Na podstawie galerii obrazów oraz towarzyszących im informacji przygotuj zestawienie symboli i atrybutów maryjnych występujących w prezentowanych dziełach sztuki.
Na podstawie opisów galerii obrazów oraz towarzyszących im informacji przygotuj zestawienie symboli i atrybutów maryjnych występujących w prezentowanych dziełach sztuki.
Rzewnrw3fsqY7
(Uzupełnij).
1
R3iQlsKl3qcTO
Obraz przedstawia Jezusa i Maryję, którzy unoszą się nad ziemią. Obydwoje mają złote aureole. Maryja ma długie, rude włosy i ciemnoniebieską suknię. Ma złożone ręce do modlitwy. Stojący obok Jezus ma długie włosy, rzadką brodę i ubrany jest w ciemnoniebieski strój z czerwoną peleryną. Trzyma kij z proporcem w prawej ręce, a lewą wskazuje ziemię. Na ziemi znajduje się grób ze zdjętą pokrywą. Po bokach klęczą modlące się postaci w długich szatach, które mają aureole wokół głów i patrzą w górę. Część trzyma otwarte książki. W tle są zielone wzniesienia i miasto z wieżą. Wokół Jezusa i Maryja na dekoracyjnym, złotym tle znajdują się anioły w długich, białych i złotych szatach. Kilka aniołów trzyma wstęgi z napisami. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Assumpta (Assunta). Nazwa wizerunku pochodzi z języka włoskiego i oznacza dosłownie ‘Wniebowzięta’ (od łac. assuptio– wniebowzięcie). Jest to przedstawienie Matki Bożej wśród gwiazd, z księżycem pod stopami, w otoczeniu chórów anielskich. Temat zaczerpnięty został ze Złotej Legendy Jakuba de Voragine, który opierał się na przekazach apokryficznych dotyczących odejścia Maryi (tzw. Transitus Mariae) niewłączonych do ksiąg kanonicznych Biblii. Wzięcie do nieba Najświętszej Marii Panny z ciałem i duszą stanowi dogmat wiary Kościoła rzymskokatolickiego od 1950 roku.
Obraz przedstawia Jezusa i Maryję, którzy unoszą się nad ziemią. Obydwoje mają złote aureole. Maryja ma długie, rude włosy i ciemnoniebieską suknię. Ma złożone ręce do modlitwy. Stojący obok Jezus ma długie włosy, rzadką brodę i ubrany jest w ciemnoniebieski strój z czerwoną peleryną. Trzyma kij z proporcem w prawej ręce, a lewą wskazuje ziemię. Na ziemi znajduje się grób ze zdjętą pokrywą. Po bokach klęczą modlące się postaci w długich szatach, które mają aureole wokół głów i patrzą w górę. Część trzyma otwarte książki. W tle są zielone wzniesienia i miasto z wieżą. Wokół Jezusa i Maryja na dekoracyjnym, złotym tle znajdują się anioły w długich, białych i złotych szatach. Kilka aniołów trzyma wstęgi z napisami. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Assumpta (Assunta). Nazwa wizerunku pochodzi z języka włoskiego i oznacza dosłownie ‘Wniebowzięta’ (od łac. assuptio– wniebowzięcie). Jest to przedstawienie Matki Bożej wśród gwiazd, z księżycem pod stopami, w otoczeniu chórów anielskich. Temat zaczerpnięty został ze Złotej Legendy Jakuba de Voragine, który opierał się na przekazach apokryficznych dotyczących odejścia Maryi (tzw. Transitus Mariae) niewłączonych do ksiąg kanonicznych Biblii. Wzięcie do nieba Najświętszej Marii Panny z ciałem i duszą stanowi dogmat wiary Kościoła rzymskokatolickiego od 1950 roku.
Jan Wielki, Wniebowzięcie z Warty, ok. 1480
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Rf1ZCRS3VTd4L
Ilustracja przedstawia Maryję, która trzyma na rękach małego Jezusa. Kobieta oraz dziecko mają ciemny kolor skóry. Kobieta ma podłużną twarz, ubrana jest w ciemnofioletową szatę, która okrywa również jej głowę. Jezus ubrany jest w złotą szatę, ma krótkie włosy. Wokół głów postaci są niewyraźne aureole. Tło jest jasne, poplamione. W lewym i prawym rogu znajdują się wizerunki aniołów. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Hodegetria. Matka Boża jako duchowa przewodniczka wskazująca drogę do zbawienia (z gr. odigitria – ta, która prowadzi). Reprezentacyjny frontalny wizerunek Madonny przedstawionej w półpostaci lub siedzącej na tronie, wskazującej prawą dłonią na Dzieciątko Jezus siedzące na jej lewej ręce i błogosławiące światu. Obie postacie nie są do siebie zwrócone i nie nawiązują emocjonalnego kontaktu. Obraz jest majestatyczny, a oblicze małego-dorosłego Chrystusa odznacza się dostojeństwem i powagą Pantokratora – władcy i sędziego wszechświata.
