R2HQxpG0i20an1

Na zdjęciu pofałdowane tereny rolnicze, zabudowania, drzewa.

1. Wyżyna Śląska – wielka aglomeracja, przemysł

Wyżyna Śląska jest stosunkowo małym regionem, gdyż zajmuje tylko środkową część niezbyt dużego województwa śląskiego. Jest to jednak najgęściej zaludniony obszar Polski, gdzie na 1 kmIndeks górny 2² mieszka średnio ponad 1 tys. osób. Istnieje tam konurbacja górnośląska, na którą składa się kilkadziesiąt miast leżących blisko siebie. Jej granice bywają różnie definiowane i w zależności od tego szacuje się, że liczy ona od około 2 do 3 milionów mieszkańców. Trzon aglomeracji stanowi kilkanaście największych, sąsiadujących ze sobą miast – Katowice (301 tys. mieszkańców), Sosnowiec (209 tys.), Gliwice (184 tys.), Zabrze (177 tys.), Bytom (172 tys.), Ruda Śląska (140 tys.), Tychy (128 tys.), Dąbrowa Górnicza (123 tys.), Chorzów (110 tys.), Jaworzno (93 tys.), Mysłowice (75 tys.) i inne. W szerszym ujęciu do konurbacji zaliczane są też miasta położone nieco dalej, np. Rybnik (140 tys.), Żory (62 tys.) czy Jastrzębie‑Zdrój (90 tys.), a nawet leżące na Wyżynie Krakowsko‑Częstochowskiej Zawiercie (50 tys.). Pomiędzy niektórymi miastami znajdują się osiedla wiejskie, które na ogół nie mają charakteru typowo rolniczego i również wchodzą w skład aglomeracji górnośląskiej.

RXUkuDzimKhXj1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Wyżyny Śląskiej. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Mapa obejmuje rejon Górnego Śląska od Kędzierzyna Koźla na zachodzie po Kraków na wschodzie, na północy sięgając Zawiercia, na południu Bielska-Białej. Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Największe zagęszczenie sygnatur w aglomeracji Górnego Śląska i w Krakowie. Duże zagęszczenie sygnatur w Bielsku-Białej i Zawiercia. Na obszarze całej mapy rozmieszczone sygnatury hodowli i upraw. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw, granicę państwa. Opisano województwa opolskie, śląskie, małopolskie, Republikę Czeską. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

LEGENDA MAPYiCxN7aswUS_1448868715593_0LEGENDA MAPY

Na Wyżynie Śląskiej mamy największą w Polsce koncentrację przemysłu, co tworzy Górnośląski Okręg Przemysłowy. Na bazie wydobycia węgla kamiennego rozwinęły się w nim różne gałęzie gospodarki z dominującą rolą przemysłu ciężkiego – energetyki cieplnej, hutnictwa żelaza oraz cynku i ołowiu, koksownictwa i innych branż chemicznych, a także przemysłu elektromaszynowego. Jednak po 1989 roku w wyniku przejścia na gospodarkę rynkową wiele nierentownych kopalń, hut, koksowni, fabryk i innych zakładów musiało zostać zlikwidowanych. Niektóre udało się uratować poprzez odpowiednio przeprowadzoną restrukturyzację i konsolidację. Powstały m.in. wielkie firmy, jak Kompania Węglowa, Katowicki Holding Węglowy, Jastrzębska Spółka Węglowa czy Węglokoks. Mogą one prowadzić działalność na dużą skalę, dzięki czemu łatwiej im konkurować na rynkach międzynarodowych. W wielu przypadkach dokonano prywatyzacji z udziałem kapitału zagranicznego. Przykładem mogą być huty żelaza, w tym największa Huta Katowice przejęta przez hinduski Arcelor Mittal. Kapitał napływał też w związku z zupełnie nowymi inwestycjami, jak np. fabryka Opla w Gliwicach. Najwięcej nowych firm powstało w Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna. Jej utworzenie było konieczne, ponieważ zmiany restrukturyzacyjne dotknęły wielu pracowników, którzy niemal masowo tracili pracę. Głównym zadaniem specjalnych stref ekonomicznych jest tworzenie nowych miejsc pracy.

