Galeria zdjęć interaktywnych
Polecenie 1
Na podstawie multimedium podaj cechy barokowej (sarmackiej) sztuki funeralnej.
Ilustracja interaktywna przedstawia sześciokątny portret trumienny dojrzałego mężczyzny. Mężczyzna spogląda na widza, ma pełną twarz, duży nos i wyłupiaste oczy. Ma zarysowany wyraźnie drugi podbródek. Jego włosy są proste, zaczesane w dół, podgolone po bokach. Mężczyzna ma sumiaste wąsy. Ubrany jest w futro z dużym kołnierzem. W lewym, górnym rogu portrety znajduje się herb, w dolnej części podpis z imieniem i nazwiskiem oraz datą śmierci 1677. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1.
Źródło: Anna Frąckowska, Srebrny portret trumienny Ludwiki Anny Teodory Leszczyńskiej (https://www.wilanow-palac.pl/srebrny_portret_trumienny_ludwiki_anny_teodory_leszczynskiej.html), 2. Stanisław Woysza był podstolim smoleńskim. Zmarł w 1677 roku. Portret został wykonany na blasze w technice olejnej., 3. Woysza, zgodnie z konwencją malowania portretów trumiennych, przedstawiony został jak osoba żywa, spoglądająca na widza., 4. Malunek ma charakter realistyczny – nie upiększa, ale też nie oszpeca zmarłych., 5. Podstoli ma na sobie czarny płaszcz obszyty futrem. Fryzura i sumiaste wąsy są zgodne z modą sarmacką. To mężczyzna postawny, ale nie bardzo otyły., 6. W lewym górnym rogu znajduje się herb Woyszy.
Ilustracja interaktywna przedstawia sześciokątny portret trumienny dojrzałego mężczyzny. Mężczyzna spogląda na widza, ma pełną twarz, duży nos i wyłupiaste oczy. Ma zarysowany wyraźnie drugi podbródek. Jego włosy są proste, zaczesane w dół, podgolone po bokach. Mężczyzna ma sumiaste wąsy. Ubrany jest w futro z dużym kołnierzem. W lewym, górnym rogu portrety znajduje się herb, w dolnej części podpis z imieniem i nazwiskiem oraz datą śmierci 1677. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Zwyczaj tworzenia portretów trumiennych upowszechnił się w Rzeczpospolitej w XVII i XVIII wieku jako wyjątkowy, charakterystyczny element kultury sarmackiej. Były one częścią castrum doloris – dekoracji, wokół których odbywał się spektakl pogrzebowy zwany theatrum funebris. [...] Portret miał kształt wieloboku przytwierdzanego do czoła trumny. Była to wierna, realistyczna podobizna zmarłej osoby i choć wykonywano ją po śmierci, portretowany przedstawiany był jako osoba żywa (w przeciwieństwie do tego typu podobizn tworzonych na Zachodzie Europy). Miało to wywoływać wrażenie fizycznej obecności zmarłego, który w ten sposób symbolicznie uczestniczył wraz z żałobnikami w uroczystych obrzędach. Było to także przypomnienie o nieśmiertelności duszy i dalszym „życiu” zmarłego w pamięci potomnych. Portret malowano zazwyczaj na cynowej lub miedzianej blasze. [...]
Źródło: Anna Frąckowska, Srebrny portret trumienny Ludwiki Anny Teodory Leszczyńskiej (https://www.wilanow-palac.pl/srebrny_portret_trumienny_ludwiki_anny_teodory_leszczynskiej.html), 2. Stanisław Woysza był podstolim smoleńskim. Zmarł w 1677 roku. Portret został wykonany na blasze w technice olejnej., 3. Woysza, zgodnie z konwencją malowania portretów trumiennych, przedstawiony został jak osoba żywa, spoglądająca na widza., 4. Malunek ma charakter realistyczny – nie upiększa, ale też nie oszpeca zmarłych., 5. Podstoli ma na sobie czarny płaszcz obszyty futrem. Fryzura i sumiaste wąsy są zgodne z modą sarmacką. To mężczyzna postawny, ale nie bardzo otyły., 6. W lewym górnym rogu znajduje się herb Woyszy.
