Mapa interaktywna. Mapa świata z zaznaczonymi koloniami portugalskimi i hiszpańskimi. Kolonie portugalskie: Angola, Mozambik, Gwinea Bissau, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Timor Wschodni. Kolonie hiszpańskie: Sahara Zachodnia, Gwinea Równikowa. Elementy mapy interaktywnej: Kolonie portugalskie: Angola. Na terytorium Angoli działały dwie organizacje niepodległościowe: Narodowy Front Wyzwolenia Angoli (FNLA) oraz Ludowy Ruch Wyzwolenia Angoli (MPLA). Obie organizacje podjęły w 1960 r. decyzję o nawiązaniu współpracy. Rok później doszło do pierwszych starć zbrojnych z Portugalczykami, a w 1964 r. wybuchła wojna o niepodległość. Portugalczycy starali się opanować sytuację, stosując brutalne represje. Organizacja Narodów Zjednoczonych uznała politykę władz portugalskich w Angoli za zbrodnię przeciwko ludzkości. Dopiero rewolucja goździków umożliwiła bardzo już wówczas podzielonym angolskim organizacjom niepodległościowym odnieść sukces. Władze w Lizbonie zarządziły wycofanie stamtąd wojsk i rozpoczęły proces przekazywania władzy lokalnym liderom. Aby zahamować ten proces, w 1974 r. grupa portugalskich osadników podjęła nieudaną próbę zamachu stanu. Zdjęcie przedstawia czarnoskórych żołnierzy. Jeden z nich korzysta z karabinu, drugi uzupełnia naboje. _{Ćwiczenie bojowników Narodowego Frontu Wyzwolenia Angoli.
Źródło: Rob Mieremet, CC BY 4.0, wikipedia.org.} Mozambik. Intensywny napływ osadników z Portugalii w latach 50. ożywił dążenia niepodległościowe mieszkańców tego kraju. W 1962 r. powstał Front Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO), który dwa lata później dał sygnał do walki partyzanckiej przeciwko metropolii. Rebelianci uzyskali wsparcie szeregu krajów afrykańskich, m.in. Tanzanii i Zambii, oraz państw komunistycznego bloku wschodniego. Do 1974 r. pod kontrolą FRELIMO znajdowała się już trzecia część kraju. Dopiero jednak po wybuchu rewolucji goździków nowe władze uznały niepodległość Mozambiku. Od 1975 r. kraj formalnie stał się niezależny, pomimo buntu portugalskich osadników, stłumionego wspólnie przez siły FRELIMO oraz żołnierzy portugalskich. Zdjęcie przedstawia tłum ludzi zgromadzony wokół kilku postaci. _{Przywódca NRD Erich Honecker z wizytą w Mozambiku. Kraje bloku wschodniego chętnie wspierały dążenia niepodległościowe w Afryce z nadzieją na powiększenie komunistycznej strefy wpływów.
Źródło: Bundesarchiv, CC BY-SA 3.0 de, wikipedia.org.} Gwinea Bissau. Od 1956 r. gwinejskim ruchem antykolonialnym kierowała Afrykańska Partia Niepodległości Gwinei i Wysp Zielonego Przylądka (PAIGC) z Amílcarem Cabralem na czele. W 1963 r. wybuchła wojna z metropolią. W ciągu dekady PAIGC opanowała większość kraju i w 1973 r. ogłosiła niepodległość. W 1974 r. Portugalia wycofała swoje wojska z Gwinei Bissau i uznała jej niezawisłość. Zdjęcie przedstawia wciąganie flagi na maszt. Wokół masztu stoją na baczność ludzie w kilku rzędach. _{Uroczystość wciągnięcia flagi Gwinei Bissau w obecności powstańców z PAIGC oraz cywilów; fotografia z 1974 r.
Źródło: João Carvalho, domena publiczna, wikipedia.org.} Wyspy Świętego Tomasza i Książęca. Obszar ten w 1951 r. uzyskał status zamorskiej prowincji. W latach 60. ukształtował się na Wyspach ruch niepodległościowy. Wobec oporu miejscowej ludności w 1973 r. Portugalczycy nadali regionowi autonomię, a dwa lata później niepodległość. W konsekwencji władzę objął marksistowski Ruch Wyzwolenia Wysp Świętego Tomasza i Książęcej (MLSTP). Ilustracja przedstawia herb. Herb zawiera dwa ptaki po lewej i prawej stronie. Trzymają tarczę z palmą. Nad tarczą jest niebieska, pięcioramienna gwiazda. Na górze i na dole ilustracji są napisy na żółtej szarfie. _{Herb Wysp Świętego Tomasza i Książęcej. Zwróć uwagę na dewizę republiki: „Jedność, dyscyplina, praca” – spisaną w języku portugalskim.