Ilustracja przedstawia Maryję, która trzyma na rękach małego Jezusa. Kobieta oraz dziecko mają ciemny kolor skóry. Kobieta ma podłużną twarz, ubrana jest w ciemnofioletową szatę, która okrywa również jej głowę. Jezus ubrany jest w złotą szatę, ma krótkie włosy. Wokół głów postaci są niewyraźne aureole. Tło jest jasne, poplamione. W lewym i prawym rogu znajdują się wizerunki aniołów. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Hodegetria. Matka Boża jako duchowa przewodniczka wskazująca drogę do zbawienia (z gr. odigitria – ta, która prowadzi). Reprezentacyjny frontalny wizerunek Madonny przedstawionej w półpostaci lub siedzącej na tronie, wskazującej prawą dłonią na Dzieciątko Jezus siedzące na jej lewej ręce i błogosławiące światu. Obie postacie nie są do siebie zwrócone i nie nawiązują emocjonalnego kontaktu. Obraz jest majestatyczny, a oblicze małego-dorosłego Chrystusa odznacza się dostojeństwem i powagą Pantokratora – władcy i sędziego wszechświata.
Dionisius, Hodegetria Smoleńska, 1482
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RjJ5qKtbayLqb
Obraz przedstawia stojącą na chmurze Maryję. Jest to młoda kobieta w białej sukni okrytej błękitnym materiałem. Kobieta ma jasną cerę, owalną twarz, rumiane policzki oraz długie, brązowe włosy. Ma złączone ręce do modlitwy, patrzy w górę. Przy chmurze, na której stoi, znajdują się nagie aniołki. Trzymają kwiaty. Wokół na obrazie są chmury. Na górze wyłaniają się z nich główki aniołków. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Immaculata. To ikonograficzny typ wizerunku przedstawiający niepokalanie poczętą Maryję. Jest ona ukazana jako młoda dziewica bez dzieciątka, w koronie z gwiazd, na tle rozświetlonego nieba, stojąca na półksiężycu i depcząca węża. Niepokalane Poczęcie to dogmat rzymskokatolicki głoszący, że Maryja została poczęta bez zmazy grzechu pierworodnego. Jest skutkiem powszechnej akceptacji jej świętości, zwłaszcza po uroczystym ogłoszeniu Maryi Matką Bożą na Soborze Efeskim w 431 roku. Wizerunek Immaculaty utożsamia się niekiedy z obrazem Niewiasty obleczonej w słońce z Apokalipsy św. Jana Apostoła (Ap 12,1).
Obraz przedstawia stojącą na chmurze Maryję. Jest to młoda kobieta w białej sukni okrytej błękitnym materiałem. Kobieta ma jasną cerę, owalną twarz, rumiane policzki oraz długie, brązowe włosy. Ma złączone ręce do modlitwy, patrzy w górę. Przy chmurze, na której stoi, znajdują się nagie aniołki. Trzymają kwiaty. Wokół na obrazie są chmury. Na górze wyłaniają się z nich główki aniołków. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Immaculata. To ikonograficzny typ wizerunku przedstawiający niepokalanie poczętą Maryję. Jest ona ukazana jako młoda dziewica bez dzieciątka, w koronie z gwiazd, na tle rozświetlonego nieba, stojąca na półksiężycu i depcząca węża. Niepokalane Poczęcie to dogmat rzymskokatolicki głoszący, że Maryja została poczęta bez zmazy grzechu pierworodnego. Jest skutkiem powszechnej akceptacji jej świętości, zwłaszcza po uroczystym ogłoszeniu Maryi Matką Bożą na Soborze Efeskim w 431 roku. Wizerunek Immaculaty utożsamia się niekiedy z obrazem Niewiasty obleczonej w słońce z Apokalipsy św. Jana Apostoła (Ap 12,1).
