Przyporządkuj cytaty z materiałów źródłowych dotyczących sejmu walnego z 1672 r. do odpowiadających im fragmentów dzieła Marcina Kromera, opisujących procedury obowiązujące w realiach polskiego parlamentaryzmu nowożytnego. (…) ilekroć sejm ma być zwołany, król naznacza szlachcie w określonych dniach i określonych miastach najpierw zjazdy lokalne, zwane sejmikami.
(Źródło 1, s. 178) Możliwe odpowiedzi: 1. [Kanclerz Wielki Koronny] obronę Rzptey [Rzeczypospolitej] ante omnia [łac.: „przede wszystkim”] recommendował, zakładaiąc ją: 1) w zapłacie zasłużonemu Rycerstwu, 2) w aukcyjej Wojska, 3) in praesidiis [łac.: „w załogach”] na fortecach y ammunitiey, 4) w obmyśleniu kosztu na Artillerią, 5) w proszeniu o posiłki postronnych Monarchów. Proponował przytym, żeby Gwardią JKMci [Jego Królewskiej Mości] w comput [na etat] Woyska włożyć.
(Źródło 3, s. 7–8), 2. A tam miawszy walną radę posejmową, de consensu numerosi senatus, conclusimus [łac.: „za zgodą licznych senatorów, zadecydowaliśmy”] złożyć na miejscach zwyczajnych wszystkim województwom sejmiki przedsejmowe, jakoż składamy uprzejmościom i wiernościom waszym pro die 27 aprilis [łac.: „na dzień 27 kwietnia”], sejm zaś (…) we trzy niedziele po sejmikach pomienionych ex eodem senatus consilio [łac.: „za radą tegoż senatu”] składamy, to jest na dzień 18 miesiąca maja w Warszawie.
(Źródło 2, s. 382), 3. (…) ruszyli się zaraz wszyscy Krakowskich tylko y Sandomierskich kilku Posłów zostało, po których się znowu musiał wracać P. Marszałek (…) Wciągnąwszy tak wszystkich na górę [tj. do komnat, w których obradował król i senatorowie], proponował nayprzód, żeby Panowie Deputaci na inquisitią [łac.: „śledztwo”] y sąd w sprawie JmciPa[na] Starosty Bracławskiego wysadzeni, czynili dosyć functiey [funkcji] swoiey na się włożoney; a potym żeby constitutią napisać na skrócenie Seymu, y drugą de securitate [łac.: „o bezpieczeństwie”] Posłów y Senatorów seymuiących.
(Źródło 3, s. 37), 4. Providendo [łac.: „przewidziawszy”] wcześnie J.K.M. [Jego Królewska Mość] już zaczętej wojny tureckiej molem [łac.: „niebezpieczeństwo”] i tak bardzo potężnej monarchiej robur [łac.: „potęgę”], która wiele możnych królestw absorpsit [łac.: „pochłonęła”], przy tym nie spuszczając się na wojska [tj. nie polegając wyłącznie na wojsku] i aukcyjej [zwiększeniu] jego siły, trzeba aby generosa civium pectora [łac.: „szlachetne serca obywateli”] gotowe [były] przeciw temu nieprzyjacielowi, jeśli wywrze potęgę swoją. Dlatego ex sollicitudine sua regia [łac.: „z troski swojej królewskiej”] o zdrowie tej ojczyzny żeby potęgą i prędkością obrotu nie ustała, dla przestrogi i przygotowania wici jedne za dwoje na pospolite ruszenie z kancelaryjej koronnej wydać rozkazuję.
(…) Aukcja wojska, że już jest od całej R.P. [Rzeczypospolitej] uchwalona i konstytucyją utwierdzona, słuszna aby do efektu przyszła (…). Żąda tedy J.K.M., aby wszystkie województwa to tak potrzebne do obrony R.P. Powszechnej przyczynienie sił z teraźniejszych sejmików jak najprędzej wystawili...
(Źródło 2, s. 384), 5. Iniungimus [łac.: „nakazujemy”'] i to ichm. [ichmościom] panom posłom, aby in materyja pospolitego ruszenia nie tylko iuxta constitutionem 1621 [łac.: „zgodnie z konstytucją z 1621 roku”] (…) wszyscyśmy in campo Martio [łac.: „na polu Marsowym”, tj. w obozie wojskowym] stawali, ale żeby et modus [łac.: „plan”] wyprawy ex facultatibus [łac.: „przy uwzględnieniu środków pieniężnych”] był prawem opisany.
(…) Baczą się w tym województwa nasze, iż gdy contra potentiam [łac.: „przeciwko potędze””] Ottomańskiej Porty sufficientiam armorum [łac.: „wystarczających sił”] nie ma R.P., dlatego na aukcyją wojska według zgody całej R.P. pozwolą, ostrzegłszy jednak we wszystkim koekwacyjej [tj. równego obciążenia podatkami każdego z województw] z całą R.P. in futura auctione [łac.: „na najbliższej aukcji wojska”]....
