Sformułuj zależność między poziomem analfabetyzmu a poziomem rozwoju społeczno‑gospodarczego. Następnie wyjaśnij przyczyny zróżnicowania poziomu analfabetyzmu w krajach wysoko, średnio i słabo rozwiniętych.
RSlCARwxLTjuW
(Uzupełnij).
Polecenie 2
Wyjaśnij, dlaczego w większości krajów świata problem analfabetyzmu dotyka w większym stopniu kobiet niż mężczyzn. Wskaż regiony, gdzie różnica między poziomem analfabetyzmu u kobiet i poziomem analfabetyzmu u mężczyzn jest największa.
RH4NimOVdGsYu
(Uzupełnij).
RcdZLN8OjdOo41
Na mapie świata przedstawiono wskaźnik analfabetyzmu ludności w wieku 15 lat i więcej w 2018 roku w poszczególnych obszarach świata. Najmniejszy, niemal zerowy wskaźnik dotyczy szczególnie obszarów Ameryki Północnej, Europy, Azji Północnej i Środkowej, Australii. nieco wyższy wskaźnik zaznaczono w środkowej części Ameryki Południowej i częściowo Afryki i Azji Południowej. Kraje z największym wskaźnikiem analfabetyzmu znajdują się w Afryce Środkowej.
Na mapie opisano następujące treści: 1. W większości państw europejskich wskaźnik analfabetyzmu wynosił mniej niż 1,0%. Były to państwa najbardziej rozwinięte gospodarczo. Natomiast większymi wartościami tego wskaźnika odznaczały się państwa o niższym poziomie rozwoju gospodarczego:
Czarnogóra (1,1%),
Rumunia (1,2%),
Serbia (1,2%),
Cypr (1,3%),
Hiszpania (1,6%),
Bułgaria (1,6%),
Albania (1,9%),
Grecja (2,1%),
Macedonia Północna (2,2%),
Bośnia i Hercegowina (3,0%).
Największą wartością analizowanego wskaźnika odznaczało się Kosowo (8,0%)., 2. W Kanadzie i USA wskaźnik analfabetyzmu wynosił 1,0%. Wyższymi wartościami charakteryzowały się państwa północnoamerykańskie o niższym poziomie rozwoju gospodarczego, np.:
Kostaryka (2,1%),
Panama (4,6%),
Meksyk (4,6%),
Dominikana (6,2%),
Salwador (11,0%),
Honduras (12,8%),
Belize (17,0%).
, 3. W Australii i Nowej Zelandii wskaźnik analfabetyzmu wynosił 1,0%. Wyższymi wartościami charakteryzowały się wyspiarskie państwa o niższym poziomie rozwoju gospodarczego, np.:
Nowa Kaledonia (2,2%),
Palau (3,4%),
Papua-Nowa Gwinea (38,4%).
, 4. W Ameryce Południowej najniższymi wartościami analizowanego wskaźnika odznaczają się:
Argentyna (1,0%),
Urugwaj (1,3%),
Wenezuela (2,9%),
Chile (3,6%),
Kolumbia (4,9%).
Wyższymi wartościami charakteryzowały się pozostałe kraje, w tym największą wartość odnotowano w Gujanie (24,4%)., 5. W Azji najwyższe wartości analizowanego wskaźnika odnotowano w: Korei Północnej (0,0%) i Rosji (0,3%). W Japonii, Korei Południowej, Chinach, Mongolii, dawnych republikach radzieckich, Izraelu, Turcji i niektórych krajach naftowych oraz w kilku krajach położonych w Azji Południowo-Wschodniej wartości wskaźnika analfabetyzmu były mniejsze niż 5,0%. Najwyższymi wartościami tego wskaźnika charakteryzowały się kraje Azji Południowej o najniższym poziomie rozwoju gospodarczego, w tym:
Indie (35,6%),
Pakistan (40,9%),
Afganistan (57,0%),
a także niektóre kraje położone na Półwyspie Arabskim, np. Jemen (45,9%)., 6. Państwa afrykańskie odznaczały się najwyższymi na świecie wartościami wskaźnika analfabetyzmu.