Źródło: Josedar, CC BY-SA 4.0, wikipedia.org.} Timor Wschodni. Portugalczycy opuścili wyspę w 1975 r., po rewolucji goździków. Wówczas wybuchła w regionie wojna domowa, która przyspieszyła dekolonizację. Przemiany polityczne w Portugalii spowodowały jednak, że władze w Lizbonie straciły zainteresowanie dawną kolonią. Pomimo nawoływań ze strony samych mieszkańców Timoru Wschodniego nie podjęli trudu dokończenia dekolonizacji. Niepodległości Timoru nie uznało żadne państwo świata, nawet Portugalia. Chaos wykorzystali Indonezyjczycy, którzy jeszcze w 1975 r. przejęli kontrolę nad regionem pod pretekstem zwalczania wpływów komunistycznych. Władze Indonezji zaprowadziły w Timorze Wschodnim rządy terroru. Przeprowadzały masowe egzekucje i wymordowały mniejszość chińską. Kraj zdołał odzyskać niepodległość dopiero w 2002 r. Zdjęcie przedstawia żołnierzy, którzy trzymają flagę. _{Żołnierze indonezyjscy pozują w Timorze Wschodnim do zdjęcia z przejętą flagą Portugalii; fotografia z 1975 r.
Źródło: domena publiczna, wikipedia.org.} Kolonie hiszpańskie: Sahara Zachodnia. Dążeniom niepodległościowym regionu przeciwko Hiszpanom przewodził powstały w 1973 r. Front Polisario. W 1975 r. mieszkańcy Sahary Zachodniej uzyskali potężne wsparcie od 300 tys. Marokańczyków, którzy w ramach pokojowego „zielonego marszu” wkroczyli do Sahary Hiszpańskiej. Pod wpływem tej demonstracji władze w Madrycie zdecydowały się przekształcić protektorat w terytorium pod wspólnym zarządem hiszpańsko-marokańsko-mauretańskim. W 1976 r. Hiszpania ostatecznie wycofała się z Sahary Zachodniej, która ogłosiła niepodległość. Wkrótce ten zróżnicowany region pogrążył się w krwawej wojnie domowej i znalazł się pod kontrolą Maroka. Ilustracja prezentuje banknot o nominalne 100 dirhamów. Przedstawia grupę maszerujących ludzi z flagami i portretem mężczyzny. Nad ludźmi lata ogromny gołąb. _{Banknot upamiętniający „zielony marsz”.
Źródło: domena publiczna, wikipedia.org.} Gwinea Równikowa. Władze w Madrycie zdecydowały się w 1959 r. nadać regionowi status zamorskiej prowincji. Częściowa dekolonizacja miała zapobiec całkowitemu uniezależnieniu się Gwinei Równikowej od Hiszpanii. Faworyzowanie białej ludności przyczyniło się do powstania zorganizowanego ruchu niepodległościowego. Nie wywierał on wielkiego nacisku na Madryt, ale pod wpływem ogólnych nastrojów dekolonizacyjnych w Afryce Hiszpanie postanowili ustąpić. Starali się przy tym przygotować kraj do niepodległości. Zadbali szczególnie o rozwój ekonomiczny, szkolnictwo, służbę zdrowia oraz rozbudowę infrastruktury. Pod naciskiem ONZ Gwinea Równikowa uzyskała niepodległość w 1968 r. Zdjęcie przedstawia czarnoskórego mężczyznę w garniturze. Ma krótkie włosy, okulary w cienkich oprawkach oraz zmarszczki na twarzy. _{Teodoro Obiang – przejął dyktatorską władzę w Gwinei Równikowej wkrótce po uzyskaniu przez nią niepodległości. Przyczynił się znacząco do osłabienia gospodarki i destabilizacji życia politycznego kraju.
Źródło: Amanda Lucidon / White House, domena publiczna, wikipedia.org.}