Grafika interaktywna
Zapoznaj się z grafiką interaktywną i wykonaj polecenia.
Wyjaśnij przyczyny zróżnicowanego rozmieszczenia uprawy głównych zbóż na świecie.
Podaj przykłady regionów na świecie, w których czynniki społeczno‑gospodarcze określają rozmieszczenie i strukturę upraw w większym stopniu niż czynniki przyrodnicze. Odpowiedź uzasadnij.
Przeanalizuj przyrodnicze wymagania roślin uprawnych i wymień gatunki o wąskim zakresie występowania oraz te, które mogą być uprawiane w różnych warunkach środowiska.
Skorzystaj z innych źródeł informacji, np. danych zgromadzonych na stronach FAO , [online], dostępny w internecie: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL i przeanalizuj dane statystyczne dotyczące wielkości produkcji uwzględnionych w grafice upraw. Sprawdź, czy kraje, w których występuje największa powierzchnia danej uprawy są jednocześnie jej największymi producentami. Uzasadnij ewentualne różnice.
- Powierzchnia upraw: 215 901,9 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Indie
29 318,8
Rosja
27 558,6
Chiny
23 732,6
USA
15 039,1
Kazachstan
11 413,9
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany ciepły oraz klimaty morskie i monsunowe,
- okres wegetacji zależny od odmiany: pszenica jara 90-130 dni, dobrze znosi przymrozki, pszenica ozima 180-220 dni, wymaga łagodnej zimy,
- żyzne gleby: czarnoziemy, czarne ziemie, gleby brunatne i mady,
- wymaga intensywnego nawożenia i znacznej ilości wilgoci, na suchych obszarach konieczne nawadnianie.
- Powierzchnia upraw: 4 213,3 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Polska
903,8
Rosja
823,9
Niemcy
636,3
Białoruś
318,6
Dania
146,6
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany chłodny, znosi niekorzystne warunki pogodowe, temperatury nawet do -25 stopni Celsjusza,
- okres wegetacji odmiany ozimej 130-150 dni, jarej 80-100 dni,
- gleby ubogie, mało żyzne, np. bielicowe.
- Powierzchnia upraw: 51 149,9 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Rosja
8 536,7
Australia
4 436,6
Kazachstan
2 976,8
Turcja
2 860,9
Kanada
2 727,5
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany i podzwrotnikowy,
- okres wegetacji odmiany jarej: ok. 90 dni, stąd może być uprawiany w górach do 3000 m n.p.m. i na obszarach do 70 stopni szerokości geograficznej,
- okres wegetacji odmiany ozimej ok. 150 dni, nie toleruje przymrozków, jest odporna na suszę, stąd może być uprawiana w krajach śródziemnomorskich i na Bliskim Wschodzie,
- odmiana jara dobrze plonuje na glebach ubogich mało żyznych, odmiana ozima na glebach żyznych, zasobnych, np. cynamonowych.
- Powierzchnia upraw: 9 418,5 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Rosja
2 426,3
Kanada
1 171,1
Australia
938,1
Polska
495,5
Hiszpania
453,4
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany chłodny, niekorzystne warunki pogodowe, stąd może być uprawiany w górach do 3000 m n.p.m. i na obszarach do 70 stopni szerokości geograficznej,
- krótki okres wegetacji: ok. 100 dni,
- znaczna wilgotność podłoża (ale nie podtopienie),
- gleby o zróżnicowanych właściwościach, z wyjątkiem skrajnie ubogich gleb piaszczystych.
- Powierzchnia upraw: 197 204,3 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Chiny
41 309,7
USA
32 950,7
Brazylia
17 518,1
Indie
9 027,1
Argentyna
7 232,8
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- Klimat gorący wilgotny oraz ciepły umiarkowany – wymaga opadów 500-700 mm i ciepła (optymalna temperatura powietrza w okresie wegetacji 20-30 stopni Celsjusza),
- długi okres wegetacji - powyżej 200 dni,
- gleby próchniczne gromadzące wodę i składniki pokarmowe, np. czarnoziemy, gleby brunatnych, mady.
- Powierzchnia upraw: 162 055,9 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Indie
43 780,0
Chiny
29 960,1
Bangladesz
11 516,6
Indonezja
10 677,9
Tajlandia
9 715,4
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat zwrotnikowy lub podzwrotnikowy monsunowy – wymaga wysokiej temperatury i dużej ilości wody,
- okres wegetacji: ok. 130 dni,
- gleby żyzne, wilgotne, stąd często uprawiany na terenach sztucznie nawadnianych (odmiana zalewowa - ryż mokry, padi).
