Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1
Przeanalizuj opisy obrazów starości w poezji Anny Świrszczyńskiej i zapisz przywoływane przez poetkę motywy.
Przeanalizuj opisy obrazów starości w poezji Anny Świrszczyńskiej i zapisz przywoływane przez poetkę motywy.
R1V4jI4kiWKZX
Wykonaj ćwiczenie zgodnie z poleceniem.
R59NAorC2sZHZ1
Ilustracja przedstawia starszą kobietę siedzącą na krześle i czytającą książkę. Kobieta jest ubrana w białą koszulę i długą szatę z kapturem, który ma na głowie. Oznaczone są na ilustracji punkty: 1. Groteska. Starość jest tematem poruszanym w literaturze i sztukach plastycznych znacznie rzadziej niż młodość. W malarstwie epok dawnych wizerunki starych ludzi występowały w dwóch wariantach: przedstawiano ich symbolicznie jako uosobienie mądrości bądź groteskowo i komicznie, eksponując brzydotę.
1Quentin Massys, Brzydka księżniczka, ok. 1513, Obraz przedstawia kobiecą postać w średniowiecznym stroju i czepcu na głowie. Postać nie ma jednak kobiecej twarzy, ale twarz starszego mężczyzny, z odstającymi uszami. domena publiczna., 2. Łzy. Kiedy mówimy o starości w literaturze, na myśl przychodzą wiersze Anny Świrszczyńskiej, w których obraz starości nie napawa lękiem. Akcent pada w nich na piękno tego okresu życia, które jest inne od uroku młodości. Anna Świrszczyńska przedstawia starość jako proces biologiczny i nakreśla związane z nim role społeczne oraz stereotypy. Poetka pisze o starości z czułością i zrozumieniem, nie stroniąc od trudnych tematów, takich jak dotykające osób starszych poczucie osamotnienia i próby radzenia sobie z nim:

Anna Świrszczyńska
Łzy


Stara kobieta płacze,
utula się w płakaniu,
jak ptak w gnieździe.
Osuwa się
w głębokość płaczu.
Zanurzona z głową
w ciemne zanurzenie.
Łzy biegną po jej twarzy
jak małe, ciepłe zwierzątka.
Głaszczą starą twarz,
litują się.

Ostatnia rozkosz
łez.
Anna Świrszczyńska, Łzy, [w:] tejże, Wybór wierszy, Warszawa 1980, s. 146.3Nicolaes Maes, Stara kobieta drzemie, 1656, Obraz przedstawia starą kobietę w długiej sukni i chuście na głowie. Kobieta siedzi, trzyma na kolanach otwartą książkę. Podpiera głowę lewą dłonią. Zdaje się być drzemać. Domena publiczna., 3. O starości Starość w poezji Świrszczyńskiej ukazywana jest również przez pryzmat społecznego wykluczenia, jakiego doznają ludzie starsi w świecie zdominowanym przez młodość:

Anna Świrszczyńska
Spojrzenia


Młodzi chłopcy spojrzeli przechodząc
na starą kobietę.

I w okamgnieniu
rozdeptali ją jak robaka
spojrzeniami.
za: Czesław Miłosz, Jakiegoż to gościa mieliśmy. O Annie Świrszczyńskiej, Kraków 2012, s. 96.4Edgar Degas, Żebrząca kobieta, 1857, domena publiczna., 4. Śmieszność i tabu. Wiersze Świrszczyńskiej pokazują wykluczające oddziaływanie stereotypu, zgodnie z którym starość nie jest czasem na miłość:

Anna Świrszczyńska
Stara kobieta


Jej uroda
jest jak Atlantyda
Zostanie dopiero odkryta.

O jej miłosnych pragnieniach
pisało tysiące humorystów.
Najgenialniejsi z nich
weszli do lektur szkolnych.

Jedynie jej kochanie z diabłem
miało powagę
ognia stosu.
I mieściło się w człowieczej wyobraźni
jak stos.

Ludzkość stworzyła dla niej
najbardziej obelżywe słowa świata.
w: Czesław Miłosz, Jakiegoż to gościa mieliśmy. O Annie Świrszczyńskiej, Znak, Kraków 2012, s. 99.5Matthias Stom, Stara kobieta ze świecą, po 1640 roku. Obraz przedstawia prawy profil starszej kobiety. Kobieta siedzi wsparta o ścianę. Trzyma w prawej ręce laskę. Obok niej leży nadgryziony kawałek chleba. Kobieta ubrana jest w skromny strój, na głowie ma zawiązaną kraciastą chustę. Domena publiczna., 5. Starość to też… Świrszczyńska nie poprzestaje na analizie istniejących barier ograniczających możliwości życiowych wyborów osób starszych. Przekracza je, wskazując ścieżkę emancypacji od uprzedzeń i stereotypów:

Anna Świrszczyńska
Biegam po plaży


Biegam po plaży.
Ludzie się dziwią.
– Siwa baba i biega.

Biegam po plaży
z bezczelną miną.
Ludzie się śmieją.
– Siwa i bezczelna.
Aprobują.
Anna Świrszczyńska, Biegam po plaży, [w:] tejże, Cierpienie i radość, Warszawa 1985, s. 73.6Ivana Kobilca, Kobieta pijąca kawę, 1888. Obraz przedstawia starą kobietę w czarnej sukni i czepcu na głowie. Kobieta trzyma w lewej dłoni spodek, w prawej dłoni filiżankę. Domena publiczna.
Rembrandt van Rijn, Czytająca stara kobieta, 1655
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.