Ilustracja interaktywna przedstawia rzeźbę Matki Boskiej trzymającej na rękach ciało Jezusa Chrystusa. Kobieta siedzi, ma opuszczoną głowę. Ubrana jest w długą suknię, na głowie ma chustę. Ciało Chrystusa zwisa z jej rąk bezwładnie. Jest przepasane jedynie materiałem na biodrach, wychudzone. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Michał Anioł, Pietà watykańska, rzeźba w marmurze, 1489–1500 {audio}W sztukach plastycznych utrwaliły się różne sposoby ukazywania cierpienia Matki Boskiej po śmierci Chrystusa. Jednym z nich jest pieta (wł. pietà – miłosierdzie, litość; z łac. pietas – miłość zgodna z powołaniem), czyli przedstawienie Matki Boskiej trzymającej na kolanach martwego Syna.

Ilustracja interaktywna przedstawia moment pod zdjęciu Jezusa Chrystusa z krzyża. Jego ciało trzyma na kolanach Matka Boska. Modli się, trzymając złożone przy piersiach dłonie. Poza Matką Boską nad ciałem pochylają się jeszcze dwie osoby. Jedna z nich, kobieta płacze, druga osoba - mężczyzna - zdejmuje Jezusowi koronę cierniową z głowy. W lewym rogu obrazu znajduje się klęczący i modlący się mężczyzna. Jest w długiej szacie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Michał Anioł, Pietà watykańska, rzeźba w marmurze, 1489–1500 {audio}Schemat piety zachowano na obrazie Pietà z Awinionu – Matka Boska trzyma na kolanach ciało Chrystusa zdjęte z krzyża. Twarz Maryi jest pełna powagi, skupienia, a jednocześnie cierpienia i matczynej czułości. Maryi towarzyszy św. Jan Ewangelista, jeden z wybranych uczniów Chrystusa, który wraz ze św. Piotrem został wyznaczony do przygotowania Paschy wielkanocnej. Podczas ostatniej wieczerzy spoczywał na piersi Zbawiciela. Na obrazie widać również Marię Magdalenę, czyli Marię z Magdali, która została jedną z najwierniejszych uczennic Jezusa po tym, jak wypędził z niej złe duchy. Uznawano ją na nawróconą grzesznicę. Po zmartwychwstaniu Jezus ukazał się Marii Magdalenie jako jedynej z kobiet. W lewym rogu przedstawiono postać nieznanego fundatora obrazu. Wokół złotego tła uwagę zwraca napis z fragmentem biblijnej Lamentacji Jeremiasza: „Wszyscy, co drogą zdążacie, przyjrzyjcie się i patrzcie, czy jest boleść podobna do mojej”.

Ilustracja interaktywna przedstawia scenę zdjęcia ciała Jezusa Chrystusa z krzyża. Ciało odziane w przepaskę z materiału na biodrach trzyma w rękach dwóch mężczyzn ubranych w starożytne stroje. Zwisa ono bezwładnie. Otaczające krzyż cztery kobiety rozpaczają, modlą się, jedna z nich mdleje. Podtrzymuje ją jedna z kobiet i młody mężczyzna. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Rogier van der Weyden, Zdjęcie z krzyża, ok. 1435 {audio}Na obrazie Rogiera van der Weydena Zdjęcie z krzyża przedstawiono jedną ze scen pasyjnych – zdjęcie Jezusa z krzyża. Martwe ciało Chrystusa podtrzymuje Józef z Arymatei. Maryja pada zemdlona na ziemię; podobna poza, bladość skóry, zamknięte oczy wskazują na podobieństwo cierpienia matki i syna. Po bokach stoją Jan Ewangelista i Maria Magdalena. Jan Ewangelista jako jedyny z uczniów Jezusa wytrwał pod krzyżem. Jemu więc w godzinie śmierci Jezus powierzył pod opieką swoją Matkę, a z Jana Ewangelisty uczynił syna Maryi. Maria Magdalena zaś od czasów swojego nawrócenia przez Jezusa aż po Jego męczeńską śmierć na krzyżu pozostała najwierniejszą uczennicą.

Ilustracja interaktywna przedstawia Jezusa Chrystusa na krzyżu. Jego ciało jest niemal nagie, zasłonięte są fragmentem materiały jedynie biodra. Głowa Chrystusa zwisa bezwładnie. Po prawej stronie krzyża stoi Jan Ewangelista. Jest ubrany w długą, udrapowaną szatę sięgającą ziemi. Wznosi głowę i dłonie w górę. Po lewej stronie krzyża stoi Maryja. Także jest w obszernej szacie i chuście na głowie. Fragmentem sukni przeciera twarz. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Rogier van der Weyden, Chrystus na krzyżu w Maryją i św. Janem Ewangelistą, ok. 1457–1464 {audio}Aby wyeksponować ludzki wymiar cierpienia Maryi, malarze chętnie odwoływali się do motywu Stabat Mater dolorosa (z języka łacińskiego – „Stała Matka bolejąca”, który znany był jako jedna z wielkopostnych sekwencji liturgicznych Kościoła katolickiego. Autorem średniowiecznej sekwencji, na której wzorował się anonimowy autor Lamentu świętokrzyskiego, jest żyjący w XII wieku włoski franciszkanin Jacopone da Todi., 2. Jacopone da Todi
Stabat mater dolorosa {audio}Stoi Matka obolała,
Łzy pod krzyżem przepłakała,
Gdy na krzyżu Syn jej mrze.

