Schemat
Konteksty

Stanisław Grochowiak (1934‑1976) – poeta, dramatopisarz, prozaik i publicysta. Jego pierwszy zbiór wierszy – Ballada rycerska – ukazał się w przełomowym dla polskiej poezji roku 1956, kiedy to pojawiły się tzw. późne debiuty (także Herberta i Białoszewskiego) – pisarzy, którzy głównie z przyczyn politycznych nie mieli wcześniej szansy zaprezentować się szerszej publiczności.
Twórczość Grochowiaka od początku charakteryzowała się groteską i antyestetykąantyestetyką, fascynacja brzydotą występowała w niej obok silnych inspiracji kulturowych – odwołań do poezji baroku, średniowiecza, modernizmu i malarstwa.
Uważa się go za reprezentanta turpizmu. Jerzy Kwiatkowski napisał: Należał do poetów wirtuozów. Rozporządzając własną, natychmiast rozpoznawalną tonacją (...) wędrował po poetykach, stylach i gatunkach, w każdym z nich pozostając sobą, każdy wzbogacając i udziwniając (...). Był poetą rozsmakowanym w kulturze. Ileż aluzji literackich w jego dziele od Galla Anonima i pieśni Dusza z ciała wyleciała począwszy. Ileż inspiracji malarskich. Pławił się w tradycji, ale – znów – każdy barok, każdego Norwida czy Gierymskiego przerabiał do niepoznania na Grochowiaka
. Spośród jego zbiorów poetyckich na uwagę zasługują: Menuet z pogrzebaczem (1958), Rozbieranie do snu (1959), Polowanie na cietrzewie (1972).
Turpizm (łac. turpis – brzydki) – kategoria estetyczna charakteryzująca jeden z nurtów polskiej poezji lat 50. i 60. XX w. Termin został wprowadzony przez jej krytyka Juliana Przybosia w Odzie do turpistów. Poezja turpistów przedstawiała brzydotę świata, skupiała się na obrazach śmierci i rozkładu, opisywała zdeformowany świat, była wymierzona przeciw tradycyjnemu gustowi i klasycznym kanonom piękna. Zakładała, że przedstawianie wszystkich aspektów rzeczywistości, a więc także brzydoty, jest bliższe prawdy.
W jednym z wierszy Grochowiaka zostało to ujęte w następujących słowach:
Wolę brzydotę
Jest bliżej krwiobiegu.
Reprezentantami turpizmu byli również: Tadeusz Różewicz, Andrzej Bursa i Ernest Bryll
Praca z utworem poetyckim
Etapi pierwszy: zapoznanie się z wierszem
Kilkakrotnie przeczytaj tekst (w przypadku utworów poetyckich zaleca się czytanie na głos, bowiem tylko przy takiej lekturze możliwe jest poznanie strony brzmieniowej wiersza – rytmu, rymu).
„Poddaj się” atmosferze wiersza, wsłuchaj się w brzmienie, odkryj jego niepowtarzalność, tylko w ten sposób doznasz wrażenia estetycznego; pamiętaj, aby wykonywanie ćwiczeń interpretacyjnych nie odebrało ci przyjemności czytania.
Zapisz imię i nazwisko autora, tytuł, czas powstania dzieła.
Kilkakrotnie zapoznaj się z tekstem (w przypadku utworów poetyckich, jeśli to możliwe, zaleca się zapoznanie z wersją dźwiękową, bowiem przy takiej lekturze możliwe jest poznanie strony brzmieniowej wiersza – rytmu, rymu).
„Poddaj się” atmosferze wiersza, wczuj się w brzmienie, odkryj jego niepowtarzalność, tylko w ten sposób doznasz wrażenia estetycznego; pamiętaj, aby wykonywanie ćwiczeń interpretacyjnych nie odebrało ci przyjemności zapoznawania się.
Zapisz imię i nazwisko autora, tytuł, czas powstania dzieła.
– to słowa Tulpa skierowane do uczestników sekcji, zachęcające ich do aktywnego udziału w wykładzie. Fragment tekstu: Wam. Odrzućmy to. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 4. Zastosowanie liczby mnogiej: – podkreśla sytuację liryczną, obecność obserwatorów sekcji. Fragment tekstu: Kto z panów ją obmyje. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 5. Pytanie retoryczne – dowodzi, że mamy tu do czynienia z monologiem naśladującym dialog (soliloquium). Fragment tekstu: Panowie Siatka krzywd Obleka nawet stopy Panowie spojrzą Śmielej Grubości pajęczyny O Proszę ją nawijać bez trwogi Nie zerwiemy Odważnie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 6. Dwukrotne użycie wielkich liter w środku wersu:
– podkreśla słowa: „Siatka”, „Nie zerwiemy”. Opisy punktów znajdujących się na ilustracji: 7. Rodzaj wiersza: – wolny, zbudowany z ośmiu strofoid
– brak znaków interpunkcyjnych
– używanie wielkich liter. 8. Rodzaj liryki: – liryka pośrednia, liryka maski; wiersz został skonstruowany jako wypowiedź postaci
– domyślamy się, że jest nią doktor Tulp
– to monolog – wykład, który lekarz kieruje do osób towarzyszących mu podczas sekcji zwłok. Fragment tekstu: Dostojny niby owoc odjęty delikatnie. Opis punktu znajdującego się na ilustracji: 9. Duża liczba przysłówków: - te, które odnoszą się do martwego człowieka, są „łagodne” („delikatnie”, „uprzejmie”, „łagodnie”)
- te skierowane do uczestników sekcji mają ich zachęcić do działania („śmielej”, „odważnie”).
Etap drugi: zrozumienie treści
Zanotuj odpowiedź na pytania: jak rozumiesz ten tekst? Jak oddziałuje
on na ciebie?Zapisz swoje pierwsze rozumienie wiersza, wstępną(e) hipotezę(y) interpretacyjną(e).
Zaznacz ważne, kluczowe fragmenty, słowa.
Wyjaśnij, co jest tematem wiersza.
Zanotuj odpowiedź na pytania: jak rozumiesz ten tekst? Jak oddziałuje on
na ciebie?
Zapisz swoje pierwsze rozumienie wiersza, wstępną(e) hipotezę(y) interpretacyjną(e).
Wymień ważne, kluczowe fragmenty, słowa.
Wyjaśnij, co jest tematem wiersza.
Etap trzeci i czwarty: analiza i interpretacja
Zbadaj stronę formalną tekstu (wszystkie środki poetyckie).
Zaznacz wszelkie osobliwości, nazwij je i skomentuj.
Zbadaj stronę formalną tekstu (wszystkie środki poetyckie).
Wymień wszelkie osobliwości, nazwij je i skomentuj.