(Źródło 2, s. 400), 6. JmciPa Wdy[Jegomości Pana wojewody] czernichowskiego naywymownieysze votum było (…). Zgadzał się potym z drugimi, żeby samę tylko obronę Rzptey na tym Seymie tractować; którą zakładał; 1) naprzód w skróceniu Seymu (…); 2) in denuntiatione [łac. „w zwołaniu”] zaraz na początku Seymu, Pospolitego ruszenia (…); 3) w zatrzymaniu Woyska in obsequio [łac.: „w posłuszeństwie”].
(…) Po Pa[na] Wdy Czerniechowskiego votum soluta sessio [sesja sejmu została zakończona].
(Źródło 3, s. 11, 13) W tychże więc miejscowościach (chyba że na przeszkodzie stanąłby uzasadniony powód) szlachta wraz z senatorami i urzędnikami ziemskimi, czyli jak to się powszechnie mówi z dygnitarzami i urzędnikami tegoż województwa czy ziemi, schodzi się do kościoła i w czasie publicznego nabożeństwa zaniósłszy swe modły o pomoc Ducha Świętego wysłuchuje królewskiego poselstwa, gdzie, kiedy i z jakich powodów trzeba odbyć sejm.
(Źródło 1, s. 179) Możliwe odpowiedzi: 1. [Kanclerz Wielki Koronny] obronę Rzptey [Rzeczypospolitej] ante omnia [łac.: „przede wszystkim”] recommendował, zakładaiąc ją: 1) w zapłacie zasłużonemu Rycerstwu, 2) w aukcyjej Wojska, 3) in praesidiis [łac.: „w załogach”] na fortecach y ammunitiey, 4) w obmyśleniu kosztu na Artillerią, 5) w proszeniu o posiłki postronnych Monarchów. Proponował przytym, żeby Gwardią JKMci [Jego Królewskiej Mości] w comput [na etat] Woyska włożyć.
(Źródło 3, s. 7–8), 2. A tam miawszy walną radę posejmową, de consensu numerosi senatus, conclusimus [łac.: „za zgodą licznych senatorów, zadecydowaliśmy”] złożyć na miejscach zwyczajnych wszystkim województwom sejmiki przedsejmowe, jakoż składamy uprzejmościom i wiernościom waszym pro die 27 aprilis [łac.: „na dzień 27 kwietnia”], sejm zaś (…) we trzy niedziele po sejmikach pomienionych ex eodem senatus consilio [łac.: „za radą tegoż senatu”] składamy, to jest na dzień 18 miesiąca maja w Warszawie.
(Źródło 2, s. 382), 3. (…) ruszyli się zaraz wszyscy Krakowskich tylko y Sandomierskich kilku Posłów zostało, po których się znowu musiał wracać P. Marszałek (…) Wciągnąwszy tak wszystkich na górę [tj. do komnat, w których obradował król i senatorowie], proponował nayprzód, żeby Panowie Deputaci na inquisitią [łac.: „śledztwo”] y sąd w sprawie JmciPa[na] Starosty Bracławskiego wysadzeni, czynili dosyć functiey [funkcji] swoiey na się włożoney; a potym żeby constitutią napisać na skrócenie Seymu, y drugą de securitate [łac.: „o bezpieczeństwie”] Posłów y Senatorów seymuiących.
(Źródło 3, s. 37), 4. Providendo [łac.: „przewidziawszy”] wcześnie J.K.M. [Jego Królewska Mość] już zaczętej wojny tureckiej molem [łac.: „niebezpieczeństwo”] i tak bardzo potężnej monarchiej robur [łac.: „potęgę”], która wiele możnych królestw absorpsit [łac.: „pochłonęła”], przy tym nie spuszczając się na wojska [tj. nie polegając wyłącznie na wojsku] i aukcyjej [zwiększeniu] jego siły, trzeba aby generosa civium pectora [łac.: „szlachetne serca obywateli”] gotowe [były] przeciw temu nieprzyjacielowi, jeśli wywrze potęgę swoją. Dlatego ex sollicitudine sua regia [łac.: „z troski swojej królewskiej”] o zdrowie tej ojczyzny żeby potęgą i prędkością obrotu nie ustała, dla przestrogi i przygotowania wici jedne za dwoje na pospolite ruszenie z kancelaryjej koronnej wydać rozkazuję.
(…) Aukcja wojska, że już jest od całej R.P. [Rzeczypospolitej] uchwalona i konstytucyją utwierdzona, słuszna aby do efektu przyszła (…). Żąda tedy J.K.M., aby wszystkie województwa to tak potrzebne do obrony R.P. Powszechnej przyczynienie sił z teraźniejszych sejmików jak najprędzej wystawili...
