RL2teMPs0KwK8

Rycina przedstawia szklane słoiczki wypełnione kremowymi substancjami, ustawione na podłożu z roślin.

Według Farmakopei Polskiej $\text{XII}$ wyróżniamy następujące rodzaje leków półstałych:

• maści,

• kremy,

• żele,

• pasty,

• kataplazmy,

• plastry lecznicze.

Do najczęściej wykonywanych w recepturze aptecznej postaci leków należą maści (Unguenta). Maści to półpłynna postać leku przeznaczona do stosowania zewnętrznego na skórę lub błony śluzowe, która ma na celu wywołanie leczniczego działania miejscowego (rzadko ogólnego). Poza głównym działaniem, maści mogą również wykazywać działanie nawilżające i ochronne. Wykorzystywane w maściach podłoże maściowe musi charakteryzować się odpowiednimi właściwościami reologicznymi (lepkością, rozsmarowywalnością, przyczepnością do skóry oraz trwałością fizykochemiczną). Właściwości tego podłoża determinują przede wszystkim szybkość wchłaniania i/lub działania leku. Podłoże może być jednoskładnikowe lub wieloskładnikowe, a substancje aktywne mogą być w nim zawieszone, rozpuszczone lub zemulgowane jako roztwory. Maści możemy podzielić pod różnymi względami.

Podział ze względu na głębokość wnikania substancji czynnej:

• epidermalne – maści działające na powierzchni naskórka np. maści odkażające,

• endodermalne – maści działające w skórze właściwej np. maści zawierające glikokortykosteroidy,

• diadermalne – maści działające w tkance mięśniowej np. maści zawierające niesteroidowe leki przeciwzapalne,

• transdermalne – maści przenikające do krwiobiegu o działaniu ogólnym np. maści z hormonami płciowymi.

Podział ze względu na drogę podania:

• na skórę,

• na błony śluzowe jamy ustnej i nosa,

• do nosa, oczu i uszu (jałowe),

• doodbytnicze,

• dopochwowe.

Podział ze względu na układ fizyko‑chemiczny:

• maści roztwory,

• maści zawiesiny,

• maści emulsje.

Zapisywanie maści na recepcie

Według kolejności zapisywania, pierwsze zapisywane są substancje aktywne potem podłoże, zawsze w kolejności od najmniejszej do największej ilości. Kiedy przy ilości składnika nie ma jednostki zakładamy, że są to gramy. W zależności od użytego surowca ilość może być również zapisana w miligramach, mililitrach, kroplach lub jednostkach międzynarodowych (w takim przypadku obok liczny musi być zawsze zapisana jednostka miary). Taka sama receptura może być zapisana w różny sposób. Każda z poniższych receptur przedstawia ten sam przepis.

Rp.
$3\%$ Sol. Acidi borici $30,0$
Eucerini $35,0$
Lanolini anhydrici ad $100,0$
M.f. ung.

Powyższy zapis oznacza, że ostatnie podłoże ma być dodane do reszty składników „do” ilości $100,0 \mathrm{g}$ (skrót ad oznacza „do”). Żeby obliczyć jego ilość musimy od całej masy przepisanej maści odjąć pozostałe składniki.

$x=100,0-30,0-35,0$
$x=35,0$

Rp.
$3\%$ Sol. Acidi borici $30,0$
Eucerini
Lanolini anhydrici aa ad $100,0$
M.f. ung.

Ten zapis mówi nam, że dwie ostatnie pozycje mają być dodane „po równo do” $100,0 \mathrm{g}$ (skrót aa ad). Żeby obliczyć ilość potrzebnego podłoża musimy od całej masy zapisanej maści odjąć podane masy wszystkich składników i wynik podzielić przez ilość podłoży, które muszą być dodane w równej ilości (naszym przypadku jest to liczba $2$).

$x=\frac{100,0-30,0}{2}$
$x=\frac{70,0}{2}$
$x=35,0$

Rp.
$3\%$ Sol. Acidi borici $30,0$
Eucerini $35,0$
Lanolini anhydrici $35,0$
M.f. ung.

W powyższym zapisie ilość każdego składnika jest dokładnie opisana i tu nie trzeba wykonywać dodatkowych obliczeń.

Najczęstsze obliczenia

Witaminy bardzo często wyrażane są w miligramach albo jednostkach międzynarodowych (j.m.) czystej substancji czynnej. W aptece dostępne są gotowe roztwory o określonych stężeniach tych witamin. Należy obliczyć, jaką ilość gotowego roztworu należy użyć, żeby uzyskać ilość substancji czynnej zapisanej na recepcie. Informacje o ilości j.m. albo miligramów substancji czynnej znajdują się na ulotkach używanych preparatów. Przykładowo dla roztworów witamin A i E z firmy Medana możemy znaleźć poniższe informacje.

