Lesson plan (Polish)
Temat: Budowa wnętrza Ziemi, płytowa budowa litosfery oraz ruchy górotwórcze – powtórzenie wiadomości
Uczeń klasy I szkoły ponadpodstawowej, zakres podstawowy
Podstawa programowa (zakres podstawowy)
Wymagania ogólne
V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały. Uczeń:
1) wyjaśnia związek budowy wnętrza Ziemi z ruchem płyt litosfery i jego wpływ na genezę procesów endogenicznych;
2) wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi);
4) rozpoznaje wybrane rodzaje skał oraz przedstawia ich gospodarcze zastosowanie.
Ogólny cel kształcenia
Uczeń powtarza wiedzę oraz słownictwo w zakresie działu „Czynniki i procesy rzeźbotwórcze. Płytowa budowa litosfery. Ruchy górotwórcze”
Kompetencje kluczowe
porozumiewanie się w języku ojczystym;
porozumiewanie się w językach obcych;
umiejętność uczenia się.
Kryteria sukcesu
Uczeń nauczy się:
zadawać i odpowiadać na pytania kolegów na temat czynników i procesów rzeźbotwórczych ;
utrwalać materiał z lekcji: „Skąd czerpiemy wiedzę o budowie Ziemi?”, „Warstwy tworzące Ziemię”, „Minerały i skały skorupy ziemskiej”, „Jak zbudowana jest skorupa ziemska?”, „Czy ruch płyt litosfery wpływa na powierzchnię naszej planety?”;
utrwalać słownictwo związane z lekcjami: „Skąd czerpiemy wiedzę o budowie Ziemi?”, „Warstwy tworzące Ziemię”, „Minerały i skały skorupy ziemskiej”, „Jak zbudowana jest skorupa ziemska?”, „Czy ruch płyt litosfery wpływa na powierzchnię naszej planety?”.
Metody/techniki kształcenia
podające
pogadanka.
aktywizujące
dyskusja.
programowane
z użyciem komputera.
Formy pracy
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne
e‑podręcznik;
komputery z dostępem do internetu, ewentualnie tablety.
Przebieg lekcji
Przed lekcją
Przed planowaną lekcją powtórzeniową nauczyciel prosi wszystkich uczniów, by przypomnieli sobie materiał e‑podręcznika z zakresu lekcji budowa wnętrza Ziemi, płytowa budowa litosfery oraz ruchy górotwórcze, a wybranych, by na podstawie lekcji przygotowali w oparciu o mechanizm z abstraktu krzyżówki dla kolegów do pracy na lekcji.
Faza wstępna
Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu.
Faza realizacyjna
Uczniowie wyświetlają na tablicy interaktywnej opracowane przed lekcją krzyżówki. Zadaniem pozostałych jest odgadnięcie poszczególnych haseł. Po każdej krzyżówce, w oparciu o technikę świateł, uczniowie dokonują oceny pytań (czy są jednoznaczne, logicznie sformułowane). Nauczyciel ocenia pytania pod kątem językowym i udziela informacji zwrotnej.
Zadawanie pytań. Uczniowie wykorzystują formularz do zapisania pytań skierowanych do kolegi lub koleżanki w celu sprawdzenia rozumienia wysłuchanego tekstu.
Uczniowie, wykorzystując mechanizm zawarty w abstrakcie, przygotowują pytanie testowe dla koleżanki lub kolegi.
Praca z mapą. Uczniowie analizują mapę i na jej podstawie wymieniają strefy spreadingu i subdukcji.
Poszerzanie i bogacenia słownictwa angielskiego w zakresie zagadnień ujętych w lekcji - uczniowie wykonują zawarte w abstrakcie ćwiczenia językowe. Nauczyciel upewnia się, że zadania zostały poprawnie wykonane i udziela informacji zwrotnej..
Faza podsumowująca
Wskazany przez nauczyciela uczeń podsumowuje lekcję, opowiadając, czego się nauczył i jakie umiejętności ćwiczył.