(Źródło 2, s. 384), 5. Iniungimus [łac.: „nakazujemy”'] i to ichm. [ichmościom] panom posłom, aby in materyja pospolitego ruszenia nie tylko iuxta constitutionem 1621 [łac.: „zgodnie z konstytucją z 1621 roku”] (…) wszyscyśmy in campo Martio [łac.: „na polu Marsowym”, tj. w obozie wojskowym] stawali, ale żeby et modus [łac.: „plan”] wyprawy ex facultatibus [łac.: „przy uwzględnieniu środków pieniężnych”] był prawem opisany.
(…) Baczą się w tym województwa nasze, iż gdy contra potentiam [łac.: „przeciwko potędze””] Ottomańskiej Porty sufficientiam armorum [łac.: „wystarczających sił”] nie ma R.P., dlatego na aukcyją wojska według zgody całej R.P. pozwolą, ostrzegłszy jednak we wszystkim koekwacyjej [tj. równego obciążenia podatkami każdego z województw] z całą R.P. in futura auctione [łac.: „na najbliższej aukcji wojska”]....
(Źródło 2, s. 400), 6. JmciPa Wdy[Jegomości Pana wojewody] czernichowskiego naywymownieysze votum było (…). Zgadzał się potym z drugimi, żeby samę tylko obronę Rzptey na tym Seymie tractować; którą zakładał; 1) naprzód w skróceniu Seymu (…); 2) in denuntiatione [łac. „w zwołaniu”] zaraz na początku Seymu, Pospolitego ruszenia (…); 3) w zatrzymaniu Woyska in obsequio [łac.: „w posłuszeństwie”].
(…) Po Pa[na] Wdy Czerniechowskiego votum soluta sessio [sesja sejmu została zakończona].
(Źródło 3, s. 11, 13) Następnie pod przewodnictwem senatorów obiera szlachta swych delegatów czyli posłów i albo daje im osobne instrukcje sejmikowe albo udziela ogólnego pełnomocnictwa w celu przeprowadzenia wszelkich postanowień, jakie całemu sejmowi wydadzą się korzystne dla państwa.
(Źródło 1, s. 179) Możliwe odpowiedzi: 1. [Kanclerz Wielki Koronny] obronę Rzptey [Rzeczypospolitej] ante omnia [łac.: „przede wszystkim”] recommendował, zakładaiąc ją: 1) w zapłacie zasłużonemu Rycerstwu, 2) w aukcyjej Wojska, 3) in praesidiis [łac.: „w załogach”] na fortecach y ammunitiey, 4) w obmyśleniu kosztu na Artillerią, 5) w proszeniu o posiłki postronnych Monarchów. Proponował przytym, żeby Gwardią JKMci [Jego Królewskiej Mości] w comput [na etat] Woyska włożyć.
(Źródło 3, s. 7–8), 2. A tam miawszy walną radę posejmową, de consensu numerosi senatus, conclusimus [łac.: „za zgodą licznych senatorów, zadecydowaliśmy”] złożyć na miejscach zwyczajnych wszystkim województwom sejmiki przedsejmowe, jakoż składamy uprzejmościom i wiernościom waszym pro die 27 aprilis [łac.: „na dzień 27 kwietnia”], sejm zaś (…) we trzy niedziele po sejmikach pomienionych ex eodem senatus consilio [łac.: „za radą tegoż senatu”] składamy, to jest na dzień 18 miesiąca maja w Warszawie.
(Źródło 2, s. 382), 3. (…) ruszyli się zaraz wszyscy Krakowskich tylko y Sandomierskich kilku Posłów zostało, po których się znowu musiał wracać P. Marszałek (…) Wciągnąwszy tak wszystkich na górę [tj. do komnat, w których obradował król i senatorowie], proponował nayprzód, żeby Panowie Deputaci na inquisitią [łac.: „śledztwo”] y sąd w sprawie JmciPa[na] Starosty Bracławskiego wysadzeni, czynili dosyć functiey [funkcji] swoiey na się włożoney; a potym żeby constitutią napisać na skrócenie Seymu, y drugą de securitate [łac.: „o bezpieczeństwie”] Posłów y Senatorów seymuiących.
