Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Zapoznaj się z grafiką interaktywną, a następnie wykonaj polecenie.

Zapoznaj się z opisem grafiki interaktywnej, a następnie wykonaj polecenie.

R11BnDgGuU46g1
Grafika interaktywna. Na ilustracji głównej jest mapa północnej Europy z Morzem Bałtyckim. Przy mapie są punkty z hasłami dotyczącymi: danych geograficznych, powstania i rozwoju Bałtyku, cech fizyczno-geograficznych, cech fizycznych i chemicznych wód, cech biologicznych wód, zagrożeń i degradacji, znaczenia gospodarczego. Dane geograficzne. 1.1. Położenie. Morze Bałtyckie leży na szelfie kontynentalnym między Półwyspem Skandynawskim a środkową i wschodnią częścią lądu europejskiego. Z Morzem Północnym łączy się przez wąskie Cieśniny Duńskie (Mały Bełt, Wielki Bełt, Sund, Kattegat, Skagerrak oraz Limfjorden). Najczęściej za zachodnią granicę Morza Bałtyckiego uważa się umowną linię wyznaczoną pomiędzy północnym cyplem Półwyspu Jutlandzkiego a szwedzką wyspą Tjörn. Państwa graniczące z Morzem Bałtyckim to: Dania, Szwecja, Finlandia, Estonia, Litwa, Łotwa, Rosja, Polska, Niemcy. Na ilustracji jest mapa polityczna północnej Europy z Morzem Bałtyckim. Można odczytać z niej państwa graniczące z Bałtykiem., 1.2. Rozmiary. Powierzchnia: 392 979 kilometrów kwadratowych (z Kattegatem około 415 266 kilometrów kwadratowych). Objętość: 21 721 kilometrów kwadratowych. Linia brzegowa: długość około 8100 kilometrów. Rozciągłość: 53 ° N do 66 ° szerokości geograficznej północnej i od 10 ° E do 30 ° długości geograficznej wschodniej; południkowa – około 1300 kilometrów, równoleżnikowa najszersza (przez Zatokę Fińską) – około 600 kilometrów, równoleżnikowa najwęższa (przez Zatokę Botnicką) – 100 kilometrów, równoleżnikowa poniżej Gotlandii – około 250 kilometrów, 2. Powstanie i rozwój. 2.1. Bałtyckie Jezioro Lodowe (12–10 tysięcy lat temu). Powstało pod koniec późnego plejstocenu, wskutek stopienia lądolodu zlodowacenia Wisły i utworzenia w obniżeniach terenu jezior proglacjalnych, które stopniowo połączyły się w rozległe, słodkowodne Bałtyckie Jezioro Lodowe. Mapa przedstawia Bałtyckie Jezioro Lodowe. Na mapie obszar Skandynawii pokrywa lądolód. Obejmuje on także część północnego i zachodniego dzisiejszego Bałtyku. Pozostały obszar rozciągający się na południe i wschód zajmuje zbiornik słodkowodny. Brak połączenia jeziora z Morzem Północnym., 2.2. Morze Yoldiowe (10–9 tysięcy lat temu). Powstało po wycofaniu się lądolodu z obszaru niecki bałtyckiej, w wyniku czego nastąpił napływ słonej wody z oceanu powodujący przekształcenie jeziora w morze. Sprzyjał temu eustatyczny wzrost poziomu oceanu światowego, związany z holoceńską deglacjacją. Nazwa pochodzi od żyjącego w wodach małża Yoldia arctica. Na ilustracji jest mapa północnej Europy. Znaczny obszar Skandynawii pokrywa lądolód, z wyjątkiem północno-zachodniego wybrzeża. Lądolód obejmuje także północno-zachodnią część obecnej powierzchni Bałtyku. Pozostałą powierzchnię zajmuje morze. Jest połączenie z Morzem Północnym., 2.3. Jezioro Ancylusowe (9–8 tysięcy lat temu). Powstało w wyniku odcięcia połączenia z oceanem na skutek