Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

„Śladami Mikołaja Kopernika”

Mikołaj Kopernik urodził się w Toruniu, 19 lutego 1473 roku. W latach 1491–1503 studiował na Akademii Krakowskiej i na uniwersytetach w Padwie i Bolonii. Jednak większość swego życia spędził na Warmii. Poznaj najważniejsze miejsca z nim związane.

R14PdH1dkcK6L1
Na mapie Polski zaznaczono siedem miejsc związanych z Mikołajem Kopernikiem. Opisano: 1. Olsztyn. Zdjęcie przedstawia fragment budynku wykonanego z czerwonej cegły z okrągłą wieżą. Wieża ma dach w kształcie stożka. To Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie, zarządzany przez Kopernika jako administratora dóbr kapitulnych. Do Olsztyna Mikołaj Kopernik przybył po raz pierwszy w 1511 roku. Na olsztyńskim zamku pełnił funkcję kanonika i administratora dóbr Kapituły Warmińskiej. W 1520 roku kierował przygotowaniami miasta do obrony przed Krzyżakami. Kiedy w 1521 roku ich atak został odparty Kopernika obwołano obrońcą Olsztyna., 2. Lidzbark Warmiński. Na zdjęciu jest budynek z trzema wieżami w narożach. Budynek wykonano z czerwonej cegły. Zamek biskupów warmińskich w Lidzbarku Warmińskim, siedziba biskupa Łukasza Watzenrode. W 1507 roku Mikołaj Kopernik został skierowany do Lidzbarka Warmińskiego. Miał wspierać biskupa, a zarazem swego wuja, Łukasza Watzenrode i służyć mu pomocą w prowadzeniu bieżącej polityki. To właśnie tu opracował pierwszy szkic heliocentrycznej teorii budowy świata spisany w Commentariolus zwanym Komentarzykiem. W latach 20. XVI wieku sprawował najwyższą godność w życiu – generalnego administratora diecezji. Prowadził jednocześnie badania naukowe dotyczące między innymi ekonomii i astronomii. Rezydował na lidzbarskim zamku., 3. Frombork. Pierwsze zdjęcie przedstawia budynek z kwadratową wieżą. To Wieża Kopernika. Po lewej stronie wieży jest pozostała część budynku z czerwonej cegły. Na drugim zdjęciu jest okazały budynek bazyliki archikatedralnej we Fromborku z licznymi wieżami. Mikołaj Kopernik przebywał we Fromborku w latach 1510–1513, kiedy pełnił tam rolę kanclerza kapituły. Na stałe osiadł w mieście w 1529 roku i tu przeprowadził większość pomiarów i obserwacji astronomicznych. Wykorzystywał je przy pracach nad reformą kalendarza juliańskiego, do udziału w których został zaproszony przez uczestników soboru laterańskiego w 1513 roku i oczywiście podczas pisania dzieła ;De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich). W tym celu nabył basztę usytuowaną w pasie murów obronnych, znana dziś jako Wieża Kopernika, która stała się miejscem jego pracy. Natomiast w ogrodzie kanonii urządził stanowisko do prowadzenia obserwacji nieba (tak zwane pavimentum). Zmarł we Fromborku 24 maja 1543 roku., 4. Grudziądz. Na zdjęciu są zabytkowe mury miejskie w Grudziądzu w centrum miasta. Zbudowano je z czerwonej cegły. W 1522 roku Mikołaj Kopernik wystąpił na Sejmie Stanów Pruskich w Grudziądzu z napisaną przez siebie mową Querela Capituli contra magistrum Albertum et eius ordinem super iniuriis irrogatis 1521 sub indutiis belli (Skarga kapituły na mistrza Albrechta i jego zakon z powodu krzywd wyrządzonych w 1521 roku podczas zawieszenia broni). Wygłosił także publicznie traktat Monetae cudendae ratio (Traktat o monetach), w którym zaapelował o unifikację systemu monetarnego. Legenda głosi, że zaprojektował także kanał prowadzący wody z rzeki Osy do miasta i dalej do Wisły., 5. Elbląg. Zdjęcie przedstawia gotyckie mury w Elblągu. Zdjęcie wykonano od strony naroża. Po jego lewej stronie jest niski mur, po prawej wysoki budynek z oknami. Mikołaj Kopernik wielokrotnie przebywał w Elblągu, głównie towarzysząc swojemu wujowi, biskupowi Łukaszowi Watzenrode. W 1504 roku uczestniczył w hołdzie władz Elbląga składanym królowi, a w latach 1506 i 1507 brał udział zjazdach stanów Prus Królewskich., 6. Pieniężno. Obraz przedstawia dwa białe budynki stojące na wzgórzu. Góruje nad nimi wysoka wieża. To Zamek Kapituły Warmińskiej w Pieniężnie. Na pierwszym planie obrazu jest jezioro, drewniany most i niski budynek ze spadzistym dachem. W Pieniężnie Mikołaj Kopernik przebywał wielokrotnie w latach 1517-1519, rezydując w tutejszym zamku kapituły warmińskiej. Stąd kierował lokacją osadników w okolicznych wsiach (Kumajny, Lubianka, Łajsy, Łoźnik, Miłkowo, Osetnik, Pełty, Radziejewo, Wopy)., 7. Lubawa. Zdjęcie ukazuje mury z okrągłą niską basztą. Po lewej stronie zdjęcia znajduje się fragment jeziora. Teren wokół ruin porasta przycięta trawa. To zamek biskupów chełmińskich. W Lubawie Mikołaj Kopernika gościł w latach 1538-1539, odwiedzając Tiedemana Giesego, biskupa chełmińskiego. W ostatniej podróży towarzyszył mu Jerzy Joachim Retyk, którego zadaniem było zdemaskowanie heretyckich teorii astronomicznych. Jednak kiedy poznał naukowe dokonania Kopernika, stał się ich zwolennikiem i wydatnie przyczynił do wydania drukiem dzieła De revolutionibus orbium coelestium (O obrotach sfer niebieskich).
Fragment współczesnej mapy Polski
Polecenie 1

Na podstawie informacji z e‑materiału opracuj oś czasu przedstawiającą najważniejsze wydarzenia z życia Mikołaja Kopernika i jego dokonania naukowe.

R1dFRJL794Sdl
19.2.1473 Narodziny Mikołaja Kopernika , 21.5.1543 Śmierć Mikołaja Kopernika
RylWxemuhUPBn
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Sporządź notatkę dotyczącą najwybitniejszych osiągnięć i dzieł Mikołaja Kopernika

R16crrAGwAm6z
{duzepole.
RIHZ0ZnvhW9KK
Ćwiczenie 1
Zaznacz prawidłowe dokończenie zdania.

Mikołaj Kopernik pełnił rolę kanclerza kapituły... Możliwe odpowiedzi: 1. we Fromborku., 2. w Elblągu., 3. w Lidzbarku Warmińskim., 4. w Olsztynie.
R8QFAf7RQHxL9
Ćwiczenie 2
Zaznacz miejsca związane z Mikołajem Kopernikiem. Możliwe odpowiedzi: 1. Toruń., 2. Olsztyn., 3. Kraków, 4. Poznań, 5. Warszawa, 6. Wrocław, 7. Szczecin