Konteksty

RchzCLPLRuTxH1

Zdjęcie przedstawia dojrzałego mężczyznę, który siedzi. Mężczyzna ubrany jest w długi płaszcz. Ma założoną nogę na nogę. Mężczyzna ma owalną twarz i krótkie, ciemne włosy. Lewą dłoń ma schowaną w kieszeni płaszcza. Za nim znajduje się jasne tło.

Francis Bacon (1909‑1992) – angielski malarz, jeden z najciekawszych przedstawicieli sztuki współczesnej. Był potomkiem słynnego rodu siedemnastowiecznego filozofa‑empirysty (o tym samym imieniu i nazwisku), urodził się w Dublinie. Na skutek konfliktów z ojcem wcześnie opuścił dom rodzinny i w 1926 r. przybył do Paryża, gdzie po raz pierwszy zobaczył dzieła Picassa. To zadecydowało o tym, że postanowił zostać malarzem. W 1929 r. zamieszkał w Londynie, gdzie pracował jako dekorator wnętrz, osiągając w tej dziedzinie znaczne sukcesy. W roku 1933 wystawił swoje pierwsze obrazy – cykl Ukrzyżowanie. Jego prace nie spotkały się jednak ze zrozumieniem, dlatego do roku 1945 nie pokazywał ich publicznie. Dopiero w latach 50. (szczególnie po wystawach w Nowym Jorku i Wenecji) został doceniony, a jego sztuka osiągnęła dojrzałość. Obecnie na aukcjach dzieła Bacona osiągają zawrotne sumy.

W swojej sztuce Bacon interesował się przede wszystkim przedstawieniem postaci ludzkiej, stąd tematem jego obrazów są studia postaci, akty, portrety i autoportrety. Jednym z podstawowych założeń jego malarstwa było „zdzieranie zasłon” (jak sam to ujął), czyli docieranie do prawdy o człowieku. Narzędziem do osiągnięcia tego celu była deformacja.

R9Eh98PC6Rf95

Ilustracja przedstawia trzy portrety mężczyzny. Każda z trzech twarzy ma karykaturalny kształt — ogromne policzki, usta i nos. Mężczyzna ma jasne włosy, których kosmyk opada na czoło, ubrany w czarny sweter z białym kołnierzem. Na portrecie po lewej jest przedstawiona lewa część twarzy. Na środkowym jest całość, a na portrecie po prawej jest prawa część twarzy.

Bacon chciał przywrócić „aktowi nagość”, wyrwać go z malarskich konwencji, w jakich zamknęła go sztuka. Obrazy angielskiego malarza są oryginalne, odsłaniają bowiem nie tylko nagość, ale także popędy, brzydotę i okrucieństwo człowieka. Są świadectwem skomplikowanej osobowości artysty, który w życiu prywatnym borykał się z wieloma problemami i namiętnościami (homoseksualizmem, śmiercią przyjaciół i partnera, kompleksami z powodu swojego wyglądu, skłonnościami do hazardu i alkoholu). Wiele prac Bacona powstało z inspiracji innymi dziełami sztuki (a ściślej ich reprodukcjami)  malarzy takich jak Diego Velázquez, Rembrandt, Vincent van Gogh. Artysta wykorzystywał w swojej sztuce także zdjęcia, nawet gdy malował portrety swoich przyjaciół. Do jego najbardziej znanych prac należą: cykl inspirowany portretem papieża Innocentego X pędzla Diego Velázqueza, cykl Ukrzyżowanie, Tryptyk pamięci George’a Dyera, Trzy studia do autoportretu.

Rq8liiPjjvcRO1

Obraz przedstawia portret starszego mężczyzny. Ma podłużną twarz ze zmarszczkami, wydatnym nosem i siwą bródką z wąsami. Siedzi na krześle ze złotym wykończeniem i czerwonym obiciem. Ręce ma oparte na podłokietnikach krzesła. Ubrany jest w strój papieski — białą szatę z czerwoną peleryną. Na głowie ma czerwoną czapkę. Na prawej dłoni ma pierścień. Tło portretu jest ciemnoczerwone.

