Córeczka tatusia Szczególną postacią w życiu poetki był jej ojciec, malarz Jan Świerczyński (właśnie tak brzmiało właściwie nazwisko Anny Świrszczyńskiej, zniekształcone nigdy niesprostowanym błędem urzędnika stanu cywilnego). Był artystą całkowicie oddanym swojej twórczości, a jednocześnie niedocenianym, co powodowało nieustanne trudności finansowe rodziny. To ojciec wpajał córce miłość do sztuki. Świrszczyńska chciała zostać jak on malarką, co jednak było niemożliwe z powodów finansowych. Jej wyborem, jak się okazało trafnym, stała się literatura. W jednym z wielu wierszy poświęconych ojcu Świrszczyńska pisała:

Nienawidzę ojca obrazów. Jest w nich nasza nędza,
łzy matki.
(…)
Kocham ojca obrazy.
To moje rodzeństwo, jedyni
towarzysze, w tej pracowni
samotnej
jak walka szaleńca
_{Anna Świrszczyńska, Mam jedenaście lat, [w:] tejże, Cierpienie i radość, Warszawa 1985, s. 16.}, Poszukiwaczka Poszukiwanie własnego głosu poetka uczyniła ważnym tematem swojej twórczości. Istniejący język artystyczny, utrwalone w kulturze tematy i sposoby mówienia ujmowała jako brzemię, od którego trzeba się wyzwolić, by odnaleźć własne ja. W wierszu Nie zgadzam się pisała:

Umarli
siedzą na mnie okrakiem
jak góra. Gnije we mnie
padlina barbarzyńskich epok,
ciał i myśli.
Okrutne trupy stuleci
żądają,
żebym była okrutna jak one.
_{Anna Świrszczyńska, Nie zgadzam się, [w:] tejże, Cierpienie i radość, Warszawa 1985, s. 47.}, Posiadaczka ciała Budując własny styl pisarski, Świrszczyńska uczyniła punktem wyjścia codzienne, jednostkowe doświadczenia, w tym uznawane za banalne czynności fizyczne i fizjologiczne, rzadko znajdujące swoje miejsce w literaturze. Ciało w twórczości poetki ma swoją autonomię, swoje prawa i cele, często niezgodne z ambicjami ducha, o czym zabawnie pisze w wierszu Dusza i ciało na plaży:

Dusza pyta ciała:
– Czy to prawda,
że nas wcale nie ma?
Ciało mówi: – Opalam kolana.
_{Anna Świrszczyńska, Dusza i ciało na plaży, [w:] tejże, Cierpienie i radość, Warszawa 1985, s. 66.}

Ciało, jeśli spełnia się jego potrzeby, staje się sprzymierzeńcem:

Moje ciało, jesteś zwierzęciem, (…)
Mądrze tresowane
możesz stać się dla mnie
bramą
_{Anna Świrszczyńska, Mówię do swego ciała, [w:] tejże, Cierpienie i radość, Warszawa 1985, s. 79.}

To ciało jest pierwszym i najważniejszym miejscem kontaktu człowieka ze światem; to w nim zaczyna się myślenie, rozumienie i czucie – jako takie zasługuje na własną poezję. Świrszczyńska poszerzyła zakres tematów polskiej poezji: pod jej piórem przedmiotem wiersza mogło stać się chrapanie (wiersz Śpię i chrapię), ziewanie (wiersz Zasypianie) czy branie prysznica (wiersz Dżyngis-Chan w łazience)., Sanitariuszka-żołnierka Tom Budowałam barykadę z 1974 roku to rodzaj poetyckiego pamiętnika drugiej wojny światowej, wypełniony obrazami codziennego dramatu warszawiaków – żołnierzy i cywilów pod niemiecką okupacją. Podmiot liryczny wierszy – żołnierkę, sanitariuszkę – możemy traktować jako porte-parole Świrszczyńskiej.

Byłam posługaczką w szpitalu
bez lekarstw i bez wody.
Nosiłam baseny z ropą, krwią i kałem
_{Anna Świrszczyńska, Nosiłam baseny, [w:] tejże, Wybór wierszy, Czytelnik, Warszawa 1980, s. 293.}

Wojna oczami poetki to cierpienie i strach bezbronnych cywili, pewność rychłej śmierci, wreszcie zagłada stolicy po upadku powstania warszawskiego:

opłakujemy sześćdziesiąt trzy dni
i sześćdziesiąt trzy noce
walki. I godzinę,
kiedy się wszystko skończyło.
Kiedy na miejsce, gdzie było milion ludzi,
przyszła pustka po milionie ludzi.
_{Anna Świrszczyńska, Ostatnie polskie powstanie, [w:] tejże, Budowałam barykadę, Warszawa 1974, s. 12.}, Baba Zwrot w stronę tematyki kobiecej poetka wykonała późno – słynny tom pt. Jestem baba wydała w wieku 63 lat. Etykieta „poezja kobieca” może nasuwać skojarzenia z delikatnymi wierszami miłosnymi w stylu Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej czy Haliny Poświatowskiej. Nic bardziej mylnego. O byciu kobietą Świrszczyńska pisała dosadnie, uważnie analizując najtrudniejsze kobiece doświadczenia. Bohaterka jej wierszy rzadko bywa romantyczną kochanką. Jest rodzącą matką, jak w wierszu Zwykły poród:

Dwadzieścia godzin
wyje jak zwierzę.
Lekarz chce jej pomóc.
Nacina nożyczkami żywe ciało
bez znieczulenia
_{za: Czesław Miłosz, Jakiegoż to gościa mieliśmy. O Annie Świrszczyńskiej, Kraków 2012, s. 95.}

Jest zmęczoną żoną pijącego męża, jak w wierszu Oczekiwanie:

Całą noc chodzi
od okna do okna […].
A kiedy wreszcie skrzypnie furtka,
gdy usłyszy pijacką piosenkę,
żegna się
znakiem krzyża
_{za: Czesław Miłosz, Jakiegoż to gościa mieliśmy. O Annie Świrszczyńskiej, Kraków 2012, s. 93.}

W katalogu postaci wierszy Świrszczyńskiej nie brak także osoby pomijanej, niemal niewidzialnej w literaturze – starej kobiety.