Galeria zdjęć interaktywnych
Zastanów się i wyjaśnij, jak wyobrażasz sobie życie w średniowiecznym klasztorze.
Krótko opisz wpływ uniwersalizmu na codzienne życie ludzi w średniowieczu (np. mnichów, studentów).
Zapoznaj się z fragmentem Kroniki polskiej Galla Anonima. Wyjaśnij, w jaki sposób autor charakteryzuje Bolesława jako władcę Polski.
Kronika polskaOn to bowiem Selencję, Pomorze i Prusy do tego stopnia albo starł, gdy się przy pogaństwie upierały, albo też, nawrócone, umocnił w wierze, iż wiele tam kościołów i biskupów ustanowił za zgodą papieża, a raczej papież[ustanowił je] za jego pośrednictwem. On to również, gdy przybył doń św. Wojciech, doznawszy wielu krzywd w długiej wędrówce, a [poprzednio] od własnego buntowniczego ludu czeskiego - przyjął go z wielkim uszanowaniem i wiernie wypełniał jego pouczenia i zarządzenia. Święty zaś męczennik płonąc ogniem miłości i pragnieniem głoszenia wiary, skoro spostrzegł, że już nieco rozkrzewiła się w Polsce wiara i wzrósł Kościół święty, bez trwogi udał się do Prus i tam męczeństwem dopełnił swego zawodu. Później zaś ciało jego Bolesław wykupił na wagę złota od owych Prusów i umieścił [je] z należytą czcią w siedzibie metropolitalnej w Gnieźnie. Również i to uważamy za godne przekazania pamięci, że za jego czasów cesarz Otto Rudy przybył do [grobu] św. Wojciecha dla modlitwy i pojednania, a zarazem w celu poznania sławnego Bolesława, jak o tym można dokładniej wyczytać w księdze o męczeństwie [tego] świętego. Bolesław przyjął go tak zaszczytnie i okazale, jak wypadło przyjąć króla, cesarza rzymskiego i dostojnego gościa. Albowiem na przybycie cesarza przygotował przedziwne [wprost] cuda; najpierw hufce przeróżne rycerstwa, następnie dostojników rozstawił, jak chóry, na obszernej równinie, a poszczególne, z osobna stojące hufce wyróżniała odmienna barwa strojów. A nie była to [tania] pstrokacizna byle jakich ozdób, lecz najkosztowniejsze rzeczy, jakie można znaleźć gdziekolwiek na świecie. Bo za czasów Bolesława każdy rycerz i każda niewiasta dworska zamiast sukien lnianych lub wełnianych używali płaszczy z kosztownych tkanin, a skór, nawet bardzo cennych, choćby były nowe, nie noszono na jego dworze bez [podszycia] kosztowną tkaniną i bez złotych frędzli. Złoto bowiem za jego czasów było tak pospolite u wszystkich jak [dziś] srebro, srebro zaś było tanie jak słoma. Zważywszy jego chwałę, potęgę i bogactwo, cesarz rzymski zawołał w podziwie: „Na koronę mego cesarstwa! to, co widzę, większe jest, niż wieść głosiła!” I za radą swych magnatów dodał wobec wszystkich: „Nie godzi się takiego i tak wielkiego męża, jakby jednego spośród dostojników, księciem nazywać lub hrabią, lecz [wypada] chlubnie wynieść go na tron królewski i uwieńczyć koroną”. A zdjąwszy z głowy swej diadem cesarski, włożył go na głowę Bolesława na [zadatek] przymierza i przyjaźni, i za chorągiew tryumfalną dał mu w darze gwóźdź z krzyża Pańskiego wraz z włócznią św. Maurycego, w zamian za co Bolesław ofiarował mu ramię św. Wojciecha. I tak wielką owego dnia złączyli się miłością, że cesarz mianował go bratem i współpracownikiem cesarstwa i nazwał go przyjacielem i sprzymierzeńcem narodu rzymskiego. Ponadto zaś przekazał na rzecz jego oraz jego następców wszelką władzę, jaka w zakresie [udzielania] godności kościelnych przysługiwała cesarstwu w królestwie polskim, czy też w innych podbitych już przez niego krajach barbarzyńców, oraz w tych, które podbije [w przyszłości]. Postanowienia tego układu zatwierdził [następnie] papież Sylwester przywilejem św. Rzymskiego Kościoła.
Źródło: Anonim tzw. Gall, Kronika polska, oprac. Marian Plezia, tłum. Roman Grodecki, Wrocław 1996.
Zapoznaj się z tekstem Anny Wojciechowskiej. Wypełnij tabelę, wpisując przyczyny popularności języka łacińskiego w średniowieczu oraz przyczyny popularności języka angielskiego w dzisiejszym świecie.
Łacina w kulturze polskiego średniowieczaKultura piśmienna powoli zaszczepiała się na nowym, słowiańskim gruncie. Młodzi chrześcijanie – poprzez inskrypcje na monetach, kamieniach granicznych, tablicach umieszczanych w kościołach – stopniowo oswajali się z łaciną. Wraz z przyjęciem chrztu do Polski zaczęły trafiać przepięknie zdobione i oprawione księgi liturgiczne i modlitewniki. Powstają zaczątki bibliotek oraz skryptoriów, gdzie kopiuje się księgi. Pierwsze małe biblioteki zakładane są na książęcym dworze oraz przy katedrach w Gnieźnie, Poznaniu, Wrocławiu i Krakowie. Już w 1110 r. w zbiorach biblioteki katedralnej na Wawelu znajdowały się księgi autorów starożytnych: historyka Salustiusza, komediopisarza Terencjusza, satyryka Persjusza, poetów Owidiusza i Stacjusza. Na Zachodzie nasiliło się wtedy zainteresowanie starożytnymi rzymskimi pisarzami; podobnie działo się w Polsce. Łacina była w średniowieczu językiem kościoła oraz lingua franca – uniwersalnym językiem świata dyplomacji; jej znajomość była wtedy równie niezbędna, jak dzisiaj biegłość w języku angielskim. Na dworze pierwszych Piastów przebywali obcy duchowni biegle władający łaciną w mowie i piśmie. Mieszko I korzystał z ich pośrednictwa podczas publicznych audiencji i politycznych negocjacji. Żaden z dokumentów tworzonych przez kancelarię książęcą nie mógł powstać bez pomocy specjalistów w zakresie dyktowania i redagowania tekstów. Co zaś do upubliczniania aktów prawnych, to, póki grupa osób piśmiennych była mała, ciągle robiono to w formie ustnej. Z biegiem czasu ta sytuacja ulegała korzystnej zmianie, co znaczyło, że grupa osób czytających po łacinie była coraz liczniejsza.
Źródło: Anna Wojciechowska, Łacina w kulturze polskiego średniowiecza, dostępny w internecie: https://www.wilanow-palac.pl/lacina_w_kulturze_polskiego_sredniowiecza.html.