E‑book – Wademekum technologii produkcji produktów spożywczych
ROL.05. Organizacja i prowadzenie przedsiębiorstwa w agrobiznesie – technik agrobiznesu 331402
Integrowana produkcja, produkcja ekologiczna i systemy jakości Unii Europejskiej
Integrowana produkcja
Jest to taki system gospodarowania, który ma na celu wytwarzanie produktów i artykułów spożywczych o najwyższej jakości i odpowiednich dla zdrowia konsumentów. Wyższe wymagania tego rodzaju produkcji rolniczej obejmują między innymi higienę pracowników pomagających przy zbiorach oraz sposób magazynowania płodów rolnych.
Jedną z podstawowych reguł integrowanej produkcji jest zachowanie wymogów integrowanej ochrony roślin. Została ona wprowadzon obowiązkowo od 2014 roku. W tym systemie można stosować tylko wybrane pestycydy, a rośliny muszą być uprawiane zgodnie z opracowanymi metodykami. Lista dopuszczonych środków ochrony roślim publikowana jest w Zaleceniach Ochrony Roślin wydawanych przez Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy w Poznaniu. Zalecenia takie oznaczone są literami IP”.
Producenci stosujący system integrowanej produkcji zobowiązani są do uczestnictwa w szkoleniach, które dotyczą na przykład znajomości zasad właściwej i prawidłowej ochrony chemicznej, biologii szkodników i innych agrofagów, substancji czynnych stosowanych w ochronie roślin. Cykl produkcyjny w tym systemie podlega szczegółowym kontrolom Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
Metody integrowanej produkcji
W integrowanej produkcji roślin duży nacisk położony jest na metody niechemiczne:
agrotechniczne – odpowiednie zabiegi uprawowe oraz pielęgnacyjne (właściwy płodozmian, struktura gleby, odczyn pH, zasobność i łatwość przyswajania składników pokarmowych, zdrowy materiał siewny, optymalny termin siewu/sadzenia roślin uprawnych);
mechaniczne – stosowanie opasek lepowych lub pułapek feromonowych, ustawianie odstraszaczy, zbiór ręczny szkodników;
fizyczne – wykorzystanie światła, ultradźwięków, niskiej temperatury oraz różnego rodzaju promieniowania i naświetlania;
hodowlane – optymalny dobór odmian, odpornych i tolerancyjnych, o właściwościach opartych na znajomości zagrożenia ze strony agrofagów na danym obszarze
biologiczne – wybór i stosowanie środków biologicznych, biochemicznych oraz posiłkowanie się pożyteczną entomofauną, czyli ogółem gatunków owadów występujących na danym obszarze geograficznym lub w określonym środowisku, które są dla niego charakterystyczne.
Produkcja ekologiczna
W rolnictwie ekologicznym, określanym też jako organiczne lub biologiczne wyklucza się stosowanie syntetycznych nawozów mineralnych, pestycydów, regulatorów wzrostu i syntetycznych dodatków paszowych. Produkcja odbywa się w cyklu zamkniętym gleba–roślina–zwierzę, przy zachowaniu dużej samowystarczalności i w symbiozie z przyrodą. W tym systemie produkcji rolnej cele ekologiczne dominują nad ekonomicznymi.
W produkcji ekologicznej stosuje się:
tylko środki naturalne: obornik, komposty, nawozy zielone, nawozy zwierzęce oraz minerały występujące w przyrodzie zamiast nawozów sztucznych,
metody zapobiegawcze w ochronie roślin, w tym metody biologiczne, środki roślinne i mineralne zamiast syntetycznych pestycydów,
pasze gospodarskie dla zwierząt, zapewnia się im ściółkę oraz ruch na świeżym powietrzu.
Gospodarstwa ekologiczne zobowiązane są do przestrzegania zasad określonych przez Międzynarodową Federację Rolnictwa Ekologicznego (IFOAM). Każdy produkt musi mieć atest, który potwierdza, że został on wytworzony zgodnie z kryteriami produkcji ekologicznej. W Polsce atesty ekologicznym gospodarstwom rolnym przyznają m.in.:
Stowarzyszenie Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi EKOLAND,
Cobico sp. z o.o.,
Agro Bio Test sp. z o.o.,
Bioekspert sp. z o.o.
Więcej na ten temat w e‑materiale: E‑book – Zasady doboru maszyn rolniczych do produkcji roślinnejE‑book – Zasady doboru maszyn rolniczych do produkcji roślinnej.
