Ilustracja interaktywna
Polecenie 1
Zapoznaj się z mapą interaktywną przedstawiającą związane z filozofią miejsca w starożytnych Atenach. Zastanów się, dlaczego właśnie to polis stało się w okresie klasycznym duchową stolicą filozofii greckiej. Zapisz swoje wnioski.
Na agorach skupiało się życie publiczne polis. Były to centralnie położone place, na których odbywały się ceremonie religijne i załatwiano sprawy urzędowe. Niekiedy na agorach odbywał się również targ.
Na Agorze ateńskiej znajdowały się liczne budynki religijne, np. ołtarz dwunastu bogów czy świątynia Apollina Patroosa oraz gmachy użyteczności publicznej – jak heliaja, strategejon (miejsce spotkań strategów) czy portyki.
Agora stanowiła miejsce spotkań obywateli. Stała się więc przestrzenią, która sprzyjała wymianie myśli i poglądów, szerzeniu myśli filozoficznej i dyskusjom.2Indeks górny CC BY-SA 2.0, Wikimedia Commons. 2. Portyk malowany. Zdjęcie przedstawia ruiny Portyku malowanego. Wśród współczesnych zabudowań widoczne jest gruzowisko złożone ze pokruszonych skalnych bloków.Indeks górny Ruiny Portyku malowanego. Licencja: CC BY-SA 4.0. Tomisti. Wikimedia Commons
Portyk (stoa) był budynkiem, który pozwalał gromadzącym się na Agorze obywatelom Aten schronić się przed słońcem lub deszczem. Portyki były wolno stojącymi kolumnadami, przykrytymi dachem. Z tyłu zamykała je ściana, często zdobiona malowidłami.
Na Agorze Ateńskiej znajdowało się kilka portyków, które ją obramowywały. Jednym z nich był Portyk Malowany, czyli Stoa Poikile, zdobiona malowidłami Polignota, Mikona i Panajnosa. W IV w. p. n. e. nauczał tam Zenon z Kition, a Stoa Poikile stała się siedzibą założonej przez niego szkoły stoików, dając jej nazwę. Rysunek przedstawia scenę bitwy starożytnej. Są tu ukazani żołnierze w hełmach na głowach, zasłaniający się tarczami i atakujący włóczniami i toporami. Indeks górny Fragment malowidła zdobiącego kiedyś Portyk. Licencja: domena publiczna. 3. Heliaja. Zdjęcie przedstawia fundamenty dużej budowli. Fundamenty zrobione są z masywnych, skalnych bloków. Na jednym z nich widnieje napis Heliaia. Ruiny porośnięte są trawą, na drugim planie znajdują się rosnące drzewa.Indeks górny Miejsce, gdzie kiedyś stała heliaja. Licencja: CC BY-SA 3.0. DerHexer. Wikimedia Commons
Siedziba sądu ludowego – to właśnie przed heliają odbył się proces Sokratesa w 399 r. p.n.e.
Heliaja była sądem przysięgłych, a sędziów wybierano spośród obywateli Aten. Liczba sędziów, którzy brali udział w procesie była uzależniona od doniosłości sprawy, lecz zawsze była wielokrotnością liczby sto (plus przewodniczący). Sokratesa sądziło 501 sędziów.
Sąd zbierał się w jednym z rogów Agory ateńskiej, pod gołym niebem i w pełnym słońcu (stąd nazwa: gr. helios – słońce). Heliaja była najwyższą instancją sądowniczą starożytnych Aten. Rozpatrywała wszystkie sprawy publiczne i prywatne, z wyjątkiem zabójstw oraz spraw z zakresu prawa morskiego. 4. Akropol. Zdjęcie ukazujące współcześnie ruiny Akropolu w Atenach z lotu ptaka. Ukazane jest na nim kamieniste wzgórze i ruiny Akropolu. Wzgórze otoczone jest licznymi drzewami oraz budynkami mieszkalnymi. Indeks górny Google Earth. Apache License Version 2.0
Akropole w greckich polis były wzgórzami położonymi w centrach miast, które w okresie klasycznym stały się głównymi ośrodkami kultu.