Informacje z ulotki – witamina E

Vitamina E płyn doustny (Medana Pharma):

• $1 \mathrm{ml}$ roztworu zawiera $300 \mathrm{mg}$ int‑rac‑a-tokoferylu octanu

• $d=0,93g/ml$

• $27$ kropli w $1 \mathrm{ml}$

• $1$ kropla zawiera ok. $11 \mathrm{mg}$ int‑rac‑a-tokoferylu octanu

Informacje z ulotki – witamina A Vitaminum A, $50000 \mathrm{IU}/\mathrm{ml}$ (Medana Pharma):

• $1 \mathrm{ml}$ roztworu zawiera $50000 \mathrm{IU}$ retynolu palmitynianu

• $30$ kropli w $1 \mathrm{ml}$

• $1$ kropla zawiera ok. $1670 \mathrm{IU}$ wit. A

• $d=1,08g/ml$

Korzystając z tych informacji możemy przeliczyć ilość kropli, jaką należy użyć albo ilość gramów potrzebną do wykonania maści. Masę należy obliczyć z gęstości preparatu korzystając ze wzoru:

$m=d\cdot V$

$m$ – masa [$\mathrm{g}$]
$\text{d}$ – gęstość [$\mathrm{g}/\mathrm{ml}$]
$\text{V}$ – objętość [$\mathrm{ml}$]

Przykładowe obliczenia:

Rp.
Vitamini A liq. $80000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$
Vitamini E liq. $350 \mathrm{mg}$
$3\%$ Sol. Acidi borici $30,0$
Lekobaza ad $100,0$
M.f. ung.
D.S. $1\times$ dziennie zewnętrznie

Obliczenie masy roztworu witaminy A zawierającego $80000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$: korzystamy z proporcji. Jeżeli $1 \mathrm{ml}$ roztworu zawiera $50000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$ to $x \mathrm{ml}$ zawiera $80000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$
$1 \mathrm{ml}-50000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$
$x-80000j.m.$
$x=1,6ml$

Obliczenie masy $1,6 \mathrm{ml}$ roztworu witaminy A korzystając z gęstości preparatu. Gęstość preparatu podana na ulotce – $1,08 \mathrm{g}/\mathrm{ml}$
$m=1,08\cdot 1,6$
$m=1,73g$

Masę roztworu witaminy A jaką należy odważyć, żeby uzyskać $80000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$ to $1,73$ grama.

Obliczenie masy roztworu witaminy E:
Korzystamy z proporcji. Jeżeli $1\;\text{ml}$ roztworu zawiera $300 \mathrm{mg}$ to $x\;\text{ml}$ zawiera $350 \mathrm{mg}$.
$1 \mathrm{ml}-300 \mathrm{mg}$
$x-350mg$
$x=1,17ml$

Obliczenie masy $1,17 \mathrm{ml}$ roztworu witaminy E.
Gęstość preparatu podana na ulotce – $0,93 \mathrm{g}/\mathrm{ml}$
$m=0,93\cdot 1,17$
$m=1,01g$

Masa roztworu witaminy E jaką należy odważyć, żeby uzyskać $350 \mathrm{mg}$ czystej witaminy E to $1,01$ grama.

Przygotowywanie maści

Potrzebny sprzęt: moździerz z pistlem, parownica, szpatułki, karta celuloidowa oraz inne sprzęty dostępne w recepturze aptecznej (łaźnia wodna, waga, zlewki, papierki wagowe itp.).

Przygotowywanie maści roztworów – schemat przygotowania

Przygotowanie maści typu roztwór zaczynamy od odważenia niewielkiej części podłoża do parowniczki i roztopieniu jej na łaźni wodnej. W międzyczasie odważamy substancję czynną. Po stopieniu podłoża, zdejmujemy parowniczkę z łaźni wodnej, dodajemy substancje leczniczą i rozpuszczamy ją przez mieszanie pistlem. Po rozpuszczeniu i ochłodzeniu dodajemy porcjami resztę podłoża, każdorazowo ucierając maść, tak by powstała jednolita konsystencja z równo rozprowadzoną substancją leczniczą. Maść pakujemy do pojemnika i dołączamy wypisaną sygnaturę.

W celu przećwiczenia przygotowywania maści typu roztworów przejdź do wirtualnego laboratorium „Receptura apteczna w praktyce. Półstałe - Maść kamforowa”D15SiKXj4wirtualnego laboratorium „Receptura apteczna w praktyce. Półstałe - Maść kamforowa”.

Przygotowywanie maści zawiesin – schemat przygotowania

Przygotowanie maści typu zawiesina zaczynamy od odważenia substancji leczniczej i ucierania jej w moździerzu za pomocą pistla do uzyskania miałkiego proszku. Następnie dodajemy niewielką ilość podłoża i ucieramy tworząc tzw. maść koncentrat. Do maści koncentratu dodajemy porcjami resztę podłoża każdorazowo ucierając maść, tak by powstała jednolita konsystencja z równo rozprowadzoną, zawieszoną substancją leczniczą. Maść pakujemy do pojemnika i dołączamy wypisaną sygnaturę.

