Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
bg‑green

Rozwój skorupiaków

bg‑lime

Cykl życiowy wioślarki

Rozwój wioślarek jest prosty, epimeryczny. Z osłon jajowych wylęgają się postaci podobne do osobników dorosłych.

U wioślarek zachodzi heterogonia, czyli naprzemienne występowanie rozmnażania partenogenetycznego i dwupłciowego.

Rozmnażanie dwupłciowe występuje w okresach, kiedy warunki środowiska ulegają pogorszeniu, np. jesienią, gdy temperatura wody jest niższa, a dostęp do pokarmu ograniczony.

Jaja partenogenetycznediploidalne, a jaja podlegające zapłodnieniu – haploidalne. Stąd osobnik, który rozwija się z zapłodnionego jaja, zachowuje charakterystyczną dla gatunku liczbę chromosomów.

U niektórych gatunków występuje cyklomorfoza, czyli sezonowa zmiana formy ciała kolejnych pokoleń w ciągu roku. Jest to sposób obrony przed drapieżnikami planktonożernymi.

ROuE944jLKDEb1
Ilustracja interaktywna przedstawia cykl życiowy wioślarki. Przybiera postać owalnego schematu z rysunkami oraz strzałkami kierującymi się w prawo. Schemat zawiera następujące punkty. 1. Wylęg z jaj trwałych. Pierwszy element schematu to kokon z jajami. Następnie zmienia się w dorosłą wioślarkę. Ma ona owalny kształt, długie czułka, duże oczy. Jest półprzezroczysta. Lewa strona ciała jest wypełniona zbiorem kółek. Obok znajduje się symbol płci żeńskiej oraz wartość 2n. 2. Rozród partenogenetyczny. Do kolejnego elementu schematu prowadzą dwie strzałki w obie strony. Widoczny jest ponownie ten sam organizm wraz z symbolem płci żeńskiej oraz wartości 2n. Dalej odchodzą dwie strzałki. Na końcu górnej strzałki jest tożsamy organizm, ale bez kółek po lewej stronie ciała. Obok niego jest symbol płci żeńskiej oraz wartość n. Na końcu dolnej strzałki jest podobny organizm, ale mniejszy i pozbawiony czułek. Obok niego jest symbol płci męskiej oraz wartość n. 3. Zapłodnienie. Od organizmu płci męskiej prowadzi strzałka do organizmu płci żeńskiej. Następuje zapłodnienie. 4. Rozród dwupłciowy. Strzałka skierowana jest do organizmu z kokonem z jajami w lewej części ciała. Obok jest symbol płci żeńskiej oraz wartość 2n. 5. Okres spoczynkowy. Schemat dobiega do początku, strzałka skierowana jest w stronę kokonu. Pod schematem znajdują się różne kształty głowy pogrupowane na dwie kategorie. Pierwsza kategoria to wiosna. Są w niej trzy głowy, które mają spłaszczony kształt. Druga kategoria to lato. Są w niej cztery głowy, których kształt po kolei jest coraz bardziej spiczasty.
Cykl życiowy wioślarki Daphni cucullata.
Na górze – heterogonia; n, 2n – liczba chromosomów w komórkach rozrodczych.
Na dole – cyklomorfoza – zmiana kształtu głowy u kolejnych pokoleń.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., na podstawie: W. Jurasz, Gromada skrzelonogi – Branchiopoda, w: Zoologia. Stawonogi, t. 2, cz. 1, red. Cz. Błaszak, WN PWN, Warszawa 2011, s. 270., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 1
Rn5n5eY4rJh3f
Wyjaśnij znaczenie występowania cyklomorfozy u niektórych gatunków wioślarek. (Uzupełnij).
bg‑lime

Cykl życiowy dziesięcionogów

U dziesięcionogów, do których należą m.in. raki, kraby i krewetki, zachodzi rozwój złożony, anameryczny.

Jajo opuszcza planktoniczna larwalarwalarwa zaopatrzona w dwugałęziste odnóża – pływik. Z niego rozwija się kolejna larwa – protozoa, która ma zaczątki odwłoka i oczu złożonych. Kolejna larwa, czyli myziz (mysis) jest już podobna do postaci dorosłej, lecz nie ma czynnego układu rozrodczego. Przechodzi kilka linień i przekształca się w osobnika dorosłego (imagoimagoimago).

RuBnUj2miwILI1
Ilustracja interaktywna przedstawia cykl życiowy dziesięcionogów. Przybiera postać owalnego schematu z rysunkami oraz strzałkami kierującymi się w prawo. Składa się z następujących punktów. 1. Zapłodnione jajo. Rysunek przedstawia okrągłe, jasnobrązowe jajo. 2. Nauplius (pływik). Rysunek przedstawia pływika z jasnobrązowym, owalnym ciałem i cienkimi wypustkami wokół. 3. Protozoa (zoea). Rysunek przedstawia ciało składające się z owalnego, jasnobrązowego elementu z gęstymi wypustkami oraz podłużnego końca. 4. Myziz. Organizm przybiera już postać zbliżoną do osobnika dorosłego. Ma kilkuwarstwowy pancerz, kilka par odnóży, długie czułka oraz podłużny koniec. Kolejny rysunek jest zbliżony do poprzedniego, ale ma większy rozmiar. 5. Osobnik dorosły. Rysunek przedstawia dorosłego osobnika, który ma ciemniejszy pancerz, dłuższe odnóża przednie oraz bardzo długie czułka.
Stadia rozwojowe na przykładzie dziesięcionogów.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑green

Rozwój szczękoczułkowców

bg‑lime

Cykl życiowy roztoczy

U roztoczy występuje rozwój złożony. Obejmuje on stadium sześcionogiej larwy i od 1 do 8 stadiów nimfalnych, które mają cztery pary odnóży. Zwykle występują dwie nimfy: protonimfadeutonimfa.

RDwICpDje9SwR1
Ilustracja interaktywna przedstawia cykl życiowy roztoczy. Przybiera postać owalnego schematu z rysunkami oraz strzałkami kierującymi się w prawo. Składa się z następujących punktów. 1. Zapłodnione jajo. Rysunek przedstawia brązowe kółko z czterema czarnymi kropkami. 2. Sześcionoga larwa. Rysunek przedstawia owalną, brązową larwę z dwiema parami odnóży z przodu i jedną parą odnóży z tyłu, które pokryte są włoskami. Z przodu ma szczękoczułki. Na grzbiecie ma kilka kresek. 3. Protonimfa. Rysunek przedstawia podobny do wcześniejszego organizm, który jest większy, ma dłuższe kończyny przednie i dodatkową parę odnóży z tyłu. 4. Deuteronimfa. Rysunek przedstawia podobny do wcześniejszego organizm, który jest większy, a na grzbiecie ma więcej kresek. 5. Osobnik dorosły. Rysunek przedstawia podobny do wcześniejszego organizm, który jest o wiele większy, ma dłuższe odnóża oraz dwie ciemniejsze plamki po bokach.
Cykl życiowy roztoczy.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑lime

Cykl życiowy pająków

Rozwój pająków jest prosty. Dorosła samica składa jaja w kokonach - po kilka, a nawet kilka tysięcy sztuk. Z osłon jajowych wylęgają się niedojrzałe płciowo młode podobne do osobników dorosłych.

R1X84rrt7pqK01
Ilustracja interaktywna przedstawia cykl życiowy pająków. Jest to owalny schemat, który składa się podpisanych rysunków oraz strzałek skierowanych w prawą stronę. Pierwszy etap to kokon. Rysunek przedstawia okrągłe jaja umieszczone w półprzezroczystym, owalnym kształcie, który znajduje się na pajęczynie. Drugi etap to młode osobniki. Rysunek przedstawia pięć małych pająków. Każdy z nich ma cztery odnóży, parę szczękoczułek oraz owalny odwłok. Trzeci etap to duży osobnik. Rysunek przedstawia dużego pająka z czterema parami długich odnóży, parą szczękoczułek oraz owalnym odwłokiem zwieńczonym dwoma wyrostkami. Czwarty etap to jaja. Rysunek przedstawia skupisko okrągłych jaj.
Cykl życiowy pająków.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
bg‑green

Rozwój tchawkodysznych

U owadów zachodzi rozwój prosty i złożony.

Rozwój złożony dzieli się na rozwój z przeobrażeniem niezupełnym lub przeobrażeniem zupełnym.

przeobrażeniu niezupełnym występują dwie postaci rozwojowe:

  • larwa;

  • imago.

Przeobrażenie niezupełne przechodzą m.in. pasikoniki, świerszcze, karaluchy, ważki, wszy i wszoły oraz pluskwiaki.

przeobrażeniu zupełnym występują trzy postaci rozwojowe:

  • larwa;

  • poczwarka;

  • imago.

Przeobrażenie zupełne przechodzą m.in. chrząszcze, motyle, chruściki, muchówki, pszczoły i mrówki.

RLpIaaRoSJ0OH1
Ilustracja interaktywna przedstawia schemat prezentujący różnice między przeobrażeniem niezupełnym a przeobrażeniem zupełnym na trzech przykładach. Schemat na górze rozpoczyna się od wyrazu jajo, a następnie dzieli się na trzy odnogi oraz składa się z ponumerowanych punktów. Kategoria odnogi po lewej to przeobrażenie niezupełne. Pierwszy element to trzy podłużne jaja. 1. Osobnik dorosły (imago) składa jaja. Następnie widoczny jest rysunek konika polnego. Ma jasnozielony kolor, długie nogi pod kątem ostrym, podłużne ciało, długie czułka oraz pomarańczowe oczy. Dwa kolejne rysunki przedstawiają tego samego konika polnego w coraz większym rozmiarze. Są to kolejne stadia larwalne. 2. Z jaj wykluwają się larwy, które są podobne do osobników dorosłych, różnią się jedynie wielkością ciała, mają nierozwinięte narządy rozrodcze i nie mają skrzydeł. Larwa przechodzi od kilku do kilkunastu linień. Z każdym z linień upodabnia się coraz bardziej do postaci dorosłej. Dalej znajduje się rysunek dorosłego konika polnego, który jest większy i ma nieco ciemniejszy kolor. Podpis: postać dorosła (imago). 3. Z larwy powstaje postać dorosła (imago). Dwie pozostałe odnogi schematu należą do kategorii przeobrażenie zupełne. Pierwszy poziom. Po lewej owalne jajo. Po prawej trzy okrągłe jaja. 4. Osobnik dorosły (imago) składa jaja. Drugi poziom to stadia larwalne. Po lewej podkurczony, jasnobrązowy pędrak. Po prawej podłużna, zielona gąsienica. 5. Z jaj wykluwają się larwy, które nie przypominają postaci dorosłych. Mają inny tryb życia i odżywiają się innym pokarmem. Kolejny poziom to poczwarki. Po lewej poczwarka otwarta, z wyraźnie zarysowanymi liniami czułek, pancerza i odnóży owada. Po prawej poczwarka zamknięta, ma podłużny kształt z fałdami. 6. Larwa linieje kilka razy. Następnie przekształca się w poczwarkę. W tym stadium dochodzi do przebudowania wszystkich układów. Kolejny poziom to postacie dorosłe. Po lewej stronie jest chrząszcz. Ma brązowy pancerz, jedną parę odnóży przednich oraz dwie pary odnóży tylnych. Po prawej jest motyl. Ma smukłe, ciemne nogi oraz pomarańczowe skrzydła z czarną obwódką z białymi plamkami. 7. Powłoki poczwarki pękają i wychodzi z nich dorosły owad.
Rozwój z przeobrażeniem niezupełnym na przykładzie konika polnego (po lewej) i rozwój z przeobrażeniem zupełnym na przykładzie chrząszcza i motyla (po prawej).
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 2
R1bsFNfzMh9bK
Porównaj rozwój z przeobrażeniem niezupełnym i rozwój z przeobrażeniem zupełnym. (Uzupełnij).
larwa
larwa

niedojrzałe stadium rozwojowe zwierzęcia różniące się od postaci dojrzałej (imago) budową anatomiczną, trybem życia, często także środowiskiem życia; rozróżnia się wiele form larwalnych

imago
imago

(łac. imāgō – obraz, wizerunek) końcowe stadium w rozwoju osobniczym z ukształtowanymi narządami rozrodczymi