Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Polecenie 1
Zapoznaj się z galerią interaktywną i zdefiniuj, czym jest konwencjonalna sielanka sentymentalna.
Zapoznaj się z galerią interaktywną i zdefiniuj, czym jest konwencjonalna sielanka sentymentalna.
R1BssWlVsXVnC
(Uzupełnij).
1
Polecenie 2

Wypisz cechy charakterystyczne dla sielanki. W tym celu stwórz mapę myśli.

R1DzWL1YElXeG1
Mapa myśli. Głównym elementem jest tu hasło sielanka. Od tego elementu odchodzi pięć ramion: 1. rodowód gatunku, 2. tematykę, 3. odmianę gatunkową i jej cechy, 4. bohaterów, 5. przykłady.
Ćwiczenie 1
RZDDkx32rkRU7
(Uzupełnij).
R1CLrvKfqSAFR1
Obraz pierwszy przedstawia scenę rodzajową. Na leśnej łące, pośród drzew siedzi dwójka dzieci. Chłopiec ubrany jest w chłopską sukmanę i proste portki. W rękach trzyma instrument. Obok niego siedzi na pniu dziewczynka. Ma wiejski strój. Na głowie ma zawiązaną chustkę. Między dziećmi znajdują się dwie duże owce i jagnię. 1. Sielanka jako gatunek literacki wywodzi się ze starożytności. Za twórcę gatunku uznaje się greckiego poetę Teokryta (III w. p.n.e.), który stworzył tzw. Idylle będące głównie scenkami pasterskimi. Nawiązywały one do ludowych pieśni, czyli bukolik . Poeta dążył do realistycznego oddania elementów wiejskiego krajobrazu, który stanowił tło dla codziennych zajęć pasterzy. Bardzo ważne było również ukazanie uczuć bohaterów., 2. Sielanki określa się również mianem idylli, bukoliki, eklogi. Staropolskie nazwy to skotopaska, wilaneska, pastorela, pasterka, pastuszka., 3. Rzymski poeta Wergiliusz pokazywał życie pasterskich bohaterów w wyidealizowanej, fikcyjnej krainie Arkadii. Jego sielanki skłaniały się ku alegoryzmowi i konwencjonalnej umowności. Obraz drugi przedstawia scenę rodzajową. Na dużej łące, w pobliżu kępy drzew znajdują się dwie kobieta i mężczyzna. Są wytwornie ubranymi arystokratami. Jedna kobieta stoi. Mężczyzna siedzi. Tuż obok niego siedzi druga kobieta. Obok nich widać leżące trzy nieduże owce. W lewym dolnym rogu obrazu ukazane są kolejne owce. Cztery z nich leżą w trawie, jedna stoi. Na drugim planie widać kępy drzew i krzewów. 4. W literaturze polskiej początki tego gatunku sięgają okresu renesansu, sielanki pisali Jan Kochanowski i Szymon Szymonowic, w baroku Szymon Zimorowic, Bartłomiej Zimorowic, Samuel Twardowski. Szymon Szymonowic wprowadził do polszczyzny nazwę sielanka, która pochodzi od słowa sioło oznaczającego wieś. W okresie oświecenia przesyt kulturą dworską doprowadził do zainteresowania prostotą , stąd popularność sielanki., 5. Pełny rozkwit sielanek nastąpił w poezji czasów stanisławowskich. Popularność tego gatunku wynikała z fascynacji światem natury. Wpływ na rozwój i kształt sielanek miała filozoficzna myśl Jan Jakub Rousseau, który głosił idee powrotu do natury i odnowy autentycznych, emocjonalnych więzi międzyludzkich.
Obraz po lewej: Kazimierz Pochwalski, Sielanka. Obraz po prawej: Pierre-Antoine Quillard, Scena pastoralna.
Źródło: domena publiczna.
R1UZgCxZxYw6c1
Obraz pierwszy przedstawia scenę rodzajową. Na łące, w pobliżu drzew siedzi para młodych ludzi. To pasterz i pasterka w wiejskich strojach. Mężczyzna obejmuje prawym ramieniem kobietę. Lewą rękę zbliża do jej twarzy. Kobieta jest wpatrzona w młodzieńca. Trzyma lewą ręką jego przedramię. W prawej ręce ma kijek. Naprzeciw pary stoi dorodny baran. Za nim trzy owce.. Na drugim planie widać siedzącego psa i kolejne owce. 1. W okresie oświecenia powstało wiele odmian gatunkowych sielanki, ale najpopularniejsza była tzw. sielanka czuła. Bohaterem sielanki czułej był człowiek sentymentalny – uwolniony ze wszelkich więzów społecznych, czuły i przeżywający, chętnie przebywający na łonie natury., 2. Twórcy sielanek koncentrowali się na opisywaniu doznań emocjonalnych człowieka , podkreślali osobisty wymiar doznawanych uczuć., 3. Bohaterką sielanek była często urodziwa pasterka (kostium pasterski) . Bohaterowie sielanek Franciszka Karpińskiego nosili konwencjonalne imiona: Laura, Filon, Korydon, Palmira, Medon, Doryda, Lindora. Obraz drugi przedstawia scenę rodzajową. Na łące, nieopodal wierzb siedzi na pagórku dwójka dzieci. Są w chłopskich strojach. Chłopiec gra na fleciku. Dziewczynka wpółleży nieco niżej od siedzącego chłopca. Przysłuchuje się z zainteresowaniem. 4. Laura i Filon to jedna z najpopularniejszych polskich sielanek. Stała się inspiracją dla kultury ludowej (folklor) – do dziś śpiewa się ją w czterech wersjach melodycznych. Jedna z melodii ludowych została wykorzystana przez Fryderyka Chopina w Fantazji na tematy polskie. Współcześnie utwór ten wykonują między innymi Zespół Pieśni i Tańca Mazowsze oraz wokalistki jazzowe – Wanda Warska i Anna Maria Jopek., 5. Laura i Filon był ulubionym wierszem Adama Mickiewicza, który uważał, że: „Wszystko tu jest narodowe, polskie: krajobraz, naszczekiwania psów, stanowiące muzykę wieczoru w każdej wsi, ten bór zamykający widnokrąg, wszystkie szczegóły, i te maliny, i ta plecianka, wszystko to wzięte z powszechnego życia w Polsce. Cała twórczość Karpińskiego nosi to znamię.”. Źródło: Adam Mickiewicz, Dzieła. Wydanie rocznicowe 1798‒1998, tom IX: Literatura słowiańska. Kurs drugi , oprac. J. Maślanka, przeł. L. Płoszewski, Warszawa 1997, s. 254., 6. Jawor, pod którym spotykają się Laura i Filon, to w pieśniach ludowych symbol miłości oraz stały element krajobrazu Rusi Czerwonej i Pokucia.
Obraz po lewej: Pieter Lastman, Scena pasterska. Obraz po prawej: Witold Pruszkowski, Sielanka.
Źródło: domena publiczna.