- Powierzchnia upraw: 40 074,7 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Indie
8 449,7
Niger
6 831,2
Sudan
3 016,4
Nigeria
2 778,4
Mali
1 989,9
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat suchy i gorący, nawet półpustynny,
- okres wegetacji - 60-80 dni,
- bardzo ubogie, mało żyzne gleby, nie wymaga przy tym stosowania jakichkolwiek nawozów i innych środków produkcji.
- Powierzchnia upraw: 40 074,67 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Sudan
6 827,5
Nigeria
5 397,0
Indie
4 093,3
Niger
3 747,7
USA
1 891,9
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat suchy i gorący, nawet półpustynny,
- okres wegetacji: 60-80 dni,
- bardzo ubogie, mało żyzne gleby, nie wymaga przy tym stosowania jakichkolwiek nawozów i innych środków produkcji.
- Powierzchnia upraw: 4 609,4 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Rosja
1 133, 3
Francja
446,6
Niemcy
408,7
USA
396,3
Turcja
310,1
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany ciepły – optymalna temperatura powietrza w okresie wegetacji: 15-18 stopni Celsjusza,
- okres wegetacji: 150-180 dni,
- gleby żyzne, zasobne z dużą zawartością próchnicy, optymalnie uwilgotnione, zatrzymujące wodę w okresach bezopadowych, np. czarnoziemy, czarne ziemie, gleby brunatne.
- Powierzchnia upraw: 26 777,0 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Brazylia
10 081,2
Indie
5 061,1
Tajlandia
1 835,1
Chiny
1 422,7
Pakistan
1 039,8
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat równikowy, zwrotnikowy i podzwrotnikowy o rocznych opadach co najmniej 1200 mm i temperaturze powietrza powyżej 20 stopni Celsjusza,
- okres wegetacyjny: 12 do 16 miesięcy,
- gleby żyzne i średnio żyzne zatrzymujące wilgoć, np. mady, gleby ferralitowe.
- Powierzchnia upraw: 38 640,6 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Indie
16 037,8
Chiny
4 815,4
USA
4 777,2
Pakistan
2 526, 9
Brazylia
1 627,2
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat zwrotnikowy i podzwrotnikowy suchy,
- długi okres wegetacji: ok. 180 dni,
- zróżnicowane warunki opadowe - opady w okresie wegetacyjnym co najmniej 180-200 mm, z wyjątkiem okresu zbiorów, który musi być suchy,
- wyrównana w roku, wysoka temperatura powietrza (21-22 stopni Celsjusza),
- duże nasłonecznienie,
- gleby o małej żyzności, ubogie, np. czerwonoziemy.
- Powierzchnia upraw: 259,4 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Francja
121,7
Białoruś
49,2
Rosja
44,4
Belgia
14,8
Egipt
8,9
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany, ciepły,
- krótki okres wegetacji, ok. 100 dni, stąd może być uprawiany w większych szerokościach geograficznych,
- gleby żyzne, np. brunatne lub czarnoziemy, natomiast nie udaje się na glebach suchych i piaszczystych oraz podmokłych.
- Powierzchnia upraw: 92,7 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Korea Północna
21,5
Francja
14,6
Litwa
6,0
Chile
4,4
Chiny
4,0
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany i podzwrotnikowy,
- opady 300-500 mm, nie tolerują nadmiaru wilgoci,
- okres wegetacji: 60-70 dni,
- gleby żyzne, zasobne, np. czarnoziemy i gleby brunatne.
- Powierzchnia upraw: 1 437,9 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Bangladesz
749,7
Indie
665,3
Chiny
7,9
Nepal
7,1
Zimbabwe
4,5
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat równikowy i zwrotnikowy wilgotny,
- opady ponad 1000 mm,
- okres wegetacji: ok. 100 dni,
- gleby średnio żyzne, gliniaste i podmokłe, stąd uprawiana w dolinach rzek (wyłącznie w Azji).
- Powierzchnia upraw: 64,36 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Meksyk
22,1
Kolumbia
18,8
Nikaragua
6,0
Kuba
5,0
Salwador
4,7
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat zwrotnikowy i podzwrotnikowy, suchy,
- małe opady,
- gleby średnio żyzne lub słabe, przy większych opadach wymagających drenażu.