Papież Innocenty X – portret namalowany przez  Velázqueza w roku 1650, przedstawiający siedemdziesięciopięcioletniego papieża siedzącego w fotelu z pozłacanego drewna. Po obejrzeniu obrazu Innocenty X miał podobno wykrzyknąć: To zbyt prawdziwe. Trudno się dziwić tej reakcji; płótno poraża bezwzględnym realizmem, artysta nie wahał się przedstawić brzydoty papieża, a także jego cech charakteru – wyrachowania, nieufności oraz determinacji w dążeniu do celu. O wartości tego obrazu (uważanego za arcydzieło) decyduje nie tylko prawda psychologiczna, ale także mistrzostwo formalne, widoczne np. w sposobie namalowania czerwonego jedwabiu, który mieni się złotymi refleksami.

Diego Velázquez (1599‑1660) – hiszpański malarz, jeden z najwybitniejszych artystów sztuki europejskiej. Pochodził z Sewilli, gdzie kształcił się w zawodzie malarza m.in. u Francisca Pacheco. Punktem zwrotnym w jego karierze było namalowanie portretu królewskiego kapelana Don Juana de Fonseca; obraz ten otworzył mu drogę na dwór w Madrycie.

RNEFtjKckckbk1

Obraz przedstawia portret mężczyzny. Stoi bokiem, ukazany jest jego prawy półprofil. Ma bujne, czarne włosy, a także brodę i podkręcone wąsy. Ubrany jest w czarny strój. Prawą rękę opiera o biodro. Na lewej ma jasną rękawicę.

W roku 1623 Velázquez został nadwornym malarzem i tworzył odtąd wizerunki rodziny królewskiej oraz dworzan. Pełnił także inne odpowiedzialne funkcje, np. marszałka dworu, które zapewniły mu wysoką pozycję na dworze Filipa IV. Rozliczne obowiązki udawało mu się godzić z rozwojem własnej sztuki, o czym świadczy np. jedna z jego podróży do Włoch (w 1649 r.), podczas której kupował obrazy dla króla, a także zapoznawał się z malarstwem włoskim. Sztuka Velázqueza przeszła znaczącą przemianę. Wczesne prace, najczęściej sceny rodzajowe zwane „bodegonami” (np. Stara kucharka), wykazują związki z dziełami Caravaggia, późniejsze, głównie portrety, stają się swobodniejsze w wyrazie, pozbawione silnych kontrastów światłocienia, poszerza się paleta barw.

RhU8cR14JT6mn

Obraz przedstawia pięcioletnią dziewczynkę w eleganckim, arystokratycznym stroju w otoczeniu dworzan. Scena rozgrywa się w wysokim pomieszczeniu. Dziewczynka stoi, ma długie, blond włosy i jasną, szeroką suknię z kwiecistymi dekoracjami. Po lewej pochyla się jedna z dworek, która podaje dziewczynce napój na tacy. Druga w ukłonie pochyla się ku dziewczynce. Z boku stoi niskorosła kobieta w ciemnej sukni ze wstążkami, tuż przy niej jest dziewczynka, która dotyka nogą leżącego na podłodze dużego psa. Na drugim planie znajdują dwie rozmawiające ze sobą postaci kobiety i mężczyzny, które są niezbyt wyraźne. Po lewej stronie obrazu przy sztalugach stoi malarz, który trzyma paletę i pędzel. Ma ciemny strój, czarne włosy oraz podkręcone wąsy. Patrzy na wprost. Z tyłu na ścianie wiszą obrazy oraz lustro, w którym odbija się królewska para. Dalej po prawej w otwartych drzwiach stoi mężczyzna odsłaniający kotarę.

Oprócz rodziny królewskiej Velázquez malował także mniej znaczące osoby, np. popularne na dworach postaci karłów i kalek, dając dowód swojego humanitaryzmu i współczucia dla człowieka. Stworzył wiele znakomitych płócien, z których kilka jest uważanych za absolutnie nowatorskie, jak: Poddanie Bredy (1634‑1635), Papież Innocenty X (1650), Las Meninas – inaczej Panny dworskie lub Rodzina Filipa IV (1656), Filip IV (1656‑1657).

Praca z dziełem plastycznym

Słownik