Obraz przedstawia Maryję siedzącą na tronie, która trzyma małego Jezusa. Kobieta ma podłużną twarz i ciemnoniebieską szatę, która okrywa także jej głowę. Jezus to dziecko z krótkimi włosami i jasnoróżową szatą. Wokół głów mają aureole. Po lewej i prawej stronie obrazu znajdują się rzędy postaci kobiet i mężczyzn. Część klęczy, a część stoi. Wszyscy mają aureole wokół głów oraz długie szaty, które w większości są żółte lub czerwone. Na górze obrazu po bokach znajdują się wizerunki dziesięciu mężczyzn owiniętych szatami z aureolami. Każdy trzyma księgę lub zwój. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Maestà. Typowe dla sztuki średniowiecznej, zwłaszcza włoskiej dwunastego i trzynastego wieku, reprezentacyjne przedstawienie tronującej Madonny w otoczeniu aniołów, proroków i świętych. Nazwa wizerunku pochodzi z języka włoskiego i oznacza ‘Majestat’. Matka Boża odziana jest w bogate szaty (białą lub czerwoną sukni i zawsze błękitny płaszcz) oraz ukazana jako pełna dostojeństwa i powagi królowa nieba i świata.
Obraz przedstawia Maryję siedzącą na tronie, która trzyma małego Jezusa. Kobieta ma podłużną twarz i ciemnoniebieską szatę, która okrywa także jej głowę. Jezus to dziecko z krótkimi włosami i jasnoróżową szatą. Wokół głów mają aureole. Po lewej i prawej stronie obrazu znajdują się rzędy postaci kobiet i mężczyzn. Część klęczy, a część stoi. Wszyscy mają aureole wokół głów oraz długie szaty, które w większości są żółte lub czerwone. Na górze obrazu po bokach znajdują się wizerunki dziesięciu mężczyzn owiniętych szatami z aureolami. Każdy trzyma księgę lub zwój. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Maestà. Typowe dla sztuki średniowiecznej, zwłaszcza włoskiej dwunastego i trzynastego wieku, reprezentacyjne przedstawienie tronującej Madonny w otoczeniu aniołów, proroków i świętych. Nazwa wizerunku pochodzi z języka włoskiego i oznacza ‘Majestat’. Matka Boża odziana jest w bogate szaty (białą lub czerwoną sukni i zawsze błękitny płaszcz) oraz ukazana jako pełna dostojeństwa i powagi królowa nieba i świata.
Duccio di Buoninsegna, Maestà, 1308–1311
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
R1D3AeuKNbQLa
Obraz przedstawia kobietę ze złączonymi do modlitwy rękami. Ma ciemnoniebieską suknię oraz zakrytą głowę materiałem o tym samym kolorze z białą stroną wewnętrzną. Spod materiału wystają jej falujące, brązowe włosy. Kobieta płacze, na jej policzkach są łzy. Tło obrazu jest złote. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Matka Boża Bolesna. Inaczej Mater Dolorosa (łac. Matka Boleściwa) lub Stabat Mater Dolorosa (łac. Stała Matka Bolejąca; pełna bólu i cierpienia). Motyw literacki w tekstach średniowiecznych (np. Lamencie świętokrzyskim), jedna z sekwencji (pieśni) wykonywanych w czasie wielkiego postu, temat w sztuce i tytuł nadany Matce Bożej podkreślający jej udział w odkupieniu ludzkości. Wizerunek cierpiącej, często płaczącej pod krzyżem Maryi, niekiedy przebitej siedmioma mieczami na znak 7 boleści: proroctwa Symeona, ucieczki do Egiptu, zgubienia Jezusa, spotkania na Drodze Krzyżowej, ukrzyżowania i śmierci Jezusa, zdjęcia z krzyża i złożenia do grobu.
Obraz przedstawia kobietę ze złączonymi do modlitwy rękami. Ma ciemnoniebieską suknię oraz zakrytą głowę materiałem o tym samym kolorze z białą stroną wewnętrzną. Spod materiału wystają jej falujące, brązowe włosy. Kobieta płacze, na jej policzkach są łzy. Tło obrazu jest złote. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Matka Boża Bolesna. Inaczej Mater Dolorosa (łac. Matka Boleściwa) lub Stabat Mater Dolorosa (łac. Stała Matka Bolejąca; pełna bólu i cierpienia). Motyw literacki w tekstach średniowiecznych (np. Lamencie świętokrzyskim), jedna z sekwencji (pieśni) wykonywanych w czasie wielkiego postu, temat w sztuce i tytuł nadany Matce Bożej podkreślający jej udział w odkupieniu ludzkości. Wizerunek cierpiącej, często płaczącej pod krzyżem Maryi, niekiedy przebitej siedmioma mieczami na znak 7 boleści: proroctwa Symeona, ucieczki do Egiptu, zgubienia Jezusa, spotkania na Drodze Krzyżowej, ukrzyżowania i śmierci Jezusa, zdjęcia z krzyża i złożenia do grobu.
