Polecenie 1

Poszukaj w tekście dramatu Szewcy wypowiedzi możliwie najbardziej zbliżonej do zaprezentowanego schematu budowy przemówienia. Sformułuj wypowiedź pisemną, w której opiszesz, w jaki sposób wybrany fragment realizuje klasyczną konstrukcję mowy.

R1O6b66Wie07n
(Uzupełnij).
R1JRzpifMPRkA1
Zdjęcie przedstawia drewnianą rzeźbę ukazującą postać Cycerona. Jest to dojrzały mężczyzna w szerokiej szacie i niewielkim kapeluszu, który klęczy na klęczniku, trzymając w prawej dłoni książkę. Lewą dłonią trzyma się za swoją długą brodę. Opis punktów znajdujących się na ilustracji: 1. Pięć zadań retoryki: INWENCJA (Inventio), KOMPOZYCJA (Compositio), ELOKUCJA (Elocutio), MNEMONIKA (Memoria), AKCJA (Actio). Większość podręczników omawiających zasady retoryki jest skonstruowana wokół jej pięciu głównych zadań. Należą do nich: inwencja (czyli określenie tematu mowy i zgromadzenie informacji), kompozycja (czyli konstrukcja przemówienia), elokucja (związana ze sposobem formułowania myśli za pomocą odpowiednich, stosownych słów), mnemonika (sztuka zapamiętywania przygotowanej wcześniej oracji) oraz akcja (inaczej wygłoszenie mowy). 2. KOMPOZYCJA (Compositio): 1. Wstęp 2. Podział 3. Opowiadanie 4. Argumentacja 5. Odpieranie zarzutów 6. Zakończenie. Drugi z wymienionych działów – kompozycja – jest nazywany także dyspozycją. Prawidłowe i funkcjonalne rozłożenie następujących po sobie partii przemówienia to jedna z najważniejszych właściwości dobrej przemowy. 3. Wstęp. Pierwszym elementem oracji jest wstęp. Określa jej cel i charakter, ale pełni także rolę psychologiczną. Mirosław Korolko, autor podręcznika Sztuka retoryki, tak pisze o wstępie: „Orator winien mieć świadomość, że początek dyskursu nakłada obowiązek odpowiedniego przygotowania słuchacza (czytelnika) do odbioru tematu. Zadanie to osiąga mówca przede wszystkim przez życzliwe usposobienie słuchacza do odbioru, wyostrzenie jego uwagi. Wszyscy podkreślają, że pierwsze wrażenie jest decydujące dla efektów perswazji. Najważniejszą sprawą jest tu wytworzenie przychylnego nastroju i skoncentrowania uwagi odbiorców”. Bibliografia: Mirosław Korolko, Sztuka retoryki, Warszawa 1990, s. 79. Na końcu wstępu pojawia się zazwyczaj przedłożenie, czyli zwięzłe sformułowanie tematu oracji., 4. Podział. Następnie orator przystępuje do tak zwanego podziału. Główna myśl mowy zostaje przez niego wyjaśniona i podzielona na części składowe. Zabieg ten uprzedza jej późniejsze rozwinięcie w kolejnych częściach przemówienia., 5. Opowiadanie. Gdy podział został dokonany, mówca przechodzi do opowiadania, czyli szczegółowego objaśnienia tematu. Opowiadanie przybliża omawianą kwestię odbiorcom, przedstawia jej rodowód, problematyzuje ją, zawiera w sobie też zalążek argumentacji, która jest następnym elementem kompozycji mowy. 6. Argumentacja. Mirosław Korolko stwierdza, że: „Argumentacja jest fundamentem sztuki kompozycji retorycznej. Podporządkowane są jej pozostałe części: przygotowujące argumentację (wstęp, podział i opowiadanie) i następujące po niej, rozwijające ją (zbijanie zarzutów i zakończenie). W klasycznej teorii retoryki termin „argumentacja” i »argument« odnoszą się do wskazania jakiejś aktywności myślowej, związanej z uzasadnieniem lub obaleniem tezy, zarzutu, cudzej myśli lub wypowiedzi [...]. Wszystkie techniki argumentacji retorycznej zmierzają do tego, by wychodząc z przyjętych twierdzeń wzmocnić lub osłabić akceptację innych twierdzeń lub przekonań”. Bibliografia: Mirosław Korolko, Sztuka retoryki, Warszawa 1990, s. 84. 7. Odpieranie zarzutów. Ostatnim elementem mowy jest zakończenie. Korolko wspomina, że teoretycy retoryki często uważają je za najważniejszą część oracji: „[...] ponieważ decyduje ono o ostatecznym celu przekonywania i umiejętnościach mówcy. Według Arystotelesa każdy epilog winien zawierać następujące części: życzliwe nastrojenie słuchacza, powiększenie lub pomniejszenie głównej myśli dyskursu, wywołanie odpowiedniego do treści wzruszenia odbiorcy oraz odświeżenie i uwydatnienie głównych argumentów perswazji”. Bibliografia: Mirosław Korolko, Sztuka retoryki, Warszawa 1990, s. 95. 8. Poszczególne części oracji nie muszą pojawiać się w podanej kolejności – niekiedy nachodzą na siebie lub są pomijane. Oczywiście wstęp i zakończenie będą za każdym razem odpowiednio na początku i na końcu, lecz mogą zawierać na przykład elementy opowiadania, argumentacji lub odpierania zarzutów. Wszystko zależy od tematu mowy oraz sytuacji, w której jest wygłaszana. Sztuka retoryki pomaga w skomponowaniu przemówienia i daje cenne wskazówki, w jaki sposób przekonać słuchaczy do swojej racji. Jednak jego ostateczny kształt nie zawsze jest zgodny z proponowanymi schematami. Retoryka uczy przede wszystkim tego, aby każda część przemowy była funkcjonalna i służyła celom perswazyjnym.
Popiersie Cycerona. Rzeźba w drewnie z XV wieku
Źródło: Joachim Köhler, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.