podnoszenia się obszaru Cieśnin Duńskich po ustąpieniu lądolodu. Jezioro zasilane było słodkimi wodami z topniejącego lądolodu. Nazwa pochodzi od żyjącego w nich słodkowodnego ślimaka przytulika strumieniowego (Ancylus fluviatilis). Na mapie północnej Europy przedstawiono zasięg Jeziora Ancylusowego. To kolejne stadium rozwoju Bałtyku. W znacznym stopniu pokrywało się z powierzchnię współczesnego Morza Bałtyckiego, ale ze względu na ponowny brak połączenia z Morzem Północnym było słodkowodne., 2.4. Morze Litorynowe (8–4 tysięcy lat temu). Powstało w wyniku utworzenia się połączenia Jeziora Ancylusowego z oceanem spowodowanego topnieniem lądolodów. Miało większe zasolenie niż dzisiejsze Morze Bałtyckie. Nazwa pochodzi od żyjącego w wodach morskiego ślimaka pobrzeżki pospolitej (Littorina littorea). Na ilustracji jest mapa północnej Europy. Morze Litorynowe pokrywa się w znacznym stopniu z obszarem dzisiejszego Morza Bałtyckiego. Na mapie jest połączone z Morzem Północnym., 2.5. Morze Mya (4 tysiące lat temu do dziś). Powstało wskutek ruchów tektonicznych w rejonie Cieśnin Duńskich, które spowodowały zmniejszenie dopływu słonych wód do Morza Litorynowego. Nazwa pochodzi od żyjącego w wodach małża małgiew piaskołaz Mya arenaria, którego szczątki powszechnie występują w najmłodszych osadach Bałtyku. Czasem używana jest także nazwa Morze Limnea pochodząca od ślimaka błotniarki jajowatej Radix balthica (dawniej Lymnaea ovata). Na mapie zaznaczono obszar dzisiejszego Bałtyku., 3. Cechy fizyczno-geograficzne. 3.1. Zlewisko: powierzchnia 1 721 233 kilometry kwadratowe. Do Morza Bałtyckiego uchodzi około 250 rzek. Największe — Newa, Wisła, Kemi, Göta, Niemen, Odra, Lule, Ångerman, Dźwina. Rocznie rzekami do Morza Bałtyckiego odpływa ponad 470 kilometrów sześciennych. Na mapie północnej Europy zaznaczono państwa oraz rzeki wpływające do Bałtyku., 3.2. Ukształtowanie dna: formami rzeźby dna Morza Bałtyckiego są baseny (głębie) oddzielone progami i płycizny (ławice) zbudowane z materiału piaszczysto-żwirowego i kamienistego, będącego pozostałością dawnych moren polodowcowych. Największe baseny: Botnicki, Gotlandzki, Bornholmski. Największe ławice: Arkońska, Orla, Odrzańska, Słupska, Środkowa i Hoburg. Głębokość średnia: 52,3 metra. Głębokość maksymalna: Głębia Arkońska 50 metrów. Głębia Bornholmska 105 metrów. Głębia Gdańska 118 metrów. Głębia Gotlandzka 249 metrów. Głębia Landsort 459 metrów. Głębia Alandzka 405 metrów. Głębia Botnicka 294 metrów. Na ilustracji jest model ukształtowania dna Morza Bałtyckiego, Muzeum Oceanograficzne i Akwarium Morskie Morskiego Instytutu Rybackiego w Gdyni. Model jest okrągły, znajduje się w pomieszczeniu. Na modelu dno Bałtyku przedstawiono w postaci licznych zagłębień. Niektóre z nich przypominają rowy, kaniony., 3.3. Regionalizacja. Zatoka Botnicka, Morze Botnickie, Zatoka Fińska, Bałtyk Właściwy, Zatoka Ryska, Sund i Morze Bełtów, Kattegat. Na mapie północnej Europy zaznaczono rejony morza Bałtyckiego: od północy Zatoka Botnicka, Morze Botnickie, na wschodzie Zatoka Fińska, poniżej niej Zatoka Ryska, następnie Bałtyk Właściwy zajmujący centralną i południową część zbiornika wodnego, Sund i Morze Bełtów, następnie wyróżniono Kattegat i Skagerrak w zachodniej części Bałtyku, w pobliżu Danii. W tabeli podano nazwy akwenów, ich powierzchnię w kilometrach kwadratowych, objętość w kilometrach sześciennych, maksymalną głębokość w metrach, średnią głębokość w metrach. Wyróżniono Zatokę Botnicką, Morze Botnickie, Zatokę Fińską, Zatokę Ryską, Bałtyk właściwy, Sund i Morze Bełtów, Kattegat. 