R1P3uvvUBRtYa1

Na zdjęciu ceglany budynek z wieżą. W tle wieża szybowa – wysoka konstrukcja stalowa z kołami. Przed budynkiem zaparkowane samochody.

Rjonitxi6TGfm1

Na zdjęciu rozległe tereny przemysłowe, liczne kominy.

W gospodarce Wyżyny Śląskiej wciąż jeszcze trwają procesy restrukturyzacyjne. Głównym trendem jest przechodzenie pracowników z przemysłu do usług. Funkcjonujące dziś firmy przemysłowe oraz kilka milionów mieszkańców generują stałe, duże zapotrzebowanie na różnorodne usługi – handlowe, marketingowe, finansowe, transportowe, administracyjne, naukowe, żywieniowe, medyczne i wiele innych. Przykładem rozwoju tych usług może być gęsta sieć transportowa (kolejowa i drogowa) oplatająca górnośląskie miasta. W ostatnich latach powstały tu m.in. drogi szybkiego ruchu – autostrady A1 i A4, a wcześniej droga ekspresowa S1. W Pyrzowicach na północy Wyżyny Śląskiej działa duży regionalny port lotniczy. Z kolei na zachodzie Kanał Gliwicki „spina” aglomerację z Odrą, a tym samym łączy ją z Morzem Bałtyckim.

Polecenie 2

Korzystając z mapyiCxN7aswUS_d557e144mapy i tabeli poniżej, odczytaj nazwy i branże głównych firm przemysłowych Górnego Śląska. Przejrzyj też firmy działające w Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna. Czy nadal można mówić o specjalizacji gospodarki w regionie? Odpowiedź uzasadnij.

R6fJklM4Q8GJr1

Na ilustracji tabela stu największych firm w Polsce, w tabeli nazwy firm, przychody i zysk. Poszczególne branże wyróżniono kolorami.

surowce i paliwa	18 firm
energetyka	10 firm
przemysł metalowy	6 firm
przemysł motoryzacyjny	11 firm
przemysł elektrotechniczny (AGD)	10 firm
pozostały przemysł elektromaszynowy	1 firma
farmaceutyki i kosmetyki	7 firm
pozostały przemysł chemiczny (bez paliw)	7 firm
budownictwo	6 firm
przemysł drzewno-papierniczy	4 firmy
przemysł spożywczy	16 firm
przemysł lekki	1 firma
nowe technologie (IT)	3 firmy

iCxN7aswUS_1448868715593_0

Roex9VKPNGEqh1

Ilustracja przedstawia legendę do map gospodarczych poszczególnych regionów Polski.

iCxN7aswUS_d557e144

R1eo1Q3CgtApZ1

Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa. Kolorowymi słupkami zaznaczono największe firmy przemysłowe z podziałem na branże przemysłu. Na słupkach zapisano liczby oznaczające miejsce na liście stu największych firm przemysłowych. Wysokością słupka oznaczono przychody firm ze sprzedaży w dwa tysiące dwunastym roku. Najwyższe słupki są w Płocku (liczba na słupku – 1), Gdańsku (2), Warszawie (4) i Lubinie (6) – branża surowcowo-paliwowa, Katowicach (5) i Warszawie (3) – branża energetyczna. Najwięcej słupków jest w okolicach Warszawy i Krakowa oraz na Górnym Śląsku – występują tu firmy ze wszystkich przedstawianych branż: surowcowo-paliwowa, energetyczna, metalowa, motoryzacyjna, elektrotechniczna, elektromaszynowa, farmaceutyczno-kosmetyczna, chemiczna, budowlana, drzewno-papiernicza, spożywcza, odzieżowo-obuwnicza, informatyczna. Pojedyncze sygnatury występują w okolicach Poznania, Torunia, Łodzi. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień. W legendzie opisano znaki użyte na mapie.