(Źródło 3, s. 37), 4. Providendo [łac.: „przewidziawszy”] wcześnie J.K.M. [Jego Królewska Mość] już zaczętej wojny tureckiej molem [łac.: „niebezpieczeństwo”] i tak bardzo potężnej monarchiej robur [łac.: „potęgę”], która wiele możnych królestw absorpsit [łac.: „pochłonęła”], przy tym nie spuszczając się na wojska [tj. nie polegając wyłącznie na wojsku] i aukcyjej [zwiększeniu] jego siły, trzeba aby generosa civium pectora [łac.: „szlachetne serca obywateli”] gotowe [były] przeciw temu nieprzyjacielowi, jeśli wywrze potęgę swoją. Dlatego ex sollicitudine sua regia [łac.: „z troski swojej królewskiej”] o zdrowie tej ojczyzny żeby potęgą i prędkością obrotu nie ustała, dla przestrogi i przygotowania wici jedne za dwoje na pospolite ruszenie z kancelaryjej koronnej wydać rozkazuję.
(…) Aukcja wojska, że już jest od całej R.P. [Rzeczypospolitej] uchwalona i konstytucyją utwierdzona, słuszna aby do efektu przyszła (…). Żąda tedy J.K.M., aby wszystkie województwa to tak potrzebne do obrony R.P. Powszechnej przyczynienie sił z teraźniejszych sejmików jak najprędzej wystawili...
(Źródło 2, s. 384), 5. Iniungimus [łac.: „nakazujemy”'] i to ichm. [ichmościom] panom posłom, aby in materyja pospolitego ruszenia nie tylko iuxta constitutionem 1621 [łac.: „zgodnie z konstytucją z 1621 roku”] (…) wszyscyśmy in campo Martio [łac.: „na polu Marsowym”, tj. w obozie wojskowym] stawali, ale żeby et modus [łac.: „plan”] wyprawy ex facultatibus [łac.: „przy uwzględnieniu środków pieniężnych”] był prawem opisany.
(…) Baczą się w tym województwa nasze, iż gdy contra potentiam [łac.: „przeciwko potędze””] Ottomańskiej Porty sufficientiam armorum [łac.: „wystarczających sił”] nie ma R.P., dlatego na aukcyją wojska według zgody całej R.P. pozwolą, ostrzegłszy jednak we wszystkim koekwacyjej [tj. równego obciążenia podatkami każdego z województw] z całą R.P. in futura auctione [łac.: „na najbliższej aukcji wojska”]....
(Źródło 2, s. 400), 6. JmciPa Wdy[Jegomości Pana wojewody] czernichowskiego naywymownieysze votum było (…). Zgadzał się potym z drugimi, żeby samę tylko obronę Rzptey na tym Seymie tractować; którą zakładał; 1) naprzód w skróceniu Seymu (…); 2) in denuntiatione [łac. „w zwołaniu”] zaraz na początku Seymu, Pospolitego ruszenia (…); 3) w zatrzymaniu Woyska in obsequio [łac.: „w posłuszeństwie”].
(…) Po Pa[na] Wdy Czerniechowskiego votum soluta sessio [sesja sejmu została zakończona].
(Źródło 3, s. 11, 13) Gdy się już za nim [tj. na sejmie walnym] zgromadzą, wysłuchawszy i tym razem uroczystego nabożeństwa w kościele, udają się na zamek. Tam kanclerz lub podkanclerzy w imieniu króla, zasiadającego w kręgu senatorów i otoczonego stojącymi w tyle sekretarzami i posłami, podaje do wiadomości zebranych, nad jakimi sprawami trzeba wspólnie obradować.
(Źródło 1, s. 180) Możliwe odpowiedzi: 1. [Kanclerz Wielki Koronny] obronę Rzptey [Rzeczypospolitej] ante omnia [łac.: „przede wszystkim”] recommendował, zakładaiąc ją: 1) w zapłacie zasłużonemu Rycerstwu, 2) w aukcyjej Wojska, 3) in praesidiis [łac.: „w załogach”] na fortecach y ammunitiey, 4) w obmyśleniu kosztu na Artillerią, 5) w proszeniu o posiłki postronnych Monarchów. Proponował przytym, żeby Gwardią JKMci [Jego Królewskiej Mości] w comput [na etat] Woyska włożyć.
(Źródło 3, s. 7–8), 2. A tam miawszy walną radę posejmową, de consensu numerosi senatus, conclusimus [łac.: „za zgodą licznych senatorów, zadecydowaliśmy”] złożyć na miejscach zwyczajnych wszystkim województwom sejmiki przedsejmowe, jakoż składamy uprzejmościom i wiernościom waszym pro die 27 aprilis [łac.: „na dzień 27 kwietnia”], sejm zaś (…) we trzy niedziele po sejmikach pomienionych ex eodem senatus consilio [łac.: „za radą tegoż senatu”] składamy, to jest na dzień 18 miesiąca maja w Warszawie.
