Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1

Przeanalizuj treść poniższej ilustracji interaktywnej. Zastanów się, dlaczego Nietzsche zestawiał sztukę ze stanem snu. Rozważ, czy takie zestawienie jest sensowne i aktualne w obecnych czasach.

Przeanalizuj opis poniższej ilustracji interaktywnej. Zastanów się, dlaczego Nietzsche zestawiał sztukę ze stanem snu. Rozważ, czy takie zestawienie jest sensowne i aktualne w obecnych czasach.

RXR9lX88wI8dx
(Uzupełnij).
R12HCwq9KNL1d1
Ilustracja interaktywna przedstawia młodą kobietę w długiej sukni. Kobieta siedzi w ogrodzie, pośród gałęzi krzewów. Na jej kolanach leży otwarta książka. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Obraz przedstawia kobiecy akt. Na łożu leży młoda, naga kobieta. Zdaje się być nieprzytomna. Nad nią siedzi człekokształtny stwór. źródło: domena publiczna, Johann Heinrich Füssli, Nocna mara, 1781. Niemieckie der Traum jest pojęciem wieloznacznym, jak polskie słowo. Oznacza m.in. śnienie, senne mary i widziadła, świat wyśniony, a więc świat pozorny, ale także marzenie, idealne wyobrażenia, coś, za czym człowiek podświadomie tęskni. Oznacza to, iż sen odnosi się do świata nierealnego, wyśnionego, wymarzonego., 2. Obraz przedstawia mężczyznę w surducie, odwróconego tyłem do widza, stojącego na skalistym brzegu morza. Morze jest wzburzone, źródło: domena publiczna Caspar David Friedrich, Wędrowiec nad morzem mgły, 1818. Sen odwzorowuje i naśladuje rzeczywistość, lecz chce czynić ją piękniejszą od oryginału. Zdaniem Nietzschego każda próba przedstawienia świata – w filozofii, sztuce czy nauce – tworzy w pewien sposób jego pozór, a więc jest próbą zamknięcia go pod postacią pojęć, przedstawień, wyobrażeń. Podobnie sztuka naśladuje świat, jednocześnie go upiększając, czyniąc go dla człowieka pięknym i zrozumiałym. Zrozumienie świata jest w zasadzie celem każdego ludzkiego dążenia, dzięki czemu można go oswoić, uczynić własnym. Przewaga sztuki nad filozofią czy nauką jest jednak taka, że sztuka potrafi rzeczywistość upiększyć. W ten sposób nie tylko oddaje świat pozorny, ale wręcz wznosi się jeszcze wyżej, ukazując świat jako „pozór pozoru”. Sztuka i sen pełnią więc tę samą funkcję – tworzą świat piękny, pozorny, idealny. Taki, który można przeżywać w formie ekstatycznych, głębokich uniesień., 3. Zdaniem Nietzschego wszelka działalność tego rodzaju odnosi do przymiotów, jakie grecka kultura i mitologia przypisywały Apollowi. Zdjęcie przedstawia marmurowy posąg młodego, nagiego mężczyzny. Mężczyzna jest atletycznie zbudowany, ma idealne proporcje ciała, źródło: CC 0 Posąg przedstawia greckiego boga Apolla. W greckiej mitologii Apollo to bóg, który był synem Zeusa i Leto, bliźniakiem Artemidy, opiekunem dziewięciu Muz, patronek sztuki. Jego kompetencje były przy tym bardzo różnorodne, można wręcz odnieść wrażenie, że wiele z nich pozostawało ze sobą w bardzo luźnej relacji. Jako pan Muz pozostawał patronem wszelkiej działalności artystycznej, był utożsamiany ze Słońcem, gdyż to właśnie on, na swym niebiańskim zaprzęgu, wiódł je od Wschodu do Zachodu. Był strażnikiem piękna, muzyki i poezji, także prawa, porządku, ładu i prawdy, a jednocześnie – nagłej śmierci, wieszczek i wróżbitów, uzdrawiania i łucznictwa., 4. Obraz przedstawia scenę rodzajową rozgrywającą się a polanie, pośród drzew. Pośrodku widać mężczyznę grającego na instrumencie przypominającym skrzypce. Obok niego siedzi mężczyzna, nieopodal siedzi także kobieta. Po drugiej stronie widać nagiego mężczyznę, którego prowadzi za wykręconą rękę inny, młody mężczyzna, źródło: domena publiczna Michelangelo Anselmi, Rywalizacja Apolla z Marsjaszem, 1540. Ten bardzo szeroki i nietypowy zestaw obowiązków w pewien sposób łączy się z ostrym, dzikim i raptownym temperamentem boga. Słynął z nieprzeciętnej urody: przedstawiano go jako młodego, umięśnionego mężczyznę, którego delikatną twarz okalały pukle złotych loków. A jednak żadnej kobiety nie potrafił