Zwyczaj tworzenia portretów trumiennych upowszechnił się w Rzeczpospolitej w XVII i XVIII wieku jako wyjątkowy, charakterystyczny element kultury sarmackiej. Były one częścią castrum doloris – dekoracji, wokół których odbywał się spektakl pogrzebowy zwany theatrum funebris. [...] Portret miał kształt wieloboku przytwierdzanego do czoła trumny. Była to wierna, realistyczna podobizna zmarłej osoby i choć wykonywano ją po śmierci, portretowany przedstawiany był jako osoba żywa (w przeciwieństwie do tego typu podobizn tworzonych na Zachodzie Europy). Miało to wywoływać wrażenie fizycznej obecności zmarłego, który w ten sposób symbolicznie uczestniczył wraz z żałobnikami w uroczystych obrzędach. Było to także przypomnienie o nieśmiertelności duszy i dalszym „życiu” zmarłego w pamięci potomnych. Portret malowano zazwyczaj na cynowej lub miedzianej blasze. [...]
Źródło: Anna Frąckowska, Srebrny portret trumienny Ludwiki Anny Teodory Leszczyńskiej (https://www.wilanow-palac.pl/srebrny_portret_trumienny_ludwiki_anny_teodory_leszczynskiej.html), 2. Stanisław Woysza był podstolim smoleńskim. Zmarł w 1677 roku. Portret został wykonany na blasze w technice olejnej., 3. Woysza, zgodnie z konwencją malowania portretów trumiennych, przedstawiony został jak osoba żywa, spoglądająca na widza., 4. Malunek ma charakter realistyczny – nie upiększa, ale też nie oszpeca zmarłych., 5. Podstoli ma na sobie czarny płaszcz obszyty futrem. Fryzura i sumiaste wąsy są zgodne z modą sarmacką. To mężczyzna postawny, ale nie bardzo otyły., 6. W lewym górnym rogu znajduje się herb Woyszy.
anonim: Portret trumienny Stanisława Woyszy, 1677
Źródło: Wikimedia Commons, Wikimedia Commons, domena publiczna.
Ilustracja interaktywna przedstawia sześciokątny portret trumienny kilkuletniej dziewczynki. Spogląda ona poważnie na widza, ma owalną twarz, szeroki nos i duże, ciemne oczy. Jej usta są małe, włosy ułożone w loki zwisające po bokach jej twarzy. Dziewczynka ma we włosy powpinane ozdoby. Ubrana jest w suknie z łódkowatym dekoltem, na szyi naszyjnik wysadzany kamieniami. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Ewa Bronikowska zmarła, mając zaledwie 10 lat. Przedstawiona została jednak jak dojrzała kobieta patrząca prosto w oczy widza., 2. Uwagę zwraca modna wówczas fryzura kobieca i kosztowności wpięte w loki. Brak nakrycia głowy świadczy o tym, że kobieta była niezamężna., 3. Zmarła jest ubrana w kosztowną, ozdobną, modną suknię z niewielkim dekoltem, który uwidacznia naszyjnik. Można dostrzec wiele detali zarówno sukni, jak i naszyjnika.
Ilustracja interaktywna przedstawia sześciokątny portret trumienny kilkuletniej dziewczynki. Spogląda ona poważnie na widza, ma owalną twarz, szeroki nos i duże, ciemne oczy. Jej usta są małe, włosy ułożone w loki zwisające po bokach jej twarzy. Dziewczynka ma we włosy powpinane ozdoby. Ubrana jest w suknie z łódkowatym dekoltem, na szyi naszyjnik wysadzany kamieniami. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Ewa Bronikowska zmarła, mając zaledwie 10 lat. Przedstawiona została jednak jak dojrzała kobieta patrząca prosto w oczy widza., 2. Uwagę zwraca modna wówczas fryzura kobieca i kosztowności wpięte w loki. Brak nakrycia głowy świadczy o tym, że kobieta była niezamężna., 3. Zmarła jest ubrana w kosztowną, ozdobną, modną suknię z niewielkim dekoltem, który uwidacznia naszyjnik. Można dostrzec wiele detali zarówno sukni, jak i naszyjnika.Portret trumienny Ewy Bronikowskiej
Źródło: Wikimedia Commons, Forest122, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 4.0.