1. Zatoka Botnicka: powierzchnia 36 260 kilometrów kwadratowych, objętość 1481 kilometrów sześciennych, maksymalna głębokość 156 metrów, średnia głębokość 40,8 metra., 2. Morze Botnickie: powierzchnia 79 257 kilometrów kwadratowych, objętość 4448 kilometrów sześciennych, maksymalna głębokość 294 metry, średnia głębokość 61,7 metra., 3. Zatoka Fińska: powierzchnia 29 498 kilometrów kwadratowych, objętość 1098 kilometrów sześciennych, maksymalna głębokość 123 metry, średnia głębokość 37,2 metra., 4. Zatoka Ryska: powierzchnia 17 913 kilometrów kwadratowych, objętość 406 kilometrów sześciennych, maksymalna głębokość 51 metrów, średnia głębokość 22,7 metra., 5. Bałtyk właściwy: powierzchnia 209 930 kilometrów kwadratowych, objętość 13 045 kilometrów sześciennych, maksymalna głębokość 459 metrów, średnia głębokość 62,1 metra., 6. Sund i Morze Bełtów: powierzchnia 20 121 kilometrów kwadratowych, objętość 287 kilometrów sześciennych, maksymalna głębokość 38 metrów, średnia głębokość 14,3 metra., 7. Kattegat: powierzchnia 22 287 kilometrów kwadratowych, objętość 515 kilometrów sześciennych, maksymalna głębokość 109 metrów, średnia głębokość 23,1 metra., 3.4. Zatoki, półwyspy, wyspy. Największe zatoki: Zatoka Botnicka – powierzchnia 117 000 kilometrów kwadratowych, Zatoka Fińska – powierzchnia 30 000 kilometrów kwadratowych, Zatoka Ryska – powierzchnia 17 000 kilometrów kwadratowych. Największe półwyspy: Mierzeja Kurońska – długość 98 kilometrów. Mierzeja Wiślana – długość 60 kilometrów. Fischland-Darß-Zingst – długość 45 kilometrów. Mierzeja Helska – długość 35 kilometrów. Największe wyspy: Gotlandia – powierzchnia 3140 kilometrów kwadratowych. Sarema – powierzchnia 2673 kilometry kwadratowe. Olandia – powierzchnia 1342 kilometry kwadratowe. Lolland – powierzchnia 1242 kilometry kwadratowe. Hiuma – powierzchnia 989 kilometrów kwadratowych. Rugia – powierzchnia 926 kilometrów kwadratowych. Fasta Åland – powiechnia 685 kilometrów kwadratowych. Bornholm – powierzchnia 588 kilometrów kwadratowych. Kemiönsaari – powierzchnia 524 kilometry kwadratowe. Falster – powierzchnia 514 kilometrów kwadratowych., 3.5. Typy wybrzeża. Na mapie północnej Europy zaznaczono typy wybrzeży Morza Bałtyckiego. Należą do nich następujące wybrzeża: klifowe, mierzejowe, szkierowe, fiordowo-szkierowe i zalewowo-mierzejowe. 