W celu przećwiczenia przygotowywania maści typu zawiesin przejdź do wirtualnego laboratorium „Receptura apteczna w praktyce. Półstałe - Maść z benzokainą”D15SiKXj4wirtualnego laboratorium „Receptura apteczna w praktyce. Półstałe - Maść z benzokainą”.

Przygotowywanie maści emulsji – schemat przygotowania

Przygotowanie maści typu emulsja zaczynamy od odważenia gotowego roztworu lub substancji leczniczej i roztworu w którym ma być ona rozpuszczona. Następnie do moździerza odważamy odpowiednie podłoże. Jeśli na recepcie jest więcej niż jedno podłoże, przed dodaniem roztworu należy dokładnie połączyć ze sobą podane podłoża w moździerzu. Do przygotowanego podłoża porcjami dodajemy roztwór substancji leczniczej, każdorazowo ucierając maść do uzyskania jednolitej konsystencji. Na koniec dodajemy witaminy, krople, olejki eteryczne, jeżeli takie były zapisane w recepcie, mieszamy, pakujemy maść do pojemnika i dołączamy wypisaną sygnaturę.

W celu przećwiczenia przygotowywania maści typu emulsji przejdź do wirtualnego laboratorium „Receptura apteczna w praktyce. Półstałe - Maść z witaminami”D15SiKXj4wirtualnego laboratorium „Receptura apteczna w praktyce. Półstałe - Maść z witaminami”.

Przygotowywanie maści przy pomocy urządzenia miksującego (unguatora) – schemat przygotowania

Unguator znacznie przyspiesza i ułatwia wykonywanie maści, zwiększając również czystość ostatecznego preparatu. Maść sporządzana jest bezpośrednio w pojemniku stanowiącym ostateczne opakowanie leku.

Schemat przygotowania maści za pomocą unguatora może się różnić w zależności od rodzaju maści, jaką będziemy wykonywać (roztwór, zawiesina czy emulsja). Zaczynamy od przygotowania substratów w charakterystyczny sposób dla danego rodzaju maści. Dla maści roztwór zaczynamy od rozpuszczenia substancji leczniczej w podłożu. Przy maściach zawiesinach przygotowujemy utartą substancje leczniczą, a dla maści emulsji przygotowujemy roztwór wodny substancji leczniczej. Kolejne etapy są już wspólne dla każdego rodzaju maści. Do pudełka z ruchomym dnem odważamy całe zapisane podłoże, następnie dodajemy odpowiednio przygotowaną substancję leczniczą. Instalujemy mieszadło do pojemnika, przytwierdzamy do unguatora, ustawiamy odpowiednie parametry mieszania (szybkość obrotów mieszadła i czas trwania homogenizacji dla danej formulacji są dostępne w specyfikacji producenta unguatora – mogą się różnić w zależności od firmy produkującej). Po zakończeniu mieszania zdejmujemy pudełko z unguatora, wyjmujemy mieszadło, zamykamy pojemnik i dołączamy wypisaną sygnaturę. Należy pamiętać, że w przypadku maści emulsji, substraty takie jak np. witaminy czy olejki eteryczne należy dodawać na końcowym etapie homogenizacji.

Rp.
Camphorae $5,0$
Lanolini anhydrici
Vaselini flavi aa ad $100,0$
M.f. ung
D.S. $1\times$ dziennie na skórę

Surowce: kamfora, lanolina, wazelina żółta.
Środowisko: niejałowe.

W celu przećwiczenia przygotowywania maści za pomocą unguatora przejdź do wirtualnego laboratorium „Receptura apteczna w praktyce. Półstałe - Maść z witaminami”D15SiKXj4wirtualnego laboratorium „Receptura apteczna w praktyce. Półstałe - Maść z witaminami”.

Obliczenia

W celu obliczenia ilości potrzebnego podłoża należy od masy całej maści ($100,0\;\text{g}$) odjąć podaną ilość substancji czynnej ($5,0\;\text{g}$). Użyty skrót „aa ad” oznacza „po równo do”, w związku z tym otrzymany wynik dzielimy przez $2$ (ilość użytych podłoży). Poniżej prawidłowy zapis obliczeń.