Ilustracja interaktywna przedstawia wnętrze kościoła, a w nim ścianę z wmurowanym nagrobkiem. Jest on wykonany z czarnego marmuru i przypomina swoim kształtem ołtarz. W centralnej części nagrobka znajduje się klęczący mężczyzna w zbroi. U jego stóp leży rycerski hełm. Mężczyzna modli się do wiszącego nieopodal siebie krzyża. Po bokach znajdują się dwie rzeźbione figury, a na górze szereg anielskich głów otoczonych skrzydłami. Front nagrobka zdobią dwie masywne kolumny. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Czarny marmur, którego użył Sebastian Sala, pochodził prawdopodobnie z Dębnika. Stanowi tło dla rzeźb wykonanych z alabastru., 2. To postać zmarłego Piotra Opalińskiego, który klęczy przy krzyżu. Na uwagę zasługuje dbałość o detale rzeźby, a także próba realistycznego uchwycenia zmarłego. Utrwalenie postaci w pozycji klęczącej ma odnosić się do pobożności w życiu doczesnym oraz sugerować dołączenie do grona tych, którzy po śmierci stają przed obliczem Pana., 3. Nagrobek przypomina wczesnobarokowy ołtarz. Jest monumentalny i bogato zdobiony. Część centralna została ujęta w architektoniczną ramę tworzoną przez dwie kolumny.
Ilustracja interaktywna przedstawia wnętrze kościoła, a w nim ścianę z wmurowanym nagrobkiem. Jest on wykonany z czarnego marmuru i przypomina swoim kształtem ołtarz. W centralnej części nagrobka znajduje się klęczący mężczyzna w zbroi. U jego stóp leży rycerski hełm. Mężczyzna modli się do wiszącego nieopodal siebie krzyża. Po bokach znajdują się dwie rzeźbione figury, a na górze szereg anielskich głów otoczonych skrzydłami. Front nagrobka zdobią dwie masywne kolumny. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Czarny marmur, którego użył Sebastian Sala, pochodził prawdopodobnie z Dębnika. Stanowi tło dla rzeźb wykonanych z alabastru., 2. To postać zmarłego Piotra Opalińskiego, który klęczy przy krzyżu. Na uwagę zasługuje dbałość o detale rzeźby, a także próba realistycznego uchwycenia zmarłego. Utrwalenie postaci w pozycji klęczącej ma odnosić się do pobożności w życiu doczesnym oraz sugerować dołączenie do grona tych, którzy po śmierci stają przed obliczem Pana., 3. Nagrobek przypomina wczesnobarokowy ołtarz. Jest monumentalny i bogato zdobiony. Część centralna została ujęta w architektoniczną ramę tworzoną przez dwie kolumny.Sebastian Sala, Nagrobek Piotra Opalińskiego, 1641–1642, kościół Bernardynów, Sieraków
Źródło: Wikimedia Commons, Poznaniak, Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 2.5.
