Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Na podstawie multimedium wyjaśnij, jakie jest powiązanie między wierszem Marii Pawlikowskiej‑Jasnorzewskej a obrazem Antoine'a Watteau Odjazd na Cyterę.

R1POfBy72ESFI
(Uzupełnij).
Polecenie 2

Porównaj  sposób ukazania damsko‑męskich relacji w wierszu Złote myśli kobiety oraz na obrazie Odjazd na Cyterę. Jakie widzisz podobieństwa, a jakie różnice?

R1DrVLuQzkS99
(Uzupełnij).
R1B8X8DLQOEHX1
Na obrazie widzimy grupę ludzi udających się na wyspę Cyterę. Po prawej stronie widzimy wśród drzew posąg bogini. Pod posągiem widoczne łuk i strzały. Na pierwszym planie widzimy kilka par zakochanych, stoją, siedzą, rozmawiają ze sobą. Po lewej stronie artysta ukazał kilka unoszących się w powietrzu amorków, które nadają całej kompozycji lekkości. Wszystkie postacie ludzkie ubrane są w jasne stroje, zgodnie z obowiązującą francuską modą. W tle widać inne postaci, kobiet i mężczyzn. Scena rozgrywa się na lekkim wzniesieniu nad wodą, pod lasem. Opis: 1. Na obrazie widzimy dwóch mężczyzn przebywających w ustronnym miejscu wśród drzew. Mężczyźni ubrani są w obszerne stroje i mają długie lokowane włosy opadające za ramiona. Jeden z nich siedzi i gra na wiolonczeli. Drugi stoi obok z paletą malarską i pędzlami w dłoni. Po prawej na sztaludze stoi obraz, na ziemi leżą nuty. Z lewej strony, nieco wyżej pomiędzy drzewami widać stojącą tyłem nagą kobietę, której kontury widoczne są również na malowanym obrazie. Nicolas-Henri Tardieu, Watteau i jego przyjaciel Monsieur de Jullienne, 1731, źródło: domena publiczna. Cytera to według mitologii greckiej jedno z miejsc, gdzie mogła przyjść na świat bogini miłości Afrodyta (Wenus). Wizja okrętu z wiersza Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej niosącego spragnioną miłości kobietę ku brzegom odległej wyspy stanowi wyraźne nawiązanie do obrazu słynnego rokokowego malarza Antoine’a Watteau pt. Odjazd na Cyterę (1717)., 2. Na obrazie widzimy stojące obok siebie dwie pary. Kobieta trzyma mężczyznę pod rękę. Drugi mężczyzna zdaje się obejmować od przodu drugą kobietę. Mężczyźni mają nakrycia głowy i peleryny. Jedna kobieta ma mały przypięty do włosów kapelusik. Ubrani są w stroje z epoki. W tle widzimy półnagich unoszących się chłopców oraz małe fruwające amorki. Płótno przedstawia zakochane pary przygotowujące się do wejścia na pokład statku. Aluzję do okrętu zmierzającego na Cyterę poetka wprowadziła w finale wiersza, lecz już w pierwszej strofie zarysowała malarską perspektywę w postaci gry kolorów. Taki układ stworzył swoistą klamrę kompozycyjną odwołującą się do malarskiego postrzegania., 3. Widzimy fragment głównego obrazu. Trzy pary na trawie pod lasem. Wszyscy ubrani w stroje z epoki. Jeden z mężczyzn obejmuje kobietę, drugi pomaga wstać swojej damie z trawnika. Trzecia para siedzi pod drzewem, kobieta ma wachlarz, mężczyzna klęczy obok i nachyla się do niej. Odsyłając czytelnika do rokokowego dzieła, autorka zaprasza do analizy jego poszczególnych detali. Przedstawione na pierwszym planie obrazu Watteau rozbawione, flirtujące pary – wykwintnie ubrane kobiety i zapatrzeni w nie mężczyźni – stanowią niejako ilustrację damsko‑męskich relacji opisanych we wcześniejszych partiach wiersza. Mimo radosnego podniecenia towarzyszącego zakochanym zmierzającym na statek, który ma ich zabrać na wyspę miłości, na obrazie widoczna jest także nuta melancholii. Twarze niektórych postaci wydają się smutne, a w najlepszym razie zadumane. Ten specyficzny nastrój, właściwy wielu płótnom malarza, zachęcił nawet historyków sztuki do ukucia alternatywnej interpretacji dzieła, w myśl której prezentowana scena przedstawia nie „odjazd na” ale „powrót z” Cytery – stąd smutek niektórych bohaterów. Niezależnie jednak od przyjętej interpretacji dostrzegalna na obrazie Watteau melancholia jest również odzwierciedlona w wierszu Pawlikowskiej. Mimo żartobliwego tonu, fragmenty dotyczące raju i śmierci wpisują się właśnie w ten nastrój., 4. Widzimy fragment głównego obrazu. Wśród drzew stoi posąg bogini. Poniżej pnące się róże oraz zawieszony łuk i strzały. I wreszcie ostatni znaczący detal: w malarskim przedstawieniu zwraca uwagę posąg Afrodyty, u której stóp złożono broń, lirę i księgę – symboliczny znak, iż siła miłości jest większa niż potęga wojny, sztuki i mądrości. Ten element byłby doskonałą ilustracją utworu Pawlikowskiej, z którego jasno wynika, że w życiu najważniejsza jest miłość., 5. Na obrazie widzimy kilka osób odpoczywających w cieniu drzew. Jeden z mężczyzn stoi trzymając w ręku instrument przypominający gitarę. Drugi mężczyzna kucając za siedzącą kobietą pokazuje jej coś na kartach księgi, którą trzyma na kolanach. Druga kobieta siedzi obok, trzecia sięga po coś wśród zieleni. Z tyłu nad nimi widoczna jest rzeźba siedzącej nagiej kobiety. Jean Antoine Watteau, Lekcja miłości, 1716–1717, źródło: domena publiczna. Wybierając płótno Watteau, Pawlikowska wskazała także istotny kontekst interpretacyjny. Malarz ten uchodzi przecież za głównego przedstawiciela sztuki rokokowej. Rokoko w centrum zainteresowania stawiało kobietę z całą jej czarującą i kapryśną naturą, a jej adoratorem miał być mężczyzna, który posiadł tajniki salonowego flirtu i celował w sztuce uwodzenia., 6. Widzimy fragment głównego obrazu. Nad wodą stoją trzy pary zakochanych. Obejmują się. W dłoniach trzymają kije. Widoczne fruwające amorki. Miłość – na warunkach dyktowanych przez kobietę – nie jest tutaj uczuciem, które rani, ale takim, które przynosi satysfakcję i poczucie spełnienia. Rokoko wyróżnia się na tle klasycystycznych poglądów na naturę kobiet i ich miejsce w społeczeństwie. W przeciwieństwie do klasycyzmu uosabiającego rozumowe podejście do świata kojarzy się z flirtem, żartem, miłością zmysłową i zabawą. W wierszu Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej można także odnaleźć to przeciwstawienie: mądrość wpisaną w porządek męski i zalotność odnoszącą się do porządku kobiecego.
Jean Antoine Watteau, Odjazd na Cyterę, 1717
Źródło: domena publiczna.