Generatywna sztuczna inteligencja (GenAI) a kreatywność

Adam Łukawski

Generatywna sztuczna inteligencja (ang. generative artificial intelligence), znana również jako GenAI, to jeden z najbardziej fascynujących i dynamicznie rozwijających się obszarów w dziedzinie sztucznej inteligencji. Jest to typ AI, który wyróżnia się zdolnością do kreowania nowych danych, takich jak tekst, obrazy, muzyka czy nawet filmy. GenAI, oparta na zaawansowanych technikach uczenia maszynowego, przekracza granice tradycyjnych modeli, ograniczających się do uczenia na podstawie istniejących wzorców i podejmowania decyzji na tej podstawie. GenAI idzie o krok dalej, nie tylko ucząc się przewidywania podobnych danych, ale także tworząc nowe instancje danych, które naśladują lub reinterpretują właściwości danych wejściowych.

Zastosowanie generatywnej sztucznej inteligencji jest szerokie i różnorodne. W dziedzinie tworzenia treści kreatywnych GenAI otwiera nowe możliwości dla artystów, pisarzy i muzyków, umożliwiając generowanie dzieł sztuki w stylach znanych artystów, tworzenie poezji czy komponowanie muzyki. Największy potencjał GenAI zauważamy jednak w nowych rozwiązaniach, które nie tylko naśladują działalność człowieka, ale i całkowicie zmieniają sposób, w jaki treści mogą być generowane. Na przykład aplikacja internetowa HeyGen umożliwia tworzenie spersonalizowanych cyfrowych reprezentacji użytkowników w postaci awatarówIndeks górny Indeks górny [6]^[6] Indeks górny koniec^{Indeks górny [6][6]}. Dzięki temu można stworzyć film, w którym nasz własny awatar prezentuje dany tekst, działając jak cyfrowy sobowtór. To innowacyjne podejście pozwala na tworzenie wysoce spersonalizowanych treści wideo, w których użytkownicy mogą przedstawiać informacje, prowadzić szkolenia lub prezentować pomysły bez konieczności fizycznej obecności przed kamerą. W grach komputerowych wykorzystanie wielkich modeli językowych rewolucjonizuje sposób komunikowania się graczy z postaciami z gier, które to postaci, wyposażone w specjalnie trenowane modele językowe, nie są już ograniczone predefiniowanymi skryptami czy dialogami. Zamiast tego mogą prowadzić płynne i dynamiczne rozmowy, odpowiadając na pytania graczy, reagując na ich działania oraz uczestnicząc w tworzeniu głębokich, interaktywnych narracji. W dziedzinie muzyki niektóre modele AI, takie jak Lyria, stworzona przez Google DeepMind, już teraz umożliwiają wygenerowanie wysokiej jakości dźwięku na podstawie zapytania, które obejmuje melodię zaśpiewaną przez użytkownika wraz z tekstowym opisem tego, co użytkownik chce usłyszeć. Dzięki temu za pomocą jednego przycisku beatbox może stać się profesjonalnym nagraniem perkusyjnym, a prosta zaśpiewana melodia może zostać przekształcona w solowe nagranie saksofonu jazzowego, wykonanie orkiestry symfonicznej, lub dźwięk gitary elektrycznejIndeks górny Indeks górny [7]^[7] Indeks górny koniec^{Indeks górny [7][7]}.

GenAI znajduje zastosowanie w automatyzacji codziennych zadań, nie tylko tych artystycznych czy związanych z ogólnie pojętym tworzeniem treści. Przykładem może być generowanie raportów, tłumaczenie języków czy pisanie e‑maili. W aspekcie rozwiązywania problemów GenAI staje się narzędziem zdolnym do generowania innowacyjnych pomysłów na nowe produkty, usługi czy strategie biznesowe, wskazując na potencjał AI w dziedzinach, gdzie tradycyjne metody dochodzenia do rozwiązań mogą być ograniczone. Przykładowe zastosowania GenAI obejmują reklamę (tworzenie skuteczniejszych i bardziej angażujących kampanii reklamowych), edukację (personalizowane metody nauczania, dostosowane do indywidualnych potrzeb uczniów), a także przemysł (automatyzacja procesów produkcyjnych, optymalizacja wydajności i udział w tworzeniu nowych produktów).