Ilustracja interaktywna przedstawia duży, bogato zdobiony nagrobek znajdujący się w kościele. Nagrobek składa się z dwóch poziomów. W głównej, górnej części znajdują się trzy męskie postacie. Jedna z nich, ubrana w zbroję, leży na prawym boku, podpierając głowę na ręce. Po obu jej stronach przyklękają dwaj mężczyźni, także w zbrojach. W skrajnych częściach nagrobka, na tym samym poziomie, znajdują się postacie siedzących kobiet. Dolna część nagrobka przedstawia wnętrze sali, a po lewej i prawej stronie widać klęczące postacie. Tu również na skrajnych końcach znajdują się siedzące postacie kobiet. Górna część nagrobka zawiera herb rodowy zmarłego. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Nagrobek Wawrzyńca Spytka Jordana jest monumentalny, dwukondygnacyjny, bogato zdobiony. Wykonany został z wapienia., 2. Centralną część pomnika wypełniają postacie trzech mężczyzn. Leżący pośrodku w stroju rycerskim śpiący to Wawrzyniec Spytek Jordan. Dwaj mężczyźni po jego obu stronach - to dziadek i ojciec zmarłego. Obaj zostali ujęci w pozach półsiedzących, zamyśleni (gest podparcia głowy dłonią; gładzenie brody). Wyglądają na spokojnych, co może sugerować spoczynek w domu Pana. Obaj również zostali przedstawieni w zbrojach rycerskich, co może odnosić do historii rodu, ale też takich cech jak męstwo, honor, odwaga., 3. Temida, grecka bogini sprawiedliwości. Postać ta ma zapewne przywodzić na myśl sprawiedliwość śmierci, a po niej Sądu Ostatecznego., 4. Na cokole znajdują się naprzemiennie płaskorzeźby trupich czaszek z piszczelami i głowy puttów. Kieruje to uwagę odbiorców w stronę miłości i śmierci, życia ziemskiego i wiecznego, popularnych barokowych antynomii., 5. Kartusz szczytowy jest kartuszem herbowym. Cały szczyt jest ozdobiony motywami zwierzęcymi i roślinnymi., 6. Nagrobek zdobią trzy łacińskie inskrypcje.
Ilustracja interaktywna przedstawia duży, bogato zdobiony nagrobek znajdujący się w kościele. Nagrobek składa się z dwóch poziomów. W głównej, górnej części znajdują się trzy męskie postacie. Jedna z nich, ubrana w zbroję, leży na prawym boku, podpierając głowę na ręce. Po obu jej stronach przyklękają dwaj mężczyźni, także w zbrojach. W skrajnych częściach nagrobka, na tym samym poziomie, znajdują się postacie siedzących kobiet. Dolna część nagrobka przedstawia wnętrze sali, a po lewej i prawej stronie widać klęczące postacie. Tu również na skrajnych końcach znajdują się siedzące postacie kobiet. Górna część nagrobka zawiera herb rodowy zmarłego. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Nagrobek Wawrzyńca Spytka Jordana jest monumentalny, dwukondygnacyjny, bogato zdobiony. Wykonany został z wapienia., 2. Centralną część pomnika wypełniają postacie trzech mężczyzn. Leżący pośrodku w stroju rycerskim śpiący to Wawrzyniec Spytek Jordan. Dwaj mężczyźni po jego obu stronach - to dziadek i ojciec zmarłego. Obaj zostali ujęci w pozach półsiedzących, zamyśleni (gest podparcia głowy dłonią; gładzenie brody). Wyglądają na spokojnych, co może sugerować spoczynek w domu Pana. Obaj również zostali przedstawieni w zbrojach rycerskich, co może odnosić do historii rodu, ale też takich cech jak męstwo, honor, odwaga., 3. Temida, grecka bogini sprawiedliwości. Postać ta ma zapewne przywodzić na myśl sprawiedliwość śmierci, a po niej Sądu Ostatecznego., 4. Na cokole znajdują się naprzemiennie płaskorzeźby trupich czaszek z piszczelami i głowy puttów. Kieruje to uwagę odbiorców w stronę miłości i śmierci, życia ziemskiego i wiecznego, popularnych barokowych antynomii., 5. Kartusz szczytowy jest kartuszem herbowym. Cały szczyt jest ozdobiony motywami zwierzęcymi i roślinnymi., 6. Nagrobek zdobią trzy łacińskie inskrypcje.Santi Gucci, Nagrobek Wawrzyńca Spytka Jordana, 1603 rok, kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej i św. Małgorzaty w Krakowie
Źródło: Wikimedia Commons, Zygmunt Put Zetpe0202, licencja: CC BY-SA 4.0.
Polecenie 2
Wymień dwa elementy sztuki funeralnej, które należą do sfery sacrum i dwa, które zaliczysz do sfery profanum.
Słownik
profanum
(łac.) – sfera rzeczy świeckich
putto
(wł. putto – chłopczyk) – naga, pulchna postać chłopczyka, występująca jako motyw dekoracyjny w malarstwie i rzeźbie
sacrum
(łac.) – sfera rzeczy świętych