Ilustracja interaktywna przedstawia piaszczysty brzeg morza, a na nim usypany kopiec, w którym znajduje się duży, drewniany krzyż. Z kopca wystają kawałki drewna i łopata. W tle morze i zachmurzone niebo. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Sztuka i religia „W religijnych symbolach kondensuje się panteistyczna i melancholijna koncepcja przyrody”. Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 612. „W roku 1797 (…) ukazała się w Niemczech nieduża książeczka pod tytułem Serdecznie wyznania miłującego sztukę zakonnika. Napisana przez młodego poetę i krytyka Heinricha Wackenrodera. Było to chyba najdobitniejsze sformułowanie idei romantyzmu w dziedzinie sztuk plastycznych. (…) Estetyka Wackenrodera przeciwstawiała się materialistycznym i racjonalistycznym ideom oświecenia, przeciwstawiała się regułom, przypisywanym twórczości artystycznej przez przedstawicieli klasycyzmu: sztuka była dla Wackenrodera tą dziedziną twórczości, która jest najbliższa przeżyciom religijnym; pojmował ją jako boskie objawienie, jako działanie wymagające duchowej czystości, prostoty ducha i głębokiego, modlitewnego skupienia”. Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 608.

Ilustracja interaktywna przedstawia pejzaż. Na pierwszym planie znajduje się rzeka i prowadzący przez nią wysoki, murowany most. Na lewym brzegu rzeki pasie się stado jeleni. Na prawym brzegu rzeki znajduje się duży zamek z kilkoma wieżami. Jest otoczony wysokim murem. Na zachmurzonym niebie znajduje się księżyc w pełni. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Ucieczka do przeszłości „Zgodnie z tradycją preromantycznego sentymentalizmu Jana Jakuba Rousseau, romantycy uważali formy życia społecznego za złe, zniechęceni okrucieństwami i antyreligijną postawą rewolucji francuskiej do jej ideałów, odwracali się od współczesnej rzeczywistości i szukali pociechy w obrazowaniu dawnych czasów, »pierwotnej prostoty, naiwności i moralnej doskonałości«. W tym względzie postawa romantyków była bliska postawie neoklasycystów. Tyle, że ich wzory czerpane były nie tylko z przeszłości antycznej, choć romantyzm nigdy o niej nie zapomniał, ale także z dziejów średniowiecznych. Ucieczka od przykrej rzeczywistości odbywała się także w wymiarach przestrzeni, nie tylko czasu. To, co odległe, egzotyczne zyskiwało żywe barwy ideału: »dobry dzikus«, malowniczość wschodu, barwność świata arabskiego i urok tureckich łaźni stanowią motywy poezji i sztuki romantyzmu na równi z przywoływaniem obrazów pierwotnej lub rycerskiej przeszłości”. Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 608.

Ilustracja interaktywna przedstawia eleganckiego mężczyznę w garniturze stojącego tyłem do widza. Wspiera się on na lasce. Spogląda w dal na morze mgły, która opada nad górskimi szczytami. Jego włosy są potargane przez wiatr. Mgła i chmury do złudzenia przypominają morze i fale. Przestrzeń zdaje się być nieskończona. W oddali znajdują się masywy górskie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Melancholia i mgła „Religijnie nastawieni artyści w rozległości niemieckich równin, w potędze alpejskich skał, w nieskończonych przestrzeniach morza i majestacie lasów odczuwali boską obecność. Ich panteistycznie zabarwiona estetyka łączyła się z romantycznym poczuciem melancholii. Friedrich kochał zmierzch i blask księżyca, noc i mgłę, jesień i zimę. W obrazach jego nie ma akcji. Ludzie, jeśli są przedstawieni, są obserwatorami natury, stanowią jakby element pośredniczący pomiędzy widzem a przyrodą”. Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 611.

Ilustracja interaktywna przedstawia stojącą w oknie kobietę. Jest ona odwrócona tyłem do widza i ukazana z wnętrza pokoju. Kobieta ubrana jest w długą suknię sięgającą do jej stóp. Wygląda przez otwarte okno. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Otwarte okno „Motyw otwartego okna, tak popularny w malarstwie pierwszej połowy XIX wieku, jest takim nowym symbolem wprowadzonym przez romantyzm: oznacza granicę dwóch koncepcji życia i świata. Łączy i dzieli zarazem. Tęsknota pociąga wzrok i uczucie w ów wielki świat, pełen grozy, niepokoju i tajemnic, ale potrzeba bezpieczeństwa i ciepła zatrzymuje człowieka w chroniącym go pokoju, pozostawiając mu jednak poczucie słabości i zawodu. Otwarte okno było więc łącznikiem i granicą zarazem, pomiędzy obszarami mieszczańsko-intymnego i heroicznego romantyzmu”. Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 615.

Ilustracja interaktywna przedstawia wzburzone morze, na którym unosi się niewielka, drewniana tratwa z jednym, niewielkim żaglem. Na tratwie znajduje się grupa mężczyzn. Niektórzy z nich leżą, inni siedzą. Kilku mężczyzn leży obnażonych i martwych. Kilku mężczyzn stoi i wymachuje fragmentami podartych ubrań. Na horyzoncie, w oddali znajduje się okręt, który płynie w stronę rozbitków. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Na granicy życia i śmierci „Jego sztuka, w przeciwieństwie do historycznych, patetycznych i fantastycznych zainteresowań Niemców i Anglików, czerpała materiał – podobnie jak sztuka Goyi – z życia, wynikała z obserwacji i przeżyć. Gericault pracował w napięciu, z fanatycznym entuzjazmem. (…) Gericault studiował człowieka w życiu i w śmierci, w świadomości i szaleństwie: malował studia zabitych i nienormalnych. Wspaniałe obrazy przedstawiające niesamowite oblicza wariatów pokazują, jak romantyczne zainteresowanie brzydotą i tym, co niezwykłe, przybierało u Gericaulta formy sztuki opisowo-badawczej”. Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 618.