$100,0-5,0=95,0$
$95:2=47,5$

Ilość potrzebnej kamfory: $5,0 \mathrm{g}$
Ilość potrzebnej lanoliny: $47,5 \mathrm{g}$
Ilość potrzebnej wazeliny żółtej: $47,5 \mathrm{g}$

Potrzebny sprzęt: waga elektroniczna, waga proszkowa, łaźnia wodna, parownica, moździerz z pistlem, pojemnik do maści, sygnatura do użytku zewnętrznego (pomarańczowa), karta celuloidowa, papierek wagowy, szpatułka do odważania

Wykonanie recepty:

• położyć papierek wagowy na wagę proszkową, wytarować i odważyć $5,0 \mathrm{g}$ kamfory, zdjąć z wagi,

• na wagę elektroniczną położyć parownicę, wytarować, odważyć bezpośrednio $47,5 \mathrm{g}$ wazeliny,

• ponownie wytarować parownicę na wadze, odważyć bezpośrednio $47,5 \mathrm{g}$ lanoliny,

• parownicę z podłożem położyć na włączonej łaźni wodnej rozgrzanej do temperatury $60 °\mathrm{C}$ i pozostawić tam do stopienia podłoża,

• zdjąć parownicę z łaźni wodnej, przełożyć stopione podłoże za pomocą karty celuloidowej do moździerza,

• do stopionego podłoża wsypać odważoną kamforę, mieszać pistlem do jej rozpuszczenia w wazelinie i uzyskania jednolitej konsystencji,

• przenieść maść za pomocą karty celuloidowej do pojemnika na maści, szczelnie zamknąć,

• wypisać prawidłowo sygnaturę pomarańczową i przymocować do opakowania,

• posprzątać miejsce pracy, wyrzucić materiały zużywalne (papierek wagowy) i umyć sprzęt wielokrotnego użytku.

Wzór prawidłowo wypisanej sygnatury:

• Nazwa apteki realizującej receptę

• Imię i nazwisko pacjenta: Jak Kowalski

• Imię i nazwisko osoby wykonującej: Hanna Nowak

• Receptura:
  Camphorae $5,0$
  Lanolini anhydrici
  Vaselini flavi aa ad $100,0$
  M.f. ung
  D.S. $1\times$ dziennie na skórę

• Uwagi specjalne: (tu brak)

• Data wykonania leku:

• Sposób użycia: zewnętrzny

• Podpis osoby wykonującej:

• Termin przydatności leku do użycia:

Rp.
Vitamini A liq. $80000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$
Vitamini E liq. $350 \mathrm{mg}$
3% Sol. Acidi borici $30,0$
Lekobaza ad $100,0$
M.f. ung.
D.S. $1\times$ dziennie zewnętrznie

Skład: na recepcie podane są ilości czystych witamin, potrzebnych do wykonania receptury. Żeby wykonać receptę należy korzystać z gotowych preparatów zawierających określone ilości witamin. Należy przeliczyć ilość czystych witamin z jednostek międzynarodowych / miligram substancji czynnej na ilość gotowego produktu użytego do receptury. Musimy obliczyć ostateczną wagę w dwóch krokach. Pierwszy krok – obliczenie ilości potrzebnych mililitrów. Drugi krok – obliczenie masy tej objętości z podanej gęstości. Potrzebne informacje należy uzyskać z ulotek użytych kropli.

Wzór na obliczenie masy z gęstości preparatu:
$m=d\cdot V$

Informacje z ulotki – witamina E

Vitamina E płyn doustny (Medana Pharma):

• $1 \mathrm{ml}$ roztworu zawiera $300 \mathrm{mg}$ int‑rac‑a-tokoferylu octanu

• $d=0,93g/ml$

• $27$ kropli w $1 \mathrm{ml}$

• $1$ kropla zawiera ok. $11 \mathrm{mg}$ int‑rac‑a-tokoferylu octanu

Informacje z ulotki – witamina A

Vitaminum A, $50000\;\text{IU}/\text{ml}$ (Medana Pharma):

• $1 \mathrm{ml}$ roztworu zawiera $50000 \mathrm{IU}$ retynolu palmitynianu

• $30$ kropli w $1 \mathrm{ml}$

• $1$ kropla zawiera ok. $1670 \mathrm{IU}$ wit. A

• $d=1,08g/\mathrm{ml}$

Surowce: Witamina A Medana, Witamina E Medana, $3\%$ roztwór kwasu bornego, lekobaza. Środowisko: niejałowe.

Obliczenia

Obliczenie masy roztworu witaminy A: korzystamy z proporcji. Jeżeli $1\;\text{ml}$ roztworu zawiera $50000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$ to $x\;\text{ml}$ zawiera $80000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$
$1 \mathrm{ml}-50000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$
$x-80000j.m.$
$x=1,6\;\text{ml}$

Obliczenie masy $1,6 \mathrm{ml}$ roztworu witaminy A:
Gęstość preparatu podana na ulotce – $1,08 \mathrm{g}/\mathrm{ml}$
$m=1,08\cdot 1,6$
$m=1,73g$

Obliczenie masy roztworu witaminy E.
Korzystamy z proporcji. Jeżeli $1 \mathrm{ml}$ roztworu zawiera $300 \mathrm{mg}$ to $x\;\text{ml}$ zawiera $350 \mathrm{mg}$.
$1 \mathrm{ml}-300 \mathrm{mg}$
$x-350mg$
$x=1,17ml$

Obliczenie masy $1,17 \mathrm{ml}$ roztworu witaminy E.
Gęstość preparatu podana na ulotce – $0,93 \mathrm{g}/\mathrm{ml}$
$m=0,93\cdot 1,17$
$m=1,01g$