2. Jura Krakowsko‑Częstochowska – turystyka

Wyżyna Krakowsko‑Częstochowska, zwana też Jurą, rozciąga się między dwoma dużymi miastami – Częstochową (230 tys. mieszkańców) i Krakowem (762 tys.) – na pograniczu województw śląskiego i małopolskiego. Jest zagospodarowana przede wszystkim do celów turystycznych. Wykorzystano występujące tu szczególne warunki naturalne, tj. krasową rzeźbę terenu. Pofałdowane tereny z licznymi, ciekawymi formami skalnymi z białych wapieni, osadzonymi pośród soczystej zieleni lasów liściastych i mieszanych oraz łąk tworzą przepiękne, malownicze krajobrazy. Dodatkowym elementem są wkomponowane w naturalne ukształtowanie terenu zamki lub ich ruiny. Znajdują się one w 14 miejscach (Olsztyn, Ostrężnik, Mirów, Bobolice, Morsko, Góra Birów, Ogrodzieniec, Pilica, Smoleń, Bydlin, Rabsztyn, Pieskowa Skała, Ojców, Korzkiew), które wyznaczają tzw. Szlak Orlich Gniazd.

RwLPajjAXSTP01

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Mapa sięga od Radomska na północy do Rybnika i Krakowa na południu. W południowo-zachodniej części mapy aglomeracja górnośląska. Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Największe zagęszczenie sygnatur w Katowicach, Chorzowie, Sosnowcu, Dąbrowie Górniczej, Rudzie Śląskiej, Zabrzu, Gliwicach, Bytomiu, Krakowie i Częstochowie. Duże zagęszczenie sygnatur w Zawierciu, Rybniku,Tarnowskich Górach, Raciborzu i Bielsku-Białej. Na obszarze całej mapy równomiernie rozłożone sygnatury związane z hodowlą zwierząt i uprawą roślin. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw. Opisano województwa opolskie, łódzkie, śląskie świętokrzyskie i małopolskie. Opisano komplekst leśne , na przykład Bory Stobrawskie i parki narodowe. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

LEGENDA MAPYiCxN7aswUS_1448868715593_0LEGENDA MAPY

RhTadsWGbN1yc1

Na zdjęciu ruiny kamiennego zamku położonego na wzgórzu.

R1dz0ZVykFtb51

Na zdjęciu wapienny ostaniec w kształcie maczugi, wystający spomiędzy drzew. W tle zamek z czerwonym dachem i wieżą.

R1POcPfqpPprI1

Wycieczk wirtualna szlakiem Orlich Gniazd

Wycieczk wirtualna szlakiem Orlich Gniazd

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DkzFvi2wY

Jura Krakowsko‑Częstochowska jest również atrakcyjna dla amatorów wspinaczki skałkowej z uwagi na znaczne wysokości względne wielu form skalnych. Pod ziemią znajdują się też liczne jaskinie, z których większość nie została dokładnie poznana i zbadana. Dla turystów udostępnione są:

• Jaskinia Ciemna w Dolinie Prądnika,

• Jaskinia Łokietka w Dolinie Sąspowskiej,

• Jaskinia Nietoperzowa w Dolinie Będkowskiej,

• Jaskinia Wierzchowska w Dolinie Kluczwody.