Ilustracja interaktywna przedstawia wzburzone morze, na którym unosi się niewielka łódź żaglowa. Jest mocno przechylona na prawą burtę. Na łodzi znajdują się ludzie. W oddali, na horyzoncie znajdują się sylwetki dwóch trójmasztowych żaglowców. Na niebie znajdują się ciemne, kłębiaste chmury, które wskazują na burzę. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Moc żywiołów „Świat Friedricha jest statyczny, melancholijny i pełen kontemplacji, natura Turnera jest zawsze w ruchu, są to żywioły potężne, rozpętane i groźne. Treścią pejzażów Turnera są patetyczne wydarzenia walki człowieka z naturą, efektowne zjawiska atmosferyczne, gra świateł, deszczu i mgieł […] Świat natury zawiera w sobie wieczność, opartą na powracającym rytmie procesów życia. Natura była więc symbolem trwania, któremu przeciwstawiany był los człowieka, przebiegający w określonym czasie, skazany na kres, śmiertelny, ale za to niepowtarzalny, jednorazowy, indywidualny. […] Turner szukał więc inspiracji w tych aspektach rzeczywistości, które odpowiadały jego romantycznemu poczuciu wielkości: tragedia pożaru, zwycięstwo człowieka nad przestrzenią, patos doniosłych wydarzeń dziejowych”. Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 616.

Ilustracja interaktywna przedstawia grupę ludzi, mieszkańców wyspy, znajdujących się na piaszczystej plaży. Po prawej stronie turecki kawalerzysta w turbanie na głowie, jadący na koniu ciągnie za sobą nagą Greczynkę. W jego pobliżu leży półnaga, martwa kobieta, a na jej brzuchu małe dziecko, które na próżno próbuje przylgnąć do piersi zamordowanej matki. Obok znajduje się starsza, siedząca kobieta patrząca przed siebie. Jest też półleżący, niemal nagi mężczyzna, z ciała którego sączy się krew. Za jego plecami siedzi młoda kobieta z pochyloną głową. Po lewej stronie przy drugim tureckim żołnierzu znajduje się kobieta z dziećmi. W tle zgromadzonej grupy znajdują się budynki mieszkalne położone w dolinie. Za nimi mętne wody Morza Egejskiego. Nad ciemną powierzchnią morza unosi się jasny pas nieba. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. W imię wolności „Czymże bowiem była Rzeź na Chios? Stanowiąc ilustrację dramatycznego epizodu walki greckiej ludności tej wyspy z tureckim najeźdźcą, obraz ten była zarazem swoistą metaforą. Jego programem były idee wolności i przemocy. Egzotyzm, fantazja, barwność, typowe dla późnego romantyzmu, połączyły się tu z równie typową dla tego kierunku ideologią wolnościową. […] Wyobraźnia, inspiracja, egzotyzm – to program Delacroix. […] Delacroix potrzebował dramatu, bohaterstwa, silnych namiętności, literackiego efektu. Czytał Dantego, Tassa, Szekspira i Goethego i ten świat literackiej inwencji, tak mało dotąd wyzyskany przez malarstwo, stał się jego światem”. Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 619.

Ilustracja interaktywna przedstawia ciemnowłosą kobietę z haremu leżącą na pościeli w szerokim, ozdobnym łożu z ciemnoniebieską kotarą. Kobieta leży na lewym boku, zakładając jedną nogę na drugą, i odwrócona jest tyłem do widza. Spokojną twarz zwraca się w kierunku widza. Kobieta jest naga, posiada jedynie ozdobne nakrycie głowy i bransolety na prawej ręce. W tej samej ręce trzyma opuszczony w dół wachlarz z pawich piór przysłaniający nieco uda. Ciało kobiety nie jest proporcjonalne. Ma zbyt długi tułów i nadmiernie wykrzywiony w prawą stronę kręgosłup. Jej lewe ramię, na którym się wspiera, jest krótsze od prawego. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Romantyczny klasyk „W dialogu Ingres-Delacroix zawierają się zasadnicze linie rozwoju sztuki francuskiej pierwszej połowy XIX wieku. Ingres, uczeń Davida, reprezentował po części francuski odpowiednik wczesnego romantyzmu niemieckiego. Dążył do malarstwa rzeźbiarskiego i zarazem linearnego. Dynamice późnego romantyzmu, reprezentowanego przez Delacroix, przeciwstawiał spokój i bezruch, obserwacji natury i wierności wobec niej – stylizację, ornamentalno-dekoracyjne przedstawianie form i przedmiotów; w przeciwieństwie do Delacroix, Ingres operował rysunkiem, zresztą doskonałym, wrażliwym i klasycznie poprawnym. W tematach Ingres bynajmniej nie trzymał się jedynie antyku – podejmował też motyw z Dantego i Tassa, z upodobaniem malował nagie ciała odalisek i kobiet w łaźni tureckiej, manifestując późnoromantyczny sensualizm i zainteresowanie egzotyką”. Źródło: J. Białostocki, Sztuka cenniejsza niż złoto, Warszawa 2004, s. 620.