1. Wybrzeże klifowe zaznaczono w Estonii oraz całe zachodnie wybrzeże Gotlandii i północno-wschodnie wybrzeże Bornholmu., 2. Wybrzeże mierzejowe: w Polsce występuje pomiędzy Rozewiem a Kłajpedą, na północy Niemiec., 3. Wybrzeże szkierowe: występuje licznie w Szwecji (Zatoka Botnicka) oraz u południowo-zachodniego wybrzeża Finlandii (Wyspy Alandzkie)., 4. Wybrzeże fiordowo-szkierowe: występuje w Szwecji w północno-zachodniej części., 5. Wybrzeże zalewowo-mierzejowe: występuje najliczniej - Estonia, Litwa, Łotwa, południowa i zachodnia Szwecja, zachodnia Finlandia, wschodnie wybrzeże Zatoki Fińskiej, wybrzeże w Polsce od Gdańska w  kierunku zachodnim, północne Niemcy, wschodnie wybrzeże Gotlandii oraz Olandii, południowo-zachodnie wybrzeże Bornholmu, rejon Morza Bełtów., 3.6. Bilans wodny. Morze Bałtyckie jest morzem o małym dopływie wód oceanicznych oraz dużym dopływie wód rzecznych i opadowych. Ma ono dodatni bilans wodny, co oznacza, że wody bałtyckie stale odpływają przez Cieśniny Duńskie do Morza Północnego. Na mapie przedstawiono bilans wodny Morza Bałtyckiego. Na mapie północnej Europy wraz z Morzem Bałtyckim zaznaczono bilans wodny Bałtyku. Parowanie 180 kilometrów sześciennych, odpływ do wszechoceanu 920 kilometrów sześciennych, wlewy 430 kilometrów sześciennych, dopływ wód słonych 430 kilometrów sześciennych, dopływ wód słodkich 670 kilometrów sześciennych, rzeki 470 kilometrów sześciennych, opady 200 kilometrów sześciennych., 4. Cechy fizyczne i chemiczne wód. 4.1. Temperatura. Średnia roczna temperatura wód powierzchniowych Morza Bałtyckiego wynosi 8-9 stopni Celsjusza i odznacza się dużymi wahaniami w ciągu roku – w zimie spada do 2-4 stopni Celsjusza w niezamarzniętej części akwenu, w lecie wzrasta do 11-26 stopni Celsjusza. Jest uzależniona od temperatury powietrza oraz kierunku wiatru – wiatry zachodnie powodują jej wzrost, wschodnie ochłodzenie. Najwyższą temperaturę mają wody przybrzeżne, zwłaszcza w rejonie ujść rzek. Na mapie zaznaczono temperaturę wód Morza Bałtyckiego w lutym i sierpniu 2020 roku. W lutym temperatura w Morzu Bałtyckim wynosi około 0-6 stopni Celsjusza. W sierpniu pomiędzy 12 a 18 stopni. Cieplejsze jest wybrzeże wschodnie i południowe Bałtyku., 4.2. Zlodzenie. Warunki lodowe mają zazwyczaj średnią intensywność i zależą głównie od temperatury powietrza w okresie zimowym: łagodne zimy – średnia powierzchnia zlodzenia do 135 000 kilometrów kwadratowych, zimy normalne – 135 000 – 280 000 kilometrów kwadratowych, surowe zimy – powyżej 280 000 kilometrów kwadratowych. Proces formowania lodu zaczyna się w listopadzie w przybrzeżnej części Zatoki Botnickiej i Zatoki Fińskiej, a topnienie w kwietniu i maju. Grubość lodu dochodzi do 70 centymetrów w północnej części Zatoki Botnickiej. Pokrywa lodowa formuje się tam w wąskim pasie przybrzeżnym, a w centralnych częściach basenów występuje tak zwany pak lodowy. Na mapie północnej Europy wraz z Morzem Bałtyckim zaznaczono dwa obszary zlodzenia: obszar zamarzający corocznie na ponad 60 dni oraz obszar zamarzający sporadycznie podczas surowych zim do 15 dni. Obszar zamarzający corocznie na ponad 60 dni to obszar obrzeży Zatoki Botnickiej z rozległą północną częścią, a także Zatoka Fińska i Zatoka Rylska. Obszar zamarzający sporadycznie podczas surowej zimy do 15 dni to centralna część Zatoki Botnickiej oraz obrzeża Bałtyku właściwego., 4.3. Poziom wody. Poziom wód w Morzu Bałtyckim jest wyższy niż w Oceanie Atlantyckim i Morzu