Schemat przedstawia podział sztuk naśladowczych według Arystotelesa. Schemat ma kształt odwróconego drzewa. Sztuki naśladowcze dzielą się na muzyką, poezję i plastykę. Muzyka i poezja są ze sobą powiązane. Muzyka dzieli się na auletykę i kitarystykę. Plastyka dzieli się na malarstwo i rzeźbę. Poezja dzieli się epikę, dramat i dytyramb, z kolei dramat dzieli się na tragedię i komedię. Epika połączona jest z dramatem, a tragedia z komedią. Sztuki naśladowcze. 1. Czym jest naśladowanie? Poezję, muzykę i plastykę łączy według Arystotelesa to, że naśladują przyrodę. Ale samo naśladowanie (greckie mimesis) rozumiał on inaczej niż my. Dla wszystkich Greków mimesis łączyło się przede wszystkim z teatrem – aktor, który krzyczy na scenie, nie przeżywa prawdziwego gniewu, ale go naśladuje. Arystoteles rozszerzył to rozumienie naśladowania na sztukę słowa czy – jak powiedzielibyśmy dzisiaj – literaturę. Aktor naśladuje emocje za pomocą ruchu, a poezja robi to samo, ale za pomocą sobie właściwych środków – rytmu, słowa i melodii. Mimesis w poezji nie oznacza więc odtwarzania rzeczywistości, ale tworzenie fikcyjnego świata w oparciu o reguły, które rządzą każdym z gatunków. Na zdjęciu statuetka z przełomu V i IV w. p.n.e. przedstawiająca siedzącego aktora w masce. Figurka przedstawia mężczyznę siedzącego na kawałku drewna. Brodę opiera na prawej dłoni zwiniętej w pięść, lewa ręka oparta jest na lewej nodze. Twarz mężczyzny wykrzywiona jest w okrutnym uśmiechu. 2. Podział sztuk naśladowczych ze względu na środki Według Arystotelesa poezja różni się od muzyki środkami naśladowania. Choć obie używają w tym celu rytmu oraz melodii, tylko poezja posługuje się słowem. 3. Czym jest muzyka? Muzyka według Arystotelesa jest jedną ze sztuk naśladowczych, posługującą się rytmem i melodią. W Polityce czytamy, że chociaż można wątpić w jej użyteczność, to niewątpliwie służy ona do szlachetnego wypełnienia czasu wypoczynku. Za twórcę muzyki w greckiej tradycji uchodzi m.in. śpiewak Muzajos, uczeń i przyjaciel Orfeusza. Na zdjęciu marmurowa statuetka z II wieku n.e. przedstawiająca Apollo z kitarą. Bóg piękna, światła, życia, śmierci, zarazy, muzyki, wróżb, prawdy, prawa, porządku, patrona sztuki i poezji, przewodnik muz, kroczy trzymając kitarę w prawej ręce. Lewa dłoń gra na kitarze. Kitara, obok liry oraz aulosu, była jednym z najpopularniejszych instrumentów muzycznych w starożytności. 4. Czym jest poezja? Arystoteles zaliczał do poezji wszystkie utwory pisane wierszem, które naśladowały przyrodę. Z tego powodu do poezji należała zarówno epika, jak i dramat. Poezja to dla Arystotelesa sztuka słowa – w ogólnym sensie – a nie liryka, jako jeden z rodzajów literackich. W starożytnej Grecji wiele tekstów pisanych było wierszem – np. niektóre traktaty filozoficzne. Według Arystotelesa nie zaliczają się one do poezji, ponieważ nie naśladują przyrody. W kulturze antycznej poezja była przeznaczona nie do czytania, lecz do śpiewania w trakcie obchodów świąt lub w teatrze, gdzie towarzyszyły jej muzyka oraz taniec. Przed Arystotelesem za źródło poezji uważano natchnienie pochodzące od bogów lub muz. Był on pierwszym filozofem, który uznał pisanie wierszem za sztukę – a więc za działalność opartą na wiedzy i podporządkowaną pewnym regułom. Ilustracją jest obraz Nicolasa Poussina, Natchnienie poety, namalowany w 1630 roku. Obraz przedstawia Apollo siedzącego na górze Parnas, a jego dłoń skierowana jest ku kartce papieru trzymanej przez poetę. Ten czeka na natchnienie, mali geniusze z wieńcami mają zwiastować nieśmiertelną sławę. Postacie są odziane, Apollo gra na lirze, a putta są osłonięte woalem. Po prawicy apolla stoi muza, która ma odsłoniętą jedna pierś. Poeta spogląda w niebo. 