Obraz przedstawia spokojny, sielsko-wiejski krajobraz. Na pierwszym planie mały strumyk. Z jego prawej i lewej strony niewielkie wzniesienia, porośnięte trawą i pokryte piachem. Dalej po lewej stronie rośnie niewielki lasek. Po prawej stronie na polu znajduje się rolnik, w trakcie orki. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Théodore Rousseau. Fotografia przedstawia mężczyznę w sile wieku. Mężczyzna stoi, twarzą zwrócony jest do widza. Jego włosy są krótkie i kręcone. Jego broda jest bujna i kręcona. Jego nos jest prosty. Twarz mężczyzny jest spokojna. Mężczyzna ubrany jest w ciemny surdut. Prawą rękę trzyma w kieszeni spodni. Lewą rękę trzyma prosto przy sobie. Zdjęcie Théodore’a Rousseau autorstwa francuskiego fotografa Nadara, pomiędzy 1855 a 1859, domena publiczna. Romantyczni artyści zaczęli prowadzić studia w plenerze i obcować z żywą przyrodą. Jednym z malarzy tworzących pod wpływem takich obserwacji był Théodore Rousseau (1812 – 1867). Należał on do grupy barbizończyków, prekursorów wyjścia w plener, artystów tworzących od lat trzydziestych XIX wieku w leśnych okolicach francuskiej miejscowości Barbizon. 2. Fotografia przedstawia mężczyznę w sile wieku. Mężczyzna stoi bokiem do widza. Jego wzrok skupiony jest na punkcie poza zdjęciem. Jego włosy są długie i ciemne. Na głowie ma kapelusz. Jego broda jest krótka i kręcona. Mężczyzna ubrany jest w ciemne, futrzane okrycie wierzchnie. Lewą rękę trzyma on z przodu wsuniętą pod płaszczem. Prawą rękę trzyma on prosto przy sobie. Tło zdjęcia jest jasne. Zdjęcie Théophile Gautier autorstwa francuskiego fotografa Nadara, ok.1856, domena publiczna. O Rousseau tak pisał Théophile Gautier – współczesny mu poeta, powieściopisarz, felietonista: „Przedstawiał to, co widział, na swój sposób, za pomocą własnego rysunku, koloru, stosunku tonów, naiwnie, szczerze, miłośnie, nie myśląc, że jest to zuchwalstwo niemal absurdalne i że będzie uchodził za barbarzyńcę, chimeryka i szaleńca”.

Ilustracja interaktywna przedstawia leśny zagajnik. Przez drzewa znajdujące się po lewej stronie próbuje przebić się światło dnia. Gałęzie drzew są pełne liści. Po prawej stronie znajduje się niewielkie wzniesienie pokryte trawą. Użycie ciemnych odcieni zieleni sprawia, że obraz jest zarazem mroczny i tajemniczy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Théodore Rousseau. Do historii przeszła niechęć szanowanych profesorów malarstwa, jaką wzbudzał rewolucyjny sposób malowania listowia przez Rousseau. „Rewolucyjnie malowane listowie” to oddanie efektu, jaki dają w określonym momencie i oświetleniu ulistnione korony drzew, zamiast pracowitego przerysowywania pojedynczych listków z wzornika.

Ilustracja interaktywna przedstawia las. Po lewej stronie znajduje się grupa drzew, z rozłożystymi gałęziami. Na gałęziach rośnie dużo liści. Na drzewie w środku znajduje się dziupla. Obok tej grupy drzew, po prawej stronie, znajduje się niewielki akwen. Po prawej stronie w głębi obrazu znajdują się drzewa, pod jednym z nich siedzi człowiek. Niebo będące drugim planem tego obrazu jest pokryte ciemnymi chmurami. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Théodore Rousseau. Jednak mimo krytyki ze strony akademików ekspresja tych płócien, nasycenie świeżością, sokami przyrody i oddechem powietrza budziły zachwyt młodych malarzy, dla których najważniejsza była prawda obserwacji.

Ilustracja interaktywna przedstawia zachód słońca. Obraz utrzymany jest w mrocznej tonacji. Na pierwszym planie po lewej stronie wysokie drzewo. Nieco skrzywione, jakby chciało pokłonić się zachodzącemu słońcu. Po prawej stronie mniejsze drzewo. Dookoła drzew niewielkie wzniesienia i skały. Na drugim planie zachodzące słońce. Niebo pokryte chmurami. Pośród chmur słońce. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Théodore Rousseau. Dowodem autentycznego wnikania w istotę natury było nie żmudne ślęczenie nad płótnem i wypracowywanie każdego listka z osobna, lecz oddanie atmosfery, nastroju, charakteru danej pory dnia. A do tego, by oglądający obraz mógł poczuć ów „oddech powietrza”, chropawość kory drzewa, miękkość i zapach trawy, nie wystarczy drobiazgowość i precyzja wykonania. Rousseau i jego koledzy tak rozumieli zadania malarstwa. Pejzaż stał się u nich w pełni samodzielnym tematem.