Aelbrecht Bouts, Mater Dolorosa, ok. 1490
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RNIDz0bxxbNMo
Obraz przedstawia wysoką, marmurową salę z kolumnami i zaokrąglonym sklepieniem. Na środku Sali stoi grupa postaci. W centralnej części jest to Maryja z małym Jezusem. Kobieta ma złożone ręce do modlitwy, siedzi na tronie, patrzy w dół. Ma ciemnoniebieską suknię ze wzorzystym, czerwono-złotym spodem. Ma upięte włosy z przezroczystą woalką. Jezus to nagie dziecko z zamkniętymi oczami. Wokół szyi ma przewiązany czerwony sznurek. Z tyłu stoją kobiety z jasnymi, upiętymi włosami, długimi sukniami oraz biżuterią na szyi i we włosach. Po lewej stoją trzej mężczyźni w prostych szatach, dwaj są starsi. Szata starszego jest miejscami podarta. Po prawej stronie stoją dwaj mnisi z wygolonymi czubkami głów. Jeden z nich trzyma krzyż i odsłania swoją ranę na brzuchu zza szarego habitu. Obok stoi starzec w zielono-różowej szacie, który trzyma księgę. Na podłodze klęczy mężczyzna w zbroi i z mieczem, ma złożone ręce do modlitwy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Sacra Conversazione. Motyw popularny w sztuce włoskiej od czternastego do szesnastego wieku. Malarskie przedstawienie tronującej lub stojącej Marii z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych. Nazwa wywodzi się z języka włoskiego i łaciny (Santa Conversatio) i oznacza ‘Świętą rozmowę’. Jest to wizerunek reprezentacyjny, kompozycja symetryczna i hierarchiczna, w której Matka Boża zajmuje centralne miejsce.
Obraz przedstawia wysoką, marmurową salę z kolumnami i zaokrąglonym sklepieniem. Na środku Sali stoi grupa postaci. W centralnej części jest to Maryja z małym Jezusem. Kobieta ma złożone ręce do modlitwy, siedzi na tronie, patrzy w dół. Ma ciemnoniebieską suknię ze wzorzystym, czerwono-złotym spodem. Ma upięte włosy z przezroczystą woalką. Jezus to nagie dziecko z zamkniętymi oczami. Wokół szyi ma przewiązany czerwony sznurek. Z tyłu stoją kobiety z jasnymi, upiętymi włosami, długimi sukniami oraz biżuterią na szyi i we włosach. Po lewej stoją trzej mężczyźni w prostych szatach, dwaj są starsi. Szata starszego jest miejscami podarta. Po prawej stronie stoją dwaj mnisi z wygolonymi czubkami głów. Jeden z nich trzyma krzyż i odsłania swoją ranę na brzuchu zza szarego habitu. Obok stoi starzec w zielono-różowej szacie, który trzyma księgę. Na podłodze klęczy mężczyzna w zbroi i z mieczem, ma złożone ręce do modlitwy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Sacra Conversazione. Motyw popularny w sztuce włoskiej od czternastego do szesnastego wieku. Malarskie przedstawienie tronującej lub stojącej Marii z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych. Nazwa wywodzi się z języka włoskiego i łaciny (Santa Conversatio) i oznacza ‘Świętą rozmowę’. Jest to wizerunek reprezentacyjny, kompozycja symetryczna i hierarchiczna, w której Matka Boża zajmuje centralne miejsce.