Państwa położone w północnej i południowej części Afryki charakteryzowały się niższymi wartościami wskaźnika analfabetyzmu niż część środkowa. Najniższą wartość tego wskaźnika (5,6%) odnotowano w Gwinei Równikowej. Natomiast najwyższymi wartościami cechowały się kraje Afryki Subsaharyjskiej na półkuli północnej w pasie od Gwinei i Mali aż po Somalię (powyżej 60,0%). Najniższą na świecie wartość tego wskaźnika odnotowano w Czadzie (77,7%).
Na mapie świata przedstawiono wskaźnik analfabetyzmu ludności w wieku 15 lat i więcej w 2018 roku w poszczególnych obszarach świata. Najmniejszy, niemal zerowy wskaźnik dotyczy szczególnie obszarów Ameryki Północnej, Europy, Azji Północnej i Środkowej, Australii. nieco wyższy wskaźnik zaznaczono w środkowej części Ameryki Południowej i częściowo Afryki i Azji Południowej. Kraje z największym wskaźnikiem analfabetyzmu znajdują się w Afryce Środkowej.
Na mapie opisano następujące treści: 1. W większości państw europejskich wskaźnik analfabetyzmu wynosił mniej niż 1,0%. Były to państwa najbardziej rozwinięte gospodarczo. Natomiast większymi wartościami tego wskaźnika odznaczały się państwa o niższym poziomie rozwoju gospodarczego:
Czarnogóra (1,1%),
Rumunia (1,2%),
Serbia (1,2%),
Cypr (1,3%),
Hiszpania (1,6%),
Bułgaria (1,6%),
Albania (1,9%),
Grecja (2,1%),
Macedonia Północna (2,2%),
Bośnia i Hercegowina (3,0%).
Największą wartością analizowanego wskaźnika odznaczało się Kosowo (8,0%)., 2. W Kanadzie i USA wskaźnik analfabetyzmu wynosił 1,0%. Wyższymi wartościami charakteryzowały się państwa północnoamerykańskie o niższym poziomie rozwoju gospodarczego, np.:
Kostaryka (2,1%),
Panama (4,6%),
Meksyk (4,6%),
Dominikana (6,2%),
Salwador (11,0%),
Honduras (12,8%),
Belize (17,0%).
, 3. W Australii i Nowej Zelandii wskaźnik analfabetyzmu wynosił 1,0%. Wyższymi wartościami charakteryzowały się wyspiarskie państwa o niższym poziomie rozwoju gospodarczego, np.:
Nowa Kaledonia (2,2%),
Palau (3,4%),
Papua-Nowa Gwinea (38,4%).
, 4. W Ameryce Południowej najniższymi wartościami analizowanego wskaźnika odznaczają się:
Argentyna (1,0%),
Urugwaj (1,3%),
Wenezuela (2,9%),
Chile (3,6%),
Kolumbia (4,9%).
Wyższymi wartościami charakteryzowały się pozostałe kraje, w tym największą wartość odnotowano w Gujanie (24,4%)., 5. W Azji najwyższe wartości analizowanego wskaźnika odnotowano w: Korei Północnej (0,0%) i Rosji (0,3%). W Japonii, Korei Południowej, Chinach, Mongolii, dawnych republikach radzieckich, Izraelu, Turcji i niektórych krajach naftowych oraz w kilku krajach położonych w Azji Południowo-Wschodniej wartości wskaźnika analfabetyzmu były mniejsze niż 5,0%. Najwyższymi wartościami tego wskaźnika charakteryzowały się kraje Azji Południowej o najniższym poziomie rozwoju gospodarczego, w tym:
Indie (35,6%),
Pakistan (40,9%),
Afganistan (57,0%),
a także niektóre kraje położone na Półwyspie Arabskim, np. Jemen (45,9%)., 6. Państwa afrykańskie odznaczały się najwyższymi na świecie wartościami wskaźnika analfabetyzmu.
Państwa położone w północnej i południowej części Afryki charakteryzowały się niższymi wartościami wskaźnika analfabetyzmu niż część środkowa. Najniższą wartość tego wskaźnika (5,6%) odnotowano w Gwinei Równikowej. Natomiast najwyższymi wartościami cechowały się kraje Afryki Subsaharyjskiej na półkuli północnej w pasie od Gwinei i Mali aż po Somalię (powyżej 60,0%). Najniższą na świecie wartość tego wskaźnika odnotowano w Czadzie (77,7%).
