymania tego produktu.
Znajdź w tabeli rozpuszczalności interesujący Cię jon. Przesuwaj palcem po tabeli, aż natrafisz na oznaczenie o rozpuszczalności danej soli. Następnie przesuń palec po tabeli do drugiego jonu, z którym dana sól powstaje.
Zapoznaj się z opisem tabeli rozpuszczalności i znajdź interesujący Cię jon.
Tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze dwudziestu pięciu stopni Celsjusza. Z tabeli można odczytać, które substancje są dobrze rozpuszczalne w wodzie, co symbolizuje pusta komórka, praktycznie nierozpuszczalne w wodzie, co symbolizuje litera N, trudno rozpuszczalne w wodzie, osad wytrąca się przy odpowiednim stężeniu roztworu, co symbolizuje litera T, substancje rozkładające się lub takie, dla których substancja chemiczna nie została otrzymana, co symbolizuje znak minusa. Ponadto zaznaczono kolory otrzymywanych osadów. Aniony wypisane w kolumnie: wodorotlenkowy, chlorkowy, bromkowy, jodkowy, siarczkowy, azotanowy(<math aria‑label="pięć">V ), siarczanowy(<math aria‑label="cztery">IV ), siarczanowy(<math aria‑label="sześć">VI ), węglanowy, krzemianowy, fosforanowy(<math aria‑label="pięć">V ), chromianowy(<math aria‑label="sześć">VI ), octanowy. Kationy wypisane w wierszu: amonu, potasu, magnezu, wapnia, baru, ołowiu, srebra, miedzi, cyny, glinu, cynku, żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), żelaza (<math aria‑label="trzy">III ), manganu, kobaltu. Wszystkie sole amonowe oraz wodorotlenki: amonowe, sodowe, potasowe oraz azotany(<math aria‑label="pięć">V ) są rozpuszczalne w wodzie, oprócz krzemianu amonowego, który to oznaczono znakiem minus. Dla magnezu do nierozpuszczalnych należą białe: wodorotlenek magnezu, węglan magnezu, krzemian magnezu, fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) magnezu. Pozostałe sole magnezu zawarte w tabeli są rozpuszczalne. Dla wapnia do nierozpuszczalnych należą białe: siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) wapnia, węglan wapnia, krzemian wapnia i fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) wapnia. Do trudno rozpuszczalnych należą białe: wodorotlenek wapnia, siarczek wapnia, siarczan(<math aria‑label="sześć">VI ) wapnia oraz żółty chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) wapnia. Pozostałe sole wapnia są rozpuszczalne. Dla baru jako nierozpuszczalne i białe należą: siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) baru, siarczan(<math aria‑label="sześć">VI ) baru, węglan baru, krzemian baru oraz fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) baru, a także żółty chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) baru. Pozostałe są rozpuszczalne. Dalej oznaczono nierozpuszczalne i białe związki ołowiu: wodorotlenek ołowiu, siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) ołowiu oraz siarczan(<math aria‑label="sześć">VI ) ołowiu, węglan ołowiu, krzemian ołowiu oraz fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) ołowiu, a także czarny siarczek ołowiu oraz żółte sole: jodek ołowiu i chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) ołowiu. Do trudno rozpuszczalnych i białych związków ołowiu zaliczono chlorek ołowiu oraz bromek ołowiu. Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne. Dla srebra do nierozpuszczalnych zaliczono brązowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) srebra, białe sole: chlorek i siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) srebra, żółtawe sole: bromek srebra, jodek srebra, węglan srebra, krzemian srebra, żółty fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) srebra, a także czarny siarczek srebra. Do trudno rozpuszczalnych soli srebra należą: biały siarczan(<math aria‑label="sześć">VI ) srebra. Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne. Komórka z wodorotlenkiem srebra posiada znak minus. Dla miedzi do nierozpuszczalnych zaliczono niebieskie: wodorotlenek miedzi, krzemian miedzi oraz fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) miedzi, czarny siarczek miedzi oraz brązowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) miedzi. Pozostałe sole miedzi są rozpuszczalne, z wyjątkiem jodku miedzi, węglanu miedzi oraz siarczanu(<math aria‑label="cztery">IV ) miedzi, które posiadają znak minus. Dla cyny na drugim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono białe: wodorotlenek cyny, krzemian cyny oraz fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) cyny, brązowo‑żółty siarczek cyny i brązowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) cyny. Pozostałe są dobrze rozpuszczalne, z wyjątkiem siarczanu(<math aria‑label="cztery">IV ) cyny oraz węglanu cyny, które oznaczono znakiem minus. Dla glinu do nierozpuszczalnych i białych zaliczono: wodorotlenek glinu, krzemian glinu, fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) glinu oraz pomarańczowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) glinu. Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne z wyjątkiem oznaczonych znakiem minus: siarczku, siarczanu(<math aria‑label="cztery">IV ) i węglanu(<math aria‑label="cztery">IV ). Dla cynku na drugim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono białe: wodorotlenek cynku, siarczek cynku, węglan cynku, krzemian cynku, fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) cynku. Do trudno rozpuszczalnych związków cynku zalicza się biały siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) cynku, a także żółty chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) cynku. Pozostałe związki cynku są rozpuszczalne. Dla żelaza na drugim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono jasnozielone: wodorotlenek żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), węglan żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), krzemian żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), a także czarny siarczek żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), zielony siarczan żelaza(<math aria‑label="dwa">II ) i niebieski fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) żelaza(<math aria‑label="dwa">II ). Pozostałe sole żelaza(<math aria‑label="dwa">II ) są dobrze rozpuszczalne, z wyjątkiem chromianu(<math aria‑label="sześć">VI ) żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), który posiada symbol minusa. Dla żelaza na trzecim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono: brązowy wodorotlenek żelaza(<math aria‑label="trzy">III ), czarny siarczek żelaza(<math aria‑label="trzy">III ), żółte krzemian żelaza(<math aria‑label="trzy">III ) i fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) żelaza(<math aria‑label="trzy">III ), a także pomarańczowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) żelaza(<math aria‑label="trzy">III ). Pozostałe sole są rozpuszczalne, z wyjątkiem jodku żelaza(<math aria‑label="trzy">III ), siarczanu(<math aria‑label="cztery">IV ) żelaza(<math aria‑label="trzy">III ) oraz węglanu żelaza(<math aria‑label="trzy">III ), które posiadają symbol minusa. Dla manganu na drugim stopniu utlenienia wśród nierozpuszczalnych wyróżnia się białe: wodorotlenek manganu(<math aria‑label="dwa">II ), siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) manganu(<math aria‑label="dwa">II ), węglan manganu(<math aria‑label="dwa">II ), różowe: siarczek manganu(<math aria‑label="dwa">II ) i fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) manganu(<math aria‑label="dwa">II ), czerwony krzemian manganu(<math aria‑label="dwa">II ), brązowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) manganu(<math aria‑label="dwa">II ). Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne. Dla kobaltu na drugim stopniu utlenienia wśród nierozpuszczalnych wyróżnia się: różowy wodorotlenek kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ), czarny siarczek kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ), czerwony siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ), jasnoróżowy węglan kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ), fioletowe: krzemian kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ) i fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ), a także brązowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ). Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne.
Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze <math aria‑label="dwudziestu pięciu stopni Celsjusza">25 ° C
Źródło: GroMar Sp. z o.o., rozpuszczalność na podstawie: Mizerski W., Tablice chemiczne, Warszawa 2004; kolory osadów na podstawie: White W. E., A Table of solubilities and colors of precipitates for use in a course in qualitative analysis, „J. Chem. Educ.” 1931., licencja: CC BY-SA 3.0.
Np. chlorek wapnia oraz węglan sodu.
Ćwiczenie 2
Uczennica przeprowadziła doświadczenie, polegające na zmieszaniu odpowiednich objętości dwóch roztworów o określonych stężeniach soli: jodku potasu oraz etanianu (octanu) ołowiu(). Zaobserwowała wytrącenie osadu barwy żółtej. Jakie jony obecne są w roztworze nad osadem? Załóż, że sole zmieszano w stosunku stechiometrycznym. Podaj ich nazwy.