Piero della Francesca, Madonna z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych, 1472–1474
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RE8hulgxLutaM
Ilustracja składa się sześciu obrazów, które ukazują różne sceny biblijne. Pierwszy obraz w lewym górnym rogu przedstawia dwie klęczące postaci: anioła i kobietę. Anioł pokazuje kobiecie zwój z tekstem. Kobieta ma złożone ręce do modlitwy. Anioł oraz kobieta mają jasnozielone suknie oraz złote aureole wokół głów. Pomiędzy nimi stoi stolik z otwartą książką. Drugi obraz po środku na górze przedstawia królewską parę, która siedzi na wzorzystym siedzisku. Mają korony na głowach. Kobieta ma błękitną suknię, długie włosy i złączone do modlitwy ręce. Mężczyzna ma jasnoczerwoną szatę, uniesioną prawą rękę, w lewej trzyma złote berło. Po bokach stoją kobiety w ciemniejszych sukniach, z tyłu trzy małe postaci trzymają wzorzysty materiał. Trzeci obraz w prawym górnym rogu przedstawia narodziny Jezusa. Dziecko leży w żłobie, stoi nad nim kobieta w zielonej sukni, która ma złożone ręce do modlitwy. Postaci mają wokół głów złote aureole. Z tyłu stoi stajenka, w której są wół i osioł. Na dachu siedzą ptaki. Przy budynku znajduje się starzec z długą, siwą brodą. Czwarty obraz w lewym dolnym rogu przedstawia starca w długiej, złotej szacie, który trzyma dziecko w jasnym stroju z aureolą wokół głowy. Naprzeciwko stoi kobieta w zielonej sukni i białą chustą na głowie, która ma wokół głowy aureolę i wyciągnięte w stronę dziecka ręce. Po bokach stoją jeszcze inne postaci w kolorowych szatach. Piąty obraz na dole przedstawia kobietę w błękitnej sukni, która leży na łożu. Ma zamknięte oczy, długie włosy i złotą aureolę wokół głowy. Prawą ręką sięga po leżącą na stoliku książkę. Wokół łoża stoją i klęczą postaci w kolorowych szatach i z aureolami wokół głów. Część ma złożone ręce do modlitwy, jedna trzyma otwartą książkę przed kobietą. Za łożem stoi mężczyzna w czerwonej szacie i z koroną na głowie, ma uniesioną prawą dłoń, w lewej ręce trzyma dziecko w białej szacie i z koroną na głowie. Tuż obok po prawej stoi starszy mężczyzna w koronie i jasnym stroju z ciemną peleryną, trzyma zamkniętą księgę. Szósty obraz w prawym dolnym rogu przedstawia kobietę w zielono-czerwonej sukni, która trzyma na rękach nagie dziecko. Postaci mają wokół głów złote aureole. Przed nimi stoją trzej królowie z różnymi darami. Jeden z nich pochyla się z otwartą szkatułką. Mają kolorowe, bogato zdobione szaty. W tle stoi stajenka ze zwierzętami. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Zaśnięcie Bogurodzicy. Temat Zaśnięcia Matki Bożej (Zaśnięcia Marii Panny) przeniknął do sztuki z teologii Kościoła prawosławnego, a ikonografia Zaśnięcia Bogurodzicy wykształciła się w sztuce bizantyjskiej. W centrum przedstawienia (zarówno na ikonach, jak i obrazach z kręgu Kościoła rzymskokatolickiego) znajduje się łoże, na którym Maryja „udaje się na spoczynek” w towarzystwie 12 apostołów i Chrystusa odbierającego duszę matki pod postacią dziecka w powijakach.
Ilustracja składa się sześciu obrazów, które ukazują różne sceny biblijne. Pierwszy obraz w lewym górnym rogu przedstawia dwie klęczące postaci: anioła i kobietę. Anioł pokazuje kobiecie zwój z tekstem. Kobieta ma złożone ręce do modlitwy. Anioł oraz kobieta mają jasnozielone suknie oraz złote aureole wokół głów. Pomiędzy nimi stoi stolik z otwartą książką. Drugi obraz po środku na górze przedstawia królewską parę, która siedzi na wzorzystym siedzisku. Mają korony na głowach. Kobieta ma błękitną suknię, długie włosy i złączone do modlitwy ręce. Mężczyzna ma jasnoczerwoną szatę, uniesioną prawą rękę, w lewej trzyma złote berło. Po bokach stoją kobiety w ciemniejszych sukniach, z tyłu trzy małe postaci trzymają wzorzysty materiał. Trzeci obraz w prawym górnym rogu przedstawia narodziny Jezusa. Dziecko leży w żłobie, stoi nad nim kobieta w zielonej sukni, która ma złożone ręce do modlitwy. Postaci mają wokół głów złote aureole. Z tyłu stoi stajenka, w której są wół i osioł. Na dachu siedzą ptaki. Przy budynku znajduje się starzec z długą, siwą brodą. Czwarty obraz w lewym dolnym rogu przedstawia starca w długiej, złotej szacie, który trzyma dziecko w jasnym stroju z aureolą wokół głowy. Naprzeciwko stoi kobieta w zielonej sukni i białą chustą na głowie, która ma wokół głowy aureolę i wyciągnięte w stronę dziecka ręce. Po bokach stoją jeszcze inne postaci w kolorowych szatach. Piąty obraz na dole przedstawia kobietę w błękitnej sukni, która leży na łożu. Ma zamknięte oczy, długie włosy i złotą aureolę wokół głowy. Prawą ręką sięga po leżącą na stoliku książkę. Wokół łoża stoją i klęczą postaci w kolorowych szatach i z aureolami wokół głów. Część ma złożone ręce do modlitwy, jedna trzyma otwartą książkę przed kobietą. Za łożem stoi mężczyzna w czerwonej szacie i z koroną na głowie, ma uniesioną prawą dłoń, w lewej ręce trzyma dziecko w białej szacie i z koroną na głowie. Tuż obok po prawej stoi starszy mężczyzna w koronie i jasnym stroju z ciemną peleryną, trzyma zamkniętą księgę. Szósty obraz w prawym dolnym rogu przedstawia kobietę w zielono-czerwonej sukni, która trzyma na rękach nagie dziecko. Postaci mają wokół głów złote aureole. Przed nimi stoją trzej królowie z różnymi darami. Jeden z nich pochyla się z otwartą szkatułką. Mają kolorowe, bogato zdobione szaty. W tle stoi stajenka ze zwierzętami. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Zaśnięcie Bogurodzicy. Temat Zaśnięcia Matki Bożej (Zaśnięcia Marii Panny) przeniknął do sztuki z teologii Kościoła prawosławnego, a ikonografia Zaśnięcia Bogurodzicy wykształciła się w sztuce bizantyjskiej. W centrum przedstawienia (zarówno na ikonach, jak i obrazach z kręgu Kościoła rzymskokatolickiego) znajduje się łoże, na którym Maryja „udaje się na spoczynek” w towarzystwie 12 apostołów i Chrystusa odbierającego duszę matki pod postacią dziecka w powijakach.