(Źródło 2, s. 382), 3. (…) ruszyli się zaraz wszyscy Krakowskich tylko y Sandomierskich kilku Posłów zostało, po których się znowu musiał wracać P. Marszałek (…) Wciągnąwszy tak wszystkich na górę [tj. do komnat, w których obradował król i senatorowie], proponował nayprzód, żeby Panowie Deputaci na inquisitią [łac.: „śledztwo”] y sąd w sprawie JmciPa[na] Starosty Bracławskiego wysadzeni, czynili dosyć functiey [funkcji] swoiey na się włożoney; a potym żeby constitutią napisać na skrócenie Seymu, y drugą de securitate [łac.: „o bezpieczeństwie”] Posłów y Senatorów seymuiących.
(Źródło 3, s. 37), 4. Providendo [łac.: „przewidziawszy”] wcześnie J.K.M. [Jego Królewska Mość] już zaczętej wojny tureckiej molem [łac.: „niebezpieczeństwo”] i tak bardzo potężnej monarchiej robur [łac.: „potęgę”], która wiele możnych królestw absorpsit [łac.: „pochłonęła”], przy tym nie spuszczając się na wojska [tj. nie polegając wyłącznie na wojsku] i aukcyjej [zwiększeniu] jego siły, trzeba aby generosa civium pectora [łac.: „szlachetne serca obywateli”] gotowe [były] przeciw temu nieprzyjacielowi, jeśli wywrze potęgę swoją. Dlatego ex sollicitudine sua regia [łac.: „z troski swojej królewskiej”] o zdrowie tej ojczyzny żeby potęgą i prędkością obrotu nie ustała, dla przestrogi i przygotowania wici jedne za dwoje na pospolite ruszenie z kancelaryjej koronnej wydać rozkazuję.
(…) Aukcja wojska, że już jest od całej R.P. [Rzeczypospolitej] uchwalona i konstytucyją utwierdzona, słuszna aby do efektu przyszła (…). Żąda tedy J.K.M., aby wszystkie województwa to tak potrzebne do obrony R.P. Powszechnej przyczynienie sił z teraźniejszych sejmików jak najprędzej wystawili...
(Źródło 2, s. 384), 5. Iniungimus [łac.: „nakazujemy”'] i to ichm. [ichmościom] panom posłom, aby in materyja pospolitego ruszenia nie tylko iuxta constitutionem 1621 [łac.: „zgodnie z konstytucją z 1621 roku”] (…) wszyscyśmy in campo Martio [łac.: „na polu Marsowym”, tj. w obozie wojskowym] stawali, ale żeby et modus [łac.: „plan”] wyprawy ex facultatibus [łac.: „przy uwzględnieniu środków pieniężnych”] był prawem opisany.
(…) Baczą się w tym województwa nasze, iż gdy contra potentiam [łac.: „przeciwko potędze””] Ottomańskiej Porty sufficientiam armorum [łac.: „wystarczających sił”] nie ma R.P., dlatego na aukcyją wojska według zgody całej R.P. pozwolą, ostrzegłszy jednak we wszystkim koekwacyjej [tj. równego obciążenia podatkami każdego z województw] z całą R.P. in futura auctione [łac.: „na najbliższej aukcji wojska”]....
(Źródło 2, s. 400), 6. JmciPa Wdy[Jegomości Pana wojewody] czernichowskiego naywymownieysze votum było (…). Zgadzał się potym z drugimi, żeby samę tylko obronę Rzptey na tym Seymie tractować; którą zakładał; 1) naprzód w skróceniu Seymu (…); 2) in denuntiatione [łac. „w zwołaniu”] zaraz na początku Seymu, Pospolitego ruszenia (…); 3) w zatrzymaniu Woyska in obsequio [łac.: „w posłuszeństwie”].
(…) Po Pa[na] Wdy Czerniechowskiego votum soluta sessio [sesja sejmu została zakończona].
(Źródło 3, s. 11, 13) Z kolei członkowie senatu poczynając od arcybiskupów i biskupów według ustalonego porządku starszeństwa wypowiadają swe zdania.
(Źródło 1, s. 180) Możliwe odpowiedzi: 1. [Kanclerz Wielki Koronny] obronę Rzptey [Rzeczypospolitej] ante omnia [łac.: „przede wszystkim”] recommendował, zakładaiąc ją: 1) w zapłacie zasłużonemu Rycerstwu, 2) w aukcyjej Wojska, 3) in praesidiis [łac.: „w załogach”] na fortecach y ammunitiey, 4) w obmyśleniu kosztu na Artillerią, 5) w proszeniu o posiłki postronnych Monarchów. Proponował przytym, żeby Gwardią JKMci [Jego Królewskiej Mości] w comput [na etat] Woyska włożyć.
(Źródło 3, s. 7–8), 2. A tam miawszy walną radę posejmową, de consensu numerosi senatus, conclusimus [łac.: „za zgodą licznych senatorów, zadecydowaliśmy”] złożyć na miejscach zwyczajnych wszystkim województwom sejmiki przedsejmowe, jakoż składamy uprzejmościom i wiernościom waszym pro die 27 aprilis [łac.: „na dzień 27 kwietnia”], sejm zaś (…) we trzy niedziele po sejmikach pomienionych ex eodem senatus consilio [łac.: „za radą tegoż senatu”] składamy, to jest na dzień 18 miesiąca maja w Warszawie.