Ilość potrzebnej lekobazy obliczamy przez odjęcie od całej masy maści ($100,0 \mathrm{g}$) masy pozostałych składników:
$100,0-\left(30,0+1,73+1,01\right)=67,26 \mathrm{g}$

Ilość potrzebnej witaminy A: $1,73 \mathrm{g}$
Ilość potrzebnej witaminy E: $1,01 \mathrm{g}$
Ilość potrzebnej lekobazy: $67,26 \mathrm{g}$

Potrzebny sprzęt: waga elektroniczna, unguator, mieszadło z trzpieniem do unguatora, parametry mieszania dla unguatora (instrukcja), pojemnik do maści z ruchomym dnem $100 \mathrm{ml}$, sygnatura do użytku zewnętrznego (pomarańczowa), karta celuloidowa.

Uwagi: unguatory różnych producentów mogą różnić się parametrami, które trzeba zastosować do przygotowania leku. Roboczo zakładamy najczęstsze parametry zamieszczone w załączonej tabelce.

Wykonanie recepty:

• zdjąć z pojemnika do maści obie nakrętki, ustawić pojemnik na wadze, wytarować i odważyć lekobazę ($67,26 \mathrm{g}$),

• wagę z pojemnikiem ponownie wytarować, odważyć $30,0 \mathrm{g}$ roztworu $3\%$ kwasu bornego; zdjąć pojemnik z wagi,

• trzpień mieszadła przełożyć przez mały otwór w zakrętce pojemnika, kolejno umieścić mieszadło w pojemniku z odważonymi substratami, tak by motylek mieszadła był jak najbliżej zakrętki; lekko dokręcić nakrętkę na pojemnik,

• od spodu ostrożnie docisnąć dno pojemnika, żeby usunąć nadmiar powietrza i szczelnie dokręcić zakrętkę pojemnika,

• zamontować pojemnik w statywie aparatu, a trzpień zainstalować w urządzeniu,

• ustawić obroty na $5$ i czas mieszania na $3$ minuty; nacisnąć start.

• po zakończeniu pracy unguatora odkręcić pojemnik od nakrętki (mieszadło z nakrętka pozostają zainstalowane w unguatorze), położyć pojemnik na wadze, wytarować, odważyć kolejno $1,73 \mathrm{g}$ witaminy A oraz $1,01 \mathrm{g}$ witaminy E,

• ponownie zainstalować pojemnik przez nakręcenie pojemnika do nakrętki z mieszadłem; ustawić obroty na $5$ i czas mieszania na $2$ minuty, nacisnąć start,

• po zakończeniu pracy unguatora odczepić trzpień od urządzenia, odkręcić zakrętkę, zdjąć trzpień z nakrętki, za pomocą karty celuloidowej przenieść pozostałości maści z motylka mieszadła do pojemnika; zakręcić pojemnik dużą i małą zakrętką,

• wypisać prawidłowo sygnaturę pomarańczową i przymocować do opakowania,

• posprzątać miejsce pracy, umyć sprzęt wielokrotnego użytku.

Wzór prawidłowo wypisanej sygnatury:

• Nazwa apteki realizującej receptę

• Imię i nazwisko pacjenta: Jan Kowalski

• Imię i nazwisko osoby wykonującej: Hanna Nowak

• Receptura:
  Vitamini A liq. $80000 \mathrm{j}.\mathrm{m}.$
  Vitamini E liq. $350 \mathrm{mg}$
  $3\%$ Sol. Acidi borici $30,0$
  Lekobaza ad $100,0$
  M.f. ung.
  D.S. $1\times$ dziennie zewnętrznie

• Uwagi specjalne: (tu brak)

• Data wykonania leku:

• Sposób użycia: zewnętrzny

• Podpis osoby wykonującej:

• Termin przydatności leku do użycia:

Rp.
Benzocaini $1,0$
Vaselini albi ad $100,0$
M.f. ung.
D.S. $1\times$ dziennie zewnętrznie

Surowce: benzokaina, wazelina biała. Środowisko: niejałowe.

Obliczenia

Żeby obliczyć ilość potrzebnego podłoża należy od masy całej maści ($100,0 \mathrm{g}$) odjąć podaną ilość substancji czynnej ($1,0 \mathrm{g}$). Poniżej prawidłowy zapis obliczeń.
$100,0-1,0=99,0$
Ilość potrzebnej całej wazeliny białej: $99,0 \mathrm{g}$
Część wazeliny ($5,0 \mathrm{g}$) należy stopić i użyć do przygotowania koncentratu emulsji.
$99,0-5,0=94,0 \mathrm{g}$
Ilość potrzebnej wazeliny białej do uzupełnienia: $94,0 \mathrm{g}$

Potrzebny sprzęt: waga elektroniczna, waga proszkowa, łaźnia wodna, parownica, moździerz z pistlem, pojemnik do maści, sygnatura do użytku zewnętrznego (pomarańczowa), karta celuloidowa, papierek wagowy.