- Powierzchnia upraw: 17 341,0 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Chiny
4 914,7
Indie
2 173,0
Ukraina
1 308,8
Rosja
1 238,6
Bangladesz
468,4
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany, ciepły - najlepiej plonuje w temperaturze powietrza 14-18 stopni Celsjusza,
- okres wegetacyjny: 90-140 dni,
- gleby średnio żyzne, głębokie, przy słabszych glebach (np. bielicowych) wymaga nawożenia,
- nie toleruje nadmiaru wilgoci.
- Powierzchnia upraw: 7 768,9 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Chiny
2 373,7
Nigeria
1 717,7
Tanzania
539,5
Uganda
463,6
Malawi
368,9
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimaty strefy międzyzwrotnikowej,
- opady do 1000 mm, ale dobrze znosi suszę,
- krótki okres wegetacji 90-120 dni,
- gleby mało żyzne, suche.
- Powierzchnia upraw: 27 520,0 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Nigeria
7 215,2
Kongo
4 919,5
Tajlandia
1 386,7
Uganda
1 255,1
Brazylia
1 190,1
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat zwrotnikowy i podzwrotnikowy, wilgotny,
- temperatura powietrza 25-29 stopni Celsjusza, wymaga co najmniej 8 miesięcy ciepłej pogody do wytworzenia plonu,
- opady powyżej 1000 mm,
- gleby mało żyzne, ubogie, nie toleruje gleb wilgotnych.
- Powierzchnia upraw: 1 957,4 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Nigeria
994,6
Ghana
232,0
Kamerun
230,8
Chiny
98,6
Wybrzeże Kości Słoniowej
69,4
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat równikowy, wilgotny i monsunowy,
- temperatura powietrza powyżej 20 stopni Celsjusza,
- okres wegetacji: 180-220 dni,
- duże opady powyżej 2500 mm,
- gleby żyzne, zasobne, np. wytworzone z tufów wulkanicznych i glin oraz okresowo zalewane tereny podmokłe.
- Powierzchnia upraw: 120 501,6 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Brazylia
3 5881,4
USA
3 0352,2
Argentyna
1 6575,9
Indie
1 1131,3
Chiny
8426,4
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat podzwrotnikowy i umiarkowany ciepły,
- temperatura powietrza 18-30 stopni Celsjusza, powyżej i poniżej tych wartości spowalnia tempo wzrostu,
- powyżej 35'C i poniżej 18"C,
- opady 450-700 mm/rok,
- okres wegetacji: ok. 150 dni,
- gleby żyzne, zasobne.
- Powierzchnia upraw: 34 030,9 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Kanada
8 319,2
Chiny
6 569,8
Indie
6 123,9
Australia
2 119,8
Rosja
1 426,2
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany ciepły i podzwrotnikowy wilgotny,
- równomiernych opady w roku 500-700 mm,
- temperatura powietrza 5-20 stopni Celsjusza (odporny na przymrozki),
- okres wegetacyjny odmiany jarej: 90-120 dni, ozimej: ok. 180 dni,
- gleby żyzne, zasobne, głębokie, o dużej zawartości próchnicy, np. czarnoziemy, czarne ziemie, brunatne i rędziny.
- Powierzchnia upraw: 10 578,3 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Hiszpania
2 601,9
Tunezja
1 606,9
Włochy
1 139,5
Maroko
1 073,5
Grecja
903,1
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat podzwrotnikowy (śródziemnomorski),
- temperatura powietrza powyżej 10 stopni Celsjusza, niższa powoduje uszkodzenie drzew,
- opady 400-500 mm,
- gleby suche i kamieniste, np. rędziny i czerwonoziemy.
- Powierzchnia upraw: 28 312,6 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Indonezja
14 677,6
Malezja
5 216,8
Nigeria
3 934,9
Tajlandia
896,3
Kolumbia
504,1
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat równikowy wilgotny,
- temperatura powietrza 19-33 stopni Celsjusza,
- duże, regularne opady powyżej 1500 mm/rok (przy niższych wymaga nawadniania),
- gleby żyzne, przepuszczalne i głębokie.
- Powierzchnia upraw: 11 120,5 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Brazylia
1 823,4
Indonezja
1 258,0
Wybrzeże Kości Słoniowej
953,9
Kolumbia
853,7
Etiopia
758,5
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat równikowy i podrównikowy,
- temperatura powietrza 16-25 stopni Celsjusza (gwałtowne wahania temperatury powodują zrzucanie liści),
- regularne opady 1000-2000 mm,
- gleby żyzne, także na wysokości do 2000 m n.p.m.