W tej lekcji zostaną użyte m.in. następujące pojęcia oraz nagrania
Pojęcia
fale sejsmiczne - drgania rozchodzące się we wnętrzu Ziemi spowodowane trzęsieniami ziemi, wybuchami lub wywołane za pomocą specjalnych maszyn
geofizyka - jedna z nauk o Ziemi zajmująca się badaniami Ziemi za pomocą metod stosowanych w fizyce
geologia - jedna z nauk o Ziemi zajmująca się budową i historią Ziemi oraz procesami zachodzącymi w jej wnętrzu
litosfera - zewnętrzna, skalna powłoka Ziemi, tworząca sztywną, ale niejednolitą (podzieloną na płyty litosferyczne) warstwę; litosfera > obejmuje skorupę ziemską oraz górną część płaszcza; jej miąższość (grubość) wynosi od kilku do ponad 100 km; nazwa litosfera pochodzi od greckiego słowa lithos, czyli 'kamień'
płaszcz - warstwa o grubości ok. 2,9 tys. km międzyskorupą ziemską a jądrem Ziemi
rdzeń Ziemi - najbardziej wewnętrzna część naszej planety. Obecnie uważa się, że jądro ma średnicę ok. 3,5 tys. km i jest stopem żelaza i niklu
stopień geotermiczny - głębokość (mierzona w metrach), na której temperatura wzrasta o 1°C w stosunku do punktu początkowego. Różni się w zależności od miejsca i głębokości. Średnia wartość stopnia geotermicznego w skali globalnej wynosi 33 m, zaś dla Polski 47,2 m (do głębokości 5000 m).
skala - naturalne skupisko jednego lub wielu minerałów
zasoby mineralne - skały lub minerały naturalnie występujące w środowisku, wydobywane przez człowieka dla celów gospodarczych
dryf kontynentalny - ruch kontynentów względem siebie i względem powierzchni globu pod wpływem ruchu płyt litosfery, który wywołany jest prądami konwekcyjnymi w płaszczu Ziemi
teoria tektoniki płyt litosferycznych - teoria, która tłumaczy przyczyny i skutki ruchu płyt litosfery, w tym także zjawisko dryfu kontynentów
Teoria Wegenera - inna nazwa teorii dryfu kontynentów
tektonika płyt - proces rozsuwania się płyt litosfery i tworzenia nowych powierzchni skorupy ziemskiej, najczęściej w dnie oceanicznym
defekt - deformacja mas skalnych powstająca w wyniku pionowego lub poziomego przesunięcia masywu skalnego wzdłuż rozdzielającej je płaszczyzny
subdukcja - proces wciągania fragmentów płyt litosfery w głąb płaszcza ziemskiego; zwykle jest to wciąganie płyty oceanicznej pod kontynentalną
ryft - podłużne obniżenie terenu długości setek lub nawet tysięcy kilometrów, leżące wzdłuż szczeliny powstającej wskutek spreading
fałdowanie gór - góry zbudowane ze skał, które przeszły proces fałdowania w wyniku ruchu płyt litosfery i zostały wypiętrzone podczas procesów górotwórczych
góry blokowe - góry powstałe w efekcie naprężeń w skorupie ziemskiej spowodowanych ruchami płyt litosfery; ruchy te doprowadziły do pękania i przemieszczania się mas skalnych
orogeneza (ruchy górskie) - proces tektoniczny wynikający z kolizji płyt litosfery, prowadzący do tworzenia się wielkich struktur tektonicznych, m.in. gór takich, jak Alpy, Karpaty czy Himalaje
prądy konwekcyjne - powolne ruchy mas skalnych w płaszczu Ziemi, spowodowane ciepłem pochodzącym z jądra naszej planety
defekt szczeliny - obniżenie terenu ograniczone co najmniej dwoma uskokami, ciągnące się na długości dziesiątek, a nawet setek kilometrów, powstałe w wyniku ruchów górotwórczych
ruchy epeirogeniczne - powolne ruchy wznoszące lub obniżające duże fragmenty skorupy ziemskiej; ruchy te nie powodują wyraźnych deformacji ani fałdowania skał
bloki tektoniczne - podłużne wypiętrzenie mas skalnych ograniczone co najmniej dwoma uskokami, powstałe w wyniku ruchów górotwórczych
Teksty i nagrania
Construction of the interior of the Earth, plate construction of the lithosphere and tectonic movements - revision
Links to the lessons: 1, 2, 3, 4, 5
Links to the abstract: 1, 2, 3, 4, 5