utrzymać przy sobie na dłużej. Znano go z perfekcji i prostolinijności działań, a jednocześnie był zawistnym cholerykiem. Wszyscy bogowie i śmiertelni pamiętali, że zabił Marsjasza przez odarcie go ze skóry. Marsjasz był bowiem wspaniałym muzykiem, który – według różnych podań – grał na kitarze lub flecie. Konkurował przy tym z samym bogiem o miano najlepszego grajka. Apollo uśmiercił Marsjasza we wspomniany, okrutny sposób, gdy przegrał z nim pojedynek muzyczny. Brutalność i bezkompromisowość boga zawarta była w jego imieniu, bowiem greckie a-pollo oznacza tyle, co „niszczący całkowicie”, „niszczący totalnie”., 5. Obraz przedstawia młodego, wpółnagiego, atletycznie zbudowanego mężczyznę z wieńcem z liści i owoców winogron na głowie. Mężczyzna stoi nad leżącym, nagim mężczyzną. Obdziera jego nogi ze skóry. Twarz okaleczanego mężczyzny wykrzywia grymas bólu, źródło: domena publiczna José de Ribera, Apollo obdziera Marsjasza ze skóry, 1637.Nietzsche dokonuje reinterpretacji postawy greckiego boga. Widzi w nim bóstwo, do którego cech należą m.in.: perfekcjonizm, dbałość o szczegóły i detale, zachłystywanie się pięknem, zamiłowanie do harmonii i porządku, symetrii i lekkości. Apollo symbolizuje więc w całości ducha greckiego – jego uwielbienie piękna i prawdy, głębokich przeżyć estetycznych i artystycznych, a przy tym brutalną postawę, bezkompromisowość, kult siły i wyrażania woli życia, przeżywania, doświadczania. Wszystkie te cechy ducha greckiego uosabia właśnie Apollo. Sprawia to, że w przypadku sztuki greckiej, a zwłaszcza teatru, który był jej najdojrzalszym i najważniejszym osiągnięciem, mamy do czynienia z tak zwanym duchem apollińskim., 6. Obraz przedstawia półleżącego mężczyznę w wieńcu laurowym na głowie. Mężczyzna ma nagi tors. Trzyma w prawej, wyciągniętej ręce puchar z winem, źródło: CC 0 Fragment fresku umieszczonego na jednym z sarkofagów ze zbiorów muzeum w Paestum (Włochy). Całość przedstawia ucztę. Duch apolliński towarzyszy jednak zaledwie części greckiej sztuki teatralnej, jest tylko jedną składową greckiego dramatu. Aby jego siła i ogół towarzyszących mu przeżyć mogły objawić się w całości, trzeba nie tylko starać się wiernie oddać świat, ale też spróbować go przekroczyć, oderwać się od jego istoty, zespolić się we wspólnym przeżywaniu wartości estetycznych. Do tego zaś potrzeba ekstatycznego uniesienia, jakie cechuje mistyczne rytuały, pijackie orgie i zbiorowe przeżycia. Te z kolei uosabiane są przez innego boga, boga winnej latorośli – Dionizosa. Apollo i Dionizos, dwie strony sztuki greckiej, spotykają się w antycznym dramacie, dzięki czemu osiąga on doskonałość. Apollo jest bogiem świata snu. Dionizos jest bogiem upojenia. Obraz przedstawia dwóch, wpółleżących mężczyzn, którzy się obejmują. Mężczyźni maja nagie torsy. Patrzą na siebie z zainteresowaniem, źródło: CC 0 Fragment fresku umieszczonego na jednym z sarkofagów ze zbiorów muzeum w Paestum (Włochy). Całość przedstawia ucztę., 7. Zdjęcie przedstawia starożytny teatr. źródło: CC 0Zdaniem Nietzschego całe piękno greckiej tragedii zanikło w czasach Sokratesa Ateńczyka. Ten niezwykły „szkodnik” (za jakiego uważał go niemiecki filozof) zaraził całą grecką kulturę duchem „ociężałości”, a więc przesadnego rozważania kwestii miałkich i niegodnych uwagi, przez które człowiek rozsiada się i popada w kontemplację, rozważania i zbędne dyskusje, zamiast działać, żyć pełną piersią. Zaszczepienie owej „ociężałości” w greckiej tragedii sprawia, iż teatr przestaje być miejscem wielkich przeżyć, traci swą oczyszczającą moc i staje się areną roztrząsania złożonych zagadnień moralnych i przesadnego mędrkowania.
Gabriel Rossetti, Sen na jawie, 1880.
Źródło: domena publiczna.
Polecenie 2

W multimedium przedstawiono różne dzieła sztuki. Wybierz jedno z nich i uzasadnij, że ma ono związek z postawą apollińską. Zastanów się, czy znasz inne dzieło, w którym w podobny sposób wykorzystano ową postawę.

R1UslvEkNLcEe
(Uzupełnij).