Wielu turystów, a właściwie pielgrzymów, corocznie przybywa do klasztoru na Jasnej Górze w Częstochowie, która jest głównym ośrodkiem kultu maryjnego dla polskich katolików.
Liczni turyści odwiedzają też Kraków, ale miasto to w większej swej części należy do Kotlin Podkarpackich i zostanie przedstawione w następnym rozdziale.
Na Wyżynie Krakowsko‑Częstochowskiej na niewielką skalę rozwinął się przemysł. W Częstochowie i Zawierciu znajdują się m.in. huty żelaza, które jednak nie produkują dziś tyle stali, co kiedyś. W Bukownie zaś jest huta cynku i ołowiu. W Olkuszu, Myszkowie i Poraju rozwinął się przemysł metalowy. W Kluczach działają znane zakłady papiernicze.

iCxN7aswUS_d557e181

RwPprwYtGu7LJ1

lustracja przedstawia mapę Polski. Oznaczono i opisano miasta wojewódzkie. Granice województw oznaczono czerwonymi liniami. Opisano państwa sąsiadujące. Na mapie za pomocą barwnych plam pokazano prawne formy ochrony przyrody w Polsce: parki narodowe, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu i lasy. Występują one na całej powierzchni mapy jednak największe zagęszczenie widać w rejonie pojezierzy, wyżyn, kotlin oraz w górach. Opisano nazwy parków narodowych i rezerwatów. Nazwy miejsc, które są rezerwatami biosfery UNESCO otoczono czerwoną ramką – takich miejsc jest dziesięć i występują na terenie całej Polski. Za pomocą sygnatur przedstawiono rezerwaty przyrody: roślinne, zwierzęce, krajobrazowe, przyrody nieożywionej. Ich największe zagęszczenie jest na terenach parków narodowych i krajobrazowych – najwięcej na obszarze Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Za pomocą sygnatury niebieskiego ptaka w żółtym kółku przedstawiono obszary objęte Konwencją Ramsarską – obszary ochrony ptactwa wodno-błotnego – takich obszarów jest kilkanaście i występują głównie na Pojezierzu Mazurskim, w Dolinie Baryczy i u ujść rzek. Obszar „Zielonych Płuc Polski” zakreskowano kolorem zielonym, znajduje się on na północnym-wschodzie i sięga do Bugu. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień. W legendzie z lewej strony mapy objaśniono znaki użyte na mapie.

3. Wyżyna Małopolska – rolnictwo, przemysł, turystyka

Wyżyna Małopolska jest największym regionem wyżynnym w Polsce. Zajmuje środkową część pasa wyżyn, w tym całe województwo świętokrzyskie oraz mniejsze obszary województw: małopolskiego, śląskiego, łódzkiego i mazowieckiego.
Na całej Wyżynie Małopolskiej dominują tereny rolnicze. Szczególnie intensywna uprawa roślin – pszenicy, jęczmienia, kukurydzy, buraków cukrowych, warzyw i owoców – rozwinęła się na południu i wschodzie regionu, gdzie występuje dużo urodzajnych czarnoziemów. Ponadto na południu uprawom sprzyja korzystne nasłonecznienie wielu stoków. W środkowej części wyżyny przeważają dosyć dobre gleby brunatne i rędziny, na których również rosną ww. rośliny. Na północy regionu, na Wyżynie Przedborskiej, dominują słabe gleby bielicowe i płowe, toteż uprawia się tam głównie żyto, pszenżyto, owies i ziemniaki.

R1bgVPinasaoy1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Wyżyny Małopolskiej. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). W środkowej części mapy Kielce. Mapa obejmuje tereny od Radomia na północy po Kraków i Tarnów na południu. Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Największe zagęszczenie sygnatur w Krakowie, Tarnowie, Radomiu i Kielcach. Duże zagęszczenie sygnatur w Ostrowcu Świętokrzyskim, Starachowicach, Sandomierzu i Mielcu. Na obszarze całej mapy rozmieszczone sygnatury hodowli i upraw. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw. Opisano województwa łódzkie, śląskie, świętokrzyskie, małopolskie, mazowieckie, podkarpackie i lubelskie. Opisano kompleksy leśne, na przykład Puszcza Świętokrzyska i parki narodowe.Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

