Polecenie 1

Poniżej znajduje się grafika, która pokazuje, w jaki sposób wybrani starożytni filozofowie podchodzili do zagadnienia tożsamości i zmienności bytu. Poszukiwali oni arché – czyli prazasady, dzięki której świat istnieje. To abstrakcyjne zagadnienie ma istotne konsekwencje praktyczne. Jeżeli uznamy, że świat jest zmienny i nie ma w nim nic stałego, to czy będziemy mogli stworzyć jakąkolwiek wiedzę? Starożytna filozofia to pierwsze próby stworzenia naukowego obrazu świata – czyli takiego, który oparty jest na rozumie. Z punktu widzenia dzisiejszej wiedzy naukowej te rozważania wydawać się mogą zabawną anegdotą, bo przecież wiadomo, że świat jest zbudowany inaczej. Czy to oznacza, że starożytni filozofowie nie mieli w ogóle racji? Zapisz swoje wnioski.

R1e0vQJOWMnbK
(Uzupełnij).
R10aKaXcleJs31
Ilustracja przedstawia sześć portretów filozofów. Każdy z nich wypowiada najważniejsze dla swojej filozofii słowo. Są to: 1. Demokryt (wypowiada słowo: atomy), 2. Heraklit (wypowiada słowo: ogień), 3. Permenides (wypowiada słowo: byt), 4. Pitagoras (wypowiada słowo: liczba), 5. Platon (wypowiada słowo: idee), 6. Tales (wypowiada słowo: woda). Ilustracja – opisy: 1. Demokryt. Poglądy Parmenidesa o niezmienności bytu były bardzo wpływowe wśród starożytnych filozofów. Doświadczenie pokazywało jednak, że rzeczywistość jest zmienna. Rzeczy powstają i rozpadają się. Demokryt starał się pogodzić te dwa stanowiska, a zaproponowane przez niego rozwiązanie nazywa się atomizmem. Zdaniem filozofa arché wszechświata stanowią atomy – drobne, niepodzielne cząstki. Atomy są identyczne, nie różnią się między sobą. Są jednak w nieustannym ruchu, tworząc różne kształty i układy. Do przemieszczania się atomów niezbędna jest próżnia – miejsce, gdzie nic nie ma. Dzięki temu udaje się wyjaśnić zarówno niezmienność świata jako całości, jak i zmienność poszczególnych rzeczy. 2. Heraklit. Również w przypadku Heraklita trudno jest zrekonstruować jego oryginalne poglądy, gdyż z pism tego starożytnego filozofa zostały jedynie fragmenty. Wynika z nich jednak, że za uznawał on ogień. Ogień jest zasadą, która niszczy, ale i która tworzy nowe życie. Heraklit był przekonany, że rzeczywistość jest zmienna. Znane są jego powiedzenia, które mówią, że „nie da się wejść dwa razy do tej samej rzeki” albo „wszystko płynie”. Nie istnieje zatem nic stałego – poszczególne przeciwieństwa nieustannie ścierają się między sobą. Zmiana nie jest jednak chaotyczna – kieruje się pewnym rozumnym porządkiem i koniecznością, którą Heraklit nazywał logosem. 3. Parmenides jest uznawany za ojca ontologii, chociaż oczywiście on sam nie stworzył tego pojęcia. Ten żyjący na przełomie V i VI wieku przed naszą erą filozof, uważał w przeciwieństwie do Heraklita, że zmienność świata jest iluzoryczna. Nasze zmysły zwodzą nas, świat należy poznać przy pomocy rozumu. Ten zaś podpowiada nam, że świat nie ulega zmianie – nie ma początku, nie ma też końca. Świat jest jeden i niepodzielny. Przedmiotem poznania i refleksji jest zatem byt – to co istnieje. 4. Pitagoras. Innym starożytnym filozofem był Pitagoras. Znany jest również jako wybitny matematyk. I to właśnie zasady matematyki były jego zdaniem tym, co określa naturę świata. Byt jest definiowany przez harmonię liczb i relacje między nimi. To one określają kształt, formę i objętość poszczególnych przedmiotów. Język matematyki jest zatem językiem uniwersalnym pozwalającym opisać świat. 5. Platon. Problem zmienności i niezmienności bytu na swój sposób rozwiązał Platon. Jego zdaniem świat ma dualistyczną naturę. Istnieje świat rzeczy materialnych, które są zmienne: powstają i niszczeją. Istnieje też jednak świat idei – ogólnych niematerialnych pojęć, które są niezmienne. Zdaniem Platona świat rzeczy materialnych jest wtórny wobec świata idei. To dzięki ideom istnieją rzeczy materialne, to idee nadają światu sens i umożliwiają wiedzę o nim. W ten sposób Platon pogodził pogląd Parmenidesa, zgodnie z którym świat jest niezmiennym bytem (tę niezmienność charakteryzuje świat idei) oraz doświadczenie, które codziennie nas przekonuje, że rzeczywistość zmienna jest (tak jak twierdził Heraklit). 6. Tales. Tales był jednym z pierwszych filozofów, który poszukiwał zasad działania przyrody w samej przyrodzie. Nie odwoływał się do mitologicznych bóstw, ale starał się wyjaśnić zasadę działania wszechświata, odwołując się do racjonalnych argumentów. Według Talesa prazasadą (czyli arché) była woda. Nie wiemy wiele więcej na temat poglądów Talesa, gdyż w VI i VII wieku p.n.e i żadne z jego pism się nie zachowało. Przypuszcza się, że uznał on wodę za arché, gdyż zaobserwował, że każdy organizm potrzebuje jej do życia.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2
Przypomnij sobie poszczególnych koncepcje starożytnych filozofów i zastanów się, jaka logika za nimi stała, a następnie spróbuj odnaleźć ślady tej logiki we współczesnej wiedzy i metodzie naukowej. Przykładowo: teoria atomizmu, czyli przekonania, że rzeczy składają się z drobniejszych elementów, jest fundamentem współczesnej fizyki. Co jednak z pozostałymi teoriami?
Przypomnij sobie poszczególnych koncepcje starożytnych filozofów i zastanów się, jaka logika za nimi stała, a następnie spróbuj odnaleźć ślady tej logiki we współczesnej wiedzy i metodzie naukowej. Przykładowo: teoria atomizmu, czyli przekonania, że rzeczy składają się z drobniejszych elementów, jest fundamentem współczesnej fizyki. Co jednak z pozostałymi teoriami?
R8cwbp13F585s
(Uzupełnij).
R14h4pAmDLmi51
Ilustracja przedstawia sześć portretów filozofów. Są to: 1. Demokryt, 2. Heraklit, 3. Permenides, 4. Pitagoras (liczba), 5. Platon, 6. Tales. Przyporządkuj najważniejsze hasła ich filozofii do właściwych nazwisk filozofów. Możliwe odpowiedzi: liczba, atomy, byt, ogień, idee, woda
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.