Systemy jakości Unii Europejskiej
Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1151/2012 z dnia 21 listopada 2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych produkty rolne lub środki spożywcze mogą zostać wyróżnione przez stosowanie następujących rodzajów oznaczeń:
Chroniona nazwa pochodzenia (ChNP),
Chronione oznaczenie geograficzne (ChOG),
Gwarantowana tradycyjna specjalność (GTS)
Chroniona nazwa pochodzenia
Chroniona nazwa pochodzenia (Protected Designation of Origin) oznacza nazwę regionu, konkretnego miejsca lub w wyjątkowych przypadkach kraju, używaną do opisu produktu rolnego lub artykułu spożywczego. Jakość produktu lub jego cechy charakterystyczne powinny być głównie lub wyłącznie związane z tym szczególnym otoczeniem geograficznym i właściwymi dla niego czynnikami naturalnymi oraz ludzkimi. Cały proces technologiczny, to znaczy produkcja, przetwarzanie i przygotowywanie, odbywa się na tym określonym obszarze geograficznym.
Takie oznaczenie znajduje się na 10 polskich produktach. Są to: bryndza podhalańska, fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca, fasola wrzawska, karp zatorski, miód z Sejneńszczyzny/Łoździejszczyzny, miód spadziowy z Beskidu Wyspowego, oscypek, podkarpacki miód spadziowy, redykołka, wiśnia nadwiślanka.
Chronione oznaczenie geograficzne
Chronione oznaczenie geograficzne (Protected Geographical Indications) wskazuje nazwę regionu, konkretnego miejsca lub w wyjątkowych przypadkach kraju, używaną do opisu produktu rolnego lub artykułu spożywczego, który pochodzi z tego regionu, miejsca lub kraju.
Produkt ten ma wyjątkową specyficzną jakość, reputację, cieszy się uznaniem lub też ma inne cechy przypisywane temu pochodzeniu geograficznemu.
Aby produkt mógł być w ten sposób oznaczony, wystarczy, że na wskazanym w oznaczeniu obszarze odbywa się jeden z trzech procesów: produkcja, przetwarzanie lub przygotowywanie produktu.
Takie oznaczenie znajduje się na 24 polskich produktach, są to: andruty kaliskie, cebularz lubelski, chleb prądnicki, fasola korczyńska, jabłka grójeckie, jabłka łąckie, jagnięcina podhalańska, kiełbasa lisiecka, kołocz śląski/kołacz śląski, miód drahimski, miód kurpiowski, miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich, obwarzanek krakowski, rogal świętomarciński, ser koryciński swojski, suska sechlońska, śliwka szydłowska, truskawka kaszubska/kaszëbskô malëna, wielkopolski ser smażony, krupniok śląski, kiełbasa biała parzona wielkopolska, kiełbasa piaszczańska, czosnek galicyjski, powidła śliwkowe z Doliny Dolnej Wisły.
Gwarantowana tradycyjna specjalność
Gwarantowana tradycyjna specjalność (Traditional Speciality Guaranted) to produkt lub środek spożywczy, którego skład, sposób produkcji lub przetwarzania odpowiada tradycyjnej praktyce w odniesieniu do tego produktu lub został on wytworzony z surowców lub składników, które są tradycyjnie stosowane. W odróżnieniu od chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych, produkty będące gwarantowaną tradycyjną specjalnością można wytwarzać na terenie całej Polski, pod warunkiem spełniania warunków specyfikacji.
Nazwa produktu ubiegającego się o miano GTS musi być tradycyjnie stosowana w odniesieniu do tego produktu lub oznaczać tradycyjny lub specyficzny jego charakter. „Specyficzny charakter” oznacza charakterystyczne właściwości procesu produkcji, które wyraźnie wyróżniają dany produkt spośród innych podobnych produktów należących do tej samej kategorii; natomiast określenie „tradycyjny” oznacza udokumentowany jako będący w użyciu na rynku krajowym przez okres umożliwiający przekaz z pokolenia na pokolenie; okres ten ma wynosić co najmniej 30 lat.
Takie oznaczenie znajduje się na 12 polskich produktach. Są to: półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak, kabanosy, kiełbasa jałowcowa, kiełbasa myśliwska, olej rydzowy, pierekaczewnik, kiełbasa krakowska sucha staropolska, podpiwek kujawski, twaróg wędzony.