LEGENDA MAPYiCxN7aswUS_1448868715593_0LEGENDA MAPY

Na Wyżynie Małopolskiej już tysiące lat temu miały miejsce początki działalności przemysłowej (górnictwo krzemienia i prymitywny wytop żelaza). W dolinie rzeki Kamiennej nieopodal Kielc (198 tys. mieszkańców) powstał w średniowieczu tzw. Staropolski Okręg Przemysłowy, gdzie wydobywano rudy metali, z których wytapiano żelazo, miedź, ołów, cynk i srebro. Największy rozkwit tego okręgu przypadł na wiek XIX, a wiodącą dziedziną produkcji było hutnictwo żelaza. W oparciu o nie w XX wieku rozwinął się przemysł metalowy i maszynowy.
Obecnie z dużych zakładów przemysłu ciężkiego działają tu jedynie dwa — huta żelaza Celsa w Ostrowcu Świętokrzyskim (71 tys.) oraz fabryka Man Bus w Starachowicach (50 tys.). Funkcjonuje też wiele mniejszych firm z branży maszynowej, głównie na terenie Specjalna Strefa Ekonomiczna „Starachowice”. Strefa ta obejmuje północną część Wyżyny Małopolskiej, gdzie dominuje przemysł mineralny, w tym produkcja m.in. cementu (Ożarów, Małogoszcz, Nowiny), płytek ceramicznych (Paradyż w Opocznie), ceramiki łazienkowej (Cersanit w Kielcach), klejów i zapraw budowlanych (Ceresit w Stąporkowie), porcelany (Ćmielów).

Rbm47UREQ0Gr21

Na zdjęciu zabudowania przemysłowe. Na pierwszym planie pole i las.

R15sA3z98PRKv1

Na zdjęciu zabudowania miejskie, w tle wzgórze z ruinami zamku.

Turystyka na Wyżynie Małopolskiej koncentruje się w rejonie Gór Świętokrzyskich, przez które wiodą szlaki piesze i rowerowe. Są to jednak góry niskie i dlatego mogą wydawać się mniej atrakcyjne. Z walorów krajoznawczych wymienić trzeba m.in. ruiny zamku w Chęcinach i pobliską Jaskinię Raj, zamek Krzyżtopór w Ujeździe, kopalnie neolityczne w Krzemionkach Opatowskich oraz zabudowania średniowieczne w Szydłowie, Wiślicy i Wąchocku. Leżące na południu Busko‑Zdrój i Solec‑Zdrój spełniają funkcje uzdrowiskowe.

RUpvGE6TB161X1

Wirtualny spacer po Jaskini Raj. Wewnątrz jaskini w kilku miejscach zostały wykonane panoramy trzysta sześćdziesiąt stopni. Animacje obracają się same. Można je zatrzymać poruszać nimi w swoim tempie. Można zmieniać kierunek. W niektórych miejscach umieszczono piktogramy informujące, można przeczytać tam opis. Na dole przyciski do nawigacji, miniaturowa mapka Polski i plan. Na mapie Polski zlokalizowano Jaskinię Raj. Na planie jaskini zlokalizowano siedem miejsc, które sfotografowano w jaskini. Z tego planu wybieramy komorę lub salę, którą chcemy odwiedzić. Można też zmieniać oglądaną komorę poprzez kliknięcie ikony ze strzałką.

Wirtualny spacer po Jaskini Raj. Wewnątrz jaskini w kilku miejscach zostały wykonane panoramy trzysta sześćdziesiąt stopni. Animacje obracają się same. Można je zatrzymać poruszać nimi w swoim tempie. Można zmieniać kierunek. W niektórych miejscach umieszczono piktogramy informujące, można przeczytać tam opis. Na dole przyciski do nawigacji, miniaturowa mapka Polski i plan. Na mapie Polski zlokalizowano Jaskinię Raj. Na planie jaskini zlokalizowano siedem miejsc, które sfotografowano w jaskini. Z tego planu wybieramy komorę lub salę, którą chcemy odwiedzić. Można też zmieniać oglądaną komorę poprzez kliknięcie ikony ze strzałką.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DkzFvi2wY

Przez Wyżynę Małopolską przebiega kilka ważnych szlaków transportowych, m.in. droga ekspresowa S7 łącząca Warszawę z Krakowem. Skarżysko‑Kamienna (47 tys. mieszkańców) jest jednym z największych węzłów kolejowych w Polsce.