(Źródło 2, s. 382), 3. (…) ruszyli się zaraz wszyscy Krakowskich tylko y Sandomierskich kilku Posłów zostało, po których się znowu musiał wracać P. Marszałek (…) Wciągnąwszy tak wszystkich na górę [tj. do komnat, w których obradował król i senatorowie], proponował nayprzód, żeby Panowie Deputaci na inquisitią [łac.: „śledztwo”] y sąd w sprawie JmciPa[na] Starosty Bracławskiego wysadzeni, czynili dosyć functiey [funkcji] swoiey na się włożoney; a potym żeby constitutią napisać na skrócenie Seymu, y drugą de securitate [łac.: „o bezpieczeństwie”] Posłów y Senatorów seymuiących.
(Źródło 3, s. 37), 4. Providendo [łac.: „przewidziawszy”] wcześnie J.K.M. [Jego Królewska Mość] już zaczętej wojny tureckiej molem [łac.: „niebezpieczeństwo”] i tak bardzo potężnej monarchiej robur [łac.: „potęgę”], która wiele możnych królestw absorpsit [łac.: „pochłonęła”], przy tym nie spuszczając się na wojska [tj. nie polegając wyłącznie na wojsku] i aukcyjej [zwiększeniu] jego siły, trzeba aby generosa civium pectora [łac.: „szlachetne serca obywateli”] gotowe [były] przeciw temu nieprzyjacielowi, jeśli wywrze potęgę swoją. Dlatego ex sollicitudine sua regia [łac.: „z troski swojej królewskiej”] o zdrowie tej ojczyzny żeby potęgą i prędkością obrotu nie ustała, dla przestrogi i przygotowania wici jedne za dwoje na pospolite ruszenie z kancelaryjej koronnej wydać rozkazuję.
(…) Aukcja wojska, że już jest od całej R.P. [Rzeczypospolitej] uchwalona i konstytucyją utwierdzona, słuszna aby do efektu przyszła (…). Żąda tedy J.K.M., aby wszystkie województwa to tak potrzebne do obrony R.P. Powszechnej przyczynienie sił z teraźniejszych sejmików jak najprędzej wystawili...
(Źródło 2, s. 384), 5. Iniungimus [łac.: „nakazujemy”'] i to ichm. [ichmościom] panom posłom, aby in materyja pospolitego ruszenia nie tylko iuxta constitutionem 1621 [łac.: „zgodnie z konstytucją z 1621 roku”] (…) wszyscyśmy in campo Martio [łac.: „na polu Marsowym”, tj. w obozie wojskowym] stawali, ale żeby et modus [łac.: „plan”] wyprawy ex facultatibus [łac.: „przy uwzględnieniu środków pieniężnych”] był prawem opisany.
(…) Baczą się w tym województwa nasze, iż gdy contra potentiam [łac.: „przeciwko potędze””] Ottomańskiej Porty sufficientiam armorum [łac.: „wystarczających sił”] nie ma R.P., dlatego na aukcyją wojska według zgody całej R.P. pozwolą, ostrzegłszy jednak we wszystkim koekwacyjej [tj. równego obciążenia podatkami każdego z województw] z całą R.P. in futura auctione [łac.: „na najbliższej aukcji wojska”]....
(Źródło 2, s. 400), 6. JmciPa Wdy[Jegomości Pana wojewody] czernichowskiego naywymownieysze votum było (…). Zgadzał się potym z drugimi, żeby samę tylko obronę Rzptey na tym Seymie tractować; którą zakładał; 1) naprzód w skróceniu Seymu (…); 2) in denuntiatione [łac. „w zwołaniu”] zaraz na początku Seymu, Pospolitego ruszenia (…); 3) w zatrzymaniu Woyska in obsequio [łac.: „w posłuszeństwie”].
(…) Po Pa[na] Wdy Czerniechowskiego votum soluta sessio [sesja sejmu została zakończona].
(Źródło 3, s. 11, 13) Stąd posłowie za pozwoleniem królewskim udają się na inne, oddzielne zgromadzenie, by się we własnym gronie nad tymi samymi właśnie sprawami. A gdy wrócą, bądź jeszcze tego samego dnia, bądź któregoś z kolejnych, przedstawiają wspólne wnioski, wyjaśniając, co gotowi są przyjąć, albo jakie mają żądania. Niejednokrotnie większej na raz liczbie mówców wydają zalecenia, jeśli trzeba wysunąć więcej spraw do załatwienia: by każdy mógł szczegółowo wyłożyć to, co ma do powiedzenia. Bo zgłaszają postulaty i uwagi nie tylko w tych sprawach, które przedłożone zostały do omówienia w imieniu króla...