Zaśnięcie Marii (centralny panel Poliptyku Grudziądzkiego), ok. 1390
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
RjQiZ3rLeYbjd
Zdjęcie przedstawia rzeźbę Maryi z małym Jezusem. Kobieta ma długą, ciemnozłotą szatę i złotą koronę na głowie. Dziecko jest nagie, ma krótkie włosy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Piękna Madonna. Typ pełnoplastycznej średniowiecznej rzeźby przedstawiającej stojącą Maryję z Dzieciątkiem na ręku i jabłkiem w dłoni (nawiązującym do rajskiego owocu z drzewa poznania dobra i zła). Madonna ukazana jest jako młoda kobieta o smukłych proporcjach, w kontrapoście, bogato udrapowanych dekoracyjnych szatach i opracowana w tzw. pięknym stylu charakterystycznym dla sztuki gotyckiej ok. 1400 roku w Europie Środkowej. Polega on na delikatnym modelunku, idealizacji, dworskiej pozie i liryzmie postaci. Typowa dla tego ujęcia ikonograficznego jest czuła relacja Matki Bożej z uśmiechniętym Dzieciątkiem.
Zdjęcie przedstawia rzeźbę Maryi z małym Jezusem. Kobieta ma długą, ciemnozłotą szatę i złotą koronę na głowie. Dziecko jest nagie, ma krótkie włosy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Piękna Madonna. Typ pełnoplastycznej średniowiecznej rzeźby przedstawiającej stojącą Maryję z Dzieciątkiem na ręku i jabłkiem w dłoni (nawiązującym do rajskiego owocu z drzewa poznania dobra i zła). Madonna ukazana jest jako młoda kobieta o smukłych proporcjach, w kontrapoście, bogato udrapowanych dekoracyjnych szatach i opracowana w tzw. pięknym stylu charakterystycznym dla sztuki gotyckiej ok. 1400 roku w Europie Środkowej. Polega on na delikatnym modelunku, idealizacji, dworskiej pozie i liryzmie postaci. Typowa dla tego ujęcia ikonograficznego jest czuła relacja Matki Bożej z uśmiechniętym Dzieciątkiem.
Piękna Madonna z Wrocławia, ok. 1390
Źródło: Ludwig Schneider, Wikimedia Commons, licencja: CC BY 3.0.
R1JmzBURyvtNf
Obraz przedstawia Maryję z małym Jezusem. Mają wokół głów złote aureole oraz ciemny kolor skóry. Kobieta ma ciemny strój ze złotymi dekoracjami, który zakrywa jej także głowę. Dziecko ma czerwony strój ze złotymi dekoracjami, ma uniesioną prawą rączkę, w prawej trzyma książkę. Na obrazie w obrębie twarzy kobiety są dwie rysy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Czarna Madonna. Wizerunek rzeźbiarski lub malarski, w którym Madonnę lub Maryję z Dzieciątkiem przedstawiono z ciemnym odcieniem skóry (jednak bez afrykańskich rysów twarzy). Są to zazwyczaj ikony pochodzenia bizantyjskiego lub w stylu bizantyjskim oraz posągi wykonane z drewna. Do najbardziej znanych dzieł tego typu należą częstochowska ikona Matki Bożej w typie hodegetrii, znajdująca się w sanktuarium maryjnym na Jasnej Górze i romańska figura Madonny z Dzieciątkiem z benedyktyńskiego klasztoru w Monserrat w Katalonii.