Wykonanie recepty:

• położyć papierek wagowy na wagę proszkową, wytarować i odważyć $1,0 \mathrm{g}$ benzokainy, zdjąć z wagi i przenieść do moździerza,

• za pomocą pistla ucierać benzokainę do uzyskania bardzo miałkiej struktury,

• na wagę elektroniczną położyć parownicę, wytarować, odważyć bezpośrednio $5,0 \mathrm{g}$ wazeliny białej,

• parownicę z wazeliną położyć na włączonej łaźni wodnej rozgrzanej do temperatury $60 °\mathrm{C}$ i pozostawić tam do stopienia podłoża,

• zdjąć parownicę z łaźni wodnej, przelać stopioną wazelinę do moździerza z benzokainą i intensywnie ucierać (tworzenie „koncentratu maści”),

• moździerz z zawartością położyć na wagę, wytarować i dodawać porcjami wazelinę (dla ułatwienia założyć $5$ porcji, ostatnia porcja ma być zakończona wagą $94,0 \mathrm{g}$); po każdej dodanej porcji podłoża zdjąć moździerz z wagi, ucierać pistlem i ponownie kłaść na wagę; czynność powtarzać do odważenia całego potrzebnego podłoża ($94,0 \mathrm{g}$),

• przenieść maść za pomocą karty celuloidowej do pojemnika na - wypisać prawidłowo sygnaturę pomarańczową i przymocować do opakowania,

• posprzątać miejsce pracy, wyrzucić materiały zużywalne (papierek wagowy) i umyć sprzęt wielokrotnego użytku.

Wzór prawidłowo wypisanej sygnatury:

• Nazwa apteki realizującej receptę

• Imię i nazwisko pacjenta: Jan Kowalski

• Imię i nazwisko osoby wykonującej: Hanna Nowak

• Receptura:
  Benzocaini $1,0$
  Vaselini albi ad $100,0$
  M.f. ung.
  D.S. $1\mathrm{x}$ dziennie zewnętrznie

• Uwagi specjalne: (tu brak)

• Data wykonania leku:

• Sposób użycia: zewnętrzny

• Podpis osoby wykonującej:

• Termin przydatności leku do użycia:

Rp.
Ichtioli $10,0$
Lanolini $45,0$
Vaselini flavi$45,0$
M.f. ung
D.S. $3\times$ dziennie zewnętrznie

Skład: Skład farmakopealny – maść z ichtamolem.
Surowce: ichtiol, lanolina, wazelina żółta.
Środowisko: niejałowe.

Potrzebny sprzęt: waga elektroniczna, parownica z pistlem, łaźnia wodna, pojemnik do maści, sygnatura do użytku zewnętrznego (pomarańczowa), karta celuloidowa.

Wykonanie recepty:

• na wagę elektroniczną położyć parownicę z pistlem, wytarować, odważyć bezpośrednio $45,0 \mathrm{g}$ wazeliny żółtej, następnie $45,0 \mathrm{g}$ lanoliny,

• parownicę z podłożem położyć na włączonej łaźni wodnej i pozostawić tam do stopienia podłoża,

• zdjąć parownicę z łaźni wodnej, wymieszać lanolinę z wazeliną żółtą; mieszać do lekkiego zastygnięcia,

• parownicę z zawartością położyć na wagę elektroniczną, wytarować i odważyć $10,0 \mathrm{g}$ ichtamolu,

• zdjąć parownicę z wagi i mieszać do uzyskania jednolitej maści,

• przenieść maść za pomocą karty celuloidowej do pojemnika na maści, szczelnie zamknąć,

• wypisać prawidłowo sygnaturę pomarańczową i przymocować do opakowania,

• posprzątać miejsce pracy i umyć sprzęt wielokrotnego użytku.

Wzór prawidłowo wypisanej sygnatury:

• Nazwa apteki realizującej receptę

• Imię i nazwisko pacjenta: Jan Kowalski

• Imię i nazwisko osoby wykonującej: Hanna Nowak

• Receptura:
  Ichtioli $10,0$
  Lanolini $45,0$
  Vaselini flavi $45,0$
  M.f. ung
  D.S. $3\times$ dziennie zewnętrznie

• Uwagi specjalne: (tu brak)

• Data wykonania leku:

• Sposób użycia: zewnętrzny

• Podpis osoby wykonującej:

• Termin przydatności leku do użycia:

Rp.
Ung. Methyli salicylici $100,0$
M.f. ung
D.S. $2\times$ dziennie zewnętrznie

Skład: Skład farmakopealny – maść z salicylanem metylu:
Methylis salicylas $20,0$
Vaselinum album $40,0$
Adeps lanae $40,0$

Surowce: salicylan metylu, lanolina, wazelina biała. Środowisko: niejałowe.