Północnym. Wynika to ze śródlądowego położenia i słabej wymiany wód przez Cieśniny Duńskie. Mapa przedstawia grubość warstwy wody w Morzu Bałtyckim. Maksymalna głębokość to 459 metrów pod poziomem morza – to głębia Landsorts-djupet na północny zachód od Gotlandii. Między Gotlandią a wybrzeżem łotewskim znajduje się Głębia Gotlandzka o maksymalnej głębokości sięgającej 250 metrów. W Kattegacie głębokość maksymalna wynosi 109 metrów. Głębia położona najbliżej Polski – Głębia Gdańska – liczy 118 metrów. W centralnej części Bałtyku właściwego i Zatoki Botnickiej dominuje 100 metrów, na obrzeżach Bałtyku, od 10 do 50 metrów., 4.4. Ruch wody (pływy, sejsze, falowanie). Pływy na Morzu Bałtyckim są niewielkie i wynoszą: Kopenhaga 24 centymetry, Świnoujście 8 centymetrów, Zatoka Gdańska 3 centymetry, Kłajpeda 4 centymetry, Zatoka Fińska 6–8 centymetrów. Sejsze, wywołane głównie różnicami ciśnienia atmosferycznego rzadko przekraczają 30 centymetrów. Spiętrzenia wody wywołane silnymi wiatrami sięgają od 50 centymetrów na brzegach otwartego morza oraz do 2 metrów i więcej w cieśninach i w głębi zatok. Fale są krótkie i strome – przeciętna wysokość fali wynosi 5 metrów, w czasie silnych sztormów do 10 metrów. Zdjęcie przedstawia wzburzone morze – to sztorm na Morzu Bałtyckim., 4.5. Zasolenie. Morze Bałtyckie jest największym na świecie morzem słonawym. Zasolenie waha się w granicach od 2 do 12 promili, średnio wynosi około 7 promili. Zasolenie wyraźnie rośnie z głębokością, na przykład w Basenie Bornholmskim przy powierzchni wynosi około 7,5 promili, a na głębokości 100 metrów 15–18 promili. Na mapie przedstawiono zasolenie wód powierzchniowych Morza Bałtyckiego. Na mapie zaznaczono zasolenie Morza Bałtyckiego. Na północy Zatoki Botnickiej wynosi trzy promile, następne w kierunku południowym kolejno cztery promile i pięć promili. Zasolenie w Zatoce Fińskiej od wschodu w kierunku zachodnim wynosi kolejno trzy promile, pięć promili i sześć promili. W centralnej części Bałtyku właściwego zasolenie wynosi siedem promili. Pomiędzy Rugią a Zelandią zasolenie wynosi osiem promili. W cieśninie Kattegat 20 promili, w cieśninie Skagerrak 30 promili., 5. Cechy biologiczne wód. 5.1. Świat roślinny (fitobentos, fitoplankton). Świat roślinny Morza Bałtyckiego jest ubogi pod względem liczebności populacji. Wykazuje wyraźne zróżnicowanie przestrzenne w zależności od zasolenia i temperatury wód. W wodach występują głównie glony (zielenice, brunatnice, krasnorosty) i trawy morskie tworzące tzw. łąki podwodne. Fitobentos sięga do głębokości 20 metrów, a w zatokach do 8-10 metrów ze względu na małą przezroczystość wody. Fitoplankton jest ubogi gatunkowo i sięga do 40 m głębokości. Tworzą go gatunki słonowodne i słodkowodne (okrzemki, bruzdnice, sinice i inne). Na zdjęciu pod wodą są zielone rośliny. Rośliny mają cienkie, podłużne liście. To łąka podwodna – Zostera morska (Zostera marina)., 5.2. Świat zwierzęcy. Fauna Morza Bałtyckiego jest uboga, a jej skład gatunkowy zależy od stopnia zasolenia wód. Występują tu gatunki słonowodne i słodkowodne. Ssaki: foka szara i obrączkowana, morświn, ryby: dorsz, śledź, płastugi, szprot, makrela, łosoś, belona, głowacze, węgorz, bezkręgowce: małże, skorupiaki, wieloszczety, jamochłony. Zdjęcie przedstawia organizm unoszący się w wodzie. Ma galaretowate, przejrzyste ciało. To chełbia modra., 6. Zagrożenia i degradacja. 