- Powierzchnia upraw: 5 079,4 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Chiny
3 185,3
Indie
628,2
Kenia
269,4
Sri Lanka
200,3
Wietnam
115,9
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat monsunowy,
- temperatura powietrza 10-30 stopni Celsjusza,
- regularne opady 1000-1250 mm,
- gleby żyzne, lekko kwaśne,
- jest uprawiana w rejonach podgórskich i górzystych, na wysokości 1500-2100 m n.p.m.
- Powierzchnia upraw: 12 234,3 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Wybrzeże Kości Słoniowej
4 776,9
Indonezja
1 600,6
Ghana
1 478,5
Nigeria
1 354,1
Kamerun
672,7
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat równikowy,
- uprawiane w temperaturach 24-28"C przy opadach ponad 2000 mm/rok,
- rośnie w sąsiedztwie drzew chroniących nasiona przed nadmiarem słońca,
- potrzebuje żyznych przepuszczalnych lub dobrze odwodnionych gleb,
- drzewo wieloletnie.
- Powierzchnia upraw: 3 619,1 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Chiny
1 156,8
Indie
445,9
Brazylia
361,8
Tanzania
231,1
Indonezja
204,8
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat zwrotnikowy, podzwrotnikowy wilgotny, umiarkowany ciepły, zwłaszcza miejsca o dużym nasłonecznieniu,
- brak anomalii pogodowych (przymrozków, gradu i silnych wiatrów),
- gleby żyzne i wilgotne.
- Powierzchnia upraw: 1 226,6 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Indie
305,0
Meksyk
183,6
Chiny
131,5
Argentyna
57,5
Brazylia
56,5
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat podzwrotnikowy i zwrotnikowy,
- temperatura powietrza 24-32 stopni Celsjusza,
- opady 350-700 mm,
- gleby lekkie, przepuszczalne dla wody, np. czerwonoziemy.
- Powierzchnia upraw: 4 060,1 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Indie
656,0
Brazylia
589,6
Chiny
566,8
Meksyk
329,6
USA
206,6
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat tropikalny, podzwrotnikowy i zwrotnikowy wilgotny,
- temperatura powietrza 24-32 stopni Celsjusza,
- opady 350-700 mm,
- gleby lekkie, przepuszczalne dla wody, np. czerwonoziemy.
- Powierzchnia upraw: 4 717,4 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Chiny
2 041,2
Indie
308,0
Rosja
210,8
Turcja
174,4
Polska
166,4
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany ciepły, klimat monsunowy,
- stanowiska, gdzie nie występują wiosenne przymrozki i duże wahania temperatury powietrza w zimie,
- opady 700-1200 mm, przy niższych opadach wymagają nawodnienia,
- żyzne, zasobne gleby, na glebach słabych wzrost i plonowanie są mniejsze.
- Powierzchnia upraw: 6 926,0 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Hiszpania
936,9
Francja
755,5
Chiny
745,9
Włochy
697,9
Turcja
405,4
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat podzwrotnikowy, śródziemnomorski,
- temperatura powietrza powyżej 20°C - stanowiska ciepłe, słoneczne, umiarkowanie przewiewne, najlepiej na stokach o ekspozycji południowej lub południowo-zachodniej,
- mała prędkość wiatru,
- gleby lekkie, przepuszczalne, kamienisto-piaszczyste, piaszczyste oraz piaszczysto gliniaste z dużą zawartością wapnia.
- Powierzchnia upraw: 5 030,6 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Chiny
1 086,8
Nigeria
836,3
Indie
781,0
Turcja
181,5
Egipt
173,3
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany ciepły oraz podzwrotnikowy i zwrotnikowy,
- temperatura powietrza powyżej 10 stopni Celsjusza, brak przymrozków,
- gleby żyzne, głębokie, z dużą zawartością próchnicy.
- Powierzchnia upraw: 3 719,0 tys. ha
- Kraje o największej powierzchni upraw (w tys. ha):
Indie
780,0
Chiny
798,9
Indonezja
300,4
Etiopia
174,5
Meksyk
149,6
- Czynniki warunkujące rozmieszczenie upraw:
- klimat umiarkowany ciepły oraz podzwrotnikowy i zwrotnikowy,
- temperatura powietrza powyżej 10 stopni Celsjusza, brak przymrozków,
- gleby żyzne, głębokie, z dużą zawartością próchnicy.