Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Przeanalizuj poniższą grafikę interaktywną. Zapoznaj się z pięcioma dowodami na istnienie Boga, które zaprezentował św. Tomasz. Która wydaje ci się najbardziej interesująca? Opisz zwięźle swoje przemyślenia.

RCbHikSQkaNdJ
(Uzupełnij).
RVJ6BcFrXJpzX1
Ilustracja przedstawia Dowody św. Tomasza z Akwinu na istnienie Boga, czyli pięć dróg, na których rozum udowadnia prawdy wiary. Informacje są umieszczone w tabeli, każda z dróg to osobna jej osobna sekcja.
„Pierwsza droga”, tak zwany „dowód ruchu” (łac. ex moti).
Treść rozumowania: Wszelkie zmiany, jakie dokonują się w świecie, to zmiany polegające na ruchu przedmiotów (ich wewnętrznych zmian i zewnętrznego przemieszczania się). Konkretne przedmioty nawzajem wprawiają się w ruch, nie jest jednak możliwe, aby nie istniała pierwotna praprzyczyna wszelkiego ruchu. Ktoś musiał stworzyć ten świat i wprawić go w ruch, a tym kimś był Bóg.
Sposoby jego podważania: Aby udowadniać, że ruch miał jakąś praprzyczynę, wypadałoby najpierw udowodnić, że nie jest on odwieczny. Ponadto założenie, że domniemana przyczyna wszelkiego ruchu jest równocześnie stwórcą świata, jest nieuzasadnione.
„Druga droga” tak zwany dowód z „przyczynowości sprawczej” (łac. Es ratione causae efficintis - z „niesamoistności świata”).
Treść rozumowania: Każda istniejąca rzecz powstała z jakiejś przyczyny, a zapewne jest także przyczyną zaistnienia innych rzeczy. Nie jest więc możliwe, aby nie istniała jakaś praprzyczyna, która zainicjowała cały ten proces. Tą pierwszą przyczyną z konieczności jest Bóg.
Sposoby jego podważania: Aby udowodnić, że istnieje praprzyczyna ogółu istniejących rzeczy, trzeba najpierw udowodnić, że świat nie jest odwieczny. Ponadto założenie, że jakaś praprzyczyna wszelkich rzeczy (albo tylko pierwszych istniejących rzeczy), jest rozumną istotą działającą w sposób przyczynowo-skutkowy, jest nieuzasadnione.
„Trzecia droga” tak zwany dowód „przypadkowości i konieczności” (z łac. Ex possibili et necessario).
Treść rozumowania: O każdym istniejącym przedmiocie możemy powiedzieć, iż jest przypadkowy (tzn. jego istnienie nie jest konieczne – równie dobrze mogłoby go po prostu nie być, a cały świat funkcjonowałby mimo to). Są to więc byty przygodne, przypadkowe, dowolne. Istnieją i są jakieś, lecz równie dobrze mogły by nie istnieć, albo być zupełnie inne, niż są (mieć inne właściwości, niż mają). Nie jest jednak możliwe, aby nie istniała jakaś rzecz konieczna, bowiem w takim przypadku w ogóle nie zaistniałby świat. Musi więc istnieć jedna rzecz konieczna, która jest zasadą samej siebie – jej konieczność leży w niej samej. O tej „konieczności” mówimy, że jest Bogiem.
Sposoby jego podważania: Podobnie jak w poprzednich przypadkach należałoby najpierw udowodnić, że świat miał w ogóle swój czasowy i przyczynowy początek, co nie jest rzeczą możliwą. Ponadto pojęcia „przypadkowości” i „konieczności”, to tylko terminy ludzkiego rozumu, których rozum nie odkrywa w świecie, lecz sam określa nimi pewne przedmioty.
„Czwarta droga” tak zwany dowód z hierarchii doskonałości” (z łac. Ex grabitus perfections).
Treść rozumowania: Jeśli będziemy układać gradacyjną hierarchię bytów w kolejności od najmniej doskonałych do najdoskonalszego, to już z samego tego procesu musimy wywnioskować istnienie bytu najdoskonalszego pod każdym względem. Byt ten będzie Bogiem.
Sposoby jego podważania: Czysto teoretyczne rozważanie jakichś przedmiotów i ich właściwości jeszcze nie implikuje (gwarantuje) ich istnienia. Równie dobrze mogę ułożyć hierarchię najniebezpieczniejszych bohaterów horrorów, jednak wciąż będą rozważał w ten sposób byty nieistniejące w oparciu o wymyślone przeze mnie pojęcia i kategorie.
„Piąta droga” tak zwany dowód z powszechnej celowości przyrody (z łac. Ex gubernatione rerum).
Treść rozumowania: Wszelkie substancje dążą do uzyskania najlepszego dla siebie stanu (położenia, sytuacji, miejsca). Rzucony kamień opada na ziemię, gdyż jest cięższy od powietrza, a lżejszy od gleby, na którą upada. Zwierzę zmierza do celu, jakim jest zaspokojenie przez nie wszelkich potrzeb. Człowiek zmierza do celu, jakim jest osiągnięcie przez niego szczęścia. Nie jest możliwe, aby tak skonstruowany świat funkcjonował bez uprzedniego stworzenia go przez Istotę, która wytyczyła każdej substancji cel dążeń. Jest oczywiste, że tą Istotą jest Bóg.
Sposoby jego podważania: To ludzki rozum postrzega świat (ogół wszystkich przedmiotów) jako działający w sposób celowy i uporządkowany. Nie oznacza to jeszcze, iż ten świat jest całościowym, działającym celowo tworem, a tym bardziej nie znaczy to, że został on stworzony przez jakąś istotę, która w ten sposób go zaplanowała.
Polecenie 2

Ponownie przeanalizuj „pięć dróg” św. Tomasza. Następnie wybierz jeden z dowodów i dokonaj krytycznej analizy albo jego treści, albo sposobu, w jaki bywa on podważany. Wykaż zasadność zawartych rozumowań i wyraź swoją opinię na ich temat.

RDjd7px8JzOSi
(Uzupełnij).