Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Jakie związki nieorganiczne tworzy brom? Czy posiadają jakieś zastosowania? Zapoznaj się z grafiką interaktywną, która prezentuje niektóre związki bromu, a następnie wykonaj ćwiczenia sprawdzające.

Jakie związki nieorganiczne tworzy brom? Czy posiadają jakieś zastosowania? Zapoznaj się z opisem grafiki interaktywnej, a następnie wykonaj ćwiczenia sprawdzające.

R16gSOnUQaK261
Ilustracja przedstawia różnokolorowe kafelki. Dotyczy związków bromu. Opisano: 1. NaBr - bromek sodu. Bezbarwne, krystaliczne ciało stałe o wysokiej temperaturze topnienia (753–755 °C). Reakcja otrzymywania: NaOH + HBr NaBr + H2O

Stosowany jako źródło jonów bromkowych. W XIX wieku był używany w medycynie jako lek przeciwpadaczkowy, uspokajający i nasenny, jednak obecnie jego wykorzystanie znacznie spadło, z powodu opracowania skuteczniejszych i efektywniejszych leków. 2. KBr - bromek potasu. Białe, krystaliczne ciało stałe o wysokiej temperaturze topnienia (734 °C). Reakcja otrzymywania: 4 K2CO3 + Fe3Br8  8 KBr + Fe3O4 + 4 CO2(g) Znalazł zastosowanie w medycynie jako środek uspokajający. Używany jest również do produkcji światłoczułych emulsji fotograficznych oraz monokryształów używanych w spektroskopii IR. 3. Bromek litu. Tworzy białe, higroskopijne, sześcienne kryształy. Reakcja otrzymywania:LiOH + HBr  LiBr + H2O Związek ten znalazł zastosowanie w systemach chłodniczych, absorpcyjnych, klimatyzacyjnych i do przemysłowego suszenia, a jego skoncentrowany roztwór jest używany jako pochłaniacz pary wodnej. Ponadto wykorzystuje się go jako środek zwiększający objętość wełny, włosów i innych włókien organicznych. W medycynie stosowany jako stabilizator nastroju, środek uspokajający lub nasenny. Ilustracja przedstawia strukturę krystaliczną bromku litu. Na obrazku jest sześcian, a w nim uporządkowane duże, bordowe kule, między nimi są małe niebieskie. 4. Bromek wapnia. Bezbarwne, higroskopijne ciało stałe o wysokiej temperaturze topnienia (742–760 °C). Reakcja otrzymywania: CaO + 2 HBr  CaBr2 + H2O Bromek wapnia znalazł zastosowanie jako składnik płynów do wierceń, konserwant oraz środek gaśniczy, a także w lecznictwie jako lek uspokajający i przeciwdrgawkowy. 5. Bromek srebra(I). Bezwonne, jasnożółte ciało krystaliczne, praktycznie nierozpuszczalne w wodzie. Reakcja otrzymywania:AgNO3 + KBr  AgBr+ KNO3Związek srebra(I) stanowi główny reagent w wytwarzaniu emulsji światłoczułych do błon fotograficznych. 6. Kwas bromowy(I) HBrO. Jest to żółta ciecz, stabilna tylko w roztworze. Reakcja otrzymywania: Br2+H2O  HBrO+HBr Kwas bromowy(I) stosuje się jako wybielacz, utleniacz, do produkcji dezodorantów i środków dezynfekujących, gdyż wykazuje on zdolność do zabijania komórek wielu patogenów. Ilustracja przedstawia model cząsteczki kwasu bromowego(I). Kulka czerwona wiąże się z kulką białą i pomarańczową poprzez grube linie. 7. Kwas bromowy(V). Występuje w formie bezbarwnego lub żółtawego roztworu. Reakcja otrzymywania: Ba(BrO3)2 + H2SO4  2 HBrO3 + BaSO4(s) Ilustracja przedstawia model kulkowy budowy kwasu bromowego(V). Do kulki pomarańczowej przyłączone są podwójnymi liniami dwie kulki czerwone. Dodatkowo, trzecia kulka czerwona połączona jest pojedynczą linią z pomarańczową, ponadto tworzy wiązanie pojedyncze z kulką białą. 8. Bromian(V) potasu. Jest to biały lub prawie biały, granulowany proszek lub kryształy. Reakcja otrzymywania: 6 KOH + 3 Br2  KBrO3 + 5 KBr + 3 H2O Znalazł zastosowanie w żywności jako ulepszacz (E924). 9. Fluorek bromu(III). Występuje w formie bezbarwnej, higroskopijnej cieczy. Reakcja otrzymywania: 3 BrF  BrF3 + Br2 Związek ten jest wykorzystywany przy produkcji fluorku uranu(VI), który jest cennym komponentem używanym przy produkcji paliwa jądrowego. Ilustracja przedstawia model kulkowy cząsteczki fluorku bromu(III). Kulka pomarańczowa jest połączona grubymi, pojedynczymi liniami z trzema kulkami zielonymi. 10. Fluorek bromu(V). Występuje w formie jasnożółtej cieczy.