(Źródło 1, s. 180) Możliwe odpowiedzi: 1. [Kanclerz Wielki Koronny] obronę Rzptey [Rzeczypospolitej] ante omnia [łac.: „przede wszystkim”] recommendował, zakładaiąc ją: 1) w zapłacie zasłużonemu Rycerstwu, 2) w aukcyjej Wojska, 3) in praesidiis [łac.: „w załogach”] na fortecach y ammunitiey, 4) w obmyśleniu kosztu na Artillerią, 5) w proszeniu o posiłki postronnych Monarchów. Proponował przytym, żeby Gwardią JKMci [Jego Królewskiej Mości] w comput [na etat] Woyska włożyć.
(Źródło 3, s. 7–8), 2. A tam miawszy walną radę posejmową, de consensu numerosi senatus, conclusimus [łac.: „za zgodą licznych senatorów, zadecydowaliśmy”] złożyć na miejscach zwyczajnych wszystkim województwom sejmiki przedsejmowe, jakoż składamy uprzejmościom i wiernościom waszym pro die 27 aprilis [łac.: „na dzień 27 kwietnia”], sejm zaś (…) we trzy niedziele po sejmikach pomienionych ex eodem senatus consilio [łac.: „za radą tegoż senatu”] składamy, to jest na dzień 18 miesiąca maja w Warszawie.
(Źródło 2, s. 382), 3. (…) ruszyli się zaraz wszyscy Krakowskich tylko y Sandomierskich kilku Posłów zostało, po których się znowu musiał wracać P. Marszałek (…) Wciągnąwszy tak wszystkich na górę [tj. do komnat, w których obradował król i senatorowie], proponował nayprzód, żeby Panowie Deputaci na inquisitią [łac.: „śledztwo”] y sąd w sprawie JmciPa[na] Starosty Bracławskiego wysadzeni, czynili dosyć functiey [funkcji] swoiey na się włożoney; a potym żeby constitutią napisać na skrócenie Seymu, y drugą de securitate [łac.: „o bezpieczeństwie”] Posłów y Senatorów seymuiących.
(Źródło 3, s. 37), 4. Providendo [łac.: „przewidziawszy”] wcześnie J.K.M. [Jego Królewska Mość] już zaczętej wojny tureckiej molem [łac.: „niebezpieczeństwo”] i tak bardzo potężnej monarchiej robur [łac.: „potęgę”], która wiele możnych królestw absorpsit [łac.: „pochłonęła”], przy tym nie spuszczając się na wojska [tj. nie polegając wyłącznie na wojsku] i aukcyjej [zwiększeniu] jego siły, trzeba aby generosa civium pectora [łac.: „szlachetne serca obywateli”] gotowe [były] przeciw temu nieprzyjacielowi, jeśli wywrze potęgę swoją. Dlatego ex sollicitudine sua regia [łac.: „z troski swojej królewskiej”] o zdrowie tej ojczyzny żeby potęgą i prędkością obrotu nie ustała, dla przestrogi i przygotowania wici jedne za dwoje na pospolite ruszenie z kancelaryjej koronnej wydać rozkazuję.
(…) Aukcja wojska, że już jest od całej R.P. [Rzeczypospolitej] uchwalona i konstytucyją utwierdzona, słuszna aby do efektu przyszła (…). Żąda tedy J.K.M., aby wszystkie województwa to tak potrzebne do obrony R.P. Powszechnej przyczynienie sił z teraźniejszych sejmików jak najprędzej wystawili...
(Źródło 2, s. 384), 5. Iniungimus [łac.: „nakazujemy”'] i to ichm. [ichmościom] panom posłom, aby in materyja pospolitego ruszenia nie tylko iuxta constitutionem 1621 [łac.: „zgodnie z konstytucją z 1621 roku”] (…) wszyscyśmy in campo Martio [łac.: „na polu Marsowym”, tj. w obozie wojskowym] stawali, ale żeby et modus [łac.: „plan”] wyprawy ex facultatibus [łac.: „przy uwzględnieniu środków pieniężnych”] był prawem opisany.
(…) Baczą się w tym województwa nasze, iż gdy contra potentiam [łac.: „przeciwko potędze””] Ottomańskiej Porty sufficientiam armorum [łac.: „wystarczających sił”] nie ma R.P., dlatego na aukcyją wojska według zgody całej R.P. pozwolą, ostrzegłszy jednak we wszystkim koekwacyjej [tj. równego obciążenia podatkami każdego z województw] z całą R.P. in futura auctione [łac.: „na najbliższej aukcji wojska”]....