Wskaźnik analfabetyzmu ludności w wieku 15 lat i więcej w 2018 roku [w %]*
Europa. W Europie, podobnie jak w skali całego świata, wskaźnik analfabetyzmu mężczyzn był niższy niż w przypadku wskaźnika analfabetyzmu kobiet. Największe różnice między wartościami tego wskaźnika dla mężczyzn i kobiet odnotowano w Bośni i Hercegowinie (ze względu na wpływ kultury muzułmańskiej), a także w niektórych krajach Europy Południowej. Ilustracja zawiera wykres słupkowy przedstawiający wskaźnik analfabetyzmu w podziale na mężczyzn i kobiety w wybranych krajach Europy. Na osi poziomej wypisano 14 krajów. Na osi pionowej zaznaczono podziałkę z procentami od 0 do 6. Dla każdego kraju na wykresie podano dwa słupki - niebieski oznaczający mężczyzn oraz różowy oznaczający kobiety. Z wykresu można odczytać następujące wartości: Estonia - mężczyźni i kobiety po 0,1; Litwa - mężczyźni i kobiety po 0,2; Rosja - mężczyźni i kobiety po 0,3; Białoruś - mężczyźni 0,2, kobiety 0,3; Węgry - mężczyźni 0,8, kobiety 0,9; Słowenia - mężczyźni 0,3, kobiety 0,4; Włochy - mężczyźni 0,6, kobiety 1,0; Rumuni - mężczyźni 0,9, kobiety 1,4; Bułgaria - mężczyźni 1,3, kobiety 2,0; Hiszpania - mężczyźni 1,1, kobiety 2,0; Polska - mężczyźni 0,7, kobiety 1,7; Grecja - mężczyźni 1,5, kobiety 2,6; Portugalia - mężczyźni 2,6, kobiety 4,9; Bośnia i Hercegowina - mężczyźni 0,8, kobiety 5,1.
Ameryka. Różnice w wartościach wskaźnika analfabetyzmu dla kobiet i mężczyzn były widoczne także w Ameryce, głównie w Boliwii (ze względu na problemy systemu edukacyjnego). W niektórych krajach odnotowano nieznaczną przewagę wartości tego wskaźnika dla mężczyzn nad wartościami dla kobiet.
Ilustracja zawiera wykres słupkowy przedstawiający wskaźnik analfabetyzmu w podziale na mężczyzn i kobiety w wybranych krajach Ameryk. Na osi poziomej wypisano kraje. Na osi pionowej zaznaczono podziałkę z procentami od 0 do 12. Dla każdego kraju na wykresie podano dwa słupki - niebieski oznaczający mężczyzn oraz różowy oznaczający kobiety. Z wykresu można odczytać następujące wartości: Boliwia - mężczyźni 3,5, kobiety 11,4; Brazylia - mężczyźni 7,0, kobiety 6,6; Meksyk - mężczyźni 3,8, kobiety 5,4; Kostaryka - mężczyźni 2,2, kobiety 2,1; Argentyna - mężczyźni 1,1, kobiety 0,9.
Azja. Wpływ hinduizmu i islamu (mniejsza rola kobiet niż mężczyzn, niechętne posyłanie dziewczynek do szkół) zaznaczył się w znacznych różnicach między wartościami analizowanego wskaźnika dla kobiet i mężczyzn.
Ilustracja zawiera wykres słupkowy przedstawiający wskaźnik analfabetyzmu w podziale na mężczyzn i kobiety w wybranych krajach Azji. Na osi poziomej wypisano kraje. Na osi pionowej zaznaczono podziałkę z procentami od 0 do 80. Dla każdego kraju na wykresie podano dwa słupki - niebieski oznaczający mężczyzn oraz różowy oznaczający kobiety. Z wykresu można odczytać następujące wartości: Afganistan - mężczyźni 40,5, kobiety 70,2; Pakistan - mężczyźni 28,9, kobiety 58,3; Indie - mężczyźni 17,6, kobiety 34,2; Irak - mężczyźni 8,8, kobiety 20,1; Arabia Saudyjska - mężczyźni 2,9, kobiety 7,3; Tajlandia - mężczyźni 4,8, kobiety 7,7; Indonezja - mężczyźni 2,7, kobiety 6,0; Chiny - mężczyźni 1,5, kobiety 4,8.