Ilustracja interaktywna przedstawia posąg Théodore'a Rousseau znajdujący się w Paryżu. Posąg znajduje się na w niewielkiej wnęce na jednej ze ścian. Po lewej i prawej stronie posągu znajdują się dwie kolumny doryckie wykończone od góry ozdobnymi ornamentami. Nad posągiem znajduje się tablica z wygrawerowanymi dwoma datami: 1812 i 1867. Mężczyzna na posągu to osoba w sile wieku. W prawej ręce trzyma pędzel malarski, w lewej ręce paletę malarską. Jego głowa zwrócona jest w lewą stronę. Jego włosy są krótkie i kręcone. Jego broda jest krótka. Ubrany jest w długi surdut, kamizelkę i spodnie. Prawą nogę, zgiętą w kolanie, ma wyciągniętą do przodu. Pod posągiem znajduje się napis. T. Rousseau. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Obraz przedstawia spokojny krajobraz po burzy. Na pierwszym planie wśród zielonych pól i kamieni skalnych znajduje się kobieta przy pracy w słomkowym kapeluszu. Gdzieniegdzie rosną niskie drzewa, obrośnięte liśćmi. Na drugim planie znajdują się wzniesienia górskie porośnięte zieloną trawą. Na niebie górującym na górze obrazu, częściowo pokrytym chmurami. Pomiędzy chmurami na niebie znajduje się kolorowa tęcza. Théodore Rousseau, Krajobraz po burzy, 1835. Źródło: domena publiczna. W pejzażu takim, jakim widział go Rousseau, nie ma ani faktu, ani anegdoty. Postaci ukazują się tu tylko jako przyjemne plamy koloru i nie znaczą nic więcej niż w rzeczywistości, gdy człowiek tak łatwo znika pośród rozległej przyrody. 2. Ilustracja podzielona jest na cztery części. Na każdej z części znajduje się inny obraz. W lewym, górnym rogu znajduje się obraz przedstawiający zimowy, burzowy krajobraz. Nad zielonymi drzewami będącymi na środku obrazu znajduje się niebo pokryte śnieżno-burzowymi chmurami. W jednym miejscu chmury rozstąpiły się, ukazując błękit nieba. W prawym górnym rogu znajduje się obraz przedstawiający sielski letni krajobraz. Głównym punktem na obrazie jest rzeka. Po jej lewej i prawej stronie znajdują się tereny zielone. Po prawej stronie na terenach zielonych rosną mniejsze drzewa. Po lewej stronie rzeki znajduje się duże drzewo. W tle, na drugim planie, krajobraz jest łagodny, spokojny. Nad wszystkim góruje niebo, częściowo pokryte chmurami. Na środku nieba świeci słońce. W prawym, dolnym rogu znajduje się obraz przedstawiający wiosenny krajobraz. Na pierwszym planie znajduje się wiejska droga, po której idzie człowiek. Po lewej i prawej stronie znajdują się zabudowania wiejskie. Dachy domów pokryte są strzechą i dachówką. Ściany domu są białe i kremowe. Przy wiejskiej drodze rosną dwa drzewa. Na końcu drogi w głębi obrazu znajdują się wyższe od zabudowań drzewa. Niebo nad zabudowaniami jest w kolorach kremowym i niebieskim. Na niebie niewielka ilość chmur. Na obrazie w lewym dolnym rogu typowo jesienny krajobraz. Znajdujące się na obrazie drzewa mają liście w kolorach brązowym i rudym. Pomiędzy drzewami znajduje się stado krów. Z lewej strony między drzewami niewielki skrawek nieba. Fragmenty czterech obrazów Théodore'a Rousseau: Krajobraz z burzliwym niebem (ok. 1842) oraz Wooded Stream (ok. 1859), Stado w lesie (ok. 1850), Wioska Becquigny (ok. 1857). Źródło: domena publiczna. Artysta maluje to, co widzi, używając różnorodnych technik. Rousseau raz stosuje impasto (grubo nałożona na płótno warstwa farby), kiedy indziej kładzie kolor cienko i precyzyjnie. W jednym miejscu maluje obraz swobodnie niczym szkic, by dalej skończyć go z drobiazgową dokładnością: dziś pokazuje wybrane miejsce o szczególnej porze i w aspekcie niemal fantastycznym, jaki przyroda często odsłania pilnemu obserwatorowi, jutro przedstawia poczciwie płaski krajobraz z wyboistą drogą i kilkoma chudymi topolami. 3. Obraz przedstawia kępę dużych, rozłożystych drzew. Drzewa te porośnięte są liśćmi. Pod drzewami na zielonej trawie pasą się krowy. Z prawej strony znajduje się niewielki akwen. Za drzewami również pasą się krowy, obok nich biegnie wiejska droga. Théodore'a Rousseau, Dęby w Apremont, 1852. Źródło: domena publiczna. Innym razem zagłębia się w ukochany las: patrzy na dąb i robi jego portret, jak robi się portret boga, bohatera albo cesarza.