5. Auletyka Dźwięk aulosu, improwizacja (nagranie audio) Sztuka gry na aulosie, instrumencie dętym przypominającym piszczałkę. Grecy uważali muzykę na aulosie za bodziec orgiastyczny – z tego powodu instrument ten był związany z kultem Dionizosa i towarzyszył m.in. dytyrambom. Ilustracja przedstawia kobietę namalowaną na ceramice. Kobieta ubrana jest w szaty, w uszach ma ozdoby. W obu dłoniach trzyma instrument muzyczny przypominający dwa flety o złączonych ustnikach. Dzieło pochodzi z ok. 480 r. p.n.e. 6. Kitarystyka. Inwokacja do Apollina i Kalliope przy akompaniamencie kitary (audio). Sztuka gry na kitarze, instrumencie strunowym będący odmianą liry. Muzyka na kitarze stanowiła akompaniament poezji. Na ilustracji zdjęcie fresku przedstawiającego siedzącą kobietę grająca na kitarze, która jest przedstawiana jako pulchna młoda kobieta ubrana w chiton i himation. Ozdobiona jest bransoletą, kolczykami i pałąkiem na głowę z centralnym medalionem. Niewielka postać Atlasa podtrzymuje ramię jej misternie rzeźbionego krzesła. Instrument, na którym gra, nie jest zwykłą lirą, lecz kitharą, dużym instrumentem koncertowym na którym grał apollo i zawodowi muzycy. Za siedzącą kobietą stoi mała dziewczynka w chitonie bez rękawów. Ona także jest ozdobiona opaską, bransoletą i kolczykami. Podobnie jak na portretach, kobieta i dziewczyna patrzą bezpośrednio na widza.To fresk znajdujący się w Villa Fannius Synistor w Boscoreale, pochodzi z ok. 40–30 r. p.n.e. 7. Epika Pieśń Demodokosa o Aresie i Afrodycie (nagranie audio) Wierszowane utwory narracyjne śpiewane przez poetę przy akompaniamencie muzyki, np. Odyseja Homera. Na ilustracji płaskorzeźba Bertela Thorvaldsena, Śpiewający Homer. Płaskorzeźba przedstawia scenkę rodzajową ze starożytnej Grecji. W centrum płaskorzeźby znajdziemy pieśniarza siedzącego na schodach, grającego na lirze. Wokół niego zgromadziło się dziesięć obserwujących osób: kobietę z dzieckiem na ręku, żołnierza, starca, mężczyzn w średnim wieku i młodzieńców. Obserwujący pieśniarza wydają się bardzo zainteresowani przedstawieniem pieśniarza i żywiołowo reagują na jego przekaz. 8. Dytyramb Dźwięki drewnianego aulosu, preludium i akompaniament do delfickiego peanu (audio) Pieśń pochwalna na cześć Dionizosa, śpiewana przez chór w trakcie świąt dionizyjskich przy akompaniamencie aulosu (instrument dęty przypominający piszczałkę) i z towarzyszeniem tańców wokół ołtarza. Według Arystotelesa z dytyrambu wyłoniła się tragedia. Na zdjęciu malowidło na okrągłej ozdobie. Przedstawia Dionizosa i satyrów. Dionizos jest najwyższą, centralną postacią malowidła w lewej ręce trzyma lirę, głowę ma wzniesioną do góry. Po jego lewej i prawej stronie tańczą satyrowie. W dłoniach trzymają niewielkie instrumenty. To malowidło czerwonofigurowe przypisywane Malarzowi Brygosa., 9. Malarstwo Malarstwo starożytnej Grecji różniło się od znanej nam sztuki malowania obrazów. Było to przede wszystkim malarstwo naścienne oraz wazowe. Wraz z dramatem greckim rozwijało się również malarstwo teatralne – skenografia. Ponieważ dekoracje oglądane z dużej odległości wydawały się zdeformowane, malarze teatralni musieli eksperymentować z perspektywą – świadomie deformować dekoracje tak, by z daleka wydawały się proporcjonalne. Ten techniczny problem doprowadził do postawienia pytania o iluzję w greckiej estetyce. Na zdjęciu ozdobne wypukłe