Jakże w duszy jest zmartwiona,
Zasmucona, zachmurzona,
Aż ją poprzeszywał miecz.

Jakże smutnej i strapionej
Matce tej Błogosławionej
Jednorodzonego mieć

I nie łamać się ginącej
Tej pobożnej, tej widzącej
Jednorodzonego śmierć.

Co za człowiek, co nie płacze,
Kiedy Matkę tę zobaczy
W udręczeniu – w takim, o

Kto niezdolny współczuć czule
Bólom Matki Syna bóle?
Czy ma takie serce kto?

Widzi Matka: Syn Jej, Jezus
Bicze przyjął i krzyż przeniósł
Za calutki ludzki grzech.

Widzi słodkie swe Rodzone
Tak śmiertelnie opuszczone,
Jak ostatni traci dech.

Matko, źródło ukochania,
Daj mi siłę współczuwania
Tylu bólom, żalom Twym.

Serce sobie upodoba,
U Chrystusa kochać Boga;
Sercu memu spraw to Ty

Matko Święta, niechby ono
Przybijano i dręczono,
Niech zasiłki Twoje ma.

Zrób mnie godnym uproszenia,
Udzielenia, udręczenia
Z Twego Rodzonego ran

Daj pobożnie z Twymi łzami
Mieć Twój ból z Ukrzyżowanym,
Póki tym nie przejmiesz mnie.

Niech pod krzyżem z Tobą stoję,
Niech łzy Twoje będą moje,
Tego twego płaczu chcę

Panno z Panien Najjaśniejsza,
Już mi nie bądź boleśniejsza,
Tylko daj i mnie łzy lać

Niech Chrystusa śmierć przeniosę,
Mękę zniosę do pomocy,
Niech to przejdę jeszcze raz

Zrób mnie zbitym, poranionym,
Uwięzionym, przepojonym
Krzyżem Syna, Syna krwią.

Płomień ognia mnie nie spali:
Najjaśniejsza mnie ocali
Na ten ostateczny Sąd.

Chryste, a gdy i Ty wyjrzysz,
Daj przez Matkę i mnie przybyć
Do zwycięskich Twoich palm.

A gdy ciało będzie zmarłe,
Spraw, niech duszy będą dane
Twoje nieba pełne chwał. Amen.

_{Źródło: Jacopone da Todi, Stabat mater dolorosa, [w:] Zrozumieć średniowiecze: wypisy, konteksty i materiały literackie dla uczniów, studentów i nauczycieli, oprac. R. Mazurkiewicz, Tarnów 1994, s. 136–138.}

Obraz interaktywny przedstawia Marię, która obejmuje ciało Jezusa Chrystusa. Jej twarz wyraża rozpacz. Kobieta spogląda na twarz syna. Z drugiej strony ciało Chrystusa podtrzymuje Jan Ewangelista. Odwraca głowę od Jezusa i Marii. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Giovanni Bellini, Pietá, 1465 {audio}Informacje o cierpieniu Chrystusa pojawiają się między innymi w biblijnej Księdze Izajasza.

Księga Izajasza 53, 2–7
„Nie miał on wdzięku ani też blasku, aby na Niego popatrzeć, ani wyglądu, by się nam podobał. Wzgardzony i odepchnięty od ludzi, mąż boleści, oswojony z cierpieniem, jak ktoś, przed kim się twarze zakrywa, wzgardzony tak, iż mieliśmy Go za nic. Lecz on się obarczył naszym cierpieniem, On dźwigał nasze boleści, a myśmy go za skazańca uznali, chłostanego przez Boga i zdeptanego. Lecz on był przebity za nasze grzechy, zdruzgotany za nasze winy. Spadła Nań chłosta zbawienna dla nas, a w Jego ranach jest nasze zdrowie. Wszyscyśmy pobłądzili jak owce, każdy z nas się obrócił ku własnej drodze, a Jahwe zwalił na Niego winy za nas wszystkich.
Dręczono Go, lecz sam dał się gnębić, nawet nie otworzył swoich ust. Jak baranek na rzeź prowadzony”.

Obraz przedstawia Jezusa Chrystusa. Jego ciało owinięte jest częściowo całunem. Chrystus na głowie ma koronę cierniową, która kaleczy mu czoło. Z ran płynie na twarz krew. Skapuje ona także do kielicha, który trzyma Chrystus w lewej dłoni. Krew płynie także z rany pod prawą piersią. Za plecami Chrystusa znajdują się dwa anioły. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 1. Anonimowy mistrz czeski, Chrystus bolejący między aniołami, ok. 1470 {audio}Wyobrażenie bólu Chrystusa opisał między innymi niemiecki filozof epoki romantyzmu Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770–1831).

Georg Wilhelm Friedrich Hegel
Estetyka, II, 1
„Prawdziwym momentem krytycznym życia Chrystusa jest ten, w którym opuszcza on swój jednostkowy byt jako człowieka – Pasja, cierpienie na krzyżu, duchowa kalwaria, śmiertelne męczarnie. [...] Nie można w formach greckiego piękna przedstawić biczowanego Chrystusa, cierniem ukoronowanego, niosącego krzyż na miejsce męki, ukrzyżowanego, konającego w długiej i męczeńskiej agonii”.
_{Cytat za: Umberto Eco, Męka, śmierć, męczeństwo, przeł. A. Gołębiewska, [w:] tegoż, Historia brzydoty, Poznań 2007, s. 53.}