Ilustracja interaktywna przedstawia wzburzone morze. Na morzu znajdują się statki z rozwiniętymi żaglami. Na statkach ludzie walczą z żywiołem. W tle po lewej stronie, na spokojnej części morza, znajduje się większy statek. Jego żagle są zwinięte. Niebo nad morzem pokryte jest chmurami, przez które gdzieniegdzie przebija się błękit spokojnego nieba. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. William Turner. Ilustracja przedstawia portret młodego mężczyzny. Mężczyzna jest zwrócony w stronę widza. Jego nos jest prosty, jego oczy są szare. Jego włosy są siwe i krótkie. Twarz pociągła, spokojna. Mężczyzna ubrany jest w ciemny surdut, pod nim ubraną ma jasną kamizelkę, białą koszulę i biały szalik pod szyją. Tło obrazu jest ciemne. William Turner, Autoportret, ok. 1799. Źródło: domena publiczna. Najsłynniejszym angielskim malarzem pejzażystą był William Turner (1775 – 1851). Porównywano go do Byrona – niespokojnego i niepokornego poety, zafascynowanego Orientem podróżnika, który bohaterem swoich powieści poetyckich uczynił buntownika skłóconego ze światem.

Ilustracja interaktywna przedstawia burzę na morzu. Morze jest wzburzone, morskie fale są spienione i wysokie. Niebo jest zachmurzone. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. William Turner. Obrazy te nie przedstawiają kształtów, ich przestrzeni nie wypełniają malowane przedmioty, lecz światło. Przyroda zdaje się być na nich tkaniną – lekką i przejrzystą. Prześwietlona złociście mieni się i właściwie zatraca materialność. Krajobraz staje się tu ulotny i nierzeczywisty, czasem tak odrealniony, że traci jakiekolwiek konkretne odniesienia.

Ilustracja interaktywna przedstawia jadący pociąg. Pociąg ten mknie po moście, podczas niesprzyjającej pogody. Z całego pociągu najbardziej widoczny jest komin parowozu. Z lewej strony obrazu znajduje się most na filarach. Pod mostem na rzece pływa łódź. Niebo na górze obrazu pokryte jest jasnymi chmurami, przez które gdzieniegdzie przebija się kolor błękitny. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. William Turner. Człowiek na niektórych obrazach Turnera niemal całkowicie znika, tak jak na obrazie z 1844 r. Deszcz, para, szybkość.
Dziś pociąg jest jednym ze środków lokomocji. W dziewiętnastym wieku uznano go za jeden z ważniejszych wynalazków i symbol nowoczesności. Przełamywał wyznaczoną przez biologię barierę szybkości, z jaką człowiek może pokonywać przestrzeń. Szybkość jest doznaniem porywającym i jako taka stała się tematem sztuki. Kolej była też wynalazkiem, który zmienił stosunek człowieka do natury. Przyroda zaczęła być interesująca już nie tylko jako niezwyciężona potęga: człowiek wraz ze swymi wynalazkami zaczął w nią ingerować, podporządkowywać ją sobie. Pociąg, którego fragment jako jedyny rzeczywisty kształt możemy rozróżnić w smugach dymu na obrazie Turnera, jest znakiem nowej epoki., 2. William Turner Sama struktura obrazu – swobodne pociągnięcia pędzla, rozciągające na płótnie lekkie i przejrzyste smugi koloru i światła – przywodzi na myśl dzieła impresjonistów. Różnica jest jednak zasadnicza. U Turnera ten sposób przedstawienia służy do wyrażenia idei. Brak konturów, zatarty rysunek, operowanie rozproszonym światłem – to sposoby przedstawiania rzeczywistości jako areny ścierających się żywiołów. Impresjoniści natomiast chcieli w swych obrazach jedynie uchwycić ulotne zjawiska.

Ilustracja interaktywna przedstawia burzę śnieżną. Na środku obrazu znajduje się czarny zarys parowca z masztem na dziobie. Na szczycie masztu powiewa flaga. Z prawej strony zarys molo. Dookoła parowca na obrazie wzburzone morze i szkwał. Siłę szkwału określają ciemne kolory farb użyte na obrazie oraz przestrzeń przesłonięta unoszącą się wodą, śniegiem. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. William Turner. Turner maluje w sposób bardzo swobodny, ekspresyjny. Jego płótna zdają się żyć, krajobraz wiruje, jak w dziele Parowiec w burzy śnieżnej. Przyroda ulega tu przekształceniu – roztapia się w świetlistej atmosferze, a w końcu sama jest atmosferą, niesie ze sobą uczucie wilgoci lub chłodu powietrza, staje się powiewem wiatru lub oślepia blaskiem. 2. William Turner. Obrazy Turnera były przyrównywane do dzieł impresjonistów – artystów, którzy w latach 70. i 80. dziewiętnastego wieku dokonali w sztuce europejskiej rewolucji polegającej na nowym ujęciu roli światła w malarstwie. Jednak mimo niewątpliwych podobieństw różnica jest zasadnicza. Badacze dostrzegają w obrazach Turnera walkę żywiołów – wiatru, wody, śniegu, będącą metaforą ludzkiego losu.