Ilustracja interaktywna. Obraz przedstawia grupę ludzi, która spoczywa na ruinach miasta. W tle stoją wysokie, zniszczone kolumny oraz zarośnięta piramida. Elementy ilustracji interaktywnej. 1. Rozpad Imperium Rzymskiego, który spowodował bardzo poważną i trwającą kilka kolejnych stuleci zapaść cywilizacyjną i kulturową.
Ilustracja przedstawia antyczne miasto. Miasto płonie. Z miejsca ogarniętego pożarem uciekają ludzie. _{Hubert Robert, Pożar Rzymu, 18 lipca 64 r, 1785
licencja: domena publiczna, Wikimedia Commons.}

Na ruinach starego porządku, pośród panującego chaosu, wyłoniła się nowa duchowa, a z czasem także intelektualna, siła, czyli chrześcijaństwo. 2. Kształtowanie się doktryny chrześcijańskiej przypadło jeszcze na okres starożytny. Wtedy to działali tzw. Ojcowie Kościoła, pisarze obdarzeni szczególnym autorytetem, ustalający ortodoksyjny kształt chrześcijańskiej teologii, stąd też ich nauczanie nazywa się patrystyką (łac. pater znaczy ojciec).
Ilustracja przedstawia mozaikę. Mozaika prezentuje pięciu mężczyzn w strojach duchownych. Wokół ich głów są aureole. _{XI w. mozaika świętych teologów chrześcijańskich techników i nauczycieli ekumenizmu.
Patrystyka to ogół koncepcji teologiczno-filozoficznych tworzonych II–VIII w. przez Ojców Kościoła i innych pisarzy chrześcijańskich. Nazwa patrystyka jest także używana dla oznaczenia gałęzi teologii, zajmującej się treścią pism Ojców Kościoła.
licencja: domena publiczna, Wikimedia Commons.}

Do jednej z najbardziej wpływowych postaci spośród tego grona zalicza się św. Augustyna. Był myślicielem uformowanym intelektualnie przez filozofię starożytną, lecz podstawy doktrynalne rozwijane w ciągu średniowiecza w dużej mierze chrześcijaństwo zawdzięcza właśnie jemu. Stąd też postać tę, chronologicznie przynależącą do starożytności, traktujemy jako jednego z najważniejszych założycieli filozofii średniowiecznej. 3. Średniowiecze jako epoka historyczna trwało około tysiąca lat.
Ilustracja przedstawia dwie kobiety. Mają złączone ręce do modlitwy. Mają na głowach złote korony, ubrane są w niebieskie suknie. _{Ernest William Tristram, malowidło ścienne, ukazujące królową Filippy z córką.
licencja: domena publiczna, Wikimedia Commons.}

We wczesnym średniowieczu, trwającym mniej więcej od V do XI wieku, wysiłki nielicznych elit intelektualnych koncentrowały się na przechowaniu będącego w rozsypce dziedzictwa kulturowego, w tym filozoficznego, antyku. Ilustracja przedstawia mężczyznę, który siedzi na tronie. Ubrany jest w strój z czerwoną peleryną, ma na głowie koronę, trzyma berło. Ma siwą brodę z wąsami. Lewą rękę ma wyciągniętą w stronę otwartej księgi. Księga jest trzymana przez mnicha. Po prawej stronie znajduje się grupa mężczyzn w długich szatach, wśród nich duchowny z wysoką czapką i pastorałem. _{Pierwsze poważniejsze ożywienie życia umysłowego przypadło na przełom VIII i IX w. w epoce Karola Wielkiego.
licencja: Jean-Victor Schnetz, domena publiczna, Wikimedia Commons.}

Jednym z najwybitniejszych filozofów tego okresu był, pochodzący z Irlandii, Jan Szkot Eriugena, który powołując się na autorytet Augustyna głosił tezę o podwójnej predestynacji: do zbawienia i do potępienia. Eriugena usiłował uzgodnić autorytet ojców kościoła. Za najwyższy autorytet uważał Pismo Święte, gdyż zarówno Biblia, jak i rozum mają wspólne źródło, którym jest Boża Mądrość. 4. Prawdziwy przełom nastąpił jednak dopiero na przełomie XI i XII wieku. Działali wtedy Anzelm z Canterbury - jeden z prekursorów scholastyki, Piotr Abelard - propagator sermonizmu, św. Bernard z Clairvaux - twórca mistycyzmu, a także myśliciele zorientowani humanistycznie ze szkoły w Chartres.
W wieku XIII doszło do ponownego odkrycia filozofii Arystotelesa, najpierw za pośrednictwem myślicieli arabskich, a potem takich postaci jak dominikanie św. Albert Wielki i św. Tomasz z Akwinu.

Duns Szkot starał się wypracować filozoficzną syntezę, która w średniowiecznym chrześcijaństwie była alternatywą dla sporu między dwoma szkołami myślenia: platońsko-augustyńską i arystotelesowsko-tomistyczną. W Małym Słowniku Teologicznym napisano: obok metafizycznych różnic w stosunku do tomizmu skotyzm charakteryzuje podkreślenie, że istotę boską najlepiej pojmować jako miłość, z czego wynika prymat woli, wolności i indywidualności, podkreślenie chrystocentryzmu, utożsamienie łaski usprawiedliwiającej z miłością, [...] krytyczne ujęcie funkcji samej teologii. 5. Okres świetności przeżywała scholastyka, która w tym czasie trafiła na dopiero co powstałe uniwersytety.
Ilustracja przedstawia mnicha w zielonym habicie, który siedzi na krześle i pisze coś w otwartej księdze. Przed nim znajdują się inni mnisi. Klęczą. Jeden z nich trzyma otwartą księgę. _{Fragment miniatury mistrza i uczonych 1464 r
licencja: domena publiczna, Wikimedia Commons.}

Obok scholastycznego tomizmu i albertyzmu rozwijał się także w wieku XIII augustynizm, propagowany głównie przez franciszkanów i najwybitniejszego przedstawiciela - św. Bonawenturę. Zdaniem Bonawentury poznanie racjonalne jest niewystarczające do poznania Boga oraz problemów egzystencji ludzkiej. Tak jak Święty Augustyn uważał, że do poznania może dotrzeć jedynie rozum oświecony wiarą. 6. W wieku XIV w dalszym ciągu niepodzielnie panował system filozofii scholastycznej, ale równocześnie pojawiła się postawa zdecydowanie krytyczna wobec jej dogmatyczności. Augustyna można także uznać za ojca zachodniej mistyki. Biskup Hippony położył fundamenty pod późniejszą refleksję nad doświadczeniem mistycznym. U mistyków widać też przekonanie Augustyna, że warunek kontemplacyjnego i ekstatycznego doświadczenia obecności Boga tkwi w naturze osoby ludzkiej i roli Chrystusa i Kościoła w osiąganiu owego doświadczenia. Ilustracja przedstawia mnicha w habicie. Obok jest znajduje się ozdobny napis. _{Wilhelm Ockham - podobnie jak Augustyn z Hippony - był wyznawcą radykalnego subiektywizmu lub skrajnie subiektywistycznej koncepcji czasu.
licencja: domena publiczna, Wikimedia Commons.}

Średniowieczny mistycyzm był reprezentowany przede wszystkim przez niemieckiego dominikanina Mistrza Eckharta i jego następców Jana Taulera i Henryka Suzo.