6.1. Źródła zanieczyszczeń: rzeki uchodzące do Bałtyku, zwłaszcza Wisła, Odra (metale ciężkie, azotany i fosforany), miejscowości bezpośrednio położone nad morzem, w tym ośrodki turystyczne (ścieki komunalne), wody basenów portowych (substancje ropopochodne), statki przebywające w portach lub pływające po akwenie (substancje ropopochodne, ścieki komunalne), tereny rolnicze (azotany i fosforany, środki ochrony roślin), instalacje eksploatacji i transportu zasobów złóż szelfowych (substancje ropopochodne), odpady wytworzone przez zakłady przemysłu rybnego (tłuszcze, białko), opady atmosferyczne (kwaśne deszcze), paliwo z wraków okrętów wojennych z okresu II wojny światowej oraz zatopione pojemniki z bojowymi środkami trującymi. Rocznie do Morza Bałtyckiego dociera około 825 tysięcy ton azotu i 30,9 tysięcy ton fosforu. Na mapie północnej Europy przedstawiono główne źródła zanieczyszczenia wód Morza Bałtyckiego. Wszystkie kraje są źródłem azotu i fosforu, ale Polska jest największym sprawcą zanieczyszczenia Bałtyku tymi związkami. Związki te powodują niedobór tlenu w wodach przydennych. Na drugim miejscu pod względem zanieczyszczeń wód związkami azotu i fosforu jest Szwecja., 6.2. Degradacja środowiska i jej skutki: eutrofizacja wód i związane z nią zakwity glonów i rozwój stref beztlenowych, zanieczyszczenie wód i osadów dennych metalami ciężkimi i węglowodorami, kumulacja zanieczyszczeń w organizmach żywych, zmiany ekosystemów morskich oraz liczebności populacji zwierzęcych i roślinnych, wymieranie organizmów, spadek wielkości połowów, ograniczone możliwości rozwoju turystyki. Na mapie Morza Bałtyckiego zaznaczono stopień eutrofizacji wód Morza Bałtyckiego. Bardzo duża eutrofizacja jest na południu Bałtyku, w tym u wybrzeży Polski, na południowym wybrzeżu Finlandii. Duża obejmuje niemal cały obszar Bałtyku właściwego, Zatokę Fińską, południe Zatoki Botnickiej. Średnia eutrofizacja pozostałą część Zatoki Botnickiej, południową część Bałtyku, wschodnie wybrzeże Gotlandii, rejon Kopenhagi., 7. Znaczenie gospodarcze. 7.1. Transport. Główne porty: Szczecin (przeładunkowy, rybacki, pasażerski i żeglugi śródlądowej), Gdańsk (przeładunkowy, pasażerski i żeglugi śródlądowej), Gdynia (przeładunkowy, wojenny, pasażerski), Kopenhaga, Sztokholm, Helsinki (przeładunkowy, pasażerski), Petersburg (przeładunkowy, żeglugi śródlądowej), Tallinn, Ryga, Kłajpeda (przeładunkowy, rybacki), Kaliningrad (przeładunkowy, wojenny), Rostock (przeładunkowy, wojenny, rybacki). Drogi morskie: ważna droga morska dla państw nadbałtyckich – przez Kanał Kiloński i Cieśniny Duńskie przepływa rocznie około 75 tysięcy statków, rozwinięta żegluga promowa, połączenie z Morzem Białym przez Kanał Białomorsko-Bałtycki. Na mapie Morza Bałtyckiego i północnej Europy zaznaczono najważniejsze porty handlowe o przeładunkach rocznych powyżej 30 milionów ton, pomiędzy 