Lesson plan (Polish)
Temat: Praca zamiast walki. Główne nurty polityczne
Autor: Monika Piotrowska‑Marchewa
Adresat
Uczniowie klasy VII szkoły podstawowej
Podstawa programowa
XXIV. Ziemie polskie pod zaborami w II połowie XIX i na początku XX wieku. Uczeń:
opisuje postawy społeczeństwa polskiego w stosunku do zaborców – trójlojalizm, praca organiczna, ruch spółdzielczy;
opisuje formowanie się nowoczesnej świadomości narodowej Polaków;
omawia narodziny i pierwsze lata istnienia nowoczesnych ruchów politycznych (socjalizm, ruch ludowy, ruch narodowy).
Ogólny cel kształcenia
Student pozna i będzie potrafił opisać główne ruchy polityczne podczas zaborów pod koniec XIX wieku.
Kompetencje kluczowe
porozumiewanie się w językach obcych;
kompetencje informatyczne;
umiejętność uczenia się.
Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:
charakteryzować nurty polityczne pod zaborami (ruch socjalistyczny, narodowy, ludowy);
wymieniać przedstawicieli głównych nurtów politycznych i ich stosunek do niepodległości Polski;
wskazywać różnice światopoglądowe i programowe między głównymi nurtami politycznymi.
Metody/techniki kształcenia
podające
pogadanka.
aktywizujące
dyskusja.
programowane
z użyciem komputera;
z użyciem e‑podręcznika.
praktyczne
ćwiczeń przedmiotowych.
Formy pracy
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne
e‑podręcznik;
zeszyt i kredki lub pisaki;
tablica interaktywna, tablety/komputery.
Przed lekcją
Nauczyciel prosi o przygotowanie odpowiedzi na pytanie: W jaki sposób Józef Piłsudski wyjaśniał swoją młodzieńczą fascynację socjalizmem? Uczniowie przypominają sobie wiadomości z lekcji w e‑podręczniku „Nowe ideologie: socjalizm” oraz „Od ideologii narodowej do nacjonalizmu”.
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca
Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz podaje temat lekcji.
Prowadzący opowiada uczniom o tym, w jaki sposób przytłoczone represjami pokolenie, które przeżyło powstanie styczniowe, szukało nowych dróg działań, o roli pozytywizmu (tendencje modernizacyjne) i konserwatyzmu (postawy ugodowe i lojalnościowe) w życiu politycznym Polaków. Uczniowie wykonują Ćwiczenie 1. Nauczyciel upewnia się, że zadanie zostało poprawnie wykonane, i udziela informacji zwrotnej.
Faza realizacyjna
Nauczyciel uświadamia uczniom, że kolejne pokolenie Polaków i Polek, wchodzące w dorosłe życie w latach 80. I 90. XIX wieku nie chciało już rezygnować, jak ich rodzice, z walki o prawa polityczne i o niepodległość. Hasła pracy organicznej zamiast walki zostały przez nich odrzucone.
Uczniowie w parach wykonują Polecenie 1. Zapoznają się z najważniejszymi faktami dotyczącymi życia politycznego Polaków w II połowie XIX wieku, zwracając uwagę na różnice światopoglądowe między nimi. Uzgadniają wnioski. Nauczyciel prosi o podanie haseł politycznych, jakie deklarowali działacze i działaczki schyłku XIX wieku. Uczniowie podają najważniejsze hasła, które zostają zanotowane na tablicy.
Nauczyciel prosi o stworzenie listy nazwisk działaczy i działaczek, związanych z nurtem socjalistycznym, internacjonalistycznym, ludowym, i nacjonalistycznym. Pomaga uczniom wybrać cztery najistotniejsze, odzwierciedlające najważniejsze nurty polityczne schyłku XIX wieku.
Nauczyciel wyznacza cztery grupy, które przygotują krótkie, ustne prezentacje dotyczące dokonań i poglądów następujących postaci historycznych: Józef Piłsudski, Róża Luksemburg, Wincenty Witos, Roman Dmowski.
Faza podsumowująca
Uczniowie wykonują Polecenie 2 i Ćwiczenie 2. Nauczyciel sprawdza, czy zadania zostały wykonane poprawnie i udziela informacji zwrotnej.
Zadanie domowe dla zainteresowanych
Uczniowie przygotowują prezentację na temat politycznej prasy schyłku XIX wieku.
W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania
Pojęcia
trójlojalizm - postawa części społeczeństwa po upadku powstania 1863 r., polegająca na wyrzeczeniu się dążeń niepodległościowych za cenę ekonomicznych i kulturalnych ustępstw ze strony zaborców
praca organiczna - hasło pozytywistów polskich, wykreowane po powstaniu styczniowym, wzywające do obrony bytu narodowego nie przez walkę zbrojną, lecz przez modrenizację społeczeństwa, rozwój gospodarki i oświaty
spółdzielczość - ruch społeczno‑gospodarczy, który narodził się w połowie XIX w., organizujący stowarzyszenia prowadzące własne przedsiębiorstwa
Międzynarodówka - organizacja międzynarodowa skupiająca partie polityczne o podobnej orientacji ideologicznej; pierwsze z nich były tworzone w XIX wieku przez organizacje socjalistyczne o zabarwieniu internacjonalistycznym
socjalizm – zbiorcze określenie ideologii i ruchów społecznych powstałych w XIX w., które chciały oprzeć ład społeczny na zasadach wspólnoty, równości i racjonalnego zarządzania gospodarką
ruch narodowy – ruch polityczny powstały pod koniec XIX w. o charakterze nacjonalistycznym. Za pierwszych jego założycieli uważa się Zygmunta Miłkowskiego i Zygmunta Balickiego, a za najważniejszego ideologa Romana Dmowskiego, twórcę Narodowej Demokracji.
nacjonalizm – pogląd głoszący wyższość danego narodu nad innymi
ruch ludowy – ruch społeczny odwołujący się do spraw chłopskich. Na ziemiach polskich zaczął kształtować się pod koniec XIX w. i dążył do zapewnienia chłopom współuczestnictwa w sprawowaniu władzy, emancypacji politycznej oraz ich udziału w życiu politycznym i społecznym.
Teksty i nagrania
Work instead of fight? Main political movements during the Partitions
Prior to the outbreak of World War I, many political movements had emerged on Polish lands. The first one, i.e. the socialist political party “Great Proletariat” (Polish: Wielki Proletariat), was established in 1882. In the early 90s of the 19th century, Polish socialists split into two movements – independence (PPS with Józef Piłsudski) and revolutionary (SDKPiL). The Polish national movement was represented by National Democracy (Polish: Narodowa Demokracja), led by Roman Dmowski. It advocated national solidarity. Rural communities were represented by People’s Party (Polish: Stronnictwo Ludowe), established in 1895 in Rzeszów. The party’s members, especially Wincenty Witos, played a prominent role in independent Poland.