4. Wyżyna Lubelska – rolnictwo, przemysł

Wyżyna Lubelska wraz z Roztoczem zajmuje większą część województwa lubelskiego, przy czym Roztocze sięga też do województwa podkarpackiego i dalej na Ukrainę. W zagospodarowaniu regionu dominuje rolnictwo ze względu na występowanie urodzajnych czarnoziemów, gleb brunatnych i rędzin. Uprawia się głównie pszenicę, jęczmień, kukurydzę i buraki cukrowe, a także rośliny z lokalnymi tradycjami – chmiel i tytoń. Na łąkach i pastwiskach Wyżyny Lubelskiej chowane jest bydło. W związku z dużą produkcją rolną w regionie rozwinął się przemysł spożywczy, np. fabryki makaronu (Lubella) i słodyczy (Solidarność) oraz browar (Perła) i zakłady tytoniowe w Lublinie czy też duża cukrownia oraz znana spółdzielnia mleczarska w Krasnymstawie.

RLL9n6s4Jv1lN1

Ilustracja przedstawia mapę gospodarczą Wyżyny Lubelskiej. Tło mapy w kolorze żółtym (grunty orne), jasnozielonym (łąki i pastwiska) i zielonym (lasy). Mapa obejmuje tereny od Puław i Sandomierza na zachodzie po wschodnią granicę Polski z Ukrainą, w centralnej części mapy województwo lubelskie. Na mapie sygnatury obrazujące uprawy poszczególnych roślin, hodowlę zwierząt, przemysł, górnictwo i energetykę, komunikację, turystykę, naukę, kulturę i sztukę. Największe zagęszczenie sygnatur w Lublinie. Duże zagęszczenie sygnatur w Puławach, Sandomierzu, Stalowej Woli, Zamościu i Chełmie. Na obszarze całej mapy rozmieszczone sygnatury hodowli i upraw. Na mapie przedstawiono sieć dróg i kolei, porty wodne i lotnicze, granice województw, granicę państwa. Opisano województwa mazowieckie, świętokrzyskie, podkarpackie i lubelskie. Opisano kompleksy leśne, na przykład Lasy Janowskie i parki narodowe. Opisano Ukrainę. Mapa zawiera południki i równoleżniki, dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co trzydzieści minut.

LEGENDA MAPYiCxN7aswUS_1448868715593_0LEGENDA MAPY

Przemysł Wyżyny Lubelskiej pozyskuje i wykorzystuje lokalne surowce mineralne. W Łęcznej działa kopalnia węgla kamiennego Bogdanka, która dostarcza około 5% krajowego wydobycia, a w Stefanowie kopalnia K‑2. W Chełmie i Rejowcu funkcjonują cementownie przerabiające wapienie i margle oraz surowce ilaste.
W regionie istnieją też duże firmy niezwiązane z lokalną bazą surowcową, np. WSK Świdnik (produkcja śmigłowców), Fabryka Łożysk w Kraśniku, Zakłady Azotowe w Puławach.
Największym miastem nie tylko regionu, ale i całej Polski Wschodniej jest Lublin (341 tys. mieszkańców). To ważny ośrodek administracyjny, handlowy, turystyczny, kulturalny czy naukowy (kilka uniwersytetów). To także węzeł komunikacyjny, w którym krzyżują się główne linie kolejowe i drogi, a od 2012 roku w pobliskim Świdniku (40 tys.) rozwija się regionalny port lotniczy.
Poza Lublinem w regionie jest kilka średnich miast z dobrze rozwiniętymi usługami. Chełm i Zamość (oba miasta po około 65 tys. mieszkańców) w latach 1975–99 były stolicami województw z funkcją administracyjną. Obecnie ich znaczenie spadło, choć Zamość pozostaje ważnym ośrodkiem turystycznym, dzięki unikatowej zabudowie renesansowej.