20 a 30 milionów ton, między 10 a 20 milinów ton oraz inne ważniejsze porty i przystanie promowe. Linią przerwaną zaznaczono stałe, międzynarodowe połączenia promowe. Najważniejsze porty handlowe o przeładunkach rocznych powyżej 30 milionów ton to Goteborg, Windawa, Tallin, Primorsk. Porty handlowe o przeładunkach od 20 do 30 milionów ton to między innymi Lubeka, Rostock, Gdańsk, Petersburg. Porty handlowe o przeładunkach rocznych pomiędzy 10 a 20 milionów ton to Świnoujście, Gdynia, Szczecin, Kopenhaga, Trelleborg, Malmö, Kłajpeda, Helsinki. Inne ważniejsze porty i przystanie promowe to między innymi Kilonia, Västervik, Sztokholm, Kapellskar, Umea, Lulea, Pori, Turku, Kaliningrad. Stałe, międzynarodowe połączenia promowe są między innymi między Gdańskiem a Nynashamn, Karlskoroną, Świnoujściem a Sassnitz, Trelleborgiem, Ystad, Aarhus, między Kilonią a Goteborgiem, Rygą a Sztokholmem, Petersburgiem a Vastervikiem., 7.2. Zasoby mineralne i biologiczne. Morze Bałtyckie nie jest zasobne w surowce mineralne. W całym akwenie występują surowce skalne, w południowej części złoża ropy naftowej i gazu ziemnego oraz bursztynu, a w północnej konkrecje polimetaliczne. Stada ryb na Morzu Bałtyckim. Dorsz – granicę występowania stanowi wyspa Bornholm; na zachód od niej występuje mniejsze, stado, na wschód – większe. Śledź – większe stada w części zachodniej i centralnej akwenu oraz w Zatoce Botnickiej i Zatoce Ryskiej. Łosoś – stado w centralnej części akwenu. Płastuga i szprot – stada w całym akwenie. Obecnie, w Morzu Bałtyckim odławia się rocznie ponad 600 tysięcy ton ryb i owoców morza. Komercyjne połowy obejmuje jedynie kilka gatunków ryb, głównie śledzie, szproty i dorsze (te trzy gatunki stanowią ponad 95% wszystkich połowów na Morzu Bałtyckim). Największe połowy osiągają Finlandia (154 505 ton, głównie śledzie i łososie), Polska (138 141 ton, głównie śledzie i szproty) i Szwecja (120 354 ton, głównie śledzie i łososie). Na mapie Bałtyku zaznaczono występowanie zasobów - ropy naftowej, gazu ziemnego, konkrecji polimetalicznych, surowców skalnych i bursztynu, a także zaznaczono rejony występowania i połowów ryb: płastug, łososia, dorsza, szprotów oraz śledzi. Ropa naftowa występuje w południowej części Morza Bałtyckiego, gaz ziemny również i surowce skalne również. Konkrecje polimetaliczne występują w Zatoce Botnickiej, Zatoce Fińskiej, w Zatoce Ryskiej oraz w południowej części Bałtyku. Zasoby rybne. Płastugi występują przede wszystkim w pobliżu polskiego wybrzeża, a także niemieckiego oraz litewskiego i łotewskiego; łososie - główne rejony połowów to wybrzeże szwedzkie na całej długości; połowy dorszy - na północ od Niemiec oraz polskie wybrzeże; szproty - polskie wybrzeże, w pobliżu Sassnitz, na południu Gotlandii, wybrzeże rosyjskie oraz litewskie. Śledzie występują w Zatoce Fińskiej, na zachodnim wybrzeżu Finlandii, na południowym wybrzeżu Szwecji i w rejonie Danii.
1
Polecenie 1

Opracuj mapę myśli dotyczącą Morza Bałtyckiego. Skorzystaj z atlasu geograficznego oraz z e‑materiału.

R6PxMqJR80DU6
R1dsoFBd0QO0Z
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.