Reakcja otrzymywania: Br2 + 5 F2  2 BrF5 Stosowany jest w analizie izotopów tlenu oraz jest testowany jako utleniacz ciekłych paliw rakietowych. Ilustracja przedstawia model kulkowy cząsteczki fluorku bromu(V). Kulka pomarańczowa jest połączona grubymi, pojedynczymi liniami z pięcioma kulkami zielonymi. 11. Bromek boru. Występuje jako bezbarwna, higroskopijna ciecz.

Reakcja otrzymywania: B2O3+3 C+3 Br2 2 BBr3+3 CO Związek ten znalazł zastosowanie w syntezie organicznej, produkcji farmaceutycznej, przetwarzaniu obrazu, domieszkowaniu półprzewodników i produkcji fotowoltaicznej. Ilustracja przedstawia model cząsteczki bromku boru. Kulka żółta jest połączona z trzema większymi, pomarańczowymi kulkami poprzez grube linie. 12. Bromek glinu. Ma postać beżowego proszku. Reakcja otrzymywania: 2 Al+6 HBrAl2Br6+3 H2 W reakcji Friedla-Craftsa, związek ten znalazł zastosowanie jako katalizator kwasowy (kwas Lewisa). Reakcja Friedela-Craftsa to rodzaj reakcji chemicznej, której ulegają związki aromatyczne, reakcję tego typu obejmują alkilacja i acylacja związków aromatycznych w obecności kwasów Lewisa (np. chlorku glinu). Ilustracja przedstawia model cząsteczki bromku glinu. Dwie czerwone kulki tworzą wiązania pojedyncze z dwiema kulkami szarymi. Dodatkowo obie kulki szare tworzą po dwa wiązania z czterema kulkami czerwonymi.
Grafika interaktywna pt. Związku bromu
Źródło: GroMar Sp. z o.o., Bielański, A. "Podstawy chemii nieorganicznej", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2013; K.D. Sharma, Inorganic Chemistry Book, 3 ed., 2015, ISBN: 978-93-272-4756-5Sangster, B., Blom, JL., Sekhuis, V. M., Loeber, J. G., Rauws, A. G., Koedam, J. C., Krajnc, E. I., Logten, M. J. Food Chem Toxicol. 1983, 21 (4), s. 409-419; Hassa, R., Mrzigod, J., Nowakowski, J. Podręczny słownik chemiczny, Katowice: Videograf II, 2004, s. 63, ISBN 83-7183-240-0; Encyklopedia popularna. Wyd. II. T. III. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 708. ISBN 83-01-00000-7; Lide, D. R. CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4–71, ISBN 978-1-4200-9084-0; Patnaik, P. Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003. ISBN 0-07-049-439-8; Dagani, M. J., Barda, H. J., Benya, T. J., Sanders, D. C. Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry 2002, Wiley-VCH, Weinheim; http://www.chemicalland21.com/industrialchem/inorganic/CALCIUM%20BROMIDE.htm; Encyklopedia popularna, Tom IV. Wyd. II. Warszawa: PWN, 1987, s. 261. ISBN 83-01-00000-7; Mayeno, A. N., Curran, A. J., Roberts, R. L., Foote, C. S.; The Journal of Biological Chemistry, 1989, 264 (10): 5660–8. PMID 2538427; Durrant, P. J., Durrant , B. Zarys współczesnej chemii nieorganicznej, Warszawa PWN, 1965, s. 1057-1058; https://www.food.gov.uk/print/pdf/node/847 Greenwood, N. N., Earnshaw, A. Chemistry of the Elements, 2nd ed., 1997, ISBN 978-0-08-037941-8; Clayton, R.; Mayeda, T. K. Geochimica et Cosmochimica Acta.1963, 27 (1), 43–48; Suzuki, A., Hara, S., Huang, X. Boron Tribromide. E-EROS Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis, 2006, ISBN 978-0471936237. Paquette, L. A. Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis, 2001, ISBN 0471936235., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Czy któryś ze związków bromu jest składnikiem pasty do zębów? Czy pochodne bromoorganiczne znalazły zastosowanie w medycynie? Zapoznaj się z grafiką interaktywną, a następnie wykonaj ćwiczenia poniżej.