naczynie, a na nim Herakles zabijający Buzyrysa – centralna postać wojownika w prawej ręce trzyma miecz , lewą ręką przytrzymuje mężczyznę za szyję. pozostałe postaci, trzech mężczyzn, usieka przez Heraklesem unosząc cenne przedmioty. Jeden z uciekających leży na podłodze. Całość otoczona jest obwódką. To malarstwo czerwonofigurowe, z ok. 480 r. p.n.e. 10. Rzeźba grecka tworzona była zgodnie z matematycznymi proporcjami, które miały odwzorowywać naturalne stosunki istniejące w przyrodzie. Jednym z głównych procesów w greckim rzeźbiarstwie było przejście od schematyzmu okresu archaicznego do indywidualizacji w okresie klasycznym (V w. p.n.e.). Rzeźby, które początkowo były modelami człowieka, z czasem otrzymały bardziej indywidualne rysy. W estetyce było to podstawą sformułowania idei piękna duchowego przez Sokratesa – rzeźba okresu klasycznego przedstawiała nie tylko zewnętrzny wygląd człowieka, ale i jego duszę. Na zdjęciu rzeźba nagiego mężczyzny, w wygiętej postawie. Na lewej ręce, z której zwisa materiał, trzyma małe dziecko. Lewa ręka mężczyzny urwana jest w połowie przedramienia. Tak samo urwana jest prawa ręka dziecka. Postać mężczyzny podtrzymywana jest na wysokości biodra przez podpórkę, częściowo przykryta przez opadający materiał. To dzieło Praksytelesa, Hermes z małym Dionizosem, przykład rzeźby okresu późnoklasycznego. 11. Podział sztuk naśladowczych ze względu na sposób Według Arystotelesa epika różni się od dramatu sposobem naśladowania. W epice autor opowiada – we własnej osobie lub wcielając się w inną postać. Tymczasem w dramacie autor przedstawia fabułę nie za pomocą opowieści, ale wprowadzając na scenę bezpośrednio działające postaci., 12. Tragedia Gatunek dramatu o poważnej tematyce. Pisany wierszem, w czasach Arystotelesa wystawiany przez aktorów i chór. Partiom śpiewanym towarzyszyły partie mówione. Najważniejszymi elementami tragedii według koncepcji Arystotelesa są: mimesis – tragedia naśladuje przyrodę, co znaczy, że jej fabuła może być uznana za prawdopodobną; katharsis – oglądaniu tragedii towarzyszą uczucia litości oraz trwogi. Ich kumulacja prowadzić ma do rozładowania napięcia emocjonalnego, a więc oczyszczenia (greckie katharsis). Na zdjęciu szkic przedstawiający teatr grecki z lotu ptaka. Duża scena umieszczona jest w obniżeniu terenu. Na jej tyłach znajduje się ściana z kolumnami. Na scenie w kilku grupach znajdują się postacie prezentujące przedstawienie. Widownia pnie się w górę i tworzy półokrąg wokół sceny. Widownia jest zapełniona widzami. Widownię okala zadaszona kolumnada i otaczające ją ogrody. Autorem szkicu jest John Galen Howard, szkic pochodzi z ok. 1903 r. 13. Komedia Gatunek dramatu o pogodnej tematyce, np. Chmury Arystofanesa. Niewiele wiadomo na temat koncepcji komedii Arystotelesa, ponieważ poświęcona jej księga prawdopodobnie zaginęła. Poszukiwanie zaginionej księgi Poetyki o komedii jest ważnym wątkiem powieści kryminalnej Imię róży Umberta Eco, w której średniowieczny mnich prowadzi śledztwo dotyczące morderstw w pewnym włoskim klasztorze. W ekranizacji powieści z 1986 r. główną rolę zagrał Sean Connnery. Na zdjęciu grecka maska komediowa. Maska - twarz ma otwarte szeroko usta w grymasie uśmiechu, i uniesioną brew nad prawym okiem. Nasadę nosa zniekształca bruzda od grymasu. Czoło otacza wałek włosów lub materiału. 14. Podział sztuk naśladowczych ze względu na przedmiot Według Arystotelesa tragedia różni się od komedii przedmiotem naśladowania. Tragedia przedstawia ludzi lepszymi, niż są w rzeczywistości, a komedia – gorszymi.