Potrzebny sprzęt: waga elektroniczna, parownica z pistlem, łaźnia wodna, pojemnik do maści, sygnatura do użytku zewnętrznego (pomarańczowa), karta celuloidowa.

Wykonanie recepty:

• na wagę elektroniczną położyć parownicę z pistlem, wytarować, odważyć bezpośrednio $40,0 \mathrm{g}$ wazeliny białej, następnie $40,0 \mathrm{g}$ lanoliny,

• parownicę z podłożem położyć na włączonej łaźni wodnej i pozostawić tam do stopienia podłoża,

• zdjąć parownicę z łaźni wodnej, wymieszać lanolinę z wazeliną białą; mieszać do lekkiego zastygnięcia,

• parownicę z zawartością położyć na wagę elektroniczną, wytarować i odważyć $20,0 \mathrm{g}$ salicylanu metylu,

• zdjąć parownicę z wagi i mieszać do zastygnięcia i uzyskania jednolitej maści,

• przenieść maść za pomocą karty celuloidowej do pojemnika na maści, szczelnie zamknąć,

• wypisać prawidłowo sygnaturę pomarańczową i przymocować do opakowania,

• posprzątać miejsce pracy i umyć sprzęt wielokrotnego użytku.

Wzór prawidłowo wypisanej sygnatury:

• Nazwa apteki realizującej receptę

• Imię i nazwisko pacjenta: Jan Kowalski

• Imię i nazwisko osoby wykonującej: Hanna Nowak

• Receptura:
  Ung. Methyli salicylici $100,0$
  M.f. ung
  D.S. $2\times$ dziennie zewnętrznie

• Uwagi specjalne: (tu brak)

• Data wykonania leku:

• Sposób użycia: zewnętrzny

• Podpis osoby wykonującej:

• Termin przydatności leku do użycia:

Rp.
$10\%$ Ung. Zinci oxydati $100,0$
M.f. ung
D.S. $2\times$ dziennie zewnętrznie

Skład: Skład farmakopealny – maść z tlenkiem cynku:
Zinci oxidum $10,0$
Vaselinum hydrophylicum $90,0$

Surowce: tlenek cynku, wazelina hydrofilowa.
Środowisko: niejałowe.

Potrzebny sprzęt: waga elektroniczna, waga proszkowa, moździerz z pistlem, pojemnik do maści, sygnatura do użytku zewnętrznego (pomarańczowa), karta celuloidowa.

Wykonanie recepty:

• położyć papierek wagowy na wagę proszkową, wytarować i odważyć $10,0 \mathrm{g}$ tlenku cynku, zdjąć z wagi i przenieść do moździerza,

• za pomocą pistla ucierać tlenek cynku do uzyskania miałkiej struktury,

• na wagę elektroniczną położyć moździerz z pistlem i tlenkiem cynku, wytarować, odważyć bezpośrednio niewielką ilość wazeliny hydrofilowej,

• zdjąć moździerz z wagi i intensywnie ucierać (tworzenie „koncentratu maści”),

• moździerz z zawartością ponownie położyć na wagę, nie tarować i dodawać porcjami wazelinę hydrofilową (dla ułatwienia założyć pięć porcji, ostatnia porcja ma być zakończona wagą $90,0 \mathrm{g}$); po każdej dodanej porcji podłoża zdjąć moździerz z wagi, ucierać pistlem i ponownie kłaść na wagę; czynność powtarzać do odważenia całego potrzebnego podłoża ($90,0 \mathrm{g}$),

• przenieść maść za pomocą karty celuloidowej do pojemnika na maści, szczelnie zamknąć,

• wypisać prawidłowo sygnaturę pomarańczową i przymocować do opakowania,

• posprzątać miejsce pracy, wyrzucić materiały zużywalne (papierek wagowy) i umyć sprzęt wielokrotnego użytku.

Wzór prawidłowo wypisanej sygnatury:

• Nazwa apteki realizującej receptę

• Imię i nazwisko pacjenta: Jan Kowalski

• Imię i nazwisko osoby wykonującej: Hanna Nowak

• Receptura:
  $10\%$ Ung. Zinci oxydati $100,0$
  M.f. ung
  D.S. $2\times$ dziennie zewnętrznie

• Uwagi specjalne: (tu brak)

• Data wykonania leku:

• Sposób użycia: zewnętrzny

• Podpis osoby wykonującej:

• Termin przydatności leku do użycia:

Rp.
Hydrocortisoni $1,0$
Vaselini albi ad $100,0$
M.f. ung
D.S. $2\times$ dziennie zewnętrznie

Surowce: hydrokortyzon, wazelina biała. Środowisko: niejałowe.

Potrzebny sprzęt: waga elektroniczna, waga proszkowa, moździerz z pistlem, pojemnik do maści, sygnatura do użytku zewnętrznego (pomarańczowa), karta celuloidowa.