Potencjał GenAI do transformacji wielu dziedzin życia jest ogromny, jednakże należy pamiętać, że jest to dość młoda technologia, wciąż w fazie rozwoju. GenAI wymaga więc odpowiedzialnego i etycznego stosowania, o czym więcej w następnym rozdziale. Istnieje ryzyko nadużyć i niewłaściwego wykorzystania tej technologii, co podkreśla potrzebę ustanowienia solidnych ram etycznych i prawnych, aby zarówno wykorzystywać korzyści, jak i minimalizować zagrożenia związane z tą technologią. W kontekście edukacji zrozumienie i właściwe wykorzystanie generatywnej sztucznej inteligencji przez nauczycieli i uczniów może odegrać kluczową rolę w kształtowaniu przyszłości zarówno samej edukacji, jak i społeczeństwa jako całości.

Zagadnienie kreatywności sztucznej inteligencji (AI) stanowi przedmiot intensywnych debat i analiz. Tradycyjnie kreatywność, oznaczająca zdolność do oryginalnego myślenia, innowacji i twórczego rozwiązywania problemów, była postrzegana jako domena wyłącznie ludzka. W kontekście AI zaś kreatywność jest często rozpatrywana w kategoriach zdolności do generowania nowych, wartościowych i nieoczekiwanych rozwiązań czy pomysłów. Generatywna sztuczna inteligencja wykazuje pewne cechy kreatywności, ponieważ tworzy unikalne dzieła sztuki (w tym muzyczne) czy teksty, które mogą zaskakiwać swoją oryginalnością i głębią. Jednakże ważne jest rozróżnienie między kreatywnością wynikającą z prawdziwej innowacyjności a kreatywnością będącą rezultatem przetwarzania i rekonfiguracji istniejących danych. AI, choć potrafi wytwarzać treści, które wydają się nowe i oryginalne, w dużej mierze opiera się na analizie i syntezie istniejących wzorców. W związku z tym pojawia się pytanie: czy AI jest rzeczywiście kreatywna, czy jedynie naśladuje kreatywność ludzką, wykorzystując zaawansowane algorytmy?

Kontynuując formułę poprzedniej broszuryIndeks górny Indeks górny [8]^[8] Indeks górny koniec^{Indeks górny [8][8]}, nasze rozważanie zaczynamy od pytania zadanego samemu modelowi językowemu:

Czy sztuczna inteligencja może być kreatywna?

ChatGPT:

Tak, sztuczna inteligencja (AI) może wykazywać pewną formę kreatywności. Sztuczna inteligencja jest zdolna do generowania nowych treści, rozwiązywania problemów i tworzenia czegoś, co jest uznawane za oryginalne.

Odpowiedź bota jest intrygująca. Przecież istnieje wiele opinii, że człowiek, chcąc konkurować ze sztuczną inteligencją, może to zrobić właśnie na polu kreatywności. Czy tak jest w rzeczywistości? Zobaczmy co dalej powiedział nam ChatGPT:

ChatGPT:

Oto kilka przykładów, jak AI może być kreatywna:

● Generowanie treści artystycznej: Niektóre algorytmy generowania obrazów, muzyki i tekstu potrafią tworzyć dzieła sztuki, które są uznawane za kreatywne
i oryginalne.

● Projektowanie: AI może być wykorzystywana do projektowania różnych produktów, od ubrań po architekturę, tworząc unikalne rozwiązania.

● Tworzenie tekstu: Sztuczna inteligencja, w tym modele oparte na uczeniu maszynowym, może generować oryginalne teksty, artykuły, opowiadania lub poezję.

● Optymalizacja: AI jest wykorzystywana do optymalizacji procesów, planowania trasy w transporcie czy zarządzania zasobami w firmach, co może wymagać kreatywnego podejścia do rozwiązywania problemów.

Jednakże trzeba zaznaczyć, że kreatywność AI jest często ograniczona do reguł
i wzorców, które zostały wyuczone podczas treningu. Sztuczna inteligencja nie posiada świadomości ani zdolności do kreatywnego myślenia w takim sensie, w jakim to robi człowiek. Wciąż istnieje wiele dyskusji i badań nad tym, w jaki sposób można polepszyć zdolności kreatywne AI oraz jak równoważyć kreatywność np. z etyką i moralnością.

Szczególnie interesująca z punktu widzenia edukacji jest uwaga, którą ChatGPT zawarł na końcu swojej „wypowiedzi”: sztuczna inteligencja nie przetwarza informacji w taki sam sposób jak ludzie.