Zapoznaj się z tabelą rozpuszczalności i w pierwszej kolejności ustal, jaki osad się strącił.
Tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze dwudziestu pięciu stopni Celsjusza. Z tabeli można odczytać, które substancje są dobrze rozpuszczalne w wodzie, co symbolizuje pusta komórka, praktycznie nierozpuszczalne w wodzie, co symbolizuje litera N, trudno rozpuszczalne w wodzie, osad wytrąca się przy odpowiednim stężeniu roztworu, co symbolizuje litera T, substancje rozkładające się lub takie, dla których substancja chemiczna nie została otrzymana, co symbolizuje znak minusa. Ponadto zaznaczono kolory otrzymywanych osadów. Aniony wypisane w kolumnie: wodorotlenkowy, chlorkowy, bromkowy, jodkowy, siarczkowy, azotanowy(<math aria‑label="pięć">V ), siarczanowy(<math aria‑label="cztery">IV ), siarczanowy(<math aria‑label="sześć">VI ), węglanowy, krzemianowy, fosforanowy(<math aria‑label="pięć">V ), chromianowy(<math aria‑label="sześć">VI ), octanowy. Kationy wypisane w wierszu: amonu, potasu, magnezu, wapnia, baru, ołowiu, srebra, miedzi, cyny, glinu, cynku, żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), żelaza (<math aria‑label="trzy">III ), manganu, kobaltu. Wszystkie sole amonowe oraz wodorotlenki: amonowe, sodowe, potasowe oraz azotany(<math aria‑label="pięć">V ) są rozpuszczalne w wodzie, oprócz krzemianu amonowego, który to oznaczono znakiem minus. Dla magnezu do nierozpuszczalnych należą białe: wodorotlenek magnezu, węglan magnezu, krzemian magnezu, fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) magnezu. Pozostałe sole magnezu zawarte w tabeli są rozpuszczalne. Dla wapnia do nierozpuszczalnych należą białe: siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) wapnia, węglan wapnia, krzemian wapnia i fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) wapnia. Do trudno rozpuszczalnych należą białe: wodorotlenek wapnia, siarczek wapnia, siarczan(<math aria‑label="sześć">VI ) wapnia oraz żółty chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) wapnia. Pozostałe sole wapnia są rozpuszczalne. Dla baru jako nierozpuszczalne i białe należą: siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) baru, siarczan(<math aria‑label="sześć">VI ) baru, węglan baru, krzemian baru oraz fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) baru, a także żółty chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) baru. Pozostałe są rozpuszczalne. Dalej oznaczono nierozpuszczalne i białe związki ołowiu: wodorotlenek ołowiu, siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) ołowiu oraz siarczan(<math aria‑label="sześć">VI ) ołowiu, węglan ołowiu, krzemian ołowiu oraz fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) ołowiu, a także czarny siarczek ołowiu oraz żółte sole: jodek ołowiu i chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) ołowiu. Do trudno rozpuszczalnych i białych związków ołowiu zaliczono chlorek ołowiu oraz bromek ołowiu. Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne. Dla srebra do nierozpuszczalnych zaliczono brązowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) srebra, białe sole: chlorek i siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) srebra, żółtawe sole: bromek srebra, jodek srebra, węglan srebra, krzemian srebra, żółty fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) srebra, a także czarny siarczek srebra. Do trudno rozpuszczalnych soli srebra należą: biały siarczan(<math aria‑label="sześć">VI ) srebra. Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne. Komórka z wodorotlenkiem srebra posiada znak minus. Dla miedzi do nierozpuszczalnych zaliczono niebieskie: wodorotlenek miedzi, krzemian miedzi oraz fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) miedzi, czarny siarczek miedzi oraz brązowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) miedzi. Pozostałe sole miedzi są rozpuszczalne, z wyjątkiem jodku miedzi, węglanu miedzi oraz siarczanu(<math aria‑label="cztery">IV ) miedzi, które posiadają znak minus. Dla cyny na drugim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono białe: wodorotlenek cyny, krzemian cyny oraz fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) cyny, brązowo‑żółty siarczek cyny i brązowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) cyny. Pozostałe są dobrze rozpuszczalne, z wyjątkiem siarczanu(<math aria‑label="cztery">IV ) cyny oraz węglanu cyny, które oznaczono znakiem minus. Dla glinu do nierozpuszczalnych i białych zaliczono: wodorotlenek glinu, krzemian glinu, fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) glinu oraz pomarańczowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) glinu. Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne z wyjątkiem oznaczonych znakiem minus: siarczku, siarczanu(<math aria‑label="cztery">IV ) i węglanu(<math aria‑label="cztery">IV ). Dla cynku na drugim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono białe: wodorotlenek cynku, siarczek cynku, węglan cynku, krzemian cynku, fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) cynku. Do trudno rozpuszczalnych związków cynku zalicza się biały siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) cynku, a także żółty chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) cynku. Pozostałe związki cynku są rozpuszczalne. Dla żelaza na drugim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono jasnozielone: wodorotlenek żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), węglan żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), krzemian żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), a także czarny siarczek żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), zielony siarczan żelaza(<math aria‑label="dwa">II ) i niebieski fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) żelaza(<math aria‑label="dwa">II ). Pozostałe sole żelaza(<math aria‑label="dwa">II ) są dobrze rozpuszczalne, z wyjątkiem chromianu(<math aria‑label="sześć">VI ) żelaza(<math aria‑label="dwa">II ), który posiada symbol minusa. Dla żelaza na trzecim stopniu utlenienia do nierozpuszczalnych zaliczono: brązowy wodorotlenek żelaza(<math aria‑label="trzy">III ), czarny siarczek żelaza(<math aria‑label="trzy">III ), żółte krzemian żelaza(<math aria‑label="trzy">III ) i fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) żelaza(<math aria‑label="trzy">III ), a także pomarańczowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) żelaza(<math aria‑label="trzy">III ). Pozostałe sole są rozpuszczalne, z wyjątkiem jodku żelaza(<math aria‑label="trzy">III ), siarczanu(<math aria‑label="cztery">IV ) żelaza(<math aria‑label="trzy">III ) oraz węglanu żelaza(<math aria‑label="trzy">III ), które posiadają symbol minusa. Dla manganu na drugim stopniu utlenienia wśród nierozpuszczalnych wyróżnia się białe: wodorotlenek manganu(<math aria‑label="dwa">II ), siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) manganu(<math aria‑label="dwa">II ), węglan manganu(<math aria‑label="dwa">II ), różowe: siarczek manganu(<math aria‑label="dwa">II ) i fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) manganu(<math aria‑label="dwa">II ), czerwony krzemian manganu(<math aria‑label="dwa">II ), brązowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) manganu(<math aria‑label="dwa">II ). Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne. Dla kobaltu na drugim stopniu utlenienia wśród nierozpuszczalnych wyróżnia się: różowy wodorotlenek kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ), czarny siarczek kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ), czerwony siarczan(<math aria‑label="cztery">IV ) kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ), jasnoróżowy węglan kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ), fioletowe: krzemian kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ) i fosforan(<math aria‑label="pięć">V ) kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ), a także brązowy chromian(<math aria‑label="sześć">VI ) kobaltu(<math aria‑label="dwa">II ). Pozostałe sole są dobrze rozpuszczalne.
Rozpuszczalność soli i wodorotlenków w wodzie w temperaturze <math aria‑label="dwudziestu pięciu stopni Celsjusza">25 ° C
Źródło: GroMar Sp. z o.o., rozpuszczalność na podstawie: Mizerski W., Tablice chemiczne, Warszawa 2004; kolory osadów na podstawie: White W. E., A Table of solubilities and colors of precipitates for use in a course in qualitative analysis, „J. Chem. Educ.” 1931., licencja: CC BY-SA 3.0.
Obecne są kationy potasu i aniony etanianowe (octanowe) oraz bardzo niewielkie ilości jonów oksoniowych i wodorotlenkowych, pochodzących z autodysocjacji wody.