R1YxMXuQtVhHT

Język polski_polona Źródło: typo.polona.pl, domena publiczna.

Na świecie istnieje kilka tysięcy języków. W ciągu stu najbliższych lat może zniknąć blisko połowa z nich. UNESCOj0000007UVB1v50_000tp001UNESCO w 1999 roku, aby uświadomić ludziom współczesnym rolę języków ojczystych w dziejach kultury i narodu, ustanowiło Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego, który przypada na 21 lutego. Z obchodami tego święta w Polsce wiążą się dwie kampanie społeczne: „Ojczysty – dodaj do ulubionych” (zainaugurowana w 2012 roku) oraz „Język polski jest ą‑ę” (zainicjowana w 2013 roku).

Oto strona pierwszej z akcji społecznych: link.

Losy wyrazów obcych w języku polskim

Wielu ludzi często zadaje sobie pytania: „Czym we współczesnym świecie jest patriotyzm?”, „Czy postawa ta – w odniesieniu do języka ojczystego – oznacza całkowitą rezygnację z używania wyrazów obcych?”.

Otóż okazuje się, że Polacy nie byliby w stanie porozumiewać się skutecznie bez możliwości korzystania z wyrazów pochodzących z innych języków. Dzieje się tak dlatego, że zapożyczenia zajmują bardzo ważne miejsce w kulturze polskiej, ponieważ przedostawały się do polszczyzny już od początków istnienia państwa polskiego.

Niejednokrotnie zapożyczenia są słowami, które funkcjonują w języku polskim od bardzo dawna i dlatego wielu ludzi odbiera je jako wyrazy rodzime (np.: „zupa”, „sos”, „bigos”, „kluska”, „sznycel”, „befsztyk”, „dżem”, „bulion”, „tort”, „kawa”).

W pierwszych wiekach funkcjonowania polszczyzny najbardziej oddziaływały na nią następujące języki: łacina oraz język niemiecki i język czeski, potem język włoski oraz język francuski. W XVII wieku – za sprawą wojen toczonych przez Polaków z różnymi krajami – na nasz język wpływały np.: język szwedzki, język ruski, język węgierski i język turecki.

Powszechnie stosowaną manierą było wówczas także makaronizowanie, czyli dostosowywanie składni tekstu do zasad obowiązujących w łacinie, a także wtrącanie wyrażeń z języków obcych (zwłaszcza z języka łacińskiego) do wypowiedzi w języku polskim.

Trzeba też pamiętać, że wiele zapożyczeń, popularnych w okresie zaborów, pochodzi z języka rosyjskiego i języka niemieckiego. W XX i XXI wieku najwięcej wyrazów zapożyczonych wywodzi się z języka angielskiego.

W stosunku do zapożyczeń można przejawiać dwie skrajne postawy: puryzm lub liberalizm. Zwolennicy pierwszej z nich są przeciwni wprowadzaniu do polszczyzny jakichkolwiek obcych elementów. W tym wypadku pojawia się jednak problem, ponieważ wiele słów – traktowanych przez Polaków jako rodzime – zostało przyswojonych przez polszczyznę w różnych momentach jej rozwoju. Inaczej mówiąc, trudno zredagować jakąkolwiek wypowiedź, nie posługując się zapożyczeniami. Jeżeli jednak w języku rodzimym istnieje odpowiednik wyrazu obcego, nie ma powodu, by nim się nie posłużyć. Osoby, które są przeciwne temu poglądowi, czyli tolerują wszelkie elementy obce, cechuje postawa liberalizmu językowego.

Kiedy ludzie nie akceptują wyrazów zapożyczonych, starają się je zastąpić słowami utworzonymi z elementów wywodzących się z języka polskiego. Nie zawsze jednak takie wyrazy są w swojej formie satysfakcjonujące. Tuż po II wojnie światowej próbowano zastąpić wyraz „szlafrok”, który pochodzi z języka niemieckiego, polskim odpowiednikiem. Na konkurs ogłoszony przez tygodnik „Przekrój” nadesłano dwa tysiące propozycji. Wśród nich pojawiły się m.in. takie słowa, jak: „uroczyk”, „dyskretnik”, „fantazyjnik”, „niezbędnik”, „okazyjnik”, „praktycznik”, „powierzchownik”, „skromnik”, „zacisznik”, „przytulnik”, „pokojownik”, „chwilownik”, „domownik”, „leniwiec”, „wygodniak”, „wcześniak”, „intymna”, „przyzwoitka”, „okrojnik”, „strojnik”, „łokietnik”, „pokutnik”, „przymilnik”, „zatulnik”, „narzutnik”, „okrywacz”, „okryj ciałko”, „osłaniacz”, „otulacz”, „otulak”, „zarzucik”, „otoczek”, „pośpieszka”, „alkownik”, „alkierzanka”, „poizbuszek”, „wierzchnia”, „okryjwdzięcznik”, „tulipani”, „podomkaj0000007UVB1v50_000tp002podomka”.

Okazało się jednak, że choć żaden z tych wyrazów nie przyjął się w znaczeniu „ubiór domowy” przypominający luźny płaszcz lub rozpinaną sukienkę, nakładany zwykle na nocną bieliznęj0000007UVB1v50_000tp003bieliznę, to do polszczyzny weszło słowo „podomka”, ale w nieco innym znaczeniu, a mianowicie jako „luźna rozpinana sukienka noszona przez kobiety w domuj0000007UVB1v50_000tp004domu”.

Zadaniowo