Wykonanie recepty:

• położyć papierek wagowy na wagę proszkową, wytarować i odważyć $1,0 \mathrm{g}$ hydrokortyzonu, zdjąć z wagi i przenieść do moździerza,

• na wagę elektroniczną położyć moździerz z pistlem i hydrokortyzonem, wytarować, odważyć bezpośrednio niewielką ilość wazeliny białej,

• zdjąć moździerz z wagi i intensywnie ucierać (tworzenie „koncentratu maści”),

• moździerz z zawartością ponownie położyć na wagę, nie tarować i dodawać porcjami wazelinę białą (dla ułatwienia założyć pięć porcji, ostatnia porcja ma być zakończona wagą $99,0 \mathrm{g}$); po każdej dodanej porcji podłoża zdjąć moździerz z wagi, ucierać pistlem i ponownie kłaść na wagę; czynność powtarzać do odważenia całego potrzebnego podłoża ($99,0 \mathrm{g}$),

• przenieść maść za pomocą karty celuloidowej do pojemnika na maści, szczelnie zamknąć,

• wypisać prawidłowo sygnaturę pomarańczową i przymocować do opakowania,

• posprzątać miejsce pracy, wyrzucić materiały zużywalne (papierek wagowy) i umyć sprzęt wielokrotnego użytku.

Wzór prawidłowo wypisanej sygnatury:

• Nazwa apteki realizującej receptę

• Imię i nazwisko pacjenta: Jan Kowalski

• Imię i nazwisko osoby wykonującej: Hanna Nowak

• Receptura:
  Hydrocortisoni $1,0$
  Vaselini albi ad $100,0$
  M.f. ung
  D.S. $2\times$ dziennie zewnętrznie

• Uwagi specjalne: (tu brak)

• Data wykonania leku:

• Sposób użycia: zewnętrzny

• Podpis osoby wykonującej:

• Termin przydatności leku do użycia:

Rp.
$3\%$ Sol. Ac. borici
Eucerini aa ad $100,0$
M.f. ung
D.S. $2\times$ dziennie zewnętrznie

Surowce: kwas borny, woda destylowana, euceryna. Środowisko: niejałowe.

Obliczenia

Ilość potrzebnego $3\%$ roztworu kwasu bornego: $50,0 \mathrm{g}$
Ilość potrzebnego kwasu bornego:
$3,0 \mathrm{g}-100,0 \mathrm{g}$
$x-50,0g$
$x=1,5g$

Ilość potrzebnej wody: $50,0 \mathrm{g}-1,5 \mathrm{g}=48,5 \mathrm{g}$
Ilość potrzebnej euceryny: $50,0 \mathrm{g}$

Potrzebny sprzęt: waga elektroniczna, waga proszkowa, moździerz z pistlem, karta celuloidowa, płyta grzewcza, lejek szklany, sączek bibułowy, szpatułka, zlewka szklana $200 \mathrm{ml}$, papierek wagowy, bagietka szklana, pojemnik do maści, sygnatura do użytku zewnętrznego (pomarańczowa).

Wykonanie recepty:

• przygotować kwas borny $3\%$ zgodnie z wykonaniem przedstawionym w rozdziale $\mathrm{I}.1.$ Leki płynne – Roztwory,

• na wagę elektroniczną położyć parownicę z pistlem, wytarować, odważyć bezpośrednio $50,0 \mathrm{g}$ euceryny i $50,0 \mathrm{g}$ przygotowanego $3\%$ roztworu kwasu bornego,

• parownicę przełożyć na łaźnię wodną i pozostawić do stopnienia euceryny, od czasu do czasu mieszając,

• zdjąć parownicę z łaźni wodnej i mieszać pistlem do zestalenia podłoża,

• umieścić parownicę na wadze elektronicznej (nie tarować), uzupełnić ubytek masy przez dodanie wody do $100,0 \mathrm{g}$,

• zdjąć parownicę z wagi i wprowadzić wodę do podłoża,

• przenieść maść za pomocą karty celuloidowej do pojemnika na maści, szczelnie zamknąć,

• wypisać prawidłowo sygnaturę pomarańczową i przymocować do opakowania,

• posprzątać miejsce pracy, wyrzucić materiały zużywalne (papierek wagowy) i umyć sprzęt wielokrotnego użytku.

Wzór prawidłowo wypisanej sygnatury:

• Nazwa apteki realizującej receptę

• Imię i nazwisko pacjenta: Jan Kowalski

• Imię i nazwisko osoby wykonującej: Hanna Nowak

• Receptura:
  $3\%$ Sol. Ac. borici
  Eucerini aa ad $100,0$
  M.f. ung
  D.S. $2\times$ dziennie zewnętrznie

• Uwagi specjalne: (tu brak)

• Data wykonania leku:

• Sposób użycia: zewnętrzny

• Podpis osoby wykonującej:

• Termin przydatności leku do użycia:

Powrót do spisu treściD14m4BO9APowrót do spisu treści