Anna Świrszczyńska (1909–1984) – polska poetka, dramatopisarka i prozaiczka. Debiutowała w 1934 roku. Do wybuchu drugiej wojny światowej pracowała głównie nad utworami dla dzieci i młodzieży. Cały okres wojny spędziła w Warszawie, zatrudniona m.in. jako salowa i kelnerka. Kontynuowała jednocześnie pracę pisarską. W twórczości powojennej odeszła od form skierowanych do młodszego czytelnika i skoncentrowała się na poezji poruszającej zagadnienia ważne dla XX‑wiecznej myśli feministycznej. Skupiła się na charakterystycznym dla kobiet, różnym od męskiego, sposobie odbierania rzeczywistości, kobiecych rolach społecznych i doświadczeniach cielesnych. Wyjątkowe miejsce w dorobku Świrszczyńskiej zajmuje opublikowany w 1974 roku tom pt. Budowałam barykadę, inspirowany wojennymi przeżyciami autorki (sanitariuszki w powstaniu warszawskim), analizujący doświadczenie wojny z perspektywy kobiety. Inne ważne zbiory poetyckie to Jestem baba (1972), Szczęśliwa jak psi ogon (1978), Cierpienie i radość (1985).
Nazwiska kobiet w historii literatury pojawiają się systematycznie dopiero od XIX wieku, co pokazuje, jak ogromnie wpłynęła na los kobiet emancypacjaemancypacja kobietemancypacja, dająca im prawo do edukacji, twórczości naukowej i artystycznej oraz do wypowiedzi publicznej. Postaci Marii Konopnickiej, Elizy Orzeszkowej, Zofii Nałkowskiej, Marii Pawlikowskiej‑Jasnorzewskiej, Haliny Poświatowskiej czy Wisławy Szymborskiej nie trzeba nikomu przedstawiać. Nieco w ich cieniu pozostaje Anna Świrszczyńska – poetka, która swoje najważniejsze teksty stworzyła w dojrzałym wieku i w czasach PRL‑u, gdy dla literatury polskiej najważniejsze były sprawy społeczne i polityczne. Pisała o prywatnych, często intymnych doświadczeniach jednostki. Jedną z dróg do zapoznania się z jej twórczością jest przyjrzenie się postaciom powracającym w wierszach Świrszczyńskiej.
R14F2QG0m6HMK1
R1HB8EZgXGE4B1
Temat starzenia się i starości pojawia się w twórczości Anny Świrszczyńskiej wielokrotnie, ujmowany zarówno od strony biologicznej, jak i społecznej. Budując portrety starych kobiet, poetka otwarcie mówiła o sprawach na ogół przemilczanych, czasem wstydliwych czy szokujących.
Słownik
emancypacja kobiet
emancypacja kobiet
(łac. emancipare – przestać być niewolnikiem, wyzwolić się) – trwający w Europie od schyłku XVIII wieku proces poszerzania praw kobiet, wyzwalania ich spod władzy mężczyzn i umożliwiania samodzielnego decydowania o własnym życiu (m.in. poprzez prawo do edukacji, prawo wyborcze)
groteska
groteska
(wł. grottesca – dosł. 'pochodzący z jaskini') – w literaturze i sztukach pięknych przedstawianie świata w sposób zniekształcony, karykaturalny, łączący piękno z brzydotą, śmieszność z grozą itd.; funkcją groteski jest często krytykowanie ilustrowanego zjawiska
porte‑parole
porte‑parole
(fr. rzecznik) – w utworze literackim postać wyrażająca poglądy autora
tabu
tabu
(polinezyjskie tapu – zakaz) – niepisany zakaz mówienia na pewne tematy bądź wykonywania pewnych czynności; złamanie tabu grozi wzbudzeniem niechęci, gniewu lub wykluczeniem z danej wspólnoty; np. tabu czynności fizjologicznych