Afryka. Utrudniony dostęp do edukacji, uwarunkowania kulturowe i religijne (w tych krajach, gdzie dominuje islam) wpłynęły na znaczne różnice między wartościami analizowanego wskaźnika dla kobiet i mężczyzn.
Ilustracja zawiera wykres słupkowy przedstawiający wskaźnik analfabetyzmu w podziale na mężczyzn i kobiety w wybranych krajach Afryki. Na osi poziomej wypisano kraje. Na osi pionowej zaznaczono podziałkę z procentami od 0 do 80. Dla każdego kraju na wykresie podano dwa słupki - niebieski oznaczający mężczyzn oraz różowy oznaczający kobiety. Z wykresu można odczytać następujące wartości: Czad - mężczyźni 68,7, kobiety 86,0; Angola - mężczyźni 20,0, kobiety 46,6; Burundi - mężczyźni 23,7, kobiety 34,5; Egipt - mężczyźni 23,5, kobiety 34,5; Algieria - mężczyźni 12,6, kobiety 24,7; Kenia - mężczyźni 15,0, kobiety 21,8; RPA - mężczyźni 12,3, kobiety 15,4; Zimbabwe - mężczyźni 10,8, kobiety 11,7.
Australia i Oceania. Podobne zależności widoczne były także w Australii i Oceanii. Ilustracja zawiera wykres słupkowy przedstawiający wskaźnik analfabetyzmu w podziale na mężczyzn i kobiety w wybranych krajach Oceanii. Na osi poziomej wypisano kraje. Na osi pionowej zaznaczono podziałkę z procentami od 0 do 80. Dla każdego kraju na wykresie podano dwa słupki - niebieski oznaczający mężczyzn oraz różowy oznaczający kobiety. Z wykresu można odczytać następujące wartości: Fidżi: mężczyźni 0,9, kobiety 0,9; Papua-Nowa Gwinea: mężczyźni 34,7, kobiety 42,1; Tonga: mężczyźni 0,6, kobiety 0,5; Vanuatu: mężczyźni 11,7, kobiety 13,2.
Europa. W Europie, podobnie jak w skali całego świata, wskaźnik analfabetyzmu mężczyzn był niższy niż w przypadku wskaźnika analfabetyzmu kobiet. Największe różnice między wartościami tego wskaźnika dla mężczyzn i kobiet odnotowano w Bośni i Hercegowinie (ze względu na wpływ kultury muzułmańskiej), a także w niektórych krajach Europy Południowej. Ilustracja zawiera wykres słupkowy przedstawiający wskaźnik analfabetyzmu w podziale na mężczyzn i kobiety w wybranych krajach Europy. Na osi poziomej wypisano 14 krajów. Na osi pionowej zaznaczono podziałkę z procentami od 0 do 6. Dla każdego kraju na wykresie podano dwa słupki - niebieski oznaczający mężczyzn oraz różowy oznaczający kobiety. Z wykresu można odczytać następujące wartości: Estonia - mężczyźni i kobiety po 0,1; Litwa - mężczyźni i kobiety po 0,2; Rosja - mężczyźni i kobiety po 0,3; Białoruś - mężczyźni 0,2, kobiety 0,3; Węgry - mężczyźni 0,8, kobiety 0,9; Słowenia - mężczyźni 0,3, kobiety 0,4; Włochy - mężczyźni 0,6, kobiety 1,0; Rumuni - mężczyźni 0,9, kobiety 1,4; Bułgaria - mężczyźni 1,3, kobiety 2,0; Hiszpania - mężczyźni 1,1, kobiety 2,0; Polska - mężczyźni 0,7, kobiety 1,7; Grecja - mężczyźni 1,5, kobiety 2,6; Portugalia - mężczyźni 2,6, kobiety 4,9; Bośnia i Hercegowina - mężczyźni 0,8, kobiety 5,1.
Ameryka. Różnice w wartościach wskaźnika analfabetyzmu dla kobiet i mężczyzn były widoczne także w Ameryce, głównie w Boliwii (ze względu na problemy systemu edukacyjnego). W niektórych krajach odnotowano nieznaczną przewagę wartości tego wskaźnika dla mężczyzn nad wartościami dla kobiet.