Obraz przedstawia Maryję z małym Jezusem. Mają wokół głów złote aureole oraz ciemny kolor skóry. Kobieta ma ciemny strój ze złotymi dekoracjami, który zakrywa jej także głowę. Dziecko ma czerwony strój ze złotymi dekoracjami, ma uniesioną prawą rączkę, w prawej trzyma książkę. Na obrazie w obrębie twarzy kobiety są dwie rysy. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Czarna Madonna. Wizerunek rzeźbiarski lub malarski, w którym Madonnę lub Maryję z Dzieciątkiem przedstawiono z ciemnym odcieniem skóry (jednak bez afrykańskich rysów twarzy). Są to zazwyczaj ikony pochodzenia bizantyjskiego lub w stylu bizantyjskim oraz posągi wykonane z drewna. Do najbardziej znanych dzieł tego typu należą częstochowska ikona Matki Bożej w typie hodegetrii, znajdująca się w sanktuarium maryjnym na Jasnej Górze i romańska figura Madonny z Dzieciątkiem z benedyktyńskiego klasztoru w Monserrat w Katalonii.
Ikona Matki Bożej z Jasnej Góry, zwana Czarną Madonną
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
R16Zv4y2yxZiJ
Obraz przedstawia Maryję z małym Jezusem w rękach. Kobieta jest młoda, ma owalną twarz i jasną cerę, siedzi na schodach. Ubrana jest w czerwoną suknię owiniętą błękitnym materiałem. Ma ciemne włosy z jasną chustą. Trzyma i tuli do siebie dziecko. Jest ono nagie, częściowo przepasane białym materiałem. Ma jasne włosy, pulchną twarz i rumiane policzki. Obejmuje kobietę rączkami. Między dzieckiem a kobietą jest różaniec. Tło obrazu jest ciemne. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Madonna Różańcowa. Tytuł Matki Bożej powiązany z jej świętem 7 października ustanowionym na pamiątkę bitwy pod Lepanto w 1571 roku, w której katolickie państwa Ligi Świętej pod egidą papieża – rzekomo dzięki modlitwie różańcowej – pokonały flotę Imperium Osmańskiego. Temat w sztuce szczególnie popularny w okresie kontrreformacji, w kręgu zakonów jezuitów i dominikanów. Zgodnie z legendą Najświętsza Maria Panna miała objawić św. Dominikowi i podarować mu różaniec z intencją rozpowszechnienia tej formy modlitwy wśród wiernych.
Obraz przedstawia Maryję z małym Jezusem w rękach. Kobieta jest młoda, ma owalną twarz i jasną cerę, siedzi na schodach. Ubrana jest w czerwoną suknię owiniętą błękitnym materiałem. Ma ciemne włosy z jasną chustą. Trzyma i tuli do siebie dziecko. Jest ono nagie, częściowo przepasane białym materiałem. Ma jasne włosy, pulchną twarz i rumiane policzki. Obejmuje kobietę rączkami. Między dzieckiem a kobietą jest różaniec. Tło obrazu jest ciemne. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Madonna Różańcowa. Tytuł Matki Bożej powiązany z jej świętem 7 października ustanowionym na pamiątkę bitwy pod Lepanto w 1571 roku, w której katolickie państwa Ligi Świętej pod egidą papieża – rzekomo dzięki modlitwie różańcowej – pokonały flotę Imperium Osmańskiego. Temat w sztuce szczególnie popularny w okresie kontrreformacji, w kręgu zakonów jezuitów i dominikanów. Zgodnie z legendą Najświętsza Maria Panna miała objawić św. Dominikowi i podarować mu różaniec z intencją rozpowszechnienia tej formy modlitwy wśród wiernych.
Bartolomé Esteban Perez Murillo, Najświętsza Maria Panna z Dzieciątkiem i różańcem, 1650–1655
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Polecenie 2
Opierając się na materiałach z całej lekcji wynotuj główne sposoby ujmowania tematyki maryjnej w sztukach plastycznych.
RpjfrLuwiZXGB
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 1
Ikonograficzny typ wizerunku Matki Bożej przedstawiony na obrazie to:
R9P6TP9cO08kC
Madonna z Dzieciątkiem i Świętymi w ogrodzie, ok. 1440/1460
Madonna z Dzieciątkiem i Świętymi w ogrodzie, ok. 1440/1460
Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC 0 1.0.