R2HQxpG0i20an1

Na zdjęciu pofałdowane tereny rolnicze, zabudowania, drzewa.

R1QBN8UHjG63z1

Na zdjęciu ratusz z wysoką wieżą i okazałym schodami. Obok kolorowe, odrestaurowane kamieniczki. Przed ratuszem rozległy plac, kwietnik.

Podsumowanie

• Wyżyna Śląska to najgęściej zaludniony i najsilniej uprzemysłowiony region nie tylko pasa Wyżyn, ale i całej Polski.

• Konurbacja górnośląska składa się z ponad 30 sąsiadujących ze sobą miast, w których łącznie mieszka ok. 2,5 mln osób.

• W Górnośląskim Okręgu Przemysłowym nadal dominuje przemysł ciężki (kopalnie, huty, elektrownie, koksownie, fabryki), który rozwinął się na bazie wydobycia węgla kamiennego.

• Wyżyna (Jura) Krakowsko‑Częstochowska jest obszarem zagospodarowanym przede wszystkim do celów turystycznych.

• Główną atrakcją Jury są naturalne, wapienne krajobrazy krasowe urozmaicone zamkami (lub ich ruinami) na Szlaku Orlich Gniazd.

• Najcenniejsza część Jury to okolice Doliny Prądnika, które weszły w skład Ojcowskiego Parku Narodowego.

• Na całej Wyżynie Małopolskiej dominują tereny rolnicze, przy czym najbardziej intensywna uprawa roślin ma miejsce na południu i wschodzie regionu, gdzie jest najwięcej urodzajnych czarnoziemów.

• W północnej części Wyżyny Małopolskiej pozyskuje się dużo surowców skalnych, które wykorzystywane są do produkcji m.in. cementu, klejów i zapraw budowlanych, a także ceramiki i porcelany.

• W dolinie rzeki Kamiennej istniał kiedyś Staropolski Okręg Przemysłowy, w którym już w średniowieczu wydobywano i przetapiano rudy żelaza oraz innych metali.

• Wyżyna Lubelska jest regionem typowo rolniczym ze względu na dosyć powszechne występowanie czarnoziemów. Uprawia się tam głównie pszenicę, jęczmień, kukurydzę i buraki cukrowe.

• W okolicach Łęcznej wydobywany jest węgiel kamienny, a na pozostałym obszarze Wyżyny Lubelskiej różne surowce skalne, w tym wapienie i margle oraz iły wykorzystywane do produkcji cementu m.in. w Chełmie i Rejowcu.

• Dwa najbardziej znane miasta Wyżyny Lubelskiej to Lublin – stolica regionu i największe miasto Polski Wschodniej – oraz Zamość – ośrodek turystyki krajoznawczej z unikatową, renesansową zabudową centrum.

Zobacz także

Surowce mineralne PolskiiHpDjXpxgVSurowce mineralne Polski
Zróżnicowanie gleb i roślinności na obszarze Polskiig0DrBcVI8Zróżnicowanie gleb i roślinności na obszarze Polski
Czynniki rozwoju rolnictwa Polskii1dUASK5dLCzynniki rozwoju rolnictwa Polski
Rozmieszczenie upraw na terenie Polskii72Rpr5V2PRozmieszczenie upraw na terenie Polski
Zmiany w przemyśle PolskiizTrKxqBkBZmiany w przemyśle Polski
Najlepiej rozwijające się gałęzie przemysłu w PolsceiXGRXSxwyENajlepiej rozwijające się gałęzie przemysłu w Polsce
Ochrona środowiska w Polscei4yL6sE2OXOchrona środowiska w Polsce
Geograficzne regiony PolskiiS7jkMgAKPGeograficzne regiony Polski
Środowisko naturalne Wyżyn Polskichis8ZZJbX6bŚrodowisko naturalne Wyżyn Polskich

Zadania