Ilustracja zawiera wykres słupkowy przedstawiający wskaźnik analfabetyzmu w podziale na mężczyzn i kobiety w wybranych krajach Ameryk. Na osi poziomej wypisano kraje. Na osi pionowej zaznaczono podziałkę z procentami od 0 do 12. Dla każdego kraju na wykresie podano dwa słupki - niebieski oznaczający mężczyzn oraz różowy oznaczający kobiety. Z wykresu można odczytać następujące wartości: Boliwia - mężczyźni 3,5, kobiety 11,4; Brazylia - mężczyźni 7,0, kobiety 6,6; Meksyk - mężczyźni 3,8, kobiety 5,4; Kostaryka - mężczyźni 2,2, kobiety 2,1; Argentyna - mężczyźni 1,1, kobiety 0,9.
Azja. Wpływ hinduizmu i islamu (mniejsza rola kobiet niż mężczyzn, niechętne posyłanie dziewczynek do szkół) zaznaczył się w znacznych różnicach między wartościami analizowanego wskaźnika dla kobiet i mężczyzn.
Ilustracja zawiera wykres słupkowy przedstawiający wskaźnik analfabetyzmu w podziale na mężczyzn i kobiety w wybranych krajach Azji. Na osi poziomej wypisano kraje. Na osi pionowej zaznaczono podziałkę z procentami od 0 do 80. Dla każdego kraju na wykresie podano dwa słupki - niebieski oznaczający mężczyzn oraz różowy oznaczający kobiety. Z wykresu można odczytać następujące wartości: Afganistan - mężczyźni 40,5, kobiety 70,2; Pakistan - mężczyźni 28,9, kobiety 58,3; Indie - mężczyźni 17,6, kobiety 34,2; Irak - mężczyźni 8,8, kobiety 20,1; Arabia Saudyjska - mężczyźni 2,9, kobiety 7,3; Tajlandia - mężczyźni 4,8, kobiety 7,7; Indonezja - mężczyźni 2,7, kobiety 6,0; Chiny - mężczyźni 1,5, kobiety 4,8.
Afryka. Utrudniony dostęp do edukacji, uwarunkowania kulturowe i religijne (w tych krajach, gdzie dominuje islam) wpłynęły na znaczne różnice między wartościami analizowanego wskaźnika dla kobiet i mężczyzn.
Ilustracja zawiera wykres słupkowy przedstawiający wskaźnik analfabetyzmu w podziale na mężczyzn i kobiety w wybranych krajach Afryki. Na osi poziomej wypisano kraje. Na osi pionowej zaznaczono podziałkę z procentami od 0 do 80. Dla każdego kraju na wykresie podano dwa słupki - niebieski oznaczający mężczyzn oraz różowy oznaczający kobiety. Z wykresu można odczytać następujące wartości: Czad - mężczyźni 68,7, kobiety 86,0; Angola - mężczyźni 20,0, kobiety 46,6; Burundi - mężczyźni 23,7, kobiety 34,5; Egipt - mężczyźni 23,5, kobiety 34,5; Algieria - mężczyźni 12,6, kobiety 24,7; Kenia - mężczyźni 15,0, kobiety 21,8; RPA - mężczyźni 12,3, kobiety 15,4; Zimbabwe - mężczyźni 10,8, kobiety 11,7.
Australia i Oceania. Podobne zależności widoczne były także w Australii i Oceanii. Ilustracja zawiera wykres słupkowy przedstawiający wskaźnik analfabetyzmu w podziale na mężczyzn i kobiety w wybranych krajach Oceanii. Na osi poziomej wypisano kraje. Na osi pionowej zaznaczono podziałkę z procentami od 0 do 80. Dla każdego kraju na wykresie podano dwa słupki - niebieski oznaczający mężczyzn oraz różowy oznaczający kobiety. Z wykresu można odczytać następujące wartości: Fidżi: mężczyźni 0,9, kobiety 0,9; Papua-Nowa Gwinea: mężczyźni 34,7, kobiety 42,1; Tonga: mężczyźni 0,6, kobiety 0,5; Vanuatu: mężczyźni 11,7, kobiety 13,2.
Poziom analfabetyzmu według struktury płci ludności w 2018 r.