R1D3IKeVKquxM
Możliwe odpowiedzi: 1. Assunta (Wniebowzięta), 2. Sacra Conversazione (Święta Rozmowa), 3. hortus conclusus (zamknięty ogród), 4. Madonna Różańcowa, 5. Hodegetria, 6. Piękna Madonna
Wyjaśnij, na czym polegał ikonograficzny typ Matki Bożej o nazwie hortus conclusus.
RSBjmaV6rqjKc
(Uzupełnij).
Ćwiczenie 2
Wskaż w sonecie Mikołaja Sępa Szarzyńskiego Do Naświętszej Panny frazy korespondujące charakterem obrazowania z dziełem Petera Paula Rubensa.
Mikołaj Sęp SzarzyńskiSonet III Do Naświętszej Panny
R1Tw9okGkPBwg
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
[1] bezrówny (daw.) – niemający nikogo a. niczego równego sobie; niezrównany [2] wtóry (daw.) – drugi [3] psować – dziś popr.: psuć [4] Szyk przestawny pod wpływem składni łacińskiej: w której nie psowała (nie psuła się) [5] starwszy – dziś popr.: starłszy (starop. forma imiesłowu) [6] smoka okrutnego, Którego jadem świat był wszystek chory – szatana; odnośnie całego obrazu por. Rdz 3, 15. [7] wysokie chóry – chóry anielskie w niebie [8] szczery (daw.) – prawdziwy [9] baczyć (daw.) – widzieć, zauważać [10] W którym wiecznego... – szyk przestawny: w którym widzimy promienie wiecznego miłosierdzia… [11] przywodzić (daw.) – sprowadzać [12] zarzą – zorzą [13] raną – poranną
sęp Źródło: Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet III Do Naświętszej Panny.
R1S6CEtY5m0M4
Peter Paul Rubens, Niepokalane Poczęcie, ok. 1628–1629
Peter Paul Rubens, Niepokalane Poczęcie, ok. 1628–1629
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.
Zapoznaj się z sonetem Mikołaja Sępa Szarzyńskiego Do Naświętszej Panny. Odpowiedz na pytanie: Jaki typ obrazowania Maryi można w nim odnaleźć? Zacytuj odpowiednie fragmenty i uzasadnij swoją odpowiedź.
Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet III, Do Naświętszej Panny
Panno bezrówna [1], stanu człowieczego Wtóra [2] ozdobo, nie psowała [3] w której [4] Pokora serca, ni godność pokory, Przedziwna matko stworzyciela swego! Ty, głowę starwszy [5] smoka okrutnego, Którego jadem świat był wszystek chory [6], Wziętaś jest w niebo nad wysokie chóry [7]; Chwalebna, szczęścia używasz szczerego [8]. Tyś jest dusz naszych jak księżyc prawdziwy, W którym wiecznego baczymy [9] promienie Miłosierdzia [10], gdy na nas grzech straszliwy Przywodzi [11] smutnej nocy ciężkie cienie! Ale [Ty] zarzą [12] już nam nastań raną [13], Pokaż twego słońca światłość żądaną.
[1]bezrówny (daw.) – niemający nikogo a. niczego równego sobie; niezrównany [2]wtóry (daw.) – drugi [3]psowaćy – dziś popr.: psuć [4] Szyk przestawny pod wpływem składni łacińskiej: w której nie psowała (nie psuła się) [5]starwszy – dziś popr.: starłszy (starop. forma imiesłowu) [6]smoka okrutnego, Którego jadem świat był wszystek choryy – szatana; odnośnie całego obrazu por. Rdz 3, 15. [7]wysokie chóry – chóry anielskie w niebie [8]szczery (daw.) – prawdziwy [9]baczyć (daw.) – widzieć, zauważać [10]W którym wiecznego...y – szyk przestawny: w którym widzimy promienie wiecznego miłosierdzia… [11]przywodzić (daw.) – sprowadzać [12]zarzą – zorzą [13]raną – poranną
R114oQnGftuha
(Uzupełnij).
Słownik
kontrapost
kontrapost
(wł. contrapposto – przeciwieństwo, kontrast < łac. contraponere – przeciwstawić, od ponere – ustawić, położyć) – zasada kompozycyjna w plastyce, głównie rzeźbie, polegająca na takim ustawieniu postaci, aby ciężar jej ciała spoczywał na jednej nodze, a esowate wygięcie tułowia i przeciwstawny ruch rąk równoważyły układ całości.
Pantokrator
Pantokrator
(gr. pantokrátor – wszechmocny pan, od kratein – władać) – wyobrażenie Chrystusa jako władcy wszechświata, siedzącego na tronie na potrójnej tęczy z otwartą księgą Pisma Świętego w ręku.