Grafika interaktwna
Konteksty
Zapoznaj się z kontekstami potrzebnymi do zrozumienia dzieła plastycznego
Rembrandt Harmenszoon van Rijn (1606‑1669) – holenderski malarz, rysownik, grafik. Urodził się w Lejdzie w rodzinie bogatego młynarza, uczył się malarstwa m.in. w Amsterdamie u cenionego artysty Pietera Lastmana, po powrocie do rodzinnego miasta otworzył własną pracownię. Malował wtedy obrazy o tematyce religijnej, „studia charakterów” i autoportrety. Aby zrobić karierę i osiągnąć wysoki status materialny, przeniósł się do Amsterdamu, gdzie zaczął tworzyć obrazy na zamówienie, głównie portrety. W tym czasie poślubił Saskię, kuzynkę swego protektora i mecenasa sztuki, Hendricka van Uylenburcha. Miłość do żony znalazła odzwierciedlenie w wielu obrazach, do których Saskia pozowała. Niestety życie prywatne Rembrandta nie ułożyło się szczęśliwie, troje jego dzieci zmarło we wczesnym dzieciństwie, wkrótce także, w wieku 29 lat, odeszła żona. Malarz przeszedł załamanie psychiczne, które pogłębiły poważne kłopoty materialne (mimo zamówień Rembrandt miał długi, wydawał – głównie na swoją kolekcję sztuki – więcej niż zarabiał). Jego majątek został zlicytowany, a on sam musiał ogłosić bankructwo. Wspomagali go w tym czasie syn Tytus i konkubina Hendrickije. Niestety także ich śmierć musiał przeżyć Rembrandt. Zbigniew Herbert napisał o nim: Rembrandt, jak chyba nikt inny, potrafi ł w swoim malarstwie dać głęboką wiedzę o człowieku, jego radościach i nędzy, wielkości i upadku. Nie malował przy tym scen alegorycznych, nie posługiwał się literackimi symbolami, a jeśli sięgał do Starego Testamentu, to nie po to, aby ukazać dramat człowieka, jaki zdarza się codziennie
.
Do najsławniejszych obrazów malarza, zaliczanych do arcydzieł malarstwa europejskiego należą: Straż nocna, Saskia jako Flora, Powrót syna marnotrawnego oraz malowane przez całe życie autoportrety. W polskich zbiorach znajduje się m.in. Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem, który można zobaczyć w krakowskim Muzeum Książąt Czartoryskich
Lekcja anatomii
Obraz przedstawia jeden z pokazów, jakie były popularne w XVII w. W wielu ośrodkach naukowych Europy organizowano wtedy publiczne sekcje zwłok, którym mógł się przyglądać każdy zainteresowany. Sekcje przebiegały wedle ściśle określonego rytuału barokowego widowiska i składały się z trzech części. Pierwszą stanowiła publiczna egzekucja skazańca, drugą – publiczna sekcja zwłok, trzecią – bankiet lekarzy. Opłaciwszy wstęp, można było obejrzeć preparowanie martwego ciała opatrzone komentarzem medyka. Celem wykładu było utwierdzenie widza w przekonaniu, że uczestniczy zarówno w wymierzaniu złoczyńcy dodatkowej kary pośmiertnej, jak i w odkrywaniu boskiego ładu organicznej materii i struktury ludzkiego ciała. Bardzo często anatomicznemu oglądowi poddawano zwłoki kobiet,
. (A. Biała, Literatura i malarstwo. Korespondencja sztuk, Bielsko‑Biała 2009, s. 172).
co przyciągało do sali prosektorium tłumy ciekawskich
Praca z dziełem plastycznym
Etap pierwszy: zapoznanie się z dziełem
Uważnie obejrzyj reprodukcję obrazu (warto sięgnąć po kilka reprodukcji, aby upewnić się w kwestii kolorystyki pierwowzoru) lub jego oryginał, jeśli masz taką możliwość (znajduje się w Mauritshuis w Hadze); oglądaj z bliska lub z oddali, reprodukcję zaś w różnym świetle; poświęć na zapoznanie się z dziełem odpowiednią ilość czasu, nie spiesz się.
„Poddaj się” atmosferze dzieła, ulegnij jego urokowi, tylko w ten sposób doznasz wrażenia estetycznego; pamiętaj, aby wykonywanie ćwiczeń interpretacyjnych nie odebrało ci przyjemności oglądania obrazu.
Zapisz imię i nazwisko autora, tytuł, czas powstania obrazu, technikę, epokę, prąd lub szkołę, jaką to dzieło reprezentuje.
Uważnie zapoznaj się z opisem obrazu (znajduje się w Mauritshuis w Hadze); poświęć na zapoznanie się z dziełem odpowiednią ilość czasu, nie spiesz się.
„Poddaj się” atmosferze dzieła, ulegnij jego urokowi, tylko w ten sposób doznasz wrażenia estetycznego; pamiętaj, aby wykonywanie ćwiczeń interpretacyjnych nie odebrało ci przyjemności zapoznawania się z obrazem.
Zapisz imię i nazwisko autora, tytuł, czas powstania obrazu, technikę, epokę, prąd lub szkołę, jaką to dzieło reprezentuje.
Etap drugi: zrozumienie treści
Zanotuj odpowiedzi na pytania: jak rozumiesz ten obraz? Jak oddziałuje on na ciebie?
Zapisz swoje pierwsze rozumienie, wstępną(e) hipotezę(y) interpretacyjną(e).
Które elementy dzieła wydają ci się najważniejsze, dominujące?
Wyjaśnij, co jest tematem obrazu.
Jaki rodzaj malarstwa reprezentuje dzieło Rembrandta?
Etap trzeci i czwarty: analiza i interpretacja
Zbadaj stronę formalną obrazu (malarskie środki wyrazu).
Zaznacz wszelkie oryginalne elementy, nazwij je i skomentuj.
Zbadaj stronę formalną obrazu (malarskie środki wyrazu).
Wymień wszelkie oryginalne elementy, nazwij je i skomentuj.
Słownik
pogląd w sztuce i literaturze przeciwstawiający się estetyzmowi
(wł. jasny/ciemny) – termin używany na określenie światłocienia, czyli malowania światła w cieniu, co pozwala ujawnić kształty nawet bardzo ciemnych przedmiotów; jednym z największych mistrzów tej techniki był Rembrandt.
(gr. ékphrasis – dokładny opis) w literaturze pięknej artystyczny opis dzieła sztuki
(gr. aisthetikos – odczuwający) dyscyplina filozoficzna zajmująca się nauką o pięknie