(Źródło 2, s. 400), 6. JmciPa Wdy[Jegomości Pana wojewody] czernichowskiego naywymownieysze votum było (…). Zgadzał się potym z drugimi, żeby samę tylko obronę Rzptey na tym Seymie tractować; którą zakładał; 1) naprzód w skróceniu Seymu (…); 2) in denuntiatione [łac. „w zwołaniu”] zaraz na początku Seymu, Pospolitego ruszenia (…); 3) w zatrzymaniu Woyska in obsequio [łac.: „w posłuszeństwie”].
(…) Po Pa[na] Wdy Czerniechowskiego votum soluta sessio [sesja sejmu została zakończona].
(Źródło 3, s. 11, 13)

Spuścizna źródłowa dotycząca obrad polskich sejmów walnych epoki nowożytnej jest niezwykle bogata. Naszą wiedzę na ich temat czerpiemy z licznych dokumentów i relacji, które pozostawiła po sobie kancelaria królewska, sejmiki ziemskie, a także pojedynczy uczestnicy tamtych wydarzeń. Podstawowa baza źródłowa do zrekonstruowania przebiegu wydarzeń około sejmowych składa się m.in. z: diariusza sejmowego, instrukcji królewskiej i poselskiej oraz uniwersału królewskiego. W oparciu o znajdujące się poniżej krótkie definicje wymienionych materiałów źródłowych przyporządkuj je do fragmentów źródłowych zamieszczonych w medium bazowym. diariusz sejmowy Możliwe odpowiedzi: 1. dokument, najczęściej spisywany przez osoby prywatne na własny użytek, stanowiący opis obrad sejmu z uwzględnieniem wypowiedzi jego uczestników, nie mający jednak charakteru stenogramu (tj. oficjalnego i precyzyjnego zapisu przebiegu obrad), 2. dokument wydawany przez kancelarię królewską instruujący posła monarszego o tym, w jaki sposób ma przedstawić planowane obrady sejmu przed uczestnikami sejmiku ziemskiego, 3. dokument wydawany przez sejmiki ziemskie, nakładający na wybranych posłów obowiązek obrony interesów danego województwa w czasie obrad sejmu walnego, 4. dokument wydawany przez kancelarię królewską, ogłaszający obrady nadchodzącego sejmu walnego i zwołujący sejmiki lokalne instrukcja królewska Możliwe odpowiedzi: 1. dokument, najczęściej spisywany przez osoby prywatne na własny użytek, stanowiący opis obrad sejmu z uwzględnieniem wypowiedzi jego uczestników, nie mający jednak charakteru stenogramu (tj. oficjalnego i precyzyjnego zapisu przebiegu obrad), 2. dokument wydawany przez kancelarię królewską instruujący posła monarszego o tym, w jaki sposób ma przedstawić planowane obrady sejmu przed uczestnikami sejmiku ziemskiego, 3. dokument wydawany przez sejmiki ziemskie, nakładający na wybranych posłów obowiązek obrony interesów danego województwa w czasie obrad sejmu walnego, 4. dokument wydawany przez kancelarię królewską, ogłaszający obrady nadchodzącego sejmu walnego i zwołujący sejmiki lokalne instrukcja poselska Możliwe odpowiedzi: 1. dokument, najczęściej spisywany przez osoby prywatne na własny użytek, stanowiący opis obrad sejmu z uwzględnieniem wypowiedzi jego uczestników, nie mający jednak charakteru stenogramu (tj. oficjalnego i precyzyjnego zapisu przebiegu obrad), 2. dokument wydawany przez kancelarię królewską instruujący posła monarszego o tym, w jaki sposób ma przedstawić planowane obrady sejmu przed uczestnikami sejmiku ziemskiego, 3. dokument wydawany przez sejmiki ziemskie, nakładający na wybranych posłów obowiązek obrony interesów danego województwa w czasie obrad sejmu walnego, 4. dokument wydawany przez kancelarię królewską, ogłaszający obrady nadchodzącego sejmu walnego i zwołujący sejmiki lokalne uniwersał królewski Możliwe odpowiedzi: 1. dokument, najczęściej spisywany przez osoby prywatne na własny użytek, stanowiący opis obrad sejmu z uwzględnieniem wypowiedzi jego uczestników, nie mający jednak charakteru stenogramu (tj. oficjalnego i precyzyjnego zapisu przebiegu obrad), 2. dokument wydawany przez kancelarię królewską instruujący posła monarszego o tym, w jaki sposób ma przedstawić planowane obrady sejmu przed uczestnikami sejmiku ziemskiego, 3. dokument wydawany przez sejmiki ziemskie, nakładający na wybranych posłów obowiązek obrony interesów danego województwa w czasie obrad sejmu walnego, 4. dokument wydawany przez kancelarię królewską, ogłaszający obrady nadchodzącego sejmu walnego i zwołujący sejmiki lokalne