Czy któryś ze związków bromu jest składnikiem pasty do zębów? Czy pochodne bromoorganiczne znalazły zastosowanie w medycynie? Zapoznaj się z opisem grafiki interaktywnej, a następnie wykonaj ćwiczenia poniżej.

R1LT32ItLBZO91
Grafika przedstawia tubkę pasty oraz szczoteczkę do zębów. Na główce szczoteczki znajduje się pasta. Dotyczy organicznych związków chemicznych zawierających brom i ich przykładowe zastosowania. Opisano: 1. Bromek (dodecylodimetylo-2-fenoksyetylo)amoniowy. Wzór sumaryczny: C22H40BrNO . Budowa: zbudowany z długiego, dwunastowęglowego łańcucha głównego oraz reszty eteru etylowo-fenylowego. Forma występowania: bezbarwne lub bladożółte ciało krystaliczne. Ilustracja przedstawia wzór półstrukturalny: długi, dwunastowęglowy łańcuch główny oraz reszta eteru etylowo-fenylowego. Obecny jest atom azotu o ładunku plus jeden, tworzący wiązania pojedyncze z dwiema grupami metylowymi. 2. Górna fotografia przedstawia uzębienie posiadające kamień nazębny, natomiast dolna fotografia jest przykładem uzębienia bez obecności kamienia nazębnego. Przedstawiony związek chemiczny posiada właściwości antybakteryjne oraz antyseptyczne, a także zapobiega powstawaniu płytki nazębnej i zapaleniu dziąseł. Ilustracja przedstawia uzębienie człowieka, na górze znajduje się zdjęcie, na którym zęby mają żółty nalot. Poniżej zdjęcie zdrowego uzębienia o naturalnym, białym kolorze. 3. Bromek domifenu wchodzi w skład wybranych past do zębów i płynów do płukania jamy ustnej. Ponadto wykorzystywany jest w leczeniu infekcji jamy ustnej i gardła. 4. Bromek aklidyny. Ilustracja przedstawia wzór półstrukturalny bromku aklidyny. W strukturze obecne są grupy estrowe, hydroksylowe, atomy tlenu, siarki, atom azotu, wiązania podwójne oraz pierścienie aromatyczne.
Grafika interaktywna pt. Organiczne związki chemiczne zawierające brom i ich przykładowe zastosowania
Źródło: Domiphen Bromide. W: Martindale. The Complete Drug Reference. Sean C. Sweetman (red.). Wyd. 36. Pharmaceutical Press, 2009, s. 1643. ISBN 978-0-85369-840-1; Almirall, S.A.: Summary of Product Characteristics Eklira Genuair, Europejska Agencja Leków; Aclidinium, DrugBank [online], University of Alberta, DB08897; Almirall, S.A.: Charakterystyka Produktu Leczniczego Bretaris Genuair. Europejska Agencja Leków,, domena publiczna.
R1LwMHqjJHOVQ
Ćwiczenie 1
Uzupełnij nazwy związków przedstawionych następującymi wzorami:
R1c8yau8IS6rj
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj odpowiednie związki chemiczne do ich zastosowań. KBr Możliwe odpowiedzi: 1. Używany jest jako środek zwiększający objętość wełny, włosów i innych włókien organicznych., 2. Podstawowy składnik emulsji światłoczułych w błonach fotograficznych., 3. Produkcja monokryształów w spektroskopii IR., 4. Ulepszacz (E924) LiBr Możliwe odpowiedzi: 1. Używany jest jako środek zwiększający objętość wełny, włosów i innych włókien organicznych., 2. Podstawowy składnik emulsji światłoczułych w błonach fotograficznych., 3. Produkcja monokryształów w spektroskopii IR., 4. Ulepszacz (E924) AgBr Możliwe odpowiedzi: 1. Używany jest jako środek zwiększający objętość wełny, włosów i innych włókien organicznych., 2. Podstawowy składnik emulsji światłoczułych w błonach fotograficznych., 3. Produkcja monokryształów w spektroskopii IR., 4. Ulepszacz (E924) KBrO3 Możliwe odpowiedzi: 1. Używany jest jako środek zwiększający objętość wełny, włosów i innych włókien organicznych., 2. Podstawowy składnik emulsji światłoczułych w błonach fotograficznych., 3. Produkcja monokryształów w spektroskopii IR., 4. Ulepszacz (E924)
Rxt4QAKHAI19F
Ćwiczenie 3
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.