Akropol ateński to najsłynniejszy ze wszystkich greckich akropoli. Znajdowały się na nim m. in. Erechtejon, świątynia będąca miejscem kultu Ateny Polias, Posejdona i Zeusa Hypatosa oraz Partenon, miejsce kultu Ateny Partenos, w którym znajdował się posąg bogini stworzony przez rzeźbiarza Fidiasza. Zdjęcie ukazujące współcześnie ruiny Akropolu w Atenach. Ukazane jest kamieniste wzgórze, na którym znajdują się ruiny Akropolu. Wzgórze otoczone jest licznymi, zielonymi drzewami. Indeks górny Współczesny widok na Akropol. Licencja: CC BY-SA 3.0. A.Savin. Wikimedia Commons., 5. Teatr Dionizosa. Zdjęcie przedstawia ruiny Teatru Dionizosa. Na porośniętym zielenią wzgórzu widoczne są miejsca dla widzów, theatron, scene.Indeks górny Ruiny Teatru Dionizosa. Licencja: CC BY-SA 3.0. Andrzej Otrębski. Wikimedia Commons
Starożytny teatr grecki, znajdujący się na południowym stoku Akropolu, niedaleko świątyni Dionizosa. Wzniesiony w VI w. p.n.e. z drewna, przebudowany na teatr kamienny w IV w. p.n.e. Swoje sztuki wystawiali tam najwięksi greccy tragicy – Ajschylos, Sofokles i Eurypides. 6. Akademia Platońska. Zdjęcie ukazujące z lotu ptaka stanowisko archeologiczne w miejscu Akademii Platona. Miejsce to otoczone jest współcześnie licznymi drzewami. Indeks górny Stanowisko archeologiczne w miejscu Akademii Platona. Źródło: Google Earth. Apache License 2.0.
W platanowym Gaju Akademosa założona została w 386 r. p. n. e. Akademia Platona – szkoła filozoficzna, w której oprócz nauczania prowadzono również badania naukowe pod przewodnictwem kierownika Akademii, czyli scholarchy – pierwszym z nich był założyciel szkoły, Platon.
Członkowie Akademii Platońskiej zajmowali się filozofią, polityką, matematyką, astronomią i naukami przyrodniczymi, lecz każdą z nich traktowano jako naukę dedukcyjną – w Akademii nie prowadzono badań eksperymentalnych., 7. Lykeion. Zdjęcie przedstawia niewielką, piaszczystą polanę. Na jej środku znajdują się zniszczone fundamenty starej budowli. Polana otoczona jest wysokimi, zielonymi drzewami. Indeks górny Wyobrażenie zajęć w Likejonie autorstwa Dimitrisa Koukoulasa. Licencja: CC BY-SA 2.0. Carole Raddato. Flickr.
Gimnazjon znajdujący się na obrzeżach Aten, w gaju niedaleko sanktuarium Apollina Likejosa, który w 335 r. p.n.e. został siedzibą szkoły filozoficznej założonej przez Arystotelesa, nazywanej Liceum lub Likejonem.
Gimnazjony służyły pierwotnie obywatelom greckich polis za miejsce ćwiczeń gimnastycznych. Z czasem, ich portyki przekształciły się w miejsce spotkań, dyskusji oraz wykładów filozoficznych.
Szkoła Arystotelesa działająca w Lykeionie była przede wszystkim ośrodkiem naukowo-badawczym, w którym uczeni zajmowali się filozofią oraz naukami szczegółowymi, głównie przyrodniczymi, prowadząc badania eksperymentalne. Ilustracja przedstawia duży plac otoczony arkadami wspartymi na kolumnach. Na placu ćwiczą zapasy dwie pary młodych, atletycznie zbudowanych mężczyzn. Indeks górny Stanowisko archeologiczne w miejscu Likejonu. Licencja: CC BY-SA 2.0. Carole Raddato. Wikimedia Commons..
Ateny. Źródło: Google Earth. Apache License 2.0.
Polecenie 2
Określ charakter oznaczonych na mapie miejsc. Czemu i komu miały służyć? Co można na tej podstawie powiedzieć o mieszkańcach starożytnych Aten?