Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Kiedy powstały pierwsze zapałki na bazie fosforu? Co wchodzi w ich skład i jaka reakcja zachodzi w czasie ich spalania? Zapoznaj się z grafiką interaktywną, a następnie rozwiąż ćwiczenia.

R1D08dATRnTLW1
Ilustracja interaktywna przedstawia dwie płonące zapałki, trzy spalone i dwie niespalone. Po lewej stronie znajdują się dwie ramki, biała i czerwona, podpisane: pudełko zapałek. W czerwonej ramce znajduje się wzór strukturalny fosforu czerwonego: cztery atomy fosforu są ze sobą połączone tak, że tworzą romb. Dwa przeciwległe atomy tworzą ze sobą wiązanie, a druga para przeciwległych atomów tworzy po jednym wiązaniu wychodzącym poza nawias kwadratowy, w jaki ujęto wzór. W białej ramce umieszczono wzór strukturalny fosforu białego: cztery atomy fosforu łączą się ze sobą tak, że tworzą czworościan foremny: każdy z atomów tworzy wiązanie z trzema innymi atomami. Po prawej stronie zdjęcia umieszczono napis: zapałka, a pod nim trzy białe ramki. W pierwszej znajduje się wzór sumaryczny chloranu(V) potasu KClO3, w drugiej wzór trisiarczku tetrafosforu zbudowany z czterech atomów fosforu i trzech atomów siarki. Atom fosforu łączy się w dół po skosie z trzema atomami siarki, co tworzy kształt przypominający wierzchołek piramidy. Dalej każdy z atomów siarki łączy się z jednym atomem fosforu zlokalizowanym dokładnie pod danym atomem siarki. Trzy atomy fosforu znajdujące się pod atomami siarki, są związany ze sobą, tworząc trójkątną podstawę w strukturze, jaką tworzy związek. W trzeciej ramce znajduje się wzór sumaryczny siarczku antymonu Sb2S3. Opis. 1. W roku 508 w Chinach wykonano pierwsze zapałki tzw. "ogniste calowe patyki", w skład których wchodził patyk sosnowy i główka wykonana z siarki.

Pierwsze europejskie zapałki były wyprodukowane w 1805 roku w Paryżu przez K. Chancel`a, asystenta francuskiego chemika.
Zapałki – historia powstania i działanie
Źródło: GroMar Sp. z o.o., Materiał opracowany na podstawie materiału dostępnego pod adresem: https://www.compoundchem.com/2014/11/20/matches/, dostępny w internecie: Grafika wykorzystuje fotografię pochodzącą ze strony internetowej: pixabay.com, licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Jakie są zastosowania związków fosforu? Jakie związki chemiczne, których elementem jest fosfor, znalazły zastosowanie w produktach spożywczych? Zapoznaj się z grafiką interaktywną przedstawiającą niektóre z zastosowań związków fosforu, a następnie rozwiąż ćwiczenia.

1
R1NBjkYgn7Dnm
Ćwiczenie 1
Wybierz prawidłową odpowiedź. Jaka odmiana fosforu jest stosowana obecnie do produkcji zapałek? Możliwe odpowiedzi: 1. czerwona, 2. biała, 3. fioletowa, 4. czarna
R1M9jR25dYNCH
Ćwiczenie 2
Którego ze związków fosforu można użyć w celu wyprodukowania detergentu do prania? Wybierz poprawną odpowiedź. Możliwe odpowiedzi: 1. Na5P3O10, 2. H3PO4, 3. POCl3, 4. CaHPO4·2 H2O
RhvRD4z8Jq7ai
Ćwiczenie 3
Wybierz prawidłowe odpowiedzi opisujące zastosowania fosforu i jego związków. Możliwe odpowiedzi: 1. Wykorzystuje się go do produkcji lamp sodowych., 2. Izotopy fosforu są stosowane jako radioaktywne znaczniki w laboratoriach biochemicznych., 3. Diwodorofosforan(V) wapnia-woda(11) jest składnikiem proszku do pieczenia., 4. Odgrywa ważną